El egemendigi ýshin kýresken alashtyng ardaqtysy – Sәken Seyfullinning ómiri men shygharmashylyghyna zer salsaq, onyng san qily, qatparly taghdyryna kuә bolamyz. Áriyne tútas últtyng taghdyry syn saghatta túrghan kezende ómir sýrip, shygharmashylyqpen ainalysu, jýrekting batyldyghyn qajet etse kerek. Qay qyrynan alyp qarasaq ta, alpauyt imperiyanyng yqpaly bolmauy mýmkin emes edi. Ol zandylyq...

Jalpy sol kezende ómir sýrgen qayratker túlghalardyng atyna sóz aitpas búryn, әbden tarazylap alghan jón siyaqty. Sebebi búl óte nәzik dýniye. Elge yqpaldy túlghalardyng sayasy túrghydan da auyzyna sóz salyp, «aytpaghanyn aitty, istemegenin istedi» degizgen sәtter de bolghanyna kýmәnim joq.

Qazaqtyng birtuary – Sәken Seyfullin tirisinde-aq halyq arasynda «Sәken seri» atandy. Oghan dәlel Syrbay aqynnyng myna bir óleni:

«Ólimge jan ekensing qiya almaytyn,

Ólenning qúshaghyna syya almaytyn.

Qazaqty kórging kelse, mine, osy dep

Kórsetse jer jýzine úyalmaytyn».

Alla boyyna sezim men súlulyqty qosyp bergen aqyn shygharmashylyghy da, túnyp túrghan mahabbat pen kórkemdik. Aqynnyng súlu janynan órilip ghajayyp tuyndylar ómirge keldi. Azamattyq soghystyng da ashy dәmin tatyp, bala oqytudy da mengergen iri ústaz, ómirining songhy kezine deyin qúdiretti aqyndyq ónerding jýrekte jatqan shyraghyn sóndirgen joq.

Sәken ómirde de, әdebiyette de belsendi kýresker. Onyng «Kókshetau», «Qyzyl at» dastandarynda zamanalyq mәseleler kórsetilgen. «Qyzyl atta»  30-jyldardyng bas kezinde Qazaqstannyng auyl sharuashylyghynda oryn alghan asyra silteu oqighalary synalady. «Aqsaq kiyik», «Aqqudyng aiyryluy», shygharmalarynda tughan dalanyng tabighatyn, adamnyng ishki sezim kýilerin suretteydi.

Onyng esimi halyq arasynda revalusiya jyldary jәne odan keyingi kezende keninen tarady. Ol qazaq aqyndarynyng ishinde birinshi bop revalusiyany jyrlap, Sovet  ókimeti ýshin kýreske belsene qatysty. Qyzyldardyng jyrshysy bolyp jýrip-aq, Qazaq ýkimetin basqarghan tústa «qyrghyz» atauyn «qazaq» dep týzeudi iymenbey kóterip, «Qazaqty qazaq deyik» dep maqala jazyp, atymyzdy qaytaryp bergenining ózi – úly is. Mine, osynyng ózinen-aq onyng ortalyq biylikten jasqanbay últy ýshin basyn bәigege tikkenin kóremiz.

Sәken – qazaq kenes әdebiyetining qaryshtap damuynda ýlken ról atqarghan janashyl aqyn. Ózining bar ónerin halyq maqsatyna, tughan elining jarqyn bolashaghyna arnap, jana zamannyng dauylpazy bolyp, tendikti ansady. Bay men kedey arasyndaghy tartysty, әdiletsizdikti jyrlady.

Sәken lirikasynyng ózindik syr-sipaty aluan týrli. Tughan jerge  sýiispenshilik, tabighat kórinisteri men qúbylystary, mahabbat syrlary, saghynysh sazy, mezgil suretteri, an-qústy ayalau, ana-bala sýiispenshiligi – aqyn lirikasynyng basty taqyryptary. Ol, әsirese tabighatty jan-jýregimen nәzik sezinip, sýisine jyrlady.

Sәkenning әsem әnderi de ózinshe bir әlem. Keyingi zertteuler boyynsha 15-әnning avtory ekeni mәlim boldy. Búl turaly ónertanushy ghalym Serik Kәribayúlynyng «Sәkenning muzykalyq múrasy» degen atpen ghylymiy-zertteu jinaghy jaryq  kórdi.

Abaydan keyin qazaq poeziyasyna janalyq әkelgen, aishyqty túlghany:

«Atynnan ainalayyn qayran Sәken,

Úmytpan demim barda túlghandy әsem.

Tu ústap, túlpar minip, qol bastaghan,

«Tar jolda tayghaq keship boldyng kósem» - Sәbit Múqanúly jyrgha qosty.

1937-1938 jyldarda qara dauylday soghyp túrghan stalindik repressiya qazaq halqynyng eng bilimdi, eng sanaly ziyalylaryn bauday týsirdi: dәl osy kezde de óz basyna qauip-qater tónip túrghanyna qaramastan, azamattyq kelbetin joghaltpay, adal baghytynan taymaghandardyng biri – Sәken. Orynsyz aiyp taghylyp, ólim jazasyna kesilip, jalghan jalanyng qúrbany bolyp kete bardy.

Boyyna bar ónerdi toghystyrghan Sәkenning ómiri býginge ýlgi, onyng súlu bolmysynday asqaq ta, nәzik jyrlary úrpaqtan-úrpaqqa amanat bolyp qala bermek.

Arman Manarbekúly, S.Seyfullin múrajayynyng Ghylymi-aghartu bólimining qyzmetkeri