ÝKIMET

1 aqpan kýni saghat 10.00-de QR Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimovting qatysuymen QR Industriya jәne jana tehnologiyalar ministrligining alqa otyrysy ótedi.

1 aqpanda L.N.Gumiylev atyndaghy EÚU-de QR Bilim jәne ghylym mirnistri Baqytjan Júmaghúlovtyng qatysuymen QR Peziydentining halyqqa arnaghan Joldauyn týsindiru jónindegi kenes bolady.

PARLAMENT

1 aqpanda QR Parlamenti Mәjilisining jalpy otyrysy ótedi.

QAZAQSTAN JÁNE ÁLEM

2011 jyldyng 1 qantarynan bastap Keden odaghynda tranzit deklarasiyasy men tauarlar deklarasiyasynyng jana formasy engizildi.

1 aqpan kýni Almatygha AQSh Memlekettik hatshysynyng múhittar, halyqaralyq ekologiyalyq jәne ghylymy isteri jónindegi kómekshisi Kerri-Enn Djons keledi.

SPORT

31 qantar men 6 aqpan aralyghynda Qazaqstan Respublikasynda 7-shi qysqy Aziada oiyndary ótedi.

28 qantar men 6 aqpan aralyghynda 7-shi qysqy Aziada oiyndarynyng ayasynda elordadaghy «Qazaqstan» sport sarayy men «Barys» sport kesheninde erler arasynda shaybaly hokkeyden jarystar ótedi.

1-7 aqpan kýnderi 7-shi qysqy Aziya oiyndary ayasynda Almatydaghy Ortalyq kórme zalynda «Taghylymdylyq birge ómir sýru óneri» atty kórme-konkurs ótedi.

1 aqpan kýni Astana qalasyndaghy Respublikalyq velotrekte short-trekten jarys ótedi.

ÝKIMET

1 aqpan kýni saghat 10.00-de QR Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimovting qatysuymen QR Industriya jәne jana tehnologiyalar ministrligining alqa otyrysy ótedi.

1 aqpanda L.N.Gumiylev atyndaghy EÚU-de QR Bilim jәne ghylym mirnistri Baqytjan Júmaghúlovtyng qatysuymen QR Peziydentining halyqqa arnaghan Joldauyn týsindiru jónindegi kenes bolady.

PARLAMENT

1 aqpanda QR Parlamenti Mәjilisining jalpy otyrysy ótedi.

QAZAQSTAN JÁNE ÁLEM

2011 jyldyng 1 qantarynan bastap Keden odaghynda tranzit deklarasiyasy men tauarlar deklarasiyasynyng jana formasy engizildi.

1 aqpan kýni Almatygha AQSh Memlekettik hatshysynyng múhittar, halyqaralyq ekologiyalyq jәne ghylymy isteri jónindegi kómekshisi Kerri-Enn Djons keledi.

SPORT

31 qantar men 6 aqpan aralyghynda Qazaqstan Respublikasynda 7-shi qysqy Aziada oiyndary ótedi.

28 qantar men 6 aqpan aralyghynda 7-shi qysqy Aziada oiyndarynyng ayasynda elordadaghy «Qazaqstan» sport sarayy men «Barys» sport kesheninde erler arasynda shaybaly hokkeyden jarystar ótedi.

1-7 aqpan kýnderi 7-shi qysqy Aziya oiyndary ayasynda Almatydaghy Ortalyq kórme zalynda «Taghylymdylyq birge ómir sýru óneri» atty kórme-konkurs ótedi.

1 aqpan kýni Astana qalasyndaghy Respublikalyq velotrekte short-trekten jarys ótedi.

1 aqpanda Astanadaghy jabyq koniky stadionynda konikiyden jarys ótedi.

1 aqpan kýni «Shymbúlaq» kesheninde tau shanghy sport týrinen jarys bolady.

1 aqpanda B.Sholaq atyndaghy sport sarayynda Soltýstik Koreya men Koreya Respublikasynyng qyzdar komandalary shaybaly hokkeyden sayysqa týsedi.

1 aqpan kýni 14.30-da Japoniya jәne Qytaylyq Taypey, 19.00-de Qazaqstan men Qytay komandalary sayysqa týsedi.

1 aqpanda Almatydaghy B.Sholaq atyndaghy sport sarayynda Japoniya men Qytay qyzdar komandasy shaybaly hokkeyden match ótkizedi.

1 aqpanda «Tabaghan» sport kesheninde erler men qyzdar arasynda Fristayl Akrobatikadan sayys bolady.

3 aqpan kýni 14.30-da Japoniya men Koreya, 19.00-de Qazaqstan men Qytaylyq Taypey komandalary sayysqa týsedi.

4 aqpan kýni 14.30-da Qytay men Qytaylyq Taypey, 19.00-de Koreya men Qazaqstan komandalary sayysqa týsedi.

6 aqpan kýni 11.30-da Koreya men Qytay, 16.00-de Qazaqstan men Japoniya komandalary sayysqa týsedi.

6 aqpan kýni saghat 18.45-te komandalardy marapattau rәsimi bolady.

ÁLEM

27 qantar men  6 aqpan aralyghynda Týrkiyanyng Erzurum qalasynda HHV Býkilәlemdik qysqy uniyversiada oiyndary ótude.

ASTANA

1 aqpanda L.N.Gumiylev atyndaghy EÚU-de el Tәuelsizdigining 20 jyldyghyn toylau ayasynda «Jenis formulasy» is-sharasy bastalady.

1 aqpan kýni Astana qalasy әkimdiginde QR Preziydenti N.Nazarbaevtyng halyqqa arnaghan Joldauy qala belsendilerining taqylauyna týsedi.

1 aqpanda «RIA janalyqtar» agenttigining Astanadaghy kensesinde «Stalingrad ýshin shayqas» taqyryby boyynsha Astana-Mәskeu-Tbilisy beynekópiri bolady.

16 qantar men 7 aqpan aralyghynda «Saryarqa» sauda ýiinde әlemdik futbol júldyzdarynyng qoltanbalary qoyylghan futbolkalardyng biregey kórmesi ótedi.

30 qantar men 6 aqpan aralyghynda Almaty men Astana qalalarynda  7-Qysqy Aziya oiyndary ótedi.

ALMATY

1 aqpan kýni Almatydaghy «Lokomotiyv» AQ-da QR Preziydenti N.Nazarbaevtyng halyqqa arnaghan Joldauyn týsindiru maqsatynda enbek újymynyng jinalysy bolady.

1 aqpanda Halyqaralyq olimpiada komiytetining preziydenti Jak Roggening qatysuymen baspasóz mәslihaty ótedi.

1 aqpan kýni 7-shi qysqy Aziada oiyndarynyng ayasynda baspasóz mәslihaty ótedi, oghan Aziya Olimpiadalyq kenesining preziydenti sheyh Ahmad әl-Fahad as-Sabah qatysady.

1 aqpanda Almatyda tarihta alghash ret úiymdastyrylyp otyrghan «Aziada-2011 aruy» bayqauynyng aqtyq syny ótedi.

30 qantar men 6 aqpan aralyghynda Almaty men Astana qalalarynda  7-Qysqy Aziya oiyndary ótedi.

ELEULI OQIGhALAR. ATAULY KÝNDER. ESIMDER.

AQPANNYNG 1-I, SEYSENBI

AQSh-ta Últtyq bostandyq kýni. 1865 jyly AQSh preziydenti A.Linkolin AQSh Konstitusiyasyna «Qúldyqty joi turaly» 13-shi týzetu engizu jóninde Kongress qararyna qol qoydy. Qúldyqty joy iydeyasynyng jaqtastary jeniske jetti. Búl -Azamattyq soghys (1861-1865) arqyly qol jetkizilgen úly jenis bolatyn. Qarar 1865 jyldyng 18-shi jeltoqsanynda kýshine engen.

Iranda islam revolusiyasynyng kýni. Búl mereke 1979 jyly aqpannyng 1-inde kóp jyldar boyy aidauda bolghan Ruholly Musavy Homeyny imamnyng elge oraluymen baylanysty. Dәstýrli merekeli sharanyng óz atauy «Fadjr» - «Tang sәri» degen maghynany bildiredi.

OQIGhALAR

5 jyl búryn (2006) Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng 2006 jylghy aqpannyng 1-indegi № 55 Jarlyghymen Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining qúramyna kirmeytin ortalyq atqarushy organ retinde Almaty qalasy aimaqtyq qarjy ortalyghynyng qyzmetin retteytin agenttik qúryldy.

 

5 jyl búryn (2006) «Jigitter» kvartetining «Erke qyz» dep atalatyn túnghysh ýntaspalary men lazerli diskilerining túsaukeseri ótti. «Erke qyz» dep atalghan jinaqqa újymnyng oryndauyndaghy 16 әnderi kirdi. Oghan Baqytjan Aldiyar, Bolat Orazymbetov, Erjan Serikbaev, Ibragim Isa, Kenjebek Ábdikerimúly, Múqtar Quandyq syndy kompozitorlardyng tuyndylary endi.

Shәmshi Qaldayaqov atyndaghy festivalida «Jigitter» kvartetining túsaukeseri sәtti ótti. Sol kezde «Jigitter» kvarteti Fariza Ongharsynovanyng sózine jazylghan kompozitor Qaldybek Qúrmanәlining «Jayyq tolqyndar» әnin sәtti oryndaghany ýshin bas syilyqqa ie boldy. Sol uaqyttan beri qazaq әnderin tyndaushylardyng arasynda tanymal bolyp ketti.

 

3 jyl búryn (2008) Qazaqstan Respublikasynyng Qorghanys ministrligi men AQSh Qorghanys departamenti arasynda 2008-2012 jyldargha arnalghan bes jyldyq yntymaqtastyq josparynyng oryndaluyna qatysty ózara týsinistik turaly kelisimge qol qoyyldy.

Konsulitasiyalar jyl sayyn qazaqstan-amerikan әskery yntymaqtastyghynyng jaghdayy men keleshegine qatysty keng auqymdy mәselelerdi talqylau maqsatynda ótkiziledi. Atalmysh konsulitasiyalar ayasynda taraptar ónirlik qauipsizdikti jәne әskery saladaghy eki jaqty yntymaqtastyqty nyghaytudyng ózekti mәseleleri jóninde pikir almasty.

 

1 jyl búryn (2010) Taldyqorghanda «Júmabala apanyng ertegileri» atty kitaptyng tanystyrylymy bolyp ótti. Kitaptyng tanystyrylymy oblystyq «Jetisu» telekompaniyasynda boldy, onda jinaqtyng avtory Júmabala Balaqaranova «Balausa» baghdarlamasyn jýrgizedi.

Kitapqa eki jyl ishinde býldirshin kórermenderine olardyng sýiikti Júmabala-apasy aityp ýlgergen barlyq ertegiler jinaqtalghan. Kitaptyng tirajy 1000 dana jәne onda 260 ertegi bar.

 

1 jyl búryn (2010) Elbasy Núrsúltan Nazarbaev «Qazaqstan Respublikasynyng 2020 jylgha deyingi Strategiyalyq damu jospary turaly» Jarlyqqa qol qoydy.

 

1 jyl búryn (2010) 2010 jyly Qarjy ministrligining Qarjylyq monitoring komiytetining resmy sayty júmys istey bastady. Saytqa azamattar www.kfm.gov.kz belgileri arqyly kire alady

Onda «Zansyz alynghan kiristerdi zandastyru men lankestikti qarjylandyrugha qarsy kýres turaly» zanynyng oryndalu barysyna qatysty tolyq mәlimetter bar.  Sonymen qatar portalda komiytet qyzmetine qatysty týrli mәseleler jónindegi saraptamalyq materialdardy da tabugha bolady. Saytta atalghandarmen qosa  «Komiytetting normativti-qúqyqtyq bazasy» jәne «Birlesken qimyldar» siyaqty eki bólim bar. Onyng alghashqysy normativti-qúqyqtyq aktiler jinaghyn qamtysa, ekinshi bólimde zansyz kiristerdi zandastyru men lankestikti qarjylandyrumen kýres baghytyndaghy halyqaralyq dengeydegi sharalar jónindegi aqparattar ornalastyrylghan.

Saytta sonymen qatar komiytetting memlekettik satyp alu júmystaryna qatysty da mәlimetter bar. Portal ony paydalanushylargha qolaylylyq tudyru ýshin arnayy intereyspen jabdyqtalghan.

 

ESIMDER

 

95 jyl búryn (1916-1998) ghalym, geografiya ghylymdarynyng doktory, professor, Qazaqstannyng enbek sinirgen ghylym qayratkeri JANDAEV Múqatay dýniyege keldi.

Soltýstik Qazaqstan oblysynda tughan. Voronej pedagogikalyq institutyn bitirgen.

Úly Otan soghysyna qatysqan.

1948-1953 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Ghylym akademiyasy Geologiyalyq ghylymdar institutynyng kishi ghylymy qyzmetkeri. 1953 jyldan ómirining sonyna deyin Qazaq memlekettik uniyversiytetining dosenti, kafedra mengerushisi bolghan.

Negizgi ghylymy enbekteri aimaqtyq geomorfologiya, neotektonika, say-jyra eroziyasy, sel mәseleleri jәne geomorfologiyalyq kartagha týsiru әdisterine arnalghan. Ózen jәne ózen angharlarynyng payda boluy jóninde jana teoriya úsyndy. Jer bederining shaghyn-shaghyn pishindi ólshemderin anyqtaytyn geografiyalyq әmbebap aspap qúrastyrdy. Búl aspappen dalalyq jaghdayda geografiyalyq nysandardyng әr týrli parametrlerin, tik jәne kólbeu búryshtardy, betkeylerding biyiktigi, qúramasy men ekspozisiyasyn, shaghyn oiystardyn, ózen men anghardyng kemerlerin, aghashtyng biyiktigin, maltatas, qoytastardyng kólemin, sonymen birge jergilikti geografiyalyq endikterdi, Kýnning kókjiyekten biyiktigin, salystyrmaly biyiktikterdi anyqtaugha bolady.

1-shi dәrejeli Otan soghysy ordenimen, 3-shi dәrejeli Danq ordenimen jәne medalidarmen marapattalghan.

 

50 jyl búryn (1961) Qazaqstan Respublikasy Qorshaghan ortany qorghaudyng viyse-ministri TÚRMAGhAMBETOV Mәjit Ábdiqalyqúly dýniyege keldi.

Almaty qalasynda tughan. N.Bauman atyndaghy Mәskeu joghary tehnikalyq uchiliyshesin injener-tehnolog mamandyghy boyynsha bitirgen.

1984-1989 jyldary - Kirov atyndaghy Mashina jasau zauytynyng sheberi, seh bastyghynyng orynbasary. 1989-1991 jyldary - «Damiys» ShK diyrektorynyng orynbasary. 1991-1992 jyldary - «Qazaq jyljymaytyn mýlikter ortalyq birjasy» AQ is basqarushysynyng orynbasary. 1992-1996 jyldary - «Damiys-93» firmasynyng bas diyrektory. 1996-1997 jyldary - «Almaz» zergerlik korporasiyasy» birlesken kәsiporny bas diyrektorynyng orynbasary, Qazaqstan Respublikasy Ekonomika jәne sauda ministrligining Ónerkәsip departamenti diyrektorynyng orynbasary. 1997-1998 jyldary - «Qazfosfor» AAQ preziydentining kenesshisi. 1998-2001 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Ekonomika jәne sauda ministrligi, Memlekettik kiris ministrligi Alkogoli ónimderin óndiru jәne ainalymyn memlekettik baqylau jónindegi komiyteti tóraghasynyng orynbasary. 2001-2002 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Tabighy resurstar jәne qorshaghan ortany qorghau viyse-ministri. 2003-2004 jyldary - «Últtyq innovasiyalyq qor» JAQ basqarmasy tóraghasy. 2004-2006 jyldary - - «Astanaenergoserviys» AQ basqarmasynyng tóraghasy. 2006-2007 jyldary - kommersiyalyq qúrylymdarda basshylyq qyzmette. 2007-2008 jyldary - «Maksimum» aimaqtyq investisiyalyq ortalyq» JShS diyrektory. 2008-2009 jyldary - Ontýstik-Qazaqstan oblysy әkimining orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2009 jyldyng nauryzynan bastap - qazirgi qyzmetinde.

«Qazaqstan Konstitutsiyasyna 10 jyl», «Astanagha - 10 jyl» merekelik  medalidarymen marapattalghan.

 

 

AQPANNYNG 2-I, SÁRSENBI

 

Býkilәlemdik suly-sazdy jerler kýni. Aqpannyng 2-inde Býkilәlemdik suly-sazdy jerler kýni atap ótiledi. 1971 jylghy aqpannyng 2-inde Ramsar qalasynda (Iran) Suly-sazdy jerler konvensiyasyna qol qoyyldy. 1997 jyly dәl osy kýni Býkilәlemdik suly-sazdy jerler kýni jariyalandy. Búl oqigha әr týrli elderdegi qogham men ýkimetterining nazaryn jer sharynyng túraqty damuyn qoldaugha paydaly suly-sazdy jerlerding qúndylyghyna audarugha shaqyrady

Suyr kýni (AQSh) Hristiandyq Europadan kelgen AQSh-ta keninen tanymal dәstýrlerding biri. Europada aqpannyng 2-sin Candlemas «Balauyzdar kýni» dep ataghan. Yrymgha sensek, eger sol kýni kýn ashyq bolsa, qystyng ekinshi jartysy suyq bolady dep boljaghan.

 

Reseyding әskery danq kýni - Stalingrad shayqasy. Kenes әskerlerining Stalingrad shayqasynda (1943) nemis-fashist әskerlerin talqandauy qúrmetine belgilengen.

Ázirbayjan jastarynyng kýni. 1996 jylghy aqpannyng 2-inde Jastar jәne sport ministrligining bastamasymen, sonymen qatar Ázirbayjan Respublikasy Preziydentining Jarlyghymen birinshi Ázirbayjan Jastarynyng Forumy ótti.

 

OQIGhALAR

 

3 jyl búryn (2008) Pragada әigili jazushy Múhtar Maghauinning qazaq tilindegi «Jarmaq» dep atalatyn jana romany basylyp shyqty.

Chehiya astanasyna 2007 jyly qonys audarghan qazaq jazushysy qazirgi tanda shygharmashylyq júmyspen ainalysyp jatyr. Praganyng «Art-Fokus» baspasynan jaryq kórgen jana shygharma sonyng aighaghy. «Jarmaq» degen atpen jaryq kórgen roman qazaq elining ghasyrlar toghysyndaghy kókeykesti mәselelerine arnalghan. Onda últsyzdyq, memleket bolashaghy, halyq taghdyry turaly tolghanystar kórinis tapqan. Al 2002 jyly tandamaly 13 tomdyghy jaryq kórdi.

Maghauin Múhtar Múqanúly (1940) - ghalym-әdebiyettanushy, Qazaqstannyng halyq jazushysy, filologiya ghylymdarynyng kandidaty. Shyghys Qazaqstan oblysy Ayagóz audanynda tughan. Qazirgi әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiytetin bitirgen. «Qazaq әdebiyeti» gazetining bólim mengerushisi, «Jazushy» baspasy, «Jalyn» jurnaly bas redaktorlarynyng orynbasary, Ádebiyet instituty jәne Qazaqstan Respublikasy Bilim jәne ghylym ministrligining agha ghylymy qyzmetkeri, Abay atyndaghy Qazaq últtyq pedagogikalyq uniyversiytetining agha oqytushysy, dosenti, «Jazushy» baspasynyn, «Júldyz» jurnalynyng bas redaktory qyzmetterin atqarghan. «Keshqúrym» atty alghashqy әngimesi 1964 jyly «Júldyz» jurnalynda jariyalanghan.

«Aqsha qar», «Bir atanyng balalary», «Qiyandaghy qystau», «Kók kepter» povester men әngimeler jinaqtarynyn, «Kók múnar», «Shaqan sheri» romandardyn, «Alasapyran» roman-dilogiyanyn, «Qobyz saryny» atty monografiyanyng avtory. Qazaqstan Respublikasy Memlekettik syilyghynyng iyegeri.

 

1 jyl búryn (2010) Qazaqstan Respublikasynyng Últtyq kitaphanasynda prozaik Alla Altynovanyng «Roza vetrov» atty oryssha  kitabynyng túsaukeser rәsimi bolyp ótti. Atalmysh kitap avtordyng túnghysh tuyndysy.

Kitap derekti povesti emes, óz ómirindegi bolghan oqighalar men taghdyr turaly óz pikir, úghynymyn jetkizgen, kórkem әdeby shygharma. Búl kitapti ómirbayandyq shygharma deuge de bolady. Tuyndynyng tәlimdik tәrbiyelik mәni bar. Avtordy  әleumettik mәseleler, әsirese jetim balalar mәseleleri, sonymen qatar, otbasy beriktigi men ana mindetining manyzdyly tolghandyratyny kitapta anyq bayqalady. Quanysh pen ómir synaghy, mahabbat pen adal sezim, jauapkershilik, ar-ojdan, otbasy beriktigi - osy mәngilik taqyryptardyng barlyghy  shygharmada kórinis tapqan», deydi prozaik Ýmit Tәjikenova.

 

1 jyl búryn (2010) Almatydaghy Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik komiyteti shekara qyzmetining «Shyghys» aimaqtyq basqarmasynda «Qazaqstan Respublikasyndaghy әskeriylerding qúqyghy men zandyq qyzyghushylyqtaryn qorghau» dep atalatyn kitaptyng tanystyrylymy ótti.   Kitap «Generaldar kenesi» qoghamdyq birlestigi zapastaghy general-mayor, kenes prezidiumy tóraghasynyng orynbasary, Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik komiytetining qúrmetti mýshesi Túrsyn Ayjolov pen zapastaghy polkovniyk, zanger Aybolat Qúrmanbaydyng qúrastyruymen shygharylghan. «Búghan deyin әskery bólimderde, әskery oqu oryndarynda, әskery garnizondarda, aimaqtyq basqarmalarda  tәjiriybelik konferensiyalar ótkizildi. Sonday-aq әskeriylerding úsynystaryn eskere otyryp, elimizdegi zandargha saraptama jýrgizu nәtiyjesinde atalghan enbek jaryqqa shyqty», deydi Túrsyn Ayjolov. Shygharmada búnymen qatar qazaqstandyq әskeriylerding qúqyghy baghytyndaghy zandardy jetildiru turaly úsynystar men Resey Federasiyasy, Belarus Respublikasynyng zandaryna salystyrmaly zertteu, әskeriylerding basylymdarda jariyalanghan maqalalary berilgen. «Kitap әrbir qazaqstandyq әsker ýshin taptyrmas qúral bolyp tabylady», deydi kitapty qúrastyrushylar.

Olardyn  aituynsha,  ekinshi bólimi de shygharylady. Óitkeni әskeriylerdi әleumettik qorghau kýn tәrtibindegi mәselening biri. «Áskeriylerdi әleumettik qorghau jónindegi zang 1993 jyly qabyldanghan bolatyn. Qazir búl zang birqatar mәseleler boyynsha eskirdi. Uaqyt ózgerip otyrady. Sondyqtan ony janartu kerek», degen pikirde T.Ayjolov.

 

1 jyl búryn (2010) Manghystau audany Shetpe kentindegi Shoqyr Bóltekúly atyndaghy sport keshenining janynan jýzu basseyini ashyldy. Basseyinining qúrylysyna jergilikti budjetten 52 mln. tenge bólingen.  Jýzu basseynining úzyndyghy 25 metrdi qúraydy.

Shoqyr Bóltekúly (1916-1994) Manghystau oblysy Jarmysh kentinde tughan. Kiyevtegi Kórkemsuret akademiyasyn jәne Dene tәrbiyesi institutyn bitirgen. Qazaq boksining atasy atanghan Shoqyr Bóltekúly - Qazaqstan Respublikasynyng enbek sinirgen jattyqtyrushysy, KSRO sport sheberi atanghan túnghysh qazaq.

Onyng mektebinen Maqsút Omarov, Ábdisalan Núrmahanov, Serik Ábdenәliyev, Viktor jәne Vladimir Karimovter, Iosif Gilidiyn, Asqar Qúlybaev sekildi talantty shәkirtter tәrbiyelenip shyqty.

Manghystau oblysynda Sh.Bóltekúlynyng atyndaghy halyqaralyq turnir dәstýrli týrde úiymdastyrylyp keledi. Búl turnir Qazaqstan Respublikasy boks federasiyasynyng sheshimimen «A» sanatty turnir mәrtebesine ie boldy.

 

ESIMDER

 

55 jyl búryn (1956) Shyghys Qazaqstan oblysynyng jer qatynastary basqarmasynyng bastyghy TÓLEUBEKOV Qonysbay Qoyshybayúly dýniyege keldi. Semey oblysy (qazirgi Shyghys Qazaqstan oblysy) Ýrjar audanynda tughan. Semey mal dәrigerlik institutyn, Qazaq memlekettik basqaru akademiyasyn bitirgen.

1973-1974 jyldary - Ýrjar audanynyng Ýrjar kolhozaralyq-qúrylys úiymynyng tas qalaushysy. 1974-1980 jyldary -  Semey zooveterinarlyq institutynyng studenti. 1980-1984 jyldary -  Ýrjar audany Lenin atyndaghy kolhozdyng mal dәrigeri, KPSS-ting HH sezi atyndaghy kolhozynyng bas mal dәrigeri. 1984-1995 jyldary -  Semey oblysy Ýrjar  audandyq memlekettik saqtandyru inspeksiyasynyng bastyghy, Ýrjar audany KPSS-ting HH sezi atyndaghy kolhoz basqarmasynyng tóraghasy. 1995-1998 jyldary -  Semey oblysy Ýrjar audanynyng «Kishkene-tau» JShS-ning diyrektory, Semey oblysy Maqanshy audanynyng әkimi, Shyghys Qazaqstan oblysy Ýrjar audany әkimining orynbasary. 1998-2001 jyldary - Shyghys Qazaqstan oblysy Abay audanynyng әkimi. 2001-2002 jyldary - Shyghys Qazaqstan oblysy boyynsha Memlekettik satyp alu jónindegi basqarmasynyng bastyghy. 2002-2007 jyldary - Shyghys Qazaqstan oblysy Kýrshim audanynyng әkimi.

2005-2007 jyldary - «Núr Otan» HDP Kýrshim filialynyng tóraghasy, Shyghys Qazaqstan oblysy Kýrshim audanynyng әkimi. 2007-2008 Shyghys Qazaqstan oblystyq Jer qatynastary basqarmasynyng bastyghy. 2008-2009 jyldary - Shyghys Qazaqstan oblysynyng auyl sharuashylyq departament bastyghynyng orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2009 jyldyng sәuir aiynan - qazirgi qyzmetinde.

«Qazaqstan Respublikasy bilimining qúrmetti qyzmetkeri». Abay audanynyng Qúrmetti azamaty. «Qazaqstan Respublikasynyng tәuelsizdigine 10 jyl»merekelik medalimen, «Tyngha 50 jyl», «Astana» medalidarymen marapattalghan.

 

55 jyl búryn (1956) Qazaqstan Respublikasyndaghy Adam qúqyqtary jónindegi uәkil, zang ghylymdarynyng kandidaty, 1-shi sanatty Tótenshe jәne Ókiletti Elshi ShÁKIROV Asqar Orazalyúly dýniyege keldi.

Qaraghandy qalasynda tughan. M.V.Lomonosov atyndaghy Mәskeu memlekettik uniyversiyteti janyndaghy Aziya jәne Afrika elderi institutyn, KSRO Ishki ister ministrligi Akademiyasynyng Adiunkturasyn bitirgen. 1978-1987 jyldary - KSRO Ishki ister ministrligi akademiyasynyng adiunkty, inspektory, agha inspektory,ghylymy qyzmetkeri. 1987-1989 jyldary - KSRO Ishki ister ministrligi syrtqy baylanys bólimining 1989-1992 jyldary - KSRO Ishki ister ministrligi Býkilodaqtyq ghylymiy-zertteu instituty bólimining bastyghy.

1992-1995 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Syrtqy ister ministrligining Kelisimshart-qúqyq basqarmasy bastyghynyng orynbasary, basqarma bastyghy. 1995-1996 jyldary - Qazaqstan Respublikasynyng Korey Respublikasyndaghy Uaqytsha Senimdi Ókili, 1996 jyly Qazaqstan Respublikasy Syrtqy ister ministrligining Erekshe tapsyrmalar jónindegi Elshisi. 1996-1998 jyldary Qazaqstan Respublikasy Syrtqy ister ministrining orynbasary. 1998-2004 jyldary - Qazaqstan Respublikasynyng Ýndistan Respublikasyndaghy Tótenshe jәne Ókiletti Elshisi. 2004-2006 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Syrtqy ister viyse-ministri. 2006-2007 jyldary Qazaqstan Respublikasy Qarjy ministrligi Keden komiytetining tóraghasy qyzmetterin atqarghan.

2007 jyldyng qyrkýiek aiynan - qazirgi qyzmetinde.

KSRO-nyng III dәrejeli «Za bezuprechnung slujbu» medalimen, Qazaqstan Respublikasynyng «Astana», «Eren enbegi ýshin», «Qazaqstan Respublikasynyng tәuelsizdigine 10 jyl», «Qazaqstan Respublikasynyng Parlamentine 10 jyl», «Qazaqstan Konstitusiyasyna 10 jyl», «Halyqaralyq әskery dostastyqty damytqany ýshin» medalidarymen,  Resey Federasiyasynyng «Za ukreplenie tamojennogo sodrujestva» medalimen, Qyrghyzstan Respublikasynyng «Za ukreplenie tamojennogo sotrudnichestva» medalimen marapattalghan.

 

50 jyl búryn (1961) Soltýstik Qazaqstan, Qostanay, Aqmola oblystary boyynsha Kólik baqylau basqarmasynyng bastyghy QÚLJANOV Qanat Múratúly dýniyege keldi.

Aqmola oblysy Selinograd audanynda tughan. Selinograd auylsharuashylyq institutyn (Sәken Seyfullin atyndaghy Qazaq agrotehnikalyq uniyversiyteti), Abay Myrzahmetov atyndaghy Kókshetau uniyversiytetin bitirgen.

1981-1983 jyldary - Selinograd audany Vozdviyjenka orta mektebinin, Novoishimka orta mektebining auylsharuashylyq mashinalaryn oqytu jónindegi sheberi. 1983-1988 jyldary - Aqmola oblysy Teniz audany Taldysay orta mektebining enbek pәnining oqytushysy. 1988-1996 jyldary - Selinograd qalasyndaghy (Astana) «Rembyttehnika» kәsipornynyng injeneri, ekonomiysi, diyrektordyng kommersiyalyq júmystar jónindegi orynbasary. 1996-1998 jyldary - Aqmola oblysy Aqmola qalasyndaghy (Astana) «Alghabas-2» JShS-ning diyrektorynyng kommersiyalyq júmystar jónindegi orynbasary. 1998-1999 jyldary - «Almas» JShS-ning diyrektorynyng óndiris jónindegi orynbasary, Astana qalasyndaghy Aqmola oblysy boyynsha Kólik baqylau basqarmasynyng jetekshi mamany, bas mamany. 1999-2007 jyldary - Kókshetau qalasyndaghy Aqmola oblysy boyynsha Kólik baqylau basqarmasynyng bas mamany, bólim bastyghy, basqarma bastyghynyng orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2007 jyldyng sәuirinen - qazirgi qyzmetinde.

 

45 jyl búryn(1966) Qazaqstan Respublikasy Preziydenti Ákimshiligining Bas inspektory, zang ghylymdarynyng kandidaty UÁLIYEV Quatjan Serikqazyúly dýniyege keldi.

Shyghys Qazaqstan oblysynda tughan. M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) Mәskeu memlekettik әleumettik uniyversiytetin bitirgen.

1989-1992 jyldary ghylymy júmystarmen ainalysqan. 1992-1996 jyldary keden organdarynda qyzmetter atqarghan. 1996-1997 jyldary - Almaty qalasy Almaly audany әkimining memlekettik qúqyq bólimining mengerushisi. 1997-2004 jyldary - Almaty qalasy әkimining birinshi orynbasarynyng kómekshi-kenesshisi. 2004-2006 jyldary - Petropavl qalasy әkimining birinshi orynbasary qyzmetterin atqarghan. 2006 jyldan Qazaqstan Respublikasy Preziydenti Ákimshiligining Bas inspektory, Batys Qazaqstan oblysy boyynsha kuratory qyzmetin atqarady.

Soltýstik Qazaqstan oblysy әkimining Qúrmet gramotasymen marapattalghan.

 

 

AQPANNYNG 3-I, BEYSENBI

Qytaydyng Jana jyly nemese Kóktem merekesi. Qytay Jana jyly nemese ay kýntizbesi boyynsha Jana jyl - Kóktem merekesi ol qysqy mausymnyng sonynda býkil elde ýsh kýn boyy atalyp ótiledi. Kóktem merekesi kýnderinde jappay oiyn-sauyq bastalady.

 

Mandoro - Japoniyada shamdar merekesi. Búl kýn Kasuga hramynda (Nara qalasy, Japoniyanyng ejelgi astanasy) kóptegen shamdar jaghylady. Búl mereke kóktemning keluine arnalghan.

 

Sesubun - Japoniyada Jana jyl qarsany. Aqpannyng 3-i nemese 4-i kýni Japoniyada Sesubun merekesi toylanady (eski kýntizbe boyynsha Jana jyl qarsany). Sesubun - jana jyldyq auysymnyng bastamasy. Merekening maqsaty - jyn-perilerdi quu jәne zúlymdyqqa jol bermeu. Sesubun týninde ýilerde Mame-maky («búrshaq shashu») saltanaty ótedi. Balalar keselerge búrshaq salyp, olardy әr bólmening ishine shasha jýrip, jyn-perilerdi quatyn dúghalar oqidy. Merekening sonynda әrbir adam ózining jasy neshede bolsa, sonshalyqty búrshaq jeydi. Búl yrym jyn-shaytandardy quady jәne býkil jyl boyyna densaulyqty saqtaydy degendi bildiredi.

 

OQIGhALAR

 

5 jyl búryn (2006) Qaraghandy qalasyndaghy «EkoMúrajay» qoghamdyq birlestigi zertteu júmystarynyng nәtiyjesinde Semey poligonynyng alghashqy kartasy baspadan shygharyldy.

Kartada әkimshilik shekaralardyn, eldi mekenderdin, ózender men joldardyng kórsetiluimen qosa, paydalanugha qauipti radioaktivti lastanghan jer telimderi de belgilengen.

Búl joba EQYÚ-nyng Qazaqstandaghy missiyasy, Gollandiyanyng HIVOS qory siyaqty halyqaralyq úiymdardyng kómegimen iske asyryldy. Jobagha Radiasiyalyq qorghau jәne ekologiya jónindegi últtyq forum qoghamdyq úiymy bastamashylyq jasady.

 

5 jyl búryn (2006) Almatydaghy «Ýsh qiyan» baspasynan әdebiyetti zertteushi ghalym, aqyn Mýsilim Qapannyng tandamaly shygharmalarynyng «Ósiyetter búlaghy» atty ekinshi kitaby jaryq kórdi.

Oghan qalamgerding Halyq qaharmany Qayrat Rysqúlbekov turaly jazghan «Zaual» atty piesasy alghash ret endi. Mýsilim Qapannyng búl kitabynda jazushynyng «Maghjan aqyn», «Tariyh-ot-filosofiya», «Túnghysh rejisser» zertteuleri, «Ósiyetter búlaghy», «Tariyhqa taghzym», «Ghylym tapqan... halyqtan» syny maqalalary, «Aytys» poemasy, «Taudaghy jalghyz ýi» әngimesi, «Zaual», «Qamar súlu» piesalary, ólenderi, sonday-aq tuysqandary men zamandastarynyng estelikteri toptastyrylghan. Jiyrma jeti jasynda baqy dýniyege ozghan Mýsilim Qapannyng esimi men enbegi Semey, Pavlodar, Almaty oqyrmandaryna jaqsy tanys.

 

3 jyl búryn (2008) Semey әkimining resmy sayty ashyldy. Onyng internettegi adresi - www.akimsemey.gov.kz.

Sayt paraqshasynda qala tarihy, qalanyng kórnekti jerleri, biylik qúrylymy, qala ekonomikasy, ónerkәsibi, medisinalyq mekemeleri men oqu oryndary turaly tolyqqandy aqparattar bar. Sonday-aq sayt betinen janalyqtardy, memlekettik satyp alular turly aqparattardy oqugha bolady.

 

1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev «Yadrolyq qauipsizdik turaly konvensiyany ratifikasiyalau turaly», «Yadrolyq apat turaly jedel habarlau jónindegi konvensiyany ratifikasiyalau turaly», «Yadrolyq apat jaghdayyndaghy nemese radiasiyalyq apat jaghdayyndaghy kómek turaly konvensiyany ratifikasiyalau turaly», «Paydalanylghan otynmen júmys isteu qauipsizdigi turaly jәne radioaktivti qaldyqtarmen júmys isteu qauipsizdigi turaly biriktirilgen konvensiyany ratifikasiyalau turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zandaryna qol qoydy.

 

ESIMDER

 

65 jyl búryn (1946) Núr Otan» Halyqtyq Demokratiyalyq partiyasy Parlamentarizm institutynyng diyrektory, filosofiya ghylymynyng kandidaty, dosent BAYQADAMOV Bolat Kenjekeshúly dýniyege keldi.

Almaty oblysynda tughan. M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) bitirgen.

1978-1987 jyldary - Qaraghandy poliytehnika institutynyng oqytushysy, agha oqytushysy. 1987-1988 jyldary - Qazaq memlekettik uniyversiytetining dosenti. 1988-1990 jyldary - Qaraghandy memlekettik uniyversiytetining dosenti, prorektory, partiya komiytetining hatshysy. 1990-1991 jyldary - Qazaqstan Kompartiyasy Ortalyq Komiytetinin, Qazaqstan Respublikasy Jogharghy Kenesining konsulitanty. 1992-1994 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Turizm, dene tәrbiyesi jәne sport ministrligining bólim bastyghy, Qazaqstan Kәsipkerleri kongresining menedjeri. 1994-2002 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Preziydenti janyndaghy Adam qúqyqtary jónindegi komissiya hatshylyghynyng konsulitanty, mengerushisining orynbasary, mengerushisi, komissiya hatshysy. 1999-2002 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Preziydenti Ákimshiligi sektorynyng mengerushisi, qoghamdyq sayasy bólimi, ishki sayasat bólimi mengerushisining orynbasary. 2002-2007 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Adam qúqyqtary jónindegi uәkili. 2007-2009 jyldary Qazaqstan Respublikasy Preziydenti janyndaghy Otbasy isi jәne genderlik sayasat jónindegi últtyq komissiyasy hatshylyghynyng mengerushisi, «Núr Otan» HDP Tóraghasy birinshi orynbasarynyng kenesshisi qyzmetterin atqarghan.

2009 jyldyng mausym aiynan - qazirgi qyzmetinde.

«Qúrmet» ordenimen, «Eren enbegi ýshin», «Astana» medalidarymen, «Qazaqstan Konstitusiyasyna 10 jyl», «Qazaqstan Respublikasynyng Parlamentine 10 jyl», «Astananyng 10 jyldyghy» merekelik medalidarymen marapattalghan.

 

 

AQPANNYNG 4-I, JÚMA

 

Dýniyejýzilik qaterli isikke qarsy kýres kýni. «Halyqaralyq onkologiyalyq aurulargha qarsy kýres jónindegi odaq» (Qaterli isikke qarsy odaq - UICC) jariyalaghan. Búl halyqaralyq kýnning maqsaty - qaterli isikting qazirgi órkeniyetting eng qauipti auruynyng biri ekendigi turaly habardarlyqty arttyru, osy keselding aldyn alugha, anyqtaugha jәne emdeuge nazar audaru. Qaterli isik - býkil әlemde ólimge әkelip soghatyn kesel sanalady.

 

Halyqaralyq zorlyqqa qarsy kýres kýni. Búl kýn 1985 jyldan beri atalyp keledi. Adamdy azaptaudyng týrleri san aluan.

 

Shriy-Lanka Demokratiyalyq Sosialistik Respublikasynyng (búrynghy Seylon) Últtyq merekesi - Tәuelsizdik kýni. El 1948 jyly dominion qúqynda Úlybritaniyadan tәuelsizdik aldy.

Qazaqstan Respublikasy men Shriy-Lanka Respublikasy arasyndaghy diplomatiyalyq qarym-qatynas 1992 jylghy mausymnyng 15-inde ornatyldy.

 

OQIGhALAR

 

5 jyl búryn (2006) Gharifolla Qúrmanghaliyev atyndaghy oblystyq filarmoniyanyng konsert zalynda belgili orys jazushysy Nikita Savichevting (1820-1885) «Bayyrghy Oral. Kórgen-bilgenderimnen әngimeler» atty kitabynyng tanystyrylymy boldy. Oraldyng «Optima» kitap baspasy shygharghan jinaqty qúrastyryp, alghy sózin jazghan jergilikti әdebiyetshi, filologiya ghylymdarynyng kandidaty Nikolay Sherbanov. Oral qalasynda tuyp-ósken Nikita Savichev suret salumen qatar әdebiy-kórkem tuyndylar da jazdy. Ol, әsirese, Isatay Taymanúly men Mahambet Ótemisúly, Qúrmanghazy syndy qazaqtyng biregey túlghalary jóninde ocherkter jazyp, alghashqylardyng qatarynda әdil baghasyn berdi. Jazushy óz tuyndylarynda qazaqtar ómirin de shynayy surettey bilip, halyqtar dostyghyn tu etip kóterdi. Kitaptyng túsaukeserinde osynday әngimelerden tartymdy kórinister qoyylyp, ólenderi oqylyp, әnder shyrqaldy.

 

3 jyl búryn (2008) Semey pedagogikalyq institutynda «Shәkәrimtanu mәseleleri» atty seriyalyq ghylymy jinaqtyng tanystyrylymy ótti.

«Shәkәrimtanu» ghylymiy-zertteu ortalyghy dayyndaghan atalmysh bes tomdyqtyng ishine úly oishyl әri aqynnyng shygharmashylyghyn zertteumen ainalysatyn tanymal qazaqstandyq ghalymdardyng enbekteri kirdi.

Búl - elimizdegi jana ghylymy baghyty bar alghashqy ghylymy jinaq. Onda Shәkәrim shygharmashylyghyn zertteuding әr týrli baghyttary boyynsha kórnekti ghalymdardyng júmystary jinaqtalghan. Búl - teologiya, filosofiya, muzykatanu, poeziya jәne óner. «Shәkәrimtanu» ghylymiy-zertteu ortalyghynyng diyrektory Túrdykýl Shanbaydyng aituynsha, iri ghylymy enbekterdi osynday basyp shygharu tәsili Resey men Europa elderinde keninen qoldanylady. Ol aqynnyng shygharmashylyghyn zertteuding jana mýmkindikteri jayynda aityp beredi. Seriyalyq ghylymy jinaqty Almatydaghy «Rariytet» baspasy «Mәdeny múra» respublikalyq baghdarlamasy ayasynda basyp shyghardy. Ár tom 3 myng dana tirajymen jaryq kórdi.

 

3 jyl búryn (2008) Belgili jazushy, halyqaralyq Mihail Sholohov syilyghynyng iyegeri Sәbit Dosanov Resey әdebiyet akademiyasynyng mýshesi bolyp saylandy.

Sәbit Dosanovtyng qalamynan «Tau joly», «Ekinshi ómir» «Jiyrmasynshy ghasyr» romandary, «Aq aruana» hikayasy, «Qazaghym-ay, qayda ketip barasyn?» jyr jinaghy tudy. Sonymen qatar ol әdebiyettanu monografiyalarynyng avtory.

Sәbit Dosanovtay «Segiz qyrly, bir syrly daryn» jazushy ghana emes  dramaturg retinde de elge etene tanys. Qalamgerding «Dauyl», «Erteng buro», «Tozaq shenberi» jәne t.b. piesalary respublikanyng kóptegen teatrlarynda qoyylyp keledi. Al, jazushy ózining "Úiyq" romanynda qazaq júrtynyng bostandyq jolyndaghy kýresi, jer-suyna iyelik etu jolyndaghy  janqiyarlyq әreketteri turaly bayandaydy

Qúramynda Sergey Mihalkov, Yuriy Bondarev, Vladimir Mirnev, Yuriy Polyakov syndy kórnekti túlghalary bar Reseyding әdebiyet akademiyasy mýshelerining pikirinshe, Sәbit Dosanovtyng akademik atanuy onyng talantynyng moyyndaluy, qazaq әdebiyetine reseylikter tarapynan kórsetilgen qúrmet bolyp tabylady . Sәbit Dosanov búghan deyin Reseyding pedagogikalyq jәne әleumettik ghylymdar akademiyasynyng akademiygi atanghan bolatyn.

 

1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev «Qazaqstan Respublikasynyng Ykimeti men Fransuz Respublikasynyng Ykimeti arasyndaghy Qarjylandyru turaly hattamanyng (Almaty qalasynyng sumen qamtamasyz etu jәne kәriz infraqúrylymyn onaltu men janghyrtu jobasy) kýshin jon turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna qol qoydy.

 

1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev memlekettik rezervterdegi materialdyq qúndylyqtardy paydalanu jәne saqtau, qalyptastyru jýiesin odan әri jetildiruge baghyttalghan «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine memlekettik materialdyq rezerv mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Zangha qol qoydy.

 

1 jyl búryn (2010) Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydentining intellektualdyq mektepter jýiesin basqaratyn «Órken» AQ resmy saytynyng jana núsqasyn úsyndy. Kompaniyanyng www. orken.org atty jana veb-portalynyng dizayny, qúrylymy jәne mazmúny ózgergen.

«Negizgi 6 bólimnen kompaniyanyng qyzmeti, qúrylymy turaly biluge jәne mektepke qabyldau erejelerining tolyq núsqasyn kóshirip alugha bolady.Sonday-aq interaktivti aidarda kez kelgen adam súraghyna jauap alyp, basqa da paydaly maghlúmattarmen tanysa alady.

 

ESIMDER

 

60 jyl búryn (1951) Qazaqstan Respublikasy Syrtqy ister ministrligining arnayy tapsyrmalar jónindegi elshisi, Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik organdarynyng qúrmetti qyzmetkeri, general-mayor BITIMOV Ómirtay Maqashúly dýniyege keldi.

Semey qalasynda tughan. Semey pedagogika institutyn, Minsk qalasyndaghy KSRO Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik komiyteti  joghary kursyn, KSRO Memlekettik qauipsizdik komiytetinin  Qyzyl tuly institutyn bitirgen.

1992-1995 jyldary -Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik komiyteti organdarynda jәne Qazaqstan Respublikasy Syrtqy ister ministrligi jýiesinde júmys istegen. 1995-1997 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik komiyteti basqarma bastyghynyng orynbasary, bas barlau basqarmasynyng bastyghy. 1997-2002 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik komiyteti departamentining bastyghy, «Barlau» qyzmeti aqparattyq taldau ortalyghynyng bastyghy. 2002-2009 jyldary - Qazaqstan Respublikasy  «Barlau» qyzmetining bastyghy. 2009-2010 jyldary Qazaqstan Respublikasy Últtyq qauipsizdik komiyteti tóraghasynyng kenesshisi qyzmetterin atqarghan.

2010 jyldan - qazirgi qyzmetinde.

Qyzyl Júldyz ordenimen, birneshe medalidarmen marapattalghan.

 

45 jyl búryn (1966) «Ekspress K»gazetining redaksiyasy» JShS-ning bas diyrektorynyng orynbasary, Almaty qalasyndaghy tilshiler qosynyng jetekshisi, Qazaqstan Jurnalister odaghy syilyghynyng iyegeri NÝSÝPOV Ádilhan Bidahmetúly dýniyege keldi.

Almaty qalasynda tughan. M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti), Túrar Rysqúlov atyndaghy Qazaq memlekettik ekonomikalyq uniyversiytetin bitirgen.

1987-1991 jyldary - «Leninskaya smena» gazetining tilshisi. 1991-1999 jyldary - kishi kәsipornnyng diyrektory. 1999-2000 jyldary - «Delovaya nedelya» gazetining bas redaktorynyng mindetin atqarushy, bas redaktordyng orynbasary, bólim mengerushisi. 2000-2004 jyldary - «Ekspress K» gazetining ekonomikalyq sholushysy. 2004-2005 jyldary - «Ekspress K» gazetining bas redaktorynyng mindetin atqarushy, bas redaktordyng birinshi orynbasary. 2005-2009 jyldary - «Ekspress K» gazetinin  bas redaktory -bas diyrektory qyzmetterin atqarghan. 2009 jyldan - qazirgi qyzmetinde.

 

 

AQPANNYNG 5-I, SENBI

 

Meksiykanyng memlekettik merekesi - Konstitusiya kýni. Konstitusiya diktatorlyq rejim qúlaghannan keyin, 1917 jyly qabyldanghan bolatyn.

Qazaqstan Respublikasy men Meksika Qúrama Shtattary arasynda diplomatiyalyq qatynas 1992 jyly sәuirding 13-inde ornatylghan.

 

OQIGhALAR

 

3 jyl búryn (2008) Núr Otan» partiyasynyng Astana qalalyq filialy sybaylas jemqorlyqpen kýreske baghyttalghan qoghamdyq kenes qúrdy.

«Sybaylas jemqorlyqpen kýres mәselesin Elbasy «Núr Otan» halyqtyq - demokratiyalyq partiyasy Sayasy kenesining keneytilgen mәjilisinde kótergen bolatyn. Búdan song osy baghyttaghy júmystargha qogham ókilderin tartu maqsatynda arnayy qoghamdyq kenester qúru qajet degen sheshim qabyldandy. Qoghamdyq keneske qogham ókilderi men «Núr Otannan» ózge de partiya ókilderi engizildi. Bizding mindetimiz osy iske qoghamdy júmyldyryp, jemqorlyq әreketterining tuyndauyna negiz bolyp otyrghan sebepterdi anyqtau.

 

3 jyl búryn (2008) Ádilet ministrligi zang jobalarynyng sapasy men tiyimdiligin arttyru maqsatynda әdistemelik úsynymdar әzirledi.

Jinaqtalghan әdistemelik úsynymdar - әzirlenetin tújyrymdama jobalary men zang jobalarynyng sapasyn arttyrugha, tikeley qoldanylatyn zandargha batyl kóshuge jәne siltemeli, blankettik normalardy azaytugha yqpal etedi. Búl qújat zangha sәikes aktiler boyynsha jete júmys isteudi jәne әrbir zang jobasyna jýieli týrde jaqyndaudy qalyptastyrady.

 

1 jyl búryn (2010) Qazaqstan men Norvegiya syrtqy ister ministrlikteri arasynda ózara týsinistik turaly memorandumgha qol qoyyldy. Atalghan qújatqa qol qoy rәsimi Qazaqstan Respublikasy Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimov pen Norvegiya Korolidigining Múrager hanzadasy Hokon Magnuspen kezdesui barysynda ótti.

Qazaqstan Respublikasy men Norvegiya Korolidigi arasyndaghy diplomatiyalyq qarym-qatynas 1992 jylghy mausymnyng 5-inde ornatyldy.

 

1 jyl búryn (2010) Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaev Qazaqstan Respublikasynyng immuniytetin jәne onyng menshigin shet el memleketter sottarynyng qúzyretinen qamtamasyz etuge baghyttalghan «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine memleketting jәne onyng menshigining immuniyteti, aralyq sottar jәne halyqaralyq kommersiyalyq tórelik qyzmetin jetildiru mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Zangha qol qoydy.

 

1 jyl búryn (2010) Norvegiya Korolidigining taq múrageri, hanzada Hokon Magnus elordadaghy BÚÚ Damu baghdarlamasy men norvegiyalyq SYSLAB jobasynyng qoldauymen ashylghan Innovasiyalardy damytu jәne júmysqa ornalasugha jәrdemdesu ortalyghyn ashty.

SYSLAB jobasy 1992 jyly Norvegiyanyng «Hiyb-Sislab» kәsiporynynda kishi jәne orta biznesting maqsattaryn biriktiru ýshin qúrylghan. Jobanyng avtory jәne negizin qalaushy - Bergen qalasynyng Joghary tehnologiyalar ortalyghynyng diyrektory Yan Yohonssen. Elimizde atalghan jobanyng Almaty, Astana jәne Shymkent qalalarynda ortalyqtary bar. Jobanyng negizgi maqsaty - úzaq uaqyt boyy júmyssyz jýrgen joghary bilimdi mamannyng júmysqa ornalasuyna qol úshyn beru.

 

ESIMDER

 

75 jyl búryn (1936-2004) dombyrashy, diriyjer, Qazaqstannyng halyq әrtisi, Qazaqstannyng enbek sinirgen mәdeniyet qyzmetkeri GhABDIYEV Rysbay Qismetollaúly dýniyege keldi.

Reseyding Astrahan oblysynda tughan. Almaty muzyka uchiliyshesin, Shymkent óner institutyn bitirgen.

1954-1961 jyldary - Qazaq halyq aspaptar orkestrining dombyrashysy, konsertmeysteri. 1961-1962 jyldary - Atyrau muzyka uchiliyshesining múghalimi. 1962-1980 jyldary - Dossor muzyka mektebining diyrektory. 1980-1990 jyldary Atyrau pedagogika instituty muzykalyq-pedagogika fakulitetining dekany bolghan. 1990 jyldan ómirining sonyna deyin Atyrau oblystyq halyqa aspaptar orkestrining kórkemdik jetekshisi jәne bas diriyjeri boldy. Ol 1994 jyly Antaliya (Týrkiya) qalasynda ótken dýniyejýzilik óner festivalinin, 1998 jyly Almatyda ótken «Qúrmanghazy jәne úly dala muzykasy» halyqtar festvalining bas jýldelerin jenip alghan. Onyng repertuarynda Qúrmanghazynyng «Terisqaqpay», «Bayjúma», «Aday», «Aman bol, sheshem, aman bol», «Qayran sheshem», Dinanyng «Búlbúl», «Bayjúma», Dәuletkereyding «Qos ishek», «Kórkem hanym», «Kóroghly», Seytekting «Aqsaq qúlan» sonday-aq, Esbaydyn, Erghaliydin, Abyldyn, Qazanghaptyng kýileri, halyq kýii «Qarasay», t.b. bar. Ghabdiyev oryndauyndaghy kýiler birneshe kýitabaqqa jәne «Bayjúma» degen atpen ýntaspagha jazylghan. «Balalar orkestrimen júmys», «Dombyradan sabaq beru tәsili», taghy basqa kitaptary bar.

«Parasat» ordenimen marapattalghan.

 

50 jyl búryn (1961) Múhtar Áuezov atyndaghy әdebiy-memorialdy ýi-múrajayynyng diyrektory, filologiya ghylymynyng kandidaty QONAEV Diar Asqarúly dýniyege keldi.

Almaty qalasynda tughan. M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti), Qazaqstan Respublikasy Ghylym akademiyasy Ádebiyet jәne óner institutynyng aspiranturasyn bitirgen.

1987-1996 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Ghylym akademiyasy Ádebiyet jәne óner instituty Múhtar Áuezovting shygharmashylyq múrasyn zertteu bólimining - Múhtar Áuezov atyndaghy әdebiy-memorialdy múrajayynyng kishi, agha ghylymy qyzmetkeri, 1996-2000 jyldary - Qazaqstan Respublikasy  Ghylym akademiyasy  Ádebiyet jәne óner instituty Múhtar Áuezovting shygharmashylyq múrasyn zertteu bólimining - Múhtar Áuezov atyndaghy әdebiy-memorialdy múrajayynyng jetekshi ghylymy qyzmetkeri qyzmetterin atqarghan. 2000 jyldan «Áuezov ýii» ghylymiy-mәdeny ortalyghynyng diyrektory qyzmetin atqarady. 1996 jyldan Halyqaralyq Múhtar Áuezov qorynyng preziydenti. 2000 jyldan - mәdeniyet sayasaty saraptamalyq ortalyghynyng diyrektory. «Múhtar Áuezov jәne orys әdebiyeti» atty kitaby jaryq kórgen.

 

50 jyl búryn (1961) «KMG-Kashagan» kәsipornynyng atqarushy diyrektory - «North Caspian Operating Company» kompaniyasy diyrektorynyng qarjy jónindegi orynbasary, «Qazaqstan Respublikasy Qarjy ministrligi janyndaghy buhgalterlik sanaq jónindegi saraptau kenesining mýshesi, ekonomika ghylymynyng kandidaty SATYBALDINA Jannat Saghyndyqqyzy dýniyege keldi.

Almaty qalasynda tughan. Almaty halyq sharuashylyghy institutyn, Mәskeu memlekettik uniyversiytetining aspiranturasyn bitirgen.

1987-1993 jyldary - Almaty halyq sharuashylyghy institutynyng oqytushysy, agha oqytushysy, dosenti. 1993-1994 jyldary - «Qazmetallbank» bólimining bastyghy. 1994-1999 jyldary - «Metallinvest» basqarushysynyng birinshi orynbasary, basqarushysy. 2000-2001 jyldary - Qazaqstan Respublikasy  Baghaly qaghazdar jónindegi últtyq komissiyasynyng atqarushy diyrektory - mýshesi. 2001-2002 jyldary - Qazaqstan Respublikasy  Últtyq banki Baghaly qaghazdar naryghyn retteu departamenti diyrektorynyng orynbasary. 2002-2003 jyldary - «Qazaqstan temir joly» ÚK» JAQ-ynyng bas esepshisi. 2003-2006 jyldary - «Qazaqstan temir joly»ÚK» aksionerlik qoghamynyn  viyse-preziydenti, atqarushy diyrektory. 2006-2007 jyldary - «QazTransOyl» aksionerlik qoghamy bas diyrektorynyn  ekonomika jәne qarjy jónindegi orynbasary. 2007-2009 jyldary - «QazMúnayGaz» ÚK» aksionerlik qoghamynyn  ekonomika jәne qarjy jónindegi atqarushy diyrektory qyzmetterin atqarghan. 2009 jyldan - qazirgi qyzmetinde.

2008 jyldyng sәuirinen - «QazTransOyl» aksionerlik qoghamy Diyrektorlar kenesining mýshesi, Qúrmetti  temirjolshy. 50-den astam ghylymy jariyalanymdardyng avtory.

 

 

AQPANNYNG 6-Y, JEKSENBI

 

Halyqaralyq saamdar kýni. Soltýstik Europanyng bayyrghy halyqtarynyng meyramy - tórt elding saamdary (Resey, Norvegiya, Shvesiya jәne Finlyandiya).

 

Halyqaralyq barmen kýni (Qasiyetti Amanda kýni). Kóptegen memleketterde barmen men restoratorlardyng kәsiby meyramy qasiyetti Amanda kýni atap ótiledi.

Sharap ashytushy men barmenderding qorghaushysy qasiyetti Amanda, Maastrihit episkopby (584-679) Fransiyanyn, Germaniya men Flandriyanyng sharap ashytatyn aimaqtarynda sharap ashytushylardyn, sharap satushylardyn, syrashynyn, bar men meyramhana iyelerin, jәne de bar júmysshylarynyng (barmennen ydys juushygha deyin) resmy qorghaushysy bolyp tabylady.

 

OQIGhALAR

 

3 jyl búryn (2008) Internette Qazaqstan turaly iran tilinde habar taratatyn alghashqy www.yousefpiltan.blogf.com sayty ashyldy.

Ony Almaty qalasynyng túrghyny Jýsip Piltan jasap otyr. «Qazir aqparat kenistiginde әr el óz sayasatyn nasihattap jatyr. Elde tirkelgen sheteldik aqparat agenttikteri de oghan óz ýlesin qosuda.

Óz saytynda ol Qazaqstan janalyqtary, baspasózge sholu, memlekettik tender, valuta baghamy, aua-rayy boljamy degen aidarlar boyynsha aqparat taratyp otyr.

Mening maqsatym - osy mýmkindikti paydalanyp, әlemge Qazaqstan turaly habar taratu. Óitkeni internettegi Qazaqstan turaly iran tilindegi maghlúmattar negizinen ózge sheteldik aqparat agenttikterining audarma materialdarynan qúralghan.

 

1 jyl búryn (2010) Mәskeude Qazaqstan Respublikasynyng Resey Federasiyasyndaghy Tótenshe jәne Ókiletti elshiligining reziydensiyasynda Kenes Odaghynyng Batyry, danqty qolbasshy jәne jazushy Bauyrjan Momyshúly turaly «Anyzgha ainalghan batyr» kitabynyng túsaukeseri boldy.

Is-sharagha Qazaqstan Respublikasy Parlamentining deputattary, qazaqstandyq diplomatiyalyq ókildikting qyzmetkerleri, eki el ardagerleri úiymdarynyng ókilderi, Resey Federasiyasyndaghy qazaqstandyq qoghamdyq birlestikterding basshylary, sonday-aq Mәskeu joghary oqu oryndarynyng oqytushylary men studentteri qatysty.

Jinaqta Bauyrjan Momyshúlynyng Mәskeu múraghattarynda saqtalghan, búryn jariyalanbaghan jazbalary, súhbattary, suretteri, sonday-aq maydanger-dostary - Mәlik Ghabdullinnin, Dmitriy Sneginning estelikteri oryn alghan.

 

1 jyl búryn (2010) Atyrauda jergilikti biylikting qaramaghyna «Adjip KKO» kompaniyasy salghan jana saparjaydy tapsyru saltanaty ótti.

200 jolaushygha arnalghan eki qabatty saparjay Atyrau qalasynyng temirjol vokzalynyng janynda ornalasqan. Saparjaydyng kólikter túratyn túraghy bar. Keshendi saparjay jolaushylargha qyzmet etu ýshin jәne kólik prosessin halyqaralyq jәne qala manyndaghy avtobus joldaryn basqaryp qatynau ýshin arnalghan.

Saparjaydyng negizgi qyzmeti - 46 qalalyq sapar jelisin jәne 30 audan aralyq jәne 2 qala aralyq reysterine qyzmet etu.

 

ESIMDER

 

75 jyl búryn (1936-1995) ghalym, geologiya-miyneralogiya ghylymdarynyng doktory, Qazaqstan Respublikasy Ghylym akademiyasynyng korrespondent mýshesi AZNABAEV Eduard Qasymúly dýniyege keldi.

Jambyl oblysy Merke audanynda tughan. M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetin (әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) bitirgen.

1964-1993 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Ghylym akademiyasy Geologiyalyq ghylymdar institutynyng agha injeneri, kishi, agha ghylymy qyzmetkeri, zerthana mengerushisi. 1993-1994 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Últtyq ghylym akademiyasynyng Batys Qazaqstandaghy Ortalyq keshendi otyn-energetika bólimshesining diyrektory, zerthana mengerushisi. 1994-1995 jyldary - Qazaqstan Respublikasy Últtyq ghylym akademiyasy Qazaq miyneraldyq shiykizattar ghylymiy-zertteu instituty diyrektorynyng orynbasary qyzmetterin atqarghan.

Negizgi ghylymiy-zertteu baghyty Qazaqstandaghy shógindi múnay-gaz alaptarynyng geologiyalyq qúrylymyn, múnay men gazdyng jer qoynauynda ornalasu zandaryn, kómirsutekterding payda boluyn, olardyng kezendik, temperaturalyq ózgeruin, ornalasuyn zertteuge arnalghan. Sonday-aq ol Qazaqstannyng 1:1 500 000 masshtabtyq tarihiy-genetikalyq múnay-gaz kartasyn jasaugha qatysty.

 

50 jyl búryn (1961) jazushy, «Tarlan - Ýmit» syilyghynyng iyegeri, «Jas órken» JShS-ning diyrektory QORGhASBEK Jýsipbek dýniyege keldi.

Almaty oblysynda tughan. M.Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiytetining jurnalistika fakulitetin (әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti) bitirgen. Enbek jolyn «Jas alash» gazetinen bastaghan ol «Qazaq әdebiyeti» gazetine auysyp, tilshi, agha tilshi, bólim mengerushisi, bas redaktordyng orynbasary, bas redaktory,«Jas alash» gazetining bas redaktory qyzmetterin atqarghan. Qazirgi uaqytta «Jas órken» JShS-ning diyrektory. «Memlekettik til» qoghamdyq qozghalysynyng teng tóraghasy. 1995 jyly «Jalyn» baspasynan «Kógildir keruen» atty әngimeler jinaghy, 1995 jyly «Jansebil» atty povester men әngimeler toptamasy jaryq kórgen. Osy kitabynyng negizinde týsirilgen osy attas kórkemfilim kinossenariyining avtory.