Júma, 29 Nauryz 2024
Qúiylsyn kóshing 9448 50 pikir 19 Mamyr, 2018 saghat 13:04

Elbasy may súrasa, Szinipin qúiryq úsynuy mýmkin

16 mamyr kýni Qytaydyng Shynjang Úighyr Avtonomiyaly Rayonynyng (ShÚAR) Partiya komiyteti burosynyng shúghyl jiyny ótip, kórshi eldermen diplomatiyalyq baylanysty kýsheytu turaly sóz qozghaghan. Búghan Qytay kommunistik partiyasy ortalyq komiytetining bas xatshysy Sy Szinpinning ózi tikeley jetekshilik etetin ortalyqtyng syrtqy baylanys komiyteti dep atalatyn qúrlymnyng 15 mamyrda ótken keneytilgen mәjilisi sebep bolghany baspasózde tam-túmdap aityla bastady. Sol jiynda Qytaydaghy qazaqqa azu tisin batyryp, sayasy qughyn-sýrgin jasap otyrghan ShÚAR-daghy aimaq basshysy Shyn Chuango Ortalyqtyng qatang synyna qalsa kerek. 

Shynjang ólkesining óktemsingen basshysy Shyn Chuango 16 mamyrdan bastap, "kórshi eldermen dostyq qarym-qatynasta boluymyz kerek" degen ynghayda sóiley bastaghan. Osyny jaqsygha joryghan Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghynyng bas hatshysy Rahym Ayypúly myrza әleumettik jelide  Elbasy osy jolghy Qytay saparynda ol jaqtaghy qazaqtargha qatysty óz talabyn aitsa, Qytay tóraghasy qarsy bolmaytynyn jariyalady.

Biz mәseleni anyqtay týsu ýshin Rahym Ayypúly myrzamen tildestik.

 - Shynjandy qazir biylep otyrghan Shyn Chuangonyng sayasaty syn kótermeytin jaghdayda ekeni osyghan deyin sóz bolyp keldi. Qazaqy tilmen aitqanda, onyng "óte nashar sayasatker" ekeni belgili. Sol nashar sayasatkerding 180 gradusqa ózgerip, kórshi eldermen dostyq qarym-qatynas ornatu jayly sóiley bastauy, oghan Ortalyqtan jaqsylap sabaq berilgenin, qatang syngha úshyraghanyn bayqatady, - deydi  Rahym Ayypúly.

- Búl jay ghana sóz shyghar. Sonshalyq ýmittenuge túrmaytyn dýnie bolar? 

 - Ramazan aiynda tek jaqsylyqtan ýmit kýtu kerek siyaqty. Qazirgi Qytaydyng syrtqy sayasaty túiyqqa kelip tireldi. AQSh pen Qytay teketiresi ushyghyp barady. Malayziyamen, Vietnammen de qyrghiy-qabaq. Vietnamdaghy Ken ornyna qatysty Reseymen de jýz shayysyp qaldy. Endi Qazaqstandy teris ainaldyrsa, qúrlyq arqyly Europagha jasaghan qadamy ýzileri haq. Múnyng syrtynda Halyqaralyq adam qúqyqtary jónindegi úiymdar da qarap jatqan joq. Shamalary kelgenshe, Qytay sayasatyna yqpal etude. Sondyqtan da, jaqsylyqtan ýmit kýtkenning aiyby joq. 

- Sonda ol jiynda ne aitylypty? Qytay baspasózi ne deydi?

- Resmy bir-eki auyz habardan basqa eshtene jazylghan joq. Jalpy, Qytaydaghy kóp mәsele qúpiya sheshiledi. Mәjilis mýlde jabyq jaghdayda ótkendikten, onda nendey manyzdy mәselerding qaralghandyghy qúpiya kýide qalyp otyr. Dese de, mәjilisten keyin keybir jayttardyng beti ashylyp qaldy.

Aymaq basshy Shyn Chuango óz sózinde: " Tóragha Sy Szinpinning syrtqy qatynastaghy bitútas basshylyghyna qatang baghynu, onyng sayasatyn, әmir-pәrmenderin búljytpay atqaru, jibek joly ekonomikalyq beldeui jobasynyng kýre tamyrynda ornalasqan eldermen (Qazaqstandy aitady. - R.A.) belsendi týrde selbestik ornatu, syrtqa esik ashudy jedeldetu, bir beldeu, bir jol qúrlysyna tyng serpin beru, búl ýshin kórshi eldermen (Qazaqstanmen demekshi. - R.A.) qarym-qatynasty ontayly retteu, belsendi barys- kelister arqyly kórshilermen dostyq qarym-qatynasty ilgerletu jәne bekemdeu, sol arqyly ShÚAR aimaghynyng syrtqy baylanys qyzmetin jana beleske kóteru kerektigin" – aitty.

- "Temirdi qyzghan kezinde soq" demey me? Osynday ontayly kezde bizding taraptan ne istelui kerek?

- Qytay ýshin Europa men Parsy shyghanaghyna shyghudyng eng senimdi de tiyimdi dәlizi tek qana Qazaq jeri. Osyny tereng týsinip, Elbasy osy jolghy Qytay saparynda ol jaqtaghy qazaqtargha qatysty óz talabyn qoysa eken degen armanym bar. Qazir Elbasy Qytay tóraghasynan may súrasa, mine qúiryq deyin dep túrghangha úqsaydy. Sol sebepti de barlyq ýmitti Elbasygha artqym keledi. 

Elbasynyng saparynyng aldynda Qytay tarapy kórshilermen dostyq qatynasty bekemdeu turaly sóz etkeni tekten tek emes. Sondyqtan, búl jiyn men aldaghy Elbasymyzdyng sapary Qytaydaghy qazaqtargha ong ózgerister әkeledi degenge seneyik. Óitkeni, bizdegi kóptegen sarapshylar da QR preziydenti aralassa, Qytaydaghy qandastardyng kóshi jalghasyn tabady degen oilaryn aityp jatyr. 

Ángimenizge rahmet!

Qanat Birlikúly

Abai.kz

50 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1575
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2271
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3584