Songhy jyldary elimizde jauynnan keyingi sanyrauqúlaqtay qaptap ketken orta arnauly oqu oryndarynyng sanatyna jatatyn aty atan, zaty tútam kolledj ataulylardan ayaq alyp jýrgisiz jaghdaygha jettik. Tipti, oblys ortalyqtary túrmaq, shaghyn audan men qalalardan ózining filialdaryn ashyp alyp, tehnikalyq deysiz be, gumanitarlyq deysiz be, qala berdi medisinalyq mamandyqtardy oqytyp-shoqytyp, artynan oqyghan mamandary eldi «qorqytyp» jýrgenderi de jyrtylyp-ayyrylady.

Songhy jyldary elimizde jauynnan keyingi sanyrauqúlaqtay qaptap ketken orta arnauly oqu oryndarynyng sanatyna jatatyn aty atan, zaty tútam kolledj ataulylardan ayaq alyp jýrgisiz jaghdaygha jettik. Tipti, oblys ortalyqtary túrmaq, shaghyn audan men qalalardan ózining filialdaryn ashyp alyp, tehnikalyq deysiz be, gumanitarlyq deysiz be, qala berdi medisinalyq mamandyqtardy oqytyp-shoqytyp, artynan oqyghan mamandary eldi «qorqytyp» jýrgenderi de jyrtylyp-ayyrylady.

Áyteuir, qaltasyna aqsha týsip, kýmpie qalghan qazaq jekemenshik oqu ornyn ashyp, tәuelsiz Qazaqstannyng bilimi men ghylymyn «úshpaqqa» shygharugha shyndap kiriskendey. Osynday kolledj ashqysh aghayyndar qatary Áulieata jerinde de sap týzep keledi. Qazir qalamyzda qújaty qojyraghan, ghimaraty qanyraghan oqu oryndary kóptep ashylyp, balalardy «super» student atandyryp jatqan jayy bar. Osynday aty úlyq, zaty kýdik oqu oryndary talapkerlerdi qabyldap jatqanda, ónirdegi bilimge jauapty organdardyn, turasy bazbir adamdardyng kózin júmyp, beyjay mýlgip otyrghany da tang qaldyrady. Oghan dәlel kerek deseniz, juyrda ghana Jambyl oblystyq prokuraturasy «Bilim turaly» Zang talaptarynyng oryndalu barysyna jәne orta arnauly oqu orda­larynyng liysenziyasynyng dúrystyghyna tekseru jýrgizgende barlyghy sýt betindegi qaymaqtay qalqyp shyqty. Ásirese keybir atynan at ýrketin (ata-babasynyng atyn qoyyp alghan oqu ordalary) jekemenshik oqu oryndary tek aqsha tabudy ghana kózdep, sapaly biliminiz bylay túrsyn, studentterding basyn qosyp, kýnine ýsh-tórt saghat jinaudy da úmytqan ba dersin. Tipti, bilim salasyndaghy basty túlgha oqytushy desek, osy oqytushylargha qoyylatyn qarapayym talaptardyng saqtalmaghany, Jambylda bilim salasynyng «ózim bilermendikke» salynyp ketkendey oigha jeteleydi.

Jalpy, bilim beru jýiesinde Ýkimetting №452 qaulysyna sәikes, oqu oryndarynda joghary jәne birinshi kategoriyaly oqytushylar qúramy 40 payyzdy qúrauy kerek. Al búl talap qalamyzdaghy «Órkeniyet» atty órkeniyetke jeteler kolledjimizde kerisin­she, 10-aq payyzdy qúrasa, Taraz kәsiptik kolledji men «Qazbiznes» kolledjinde jogha­ry kategoriyaly oqytushylar qúramy - 15 payyzdy, informatika, baylanys jәne tehnologiyalar kolledjinde - 20 payyz, Taraz poliytehnikalyq kolledjinde - 14 payyzdy ghana qúrap otyr. Múnday jaghay Taraz gumanitarlyq-tehnikalyq kolledji men kópsalaly «Áulie ata» kolledjining basyna da «baq» bolyp qonypty. Al, eng súmdyghy «Qazbiznes» kolledjinde eken. Qanday súmdyq deysiz ghoy? Onda shtattyq oqytushylar mýlde joq. Studentter bilimdi jan-jaqtan kelgen «kelimsek» múghalimnen, kelmegen kýni «auadan» alyp, әiteuir diplomdy qaltagha salyp otyrghan. Ary qaray ol bilim ordasynan qanday mamandar dayarlanghanyn oilay beriniz... «Aqyry aittym ghoy, ayaghyna deyin aitayynshy» depti bir beybaq, Bilim jәne ghylym ministrligining №673 búiryghy boyynsha, elimizdegi barlyq oqu oryndary memlekettik bilim beru standartyna sәikes, bilim ordasynyng materialdyq-tehnikalyq bazasy da say boluy tiyis. Biraq, keybir oqu oryndary búl jauapkershilikti úmytyp, turasyn aitqanda zang men zәkóninizge qyryn qarap otyr. «Órkeniyet» kolledjining ghimaraty 4 qabatty jaygha ornalasqanymen, osy ghimarattyng birinshi jәne ýshinshi qabattarynda Jambyl poliytehnikalyq kolledjining jataqhanasy oryn tepken. Sonda búl ne bolghany? Astynda bilimger «ólip-tirilip» bilim alyp jatsa, tóbende bazbir studentter tamaq istep, kirin juyp, alshang basyp jýre bere me? Álde, «órkeniyettik jastargha bәribir bolghany ma? Odan keyin taghy bir týsiniksiz jayt Taraz poliytehnikalyq kolledjinde zerthana, sheberhana kabiynetterin «Órt sóndirushi» atty jauapkershiligi shekteuli seriktestik pen qalalyq №5 emhanagha jalgha alghan. Sonda búl kolledjding studentteri zerthana men sheberhanagha kirip, kerek júmystaryn istey me, әlde, JShS men emhana­nyng adamdary ketken son, týndeletip qana zerttey me? Ne de bolsa, kýlkili jaghday. Kýlkili deuge kelmes, baryp túrghan masqaralyq emes pe? Búl qaladaghy kolledjderding mýshkil hali, al audandaghy birli-jarym kolledjderimiz tipten esirip ketken be dersiz? Búlay deuimizding sebebi, Shu temirjol kolledjinde «Bilim turaly» Zannyng 51-babyn óreskel búzu faktileri anyqtaldy. Onda oqytushylyq qyzmetke arnayy pedagogikalyq nemese kәsiptik bilimi say keletinder qyzmetke alynuy tiyis bolsa, atalmysh kolledjde deneshynyqtyru pәninen «Lokomotiv jәne vagondar» mamandyghy boyynsha bitirgen N.Qalyngharaev jәne fizika pәninen Qazaq kólik jәne kommunikasiya akademiyasyn «Avtomatika, telemehanika jәne baylanys» mamandyghy boyynsha tәmamdaghan E.Vasilieva degen «besaspap» mamandar sabaq berip kelgen. Prokurorlyq tekseruden keyin olar júmystan bosatylypty. Al tekseru bolmasa, ol «besaspap» beybaqtardyng qansha jýretining bir Alla bilsin?.. Áyteuir, «Bәrin ait ta birin ait, kolhozdy auyl jyryn ait» demekshi, zang talaptaryn oryndamay, belden basqan kolledjderge dәl býginde onyng ishinde Jambylda tek eskertu men aiyppúl ghana salynatyn siyaqty. Qazaqta «Auru qalsa da, әdet qalmaydy» degen sóz bar... Búlargha eng bastysy toqtam kerek. Elbasynyng ózi sapaly da, sanaly úrpaq tәrbiyeleudi algha tartyp jatqan zamanda osynday «syrty bar, ishi joq» oqu orda­larynyng kesiri keri әserin bermese, ong әserin bermesi aidan anyq.

Aytpaqshy...

Ghimarat tauyp, bir-eki partasyn qoyyp, kolledj ashsa, oghan bilim basqarmasy liysenziya bere beretin bolsa, oqudyng qúny ne bolghany, kie degen úghymnyng qayda ketkeni dep te oilaysyn. Biznesting týrin tapqan jaqsy shyghar, alayda, aqsha tabudyng jóni osy eken dep essiz alasúra beru kimge opa berer eken? Óitkeni, Jambyl oblysynda bilim salasyna baylanysty liysenziya alu, auruhanadan anyqtama aludan da onay bolyp túr...

Jambyl oblysy

«Abay-aqparat»