Qazirgi tanda iydeologiya salasynda «myltyqsyz maydan» jýrip jatqanyn kózi ashyq, kókiregi oyau jannyng barlyghy da biledi. Múnyng qanshalyqty qaterli, qanshalyqty  qauipti ekenin aityp jatudyng ózi artyq. Búl qantógissiz kýreste әldi memleketter alyp ta jyghady, shalyp ta jyghady. Múnyng mysalyn alystan izdemey-aq, myna kórshimizge kóz salsaq ta jetkilikti.

Keshegi Kenes Odaghy kezindegidey alapat kýshi qalmasa da, anau-mynaugha әl bermeytin Resey ózderin perishtedey taza da, qalghandaryn әsirese AQSh pen Europa elderin jau etip kórsetude aldyna jan salmaydy. Ásirese, ózderimen tuystas dese de bolghanday, qúdayy kórshi Ukraina júrtyna kelgende ashyq qaharyna minip, aqty - qara, qarany - aq deuden esh shimirikken emes. Bir ghana mysal. Jaqynda Ukrainagha әbden iritki salyp, soghys ashqan Donesk respublikasy degenning basshymaghy Zaharchenko degen opat bolghanda Putinnning qatty qayghyrghany bar. Tipti eshbir fakti, ne derek keltirmesten múnyng barlyghyna sol kórshisining kinәli ekenin mәlimdep te ýlgirdi.

Basshysy osynday sayasat ústanghasyn qalghandary nesin ayasyn, múndaghy baspasóz qúraldary alystan ghana emes, jaqynnan da jau izdeuge bilek sybana kiristi. Búl aradatushylyghyn nege ekeni belgisiz eng jaqyn odaqtas deytin Qazaqstannan bastady. Bir kezderi «Oybay Qazaqstan Kaspiyde AQSh-tyng әskery bazasyn salghaly jatyr»  dep úlarday shulady. Bizding Syrtqy ister ministrligining «Biz AQSh-tyng әskery bazasyn salatyn eshbir niyetimiz joq. Bizde tek Kaspiy arqyly AQSh-tan Aughanstangha jýk jiberetin tranzit qana bar» dep sypayylap jauap bergenin kózge de ilgen joq.

Múny az deseniz jaqynda osy Reseyding Qazaqstangha taraytyn sayttarynyng birinde «Qazaqstan Reseyge ashyq qarsy shyqty» degen maqalasymaghyn basty. «Sonsha ne bolyp qaldy?» degen qauippen әlgi materialgha kóz salsaq, ulap-shulaytyn eshtene de joq eken. Sóitse Qazaqstan Reseyden qús ónimderin alugha tiym salypty. Óitkeni olardan «qús túmauy» degen aurudyng belgileri tabylghan. Mine, tek osy ghana. Qanday da eki elding arasyndaghy ekonomikalyq qarym-qatynastarda bolyp jatatyn qatardaghy qúbylys qana, Mine osynyng ónin ainaldyryp, bolmashy ghana dýniyeni dabyraytyp, «týimedeydi týiedey etip» kórsetuding astarynda sol bayaghy odaqtastarynyng ózinen jau izdeytin aram pighyly jatsa kerek.

Jә, búghan da mәn bermes edik, jaqynda ózimizding qazaqstandyq sayttan taghy bir jaghamyzdy ústaytyn jaytty bayqap qalmasaq. Bizding elde ózindik orny bar «Nur.kz» sayty osy aidyng basynda Reseydin  «Media.lenta» saytynan alynghan «Qazaqstan orys tiline qatysty mәseleni qaraydy» (Kazahstan rassmotrit vopros kasaemo russkogo yazyka) degen taza arandatushylyqtyng sasyq iysi anqyp túrghan maqalasymaghyn kóshirip basty. Múny endi elimizge jaghylghan ashyqtan-ashyq qyp-qyzyl jala desek, artyq aitpaspyz. Óitkeni osy maqalsymaqtyng bastalghanynan aq «Deputtar orys tilining memlekettik til esebindegi konstitusiyalyq emes jaghdayyn moyyndap, ondaghy kórsetilgen jaghdaydy alyp tastaudy talap etude» degen mýldem qisyngha syimaytyn ótiriginen-aq aiqyn angharugha bolady (Deputaty trebunt priznati nekonstitusionnym polojenie o statuse russkogo yazyka kak gosudarstvennogo yazyka y annulirovati sootvetstuishie upominiya o nem v zakonah).

Ózgesi ózge, búl maqaladaghy oidan qúrastyrylghan ótirikti atalmysh sayttyng bayqamauy qalay? Álde bayqasa da әdeyi jiberip otyr ma? Ózgesin bylay qoyghanda bizding elde orys tilining memlekettik mәrtebesi  joq ekenin besiktegi bala da bilmey me? Bolmasa, olar ótirikten-ótirik «kórmes týieni de kórmes» degen sayasat ústanyp otyr ma? Sosyn múnday talap qoyyp otyrghan qanday deputttar? Olardyng aty-jóni bar ma? Al bizding biluimizshe, Parlamentten bastap jergilikti mәslihattargha deyin onday mәseleni kótergen de emes, sóz qylghan da emes.

Múny bir deniz. Ekinshiden búl sayt Reseyding saytyndaghy maqalyn kóshirip basqanda taghy bir qúityrqylyqa baryp otyr. Bizding biluimizshe ol maqala «Qazaqstanda orys tiline tiym salynbaq» degen ashyqtan-ashyq baybalammen atalghan. Orysshasy «V Kazahstan hotyat zapretit russkiy yazyk» dep atalady. Búl da bolsa «Nur.kz»-ting «onyng naqty taqyrybyn kim bile qoyar deysin» deytin sasyq qulyghynyng qúlaghy qyltiyp túr.

Sonda deymiz-au, búl sayttyng jerden jeti qoyan tapqanday osy dýniyeni sonshama aiqaylatyp basuyndaghy maqsatyn mýldem týsinbedik. Álde «Nur.kz» ózderin Reseyding sayty, yaghny sol elding bir bólshegi esebinde sanay ma? Bizde osy kórshining soyylyn soghyp, ózderi túratyn elge qarsy arandatushylyq maqala basatyn osynday sayttargha jol berip otyrghanymyz?

   P.S. Biz aty atalghan sayttyng «Onday maqala basqan joqpyz» dep jaltaryp ketui mýmkin degen oimen sol materialdyng kóshirmesin saqtap qoydyq.

Jaybergen Bolatov, Qostanay

Abai.kz