قازىرگى تاڭدا يدەولوگيا سالاسىندا «مىلتىقسىز مايدان» ءجۇرىپ جاتقانىن كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ جاننىڭ بارلىعى دا بىلەدى. مۇنىڭ قانشالىقتى قاتەرلى، قانشالىقتى  قاۋىپتى ەكەنىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق. بۇل قانتوگىسسىز كۇرەستە ءالدى مەملەكەتتەر الىپ تا جىعادى، شالىپ تا جىعادى. مۇنىڭ مىسالىن الىستان ىزدەمەي-اق، مىنا كورشىمىزگە كوز سالساق تا جەتكىلىكتى.

كەشەگى كەڭەس وداعى كەزىندەگىدەي الاپات كۇشى قالماسا دا، اناۋ-مىناۋعا ءال بەرمەيتىن رەسەي وزدەرىن پەرىشتەدەي تازا دا، قالعاندارىن اسىرەسە اقش پەن ەۋروپا ەلدەرىن جاۋ ەتىپ كورسەتۋدە الدىنا جان سالمايدى. اسىرەسە، وزدەرىمەن تۋىستاس دەسە دە بولعانداي، قۇدايى كورشى ۋكراينا جۇرتىنا كەلگەندە اشىق قاھارىنا ءمىنىپ، اقتى - قارا، قارانى - اق دەۋدەن ەش شىمىرىككەن ەمەس. ءبىر عانا مىسال. جاقىندا ۋكرايناعا ابدەن ىرىتكى سالىپ، سوعىس اشقان دونەتسك رەسپۋبليكاسى دەگەننىڭ باسشىماعى زاحارچەنكو دەگەن وپات بولعاندا ءپۋتينننىڭ قاتتى قايعىرعانى بار. ءتىپتى ەشبىر فاكتى، نە دەرەك كەلتىرمەستەن مۇنىڭ بارلىعىنا سول كورشىسىنىڭ كىنالى ەكەنىن مالىمدەپ تە ۇلگىردى.

باسشىسى وسىنداي ساياسات ۇستانعاسىن قالعاندارى نەسىن اياسىن، مۇنداعى ءباسپاسوز قۇرالدارى الىستان عانا ەمەس، جاقىننان دا جاۋ ىزدەۋگە بىلەك سىبانا كىرىستى. بۇل اراداتۋشىلىعىن نەگە ەكەنى بەلگىسىز ەڭ جاقىن وداقتاس دەيتىن قازاقستاننان باستادى. ءبىر كەزدەرى «ويباي قازاقستان كاسپيدە اقش-تىڭ اسكەري بازاسىن سالعالى جاتىر»  دەپ ۇلارداي شۋلادى. ءبىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ «ءبىز اقش-تىڭ اسكەري بازاسىن سالاتىن ەشبىر نيەتىمىز جوق. بىزدە تەك كاسپي ارقىلى اقش-تان اۋعانستانعا جۇك جىبەرەتىن ترانزيت قانا بار» دەپ سىپايىلاپ جاۋاپ بەرگەنىن كوزگە دە ىلگەن جوق.

مۇنى از دەسەڭىز جاقىندا وسى رەسەيدىڭ قازاقستانعا تارايتىن سايتتارىنىڭ بىرىندە «قازاقستان رەسەيگە اشىق قارسى شىقتى» دەگەن ماقالاسىماعىن باستى. «سونشا نە بولىپ قالدى؟» دەگەن قاۋىپپەن الگى ماتەريالعا كوز سالساق، ۋلاپ-شۋلايتىن ەشتەڭە دە جوق ەكەن. سويتسە قازاقستان رەسەيدەن قۇس ونىمدەرىن الۋعا تيىم سالىپتى. ويتكەنى ولاردان «قۇس تۇماۋى» دەگەن اۋرۋدىڭ بەلگىلەرى تابىلعان. مىنە، تەك وسى عانا. قانداي دا ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستاردا بولىپ جاتاتىن قاتارداعى قۇبىلىس قانا، مىنە وسىنىڭ ءوڭىن اينالدىرىپ، بولماشى عانا دۇنيەنى دابىرايتىپ، «تۇيمەدەيدى تۇيەدەي ەتىپ» كورسەتۋدىڭ استارىندا سول باياعى وداقتاستارىنىڭ وزىنەن جاۋ ىزدەيتىن ارام پيعىلى جاتسا كەرەك.

ءجا، بۇعان دا ءمان بەرمەس ەدىك، جاقىندا ءوزىمىزدىڭ قازاقستاندىق سايتتان تاعى ءبىر جاعامىزدى ۇستايتىن جايتتى بايقاپ قالماساق. ءبىزدىڭ ەلدە وزىندىك ورنى بار «Nur.kz» سايتى وسى ايدىڭ باسىندا رەسەيدىڭ  «Media.lenta» سايتىنان الىنعان «قازاقستان ورىس تىلىنە قاتىستى ماسەلەنى قارايدى» (كازاحستان راسسموتريت ۆوپروس كاساەمو رۋسسكوگو يازىكا) دەگەن تازا ارانداتۋشىلىقتىڭ ساسىق ءيسى اڭقىپ تۇرعان ماقالاسىماعىن كوشىرىپ باستى. مۇنى ەندى ەلىمىزگە جاعىلعان اشىقتان-اشىق قىپ-قىزىل جالا دەسەك، ارتىق ايتپاسپىز. ويتكەنى وسى ماقالسىماقتىڭ باستالعانىنان اق «دەپۋتتار ورىس ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل ەسەبىندەگى كونستيتۋتسيالىق ەمەس جاعدايىن مويىنداپ، ونداعى كورسەتىلگەن جاعدايدى الىپ تاستاۋدى تالاپ ەتۋدە» دەگەن مۇلدەم قيسىنعا سىيمايتىن وتىرىگىنەن-اق ايقىن اڭعارۋعا بولادى (دەپۋتاتى ترەبۋيۋت پريزنات نەكونستيتۋتسيوننىم پولوجەنيە و ستاتۋسە رۋسسكوگو يازىكا كاك گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا ي اننۋليروۆات سووتۆەتستۋيۋششيە ۋپومينيا و نەم ۆ زاكوناح).

وزگەسى وزگە، بۇل ماقالاداعى ويدان قۇراستىرىلعان وتىرىكتى اتالمىش سايتتىڭ بايقاماۋى قالاي؟ الدە بايقاسا دا ادەيى جىبەرىپ وتىر ما؟ وزگەسىن بىلاي قويعاندا ءبىزدىڭ ەلدە ورىس ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك مارتەبەسى  جوق ەكەنىن بەسىكتەگى بالا دا بىلمەي مە؟ بولماسا، ولار وتىرىكتەن-وتىرىك «كورمەس تۇيەنى دە كورمەس» دەگەن ساياسات ۇستانىپ وتىر ما؟ سوسىن مۇنداي تالاپ قويىپ وتىرعان قانداي دەپۋتتتار؟ ولاردىڭ اتى-ءجونى بار ما؟ ال ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، پارلامەنتتەن باستاپ جەرگىلىكتى ماسليحاتتارعا دەيىن ونداي ماسەلەنى كوتەرگەن دە ەمەس، ءسوز قىلعان دا ەمەس.

مۇنى ءبىر دەڭىز. ەكىنشىدەن بۇل سايت رەسەيدىڭ سايتىنداعى ماقالىن كوشىرىپ باسقاندا تاعى ءبىر قۇيتىرقىلىقا بارىپ وتىر. ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە ول ماقالا «قازاقستاندا ورىس تىلىنە تيىم سالىنباق» دەگەن اشىقتان-اشىق بايبالاممەن اتالعان. ورىسشاسى «ۆ كازاحستان حوتيات زاپرەتيت رۋسسكي يازىك» دەپ اتالادى. بۇل دا بولسا «Nur.kz»-ءتىڭ «ونىڭ ناقتى تاقىرىبىن كىم بىلە قويار دەيسىڭ» دەيتىن ساسىق قۋلىعىنىڭ قۇلاعى قىلتيىپ تۇر.

سوندا دەيمىز-اۋ، بۇل سايتتىڭ جەردەن جەتى قويان تاپقانداي وسى دۇنيەنى سونشاما ايقايلاتىپ باسۋىنداعى ماقساتىن مۇلدەم تۇسىنبەدىك. الدە «Nur.kz» وزدەرىن رەسەيدىڭ سايتى، ياعني سول ەلدىڭ ءبىر بولشەگى ەسەبىندە ساناي ما؟ بىزدە وسى كورشىنىڭ سويىلىن سوعىپ، وزدەرى تۇراتىن ەلگە قارسى ارانداتۋشىلىق ماقالا باساتىن وسىنداي سايتتارعا جول بەرىپ وتىرعانىمىز؟

   P.S. ءبىز اتى اتالعان سايتتىڭ «ونداي ماقالا باسقان جوقپىز» دەپ جالتارىپ كەتۋى مۇمكىن دەگەن ويمەن سول ماتەريالدىڭ كوشىرمەسىن ساقتاپ قويدىق.

جايبەرگەن بولاتوۆ، قوستاناي

Abai.kz