Jiyrma jyldyng ishinde eki birdey biylikti attan audarghan qyrghyzdar endi tildik tónkeriske kirisken synayly. Osydan birneshe ay búryn qyrghyzdyng birer qogham qayratkeri sheneunikterge Manas jyryn jattatyp, yrlay almaghandaryn qyzmetten quu kerektigin aityp mәsele kótergen-di. Juyrda Qyrghyzstannyng Memlekettik til jónindegi últtyq komissiyasy is qaghazdaryn jýrgizudi jýz payyz qyrghyz tiline kóshiru bastalghanyn mәlimdedi.

Búl bastamany qos qolyn kóterip qoldaghandardyng qatary barshylyq. Bizdegidey әri-beri búltalaqtap jýrgenderding qarasy az. Bar bolsa da, ondaylardyng kópshiligi ózge úlys ókilderi men orys tildi BAQ-tar. Qyrghyzstannyng bilim beru akademiyasynyng viyse-preziydenti Sovetbek Bayghaziyev:

- Eger adamdar til ýirengisi kelmese, ol ózderining problemasy, ony eshkim kýshtep oqytpaydy. Sheteldikter birer jyldyng ishinde qyrghyzsha sóilep ketedi, al ómir boyy osy jerde túratyn ózimizding otandastarymyz әli kýnge eki sózding basyn qúray almay jýr. Ashyghyn aitar bolsaq, men kezinde orys tilin eshqanday әdistemening kómeginsiz ýirenip aldym emes pe?!- dep eshteneden taysalmaytynyn tanytyp otyr.

Jiyrma jyldyng ishinde eki birdey biylikti attan audarghan qyrghyzdar endi tildik tónkeriske kirisken synayly. Osydan birneshe ay búryn qyrghyzdyng birer qogham qayratkeri sheneunikterge Manas jyryn jattatyp, yrlay almaghandaryn qyzmetten quu kerektigin aityp mәsele kótergen-di. Juyrda Qyrghyzstannyng Memlekettik til jónindegi últtyq komissiyasy is qaghazdaryn jýrgizudi jýz payyz qyrghyz tiline kóshiru bastalghanyn mәlimdedi.

Búl bastamany qos qolyn kóterip qoldaghandardyng qatary barshylyq. Bizdegidey әri-beri búltalaqtap jýrgenderding qarasy az. Bar bolsa da, ondaylardyng kópshiligi ózge úlys ókilderi men orys tildi BAQ-tar. Qyrghyzstannyng bilim beru akademiyasynyng viyse-preziydenti Sovetbek Bayghaziyev:

- Eger adamdar til ýirengisi kelmese, ol ózderining problemasy, ony eshkim kýshtep oqytpaydy. Sheteldikter birer jyldyng ishinde qyrghyzsha sóilep ketedi, al ómir boyy osy jerde túratyn ózimizding otandastarymyz әli kýnge eki sózding basyn qúray almay jýr. Ashyghyn aitar bolsaq, men kezinde orys tilin eshqanday әdistemening kómeginsiz ýirenip aldym emes pe?!- dep eshteneden taysalmaytynyn tanytyp otyr.

Qazirgi tanda Alatoonyng ar jaghyndaghy elde seksenge juyq úlys ókilderi túrady. Jyl basynda Jogorgu Kenesh deputattary memlekettik telearnalardan kórsetiletin filimderding 80 payyzy qyrghyzsha sóileui kerektigin aityp mәsele kótergen bolatyn. Telearna basshylary maqúl dep bas shúlghysa da, әzirge audarmagha qajetti qarajat qoldaryn baylap otyr. Memlekettik til jónindegi últtyq komissiya da qaharyna minip, sheneunikterding memlekettik tilde emtihan tapsyrularyn talap etude. Búl komissiyanyng basty prinsiypi: Qyrghyzsha bilseng - Otangha qyzmet etuge layyqsyn.

Qyrghyz tildi BAQ-tar birlestigi de qalysar emes. Manastyng býgingi úrpaqtary Memleket basshysynyng jәne Qyrghyzstan premier-ministrining atyna ashyq hat joldap, barlyq memlekettik organdardy aldymen qyrghyz tilinde, sodan keyin ghana oryssha aqparat beruge kóndirudi súrady.

- Áriyne, songhy kezde sheneunikter memlekettik tilde sóileuge tyrysyp jýr, býgingi qogham talaby osynday. Alayda, memlekettik organdardyng kópshiligi BAQ-targha orys tilinde aqparat berip, sodan keyin ghana qyrghyzsha audarmasyn úsynugha әdettenip alghan. Osynyng kesirinen jurnalister altyn uaqyttaryn joghaltuda, - deydi Qyrghyz tildi BAQ-tar birlestigining mýshesi Shayyrbek Abdrahmanov.

Onyng aituynsha, qazirgi tanda Parlament otyrystarynda halyq deputattary oryssha shýldirleuge әues ministrler men viyse-ministrlerge tarpa bas salyp, olardy ana tilin qúrmetteuge shaqyrudan qoryqpaydy.

Ayyr qalpaqty aghayyndardyng ana tiline bet búruy qúptarlyq әreket, әriyne. Alayda, bas-ayaghy bes-aq million qyrghyzdy bir sәtte qyrghyzsha sóiletu onaygha soqpaytyn týri bar. Qazaqstandaghy «Lad» siyaqty ol jaqta da landatqysh úiymdar men jekeley adamdar jetip artylady. Onyng ýstine, ekonomikasy túralap, sayasy daghdarystardan kóz ashpaghan aiyr qalpaqty aghayyndar «baytal týgil, bas qayghynyn» kebin kiyip, tilding qamyn kýitteuge shamalary jetpedi. Demek, bәrin basynan bastaydy degen sóz.

Shayyrbek Abdrahmanov aitpaqshy, «Ukraina, Qazaqstan siyaqty elder osy problemany sheshudi әldeqashan qolgha alghan. Búl elderde eki tilde mulitfilimder týsirilip, týrli telebaghdarlamalar jasaldy. Álemge әigili kitaptar men filimder memlekettik tilderine audaryldy. Al Qyrghyzstanda she? Sonau toqsanynshy jyldardyng basynda «Govorim po-kyrgyzskiy» degen jalghyz-aq baghdarlama bolghan. Onyng ózi qarjynyng jetispeuinen bozagha batyp ketti».

IYә, Qazaqstanda songhy jiyrma jyldan beri bәsendemegen memlekettik tilding dauy Qyrghyzstandy da sharpy bastady. Biraq bayekelerding bizden bir aiyrmashylyghy bar - atqa taqymy bir tiyse tónkeris jasamay tynym tappaydy. Búghan deyin eki preziydentti shetel asyryp jibergen aiyr qalpaqty aghayyndardyng endi orys tilin de taqtan taydyryp, tarihy otanyna tyqsyryp, Manastyng tilin tórge shygharugha shamasy jetetin shyghar.

«qogam.kz» cayty