جيىرما جىلدىڭ ىشىندە ەكى بىردەي بيلىكتى اتتان اۋدارعان قىرعىزدار ەندى تىلدىك توڭكەرىسكە كىرىسكەن سىڭايلى. وسىدان بىرنەشە اي بۇرىن قىرعىزدىڭ بىرەر قوعام قايراتكەرى شەنەۋنىكتەرگە ماناس جىرىن جاتتاتىپ، ىرلاي الماعاندارىن قىزمەتتەن قۋ كەرەكتىگىن ايتىپ ماسەلە كوتەرگەن-ءدى. جۋىردا قىرعىزستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىل جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسياسى ءىس قاعازدارىن جۇرگىزۋدى ءجۇز پايىز قىرعىز تىلىنە كوشىرۋ باستالعانىن مالىمدەدى.

بۇل باستامانى قوس قولىن كوتەرىپ قولداعانداردىڭ قاتارى بارشىلىق. بىزدەگىدەي ءارى-بەرى بۇلتالاقتاپ جۇرگەندەردىڭ قاراسى از. بار بولسا دا، وندايلاردىڭ كوپشىلىگى وزگە ۇلىس وكىلدەرى مەن ورىس ءتىلدى باق-تار. قىرعىزستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ اكادەمياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى سوۆەتبەك بايعازيەۆ:

- ەگەر ادامدار ءتىل ۇيرەنگىسى كەلمەسە، ول وزدەرىنىڭ پروبلەماسى، ونى ەشكىم كۇشتەپ وقىتپايدى. شەتەلدىكتەر بىرەر جىلدىڭ ىشىندە قىرعىزشا سويلەپ كەتەدى، ال ءومىر بويى وسى جەردە تۇراتىن ءوزىمىزدىڭ وتانداستارىمىز ءالى كۇنگە ەكى ءسوزدىڭ باسىن قۇراي الماي ءجۇر. اشىعىن ايتار بولساق، مەن كەزىندە ورىس ءتىلىن ەشقانداي ادىستەمەنىڭ كومەگىنسىز ۇيرەنىپ الدىم ەمەس پە؟!- دەپ ەشتەڭەدەن تايسالمايتىنىن تانىتىپ وتىر.

جيىرما جىلدىڭ ىشىندە ەكى بىردەي بيلىكتى اتتان اۋدارعان قىرعىزدار ەندى تىلدىك توڭكەرىسكە كىرىسكەن سىڭايلى. وسىدان بىرنەشە اي بۇرىن قىرعىزدىڭ بىرەر قوعام قايراتكەرى شەنەۋنىكتەرگە ماناس جىرىن جاتتاتىپ، ىرلاي الماعاندارىن قىزمەتتەن قۋ كەرەكتىگىن ايتىپ ماسەلە كوتەرگەن-ءدى. جۋىردا قىرعىزستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتىل جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسياسى ءىس قاعازدارىن جۇرگىزۋدى ءجۇز پايىز قىرعىز تىلىنە كوشىرۋ باستالعانىن مالىمدەدى.

بۇل باستامانى قوس قولىن كوتەرىپ قولداعانداردىڭ قاتارى بارشىلىق. بىزدەگىدەي ءارى-بەرى بۇلتالاقتاپ جۇرگەندەردىڭ قاراسى از. بار بولسا دا، وندايلاردىڭ كوپشىلىگى وزگە ۇلىس وكىلدەرى مەن ورىس ءتىلدى باق-تار. قىرعىزستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ اكادەمياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى سوۆەتبەك بايعازيەۆ:

- ەگەر ادامدار ءتىل ۇيرەنگىسى كەلمەسە، ول وزدەرىنىڭ پروبلەماسى، ونى ەشكىم كۇشتەپ وقىتپايدى. شەتەلدىكتەر بىرەر جىلدىڭ ىشىندە قىرعىزشا سويلەپ كەتەدى، ال ءومىر بويى وسى جەردە تۇراتىن ءوزىمىزدىڭ وتانداستارىمىز ءالى كۇنگە ەكى ءسوزدىڭ باسىن قۇراي الماي ءجۇر. اشىعىن ايتار بولساق، مەن كەزىندە ورىس ءتىلىن ەشقانداي ادىستەمەنىڭ كومەگىنسىز ۇيرەنىپ الدىم ەمەس پە؟!- دەپ ەشتەڭەدەن تايسالمايتىنىن تانىتىپ وتىر.

قازىرگى تاڭدا الاتوونىڭ ار جاعىنداعى ەلدە سەكسەنگە جۋىق ۇلىس وكىلدەرى تۇرادى. جىل باسىندا جوگورگۋ كەنەش دەپۋتاتتارى مەملەكەتتىك تەلەارنالاردان كورسەتىلەتىن فيلمدەردىڭ 80 پايىزى قىرعىزشا سويلەۋى كەرەكتىگىن ايتىپ ماسەلە كوتەرگەن بولاتىن. تەلەارنا باسشىلارى ماقۇل دەپ باس شۇلعىسا دا، ازىرگە اۋدارماعا قاجەتتى قاراجات قولدارىن بايلاپ وتىر. مەملەكەتتىك ءتىل جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا دا قاھارىنا ءمىنىپ، شەنەۋنىكتەردىڭ مەملەكەتتىك تىلدە ەمتيحان تاپسىرۋلارىن تالاپ ەتۋدە. بۇل كوميسسيانىڭ باستى ءپرينتسيپى: قىرعىزشا بىلسەڭ - وتانعا قىزمەت ەتۋگە لايىقسىڭ.

قىرعىز ءتىلدى باق-تار بىرلەستىگى دە قالىسار ەمەس. ماناستىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جانە قىرعىزستان پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ اتىنا اشىق حات جولداپ، بارلىق مەملەكەتتىك ورگانداردى الدىمەن قىرعىز تىلىندە، سودان كەيىن عانا ورىسشا اقپارات بەرۋگە كوندىرۋدى سۇرادى.

- ارينە، سوڭعى كەزدە شەنەۋنىكتەر مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋگە تىرىسىپ ءجۇر، بۇگىنگى قوعام تالابى وسىنداي. الايدا، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ كوپشىلىگى باق-تارعا ورىس تىلىندە اقپارات بەرىپ، سودان كەيىن عانا قىرعىزشا اۋدارماسىن ۇسىنۋعا ادەتتەنىپ العان. وسىنىڭ كەسىرىنەن جۋرناليستەر التىن ۋاقىتتارىن جوعالتۋدا، - دەيدى قىرعىز ءتىلدى باق-تار بىرلەستىگىنىڭ مۇشەسى شايىربەك ابدراحمانوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا پارلامەنت وتىرىستارىندا حالىق دەپۋتاتتارى ورىسشا شۇلدىرلەۋگە اۋەس مينيسترلەر مەن ۆيتسە-مينيسترلەرگە تارپا باس سالىپ، ولاردى انا ءتىلىن قۇرمەتتەۋگە شاقىرۋدان قورىقپايدى.

ايىر قالپاقتى اعايىنداردىڭ انا تىلىنە بەت بۇرۋى قۇپتارلىق ارەكەت، ارينە. الايدا، باس-اياعى بەس-اق ميلليون قىرعىزدى ءبىر ساتتە قىرعىزشا سويلەتۋ وڭايعا سوقپايتىن ءتۇرى بار. قازاقستانداعى «لاد» سياقتى ول جاقتا دا لاڭداتقىش ۇيىمدار مەن جەكەلەي ادامدار جەتىپ ارتىلادى. ونىڭ ۇستىنە، ەكونوميكاسى تۇرالاپ، ساياسي داعدارىستاردان كوز اشپاعان ايىر قالپاقتى اعايىندار «بايتال تۇگىل، باس قايعىنىڭ» كەبىن كيىپ، ءتىلدىڭ قامىن كۇيتتەۋگە شامالارى جەتپەدى. دەمەك، ءبارىن باسىنان باستايدى دەگەن ءسوز.

شايىربەك ابدراحمانوۆ ايتپاقشى، «ۋكراينا، قازاقستان سياقتى ەلدەر وسى پروبلەمانى شەشۋدى الدەقاشان قولعا العان. بۇل ەلدەردە ەكى تىلدە مۋلتفيلمدەر ءتۇسىرىلىپ، ءتۇرلى تەلەباعدارلامالار جاسالدى. الەمگە ايگىلى كىتاپتار مەن فيلمدەر مەملەكەتتىك تىلدەرىنە اۋدارىلدى. ال قىرعىزستاندا شە؟ سوناۋ توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا «گوۆوريم پو-كىرگىزسكي» دەگەن جالعىز-اق باعدارلاما بولعان. ونىڭ ءوزى قارجىنىڭ جەتىسپەۋىنەن بوزاعا باتىپ كەتتى».

ءيا، قازاقستاندا سوڭعى جيىرما جىلدان بەرى باسەڭدەمەگەن مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ داۋى قىرعىزستاندى دا شارپي باستادى. بىراق بايەكەلەردىڭ بىزدەن ءبىر ايىرماشىلىعى بار - اتقا تاقىمى ءبىر تيسە توڭكەرىس جاساماي تىنىم تاپپايدى. بۇعان دەيىن ەكى پرەزيدەنتتى شەتەل اسىرىپ جىبەرگەن ايىر قالپاقتى اعايىنداردىڭ ەندى ورىس ءتىلىن دە تاقتان تايدىرىپ، تاريحي وتانىنا تىقسىرىپ، ماناستىڭ ءتىلىن تورگە شىعارۋعا شاماسى جەتەتىن شىعار.

«qogam.kz» cايتى