Júma, 26 Sәuir 2024
Ádebiyet 7504 4 pikir 17 Qantar, 2019 saghat 13:05

Qazaq әdebiyetining jauharlary әlemning alty tiline audarylady

Qazaq әdebiyeti antologiyalary BÚÚ-nyng 6 tiline audarylady. Búl turaly keshe Últtyq audarma burosynyng úiymdastyruymen ótken “Jahandaghy zamanauy qazaqstandyq mәdeniyet” atty jiynda aityldy.  Oghan Úlybritaniya, Ispaniya, Fransiya, Resey, Qytay audarmashylary men әdebiyetshileri, audarma jәne baspa úiymdarynyng ókilderi keldi.

“Jahandaghy zamanauy qazaqstandyq mәdeniyet” – preziydent N.Nazarbaevtyng “Ruhany janghyru” baghdarlamasynyng bir tarmaghy. Jobanyng maqsaty  - tәuelsizdik jyldaryndaghy qazaq әdebiyeti men mәdeniyeti, muzykasy men beyneleu ónerin, horeografiya, kino jәne teatr salasyndaghy jetistikterdi әlemge tanytu. Sonyng ishinde, atalghan joba ayasynda qazirgi qazaq prozasy men poeziya jinaqtaryn 6 tilge audaru qolgha alynghan.

Al, osy júmysqa qatysyp jatqan shet eldik audarmashylar men baspagerler, tuyndylary qazirgi qazaq әdebiyeti antologiyasyna engen avtorlarmen kezdesu ýshin Qazaqstangha arnayy saparmen keldi.

Qazaq әdebiyeti jinaqtaryn aghylshyn tiline audaru, basyp shygharu jәne taratu júmysy Kembridj uniyversiyteti baspasynyng qatysuymen iske asyp jatyr. Sol baspanyng ókili Djeyn Kotarin Mannnyng aituynsha, búl baspamen júmys isteytinderding basym kópshiligi biznes kóshbasshylary eken. Alayda, keybir әdeby shygharmalargha da den qoyady. Sonyng ishinde qazaq tili men әdebiyeti aghylshyn elderine tarasa, qazaq halqy ózining mәdeniyetin keninen nasihattay alady. Al, býginde uniyversiytet baspasynyng әlemde 50 den asa kenseleri bar eken.

Úlyqbek Esdәulet, QR Jazushylar Odaghynyng tóraghasy:

-“Audarma – әinekting astyndaghy gýl siyaqty” degen sóz bar. Sol gýl ózining júparyn shashyp bererdey, súlulyghyn kórsetetindey bolu kerek.

Al, qazaq әdebiyeti shygharmalarynyng BÚÚ nyng 6 tiline audaru degen búryn bolmaghan dýniye. Bizding әdebiyetti ózining dengeyinde audaryp beru ýshin ýlken enbekter jasalyp jatqanyn bayqaghan bolarsyzdar.

Bizde audarma degen búryn da boldy. Biraq, ol kezde әrbir jazushy óz shygharmasyn ózi audartyp, audarmashynyng sonynan jýgirip jýretin. Al, býgin kerisinshe, audarmashylar avtorlargha ózi kelip otyr. Búl - shyn mәninde qúptarlyq dýniye.

Ákpar Mәjiyt, jazushy, audarmashy:

-Qazaqstannyng Tәuelsizdik alghanyna biyl 28 jyl bolady. Osy jyldar ishinde osynday úly mәdeniyet jobasyn jasau óte manyzdy is. Men osynday ýlken jobagha qatysqanyma óte quanyshtymyn. Biz qazaq dalasyn mәdeniyeti arqyly ghana tanimyz.

Qytay tiline audarylghan qazaq shygharmalary mening biluimshe, Abaydyng qara sózderi men ólenderi. Jәne  Múhtar Áuezovtyng “Abay joly” tuyndysy.  Mәselen, men Abaydyng qara sózderin 95 jyly audardym. Sodan beri ol on retten astam qayta basyldy. Oqyrmandargha keng taralyp jatyr. Audarma degen sonday, oqyrman jaqtyrsa ómir sýredi. Jaqtyrmasa jay ghana qalyp ketedi.

Búl iste jurnalist, mәdeniyettanushy Ásiya Baghdәuletqyzynyng da atqaryp jatqan júmystary orasan. Ol osy jiynda jiynda audarma salasynyng tehnikalyq jaqtaryn týsindirip ótti.

Ásiya Baghdәuletqyzy, mәdeniyettanushy:

-Orys ortasynda qazaq tilin jetik biletin mamandar az. Al, orys ortasynda sonday bolsa, aghylshyn tildi ortada mýlde az ekeni týsinikti. Sondyqtan biz jolma-jol audarmamen jýruge sheshim qabyldadyq. Ol eng aldymen, qazaq tilinen aghylshyn tiline audaru. Oghan Qazaqstandaghy audarma isin bitirgen audarmashylar, osy uaqytqa deyin búl salada tәjiriybesi bar mamandar tartyldy.

Odan keyin jolma-jol audarmany qazaq tilindegi týpnúsqamen salystyryp, keybir búrmalanyp ketken týsiniksiz tústaryn qaytaryp berdik. Sosyn jolma-jol audarmany týzetip ózimizge alghan son, ony Angliyadaghy bizben júmys isteytin redaktorlargha bólip berdik.Onda eki top bar: poeziya jәne proza.  

Ol kisilerde jolma-jol audarmany ýstinen qaraghannan keyin qaytaryp beredi, biz qaytadan týpnúsqamen salystyryp otyramyz. Sózbe-sóz audarma jasalghanymen, eng manyzdysy maghynasyn búzbauyn qadaghalap otyrdyq. Qazir osy eki audarma ayaqtalugha jaqyn.Al, ondaghy Sol eki tuyndaghan súraqtardy avtorlardying ózderine qoyyp, oy bólisk qajet dep oilaymyz.

Týiin.

Jalpy, búl júmysqa 50-den asa maman tartylghan. Qazirgi tanda aghylshyn, fransuz, orys jәne ispan tilderindegi jolma-jol audarma júmysy ayaqtaldy. Qytay jәne arab tilderindegi jolma-jol audarma júmysy jýrip jatyr. Osy júmystar ayaqtalsa, әlem qazirgi qazaq әdebiyetining jauharlarymen tanysatyn bolady.

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz

4 pikir