Elimizdegi aqparat kenistiktigining әli de bolsa bireulerge kiriptar ekeni, búl salada әli de tolyq tәuelsizdikke jete almaghanymyz eshkimge de qúpiya emes. Ásirese bizdegi orys tildi búqaralaq aqparat qúraldarynyng key-keyde qazaq elining emes, kórshi Reseyding óktemshil sayasatynyng qolshoqparyna ainalyp ketetini de ashy shyndyq. Múnyng ózi memleketimizding óz mýddesine oray әreket etuine, sóitip ózining derbes sayasat jýrgizuine ýlken qauip tóndiretini belgili. Al múnyng ózi sayyp kelgende bizge degen niyeti dúrys eldermen ara qatynasymyzgha eleuli syzat týsirui de ghajap emes.

Al múnday súrqayy sayasatty nasihattaytyn maqalalar keybir portaldarda jetip artylady. Mәselen, búl orayda bizdegi Zona.kz  degen portal eshkimge de des bermey keledi. Jaraydy, syn maqalalar jariyalasyn. Oghan eshkim de qarsy emes. Elimizde sheshilmegen problemalar az emes te shyghar. Alayda bir eldi ekinshi elge qarsy qoyatyn, taza arandatushylyq sipatqa ie maqalalardy basu búl portaldyng shyn niyetin bayqatsa kerek.

Osynda jaqynda ghana shyqqan  «Yanukovich últtyq-fashistik sipattaghy «basqarylatyn monstrdy» qúryp, qorektendirip otyrdy» (Yanukovich sozdaval y podpityval «upravlyaemogo monstra» v liyse nasional-fashistskih molodchikov.) degen bir súhbatsymaqty basypty. Múnda Viktor Shaskih degen tilshi  Vadim Kolesnichenko degen sayasatshysymaqpen kóldey súhbat qúrady. Búl ekeui tәuelsiz Ukraina eline degen óshpendilikti qozdyrugha, ondaghy júrtty eshbir dәlelsiz әbden jerden alyp, jerden salghan. Orynsyz til tiygizuge kelgende ekeui de aldyna jan salmaydy. Ózgesin bylay qoyghanda, osy súhbattyng taqyrybyndaghy «nasional-fashistskih molodchikiy», «monstr» degen sózderding ózi nege túrady? Osy sózderden-aq búlardyng jalaqor ekeni, tәuelsiz elge degen óshpendilik kózqarastary aiqyn angharylyp túr emes pe? Súhbat berushi eshteneden de de ayanyp qalmaghan. Bar pәleni ukraindyqtardyng basyna ýiip tókken. Onyng týsiniginde búl eldegi tәuelsizdikke úmtylu, tilin damytyp, mәdeniyetin órkendetu banderovtyq sipattaghy últtyq-fashistik qozghalysqa baryp tiriledi eken. Ne degen «teren» tújyrym desenizshi.

Súhbat berushi jayly birer sóz. Ony osy súhbatty alghan tilshining sipattauymen berelik. Bir әrpin ózgertpesten sol qalpynda berdik. Osydan da oqyrmandar onyng kim ekenin bayqar. Sonymen ol kim eken? Oqyp kórinizder. Vadim Kolesnichenko – ukrainskiy y rossiyskiy politiyk, odin iz samyh yarkih predstaviyteley «russkoy partii» na Ukraiyne. Do Maydana byl deputatom ukrainskogo parlamenta tryoh sozyvov, aktivno prodvigal iydeiy pridaniya russkomu yazyku statusa vtorogo gosudarstvennogo. Seychas jiyvyot v Rossii, vozglavlyaet Mejdunarodnyy sovet organizasiy rossiyskih sootechestvennikov.

Avtordyng oiynsha múnday ýrdis búrynghy Kenes odaghynyng qúramyna engen elderding barlyghynda da tәn eken. Jәne búl ózge últtargha, әsirese orys últyna qarsy baghyttalghan kórinedi. Búl sayasatkersymaq bara-bara kýni keshe Qaraghandyda bolghan jayttan da osyny angharyp qalypty. Onyng oiynsha eldegi qiyndyqtardyng barlyghyna da bizder «armyandar men orystar kinәli» dep sanaytyn kórinemiz. Avtordyng múnday sózderdi qaydan estigenin bilmeymiz. Sirә, búl kisining shovinizmmen әbden ulanghan sanasynyng shatasa bastaghan qiyalynan tuyndasa kerek.

Jaraydy, jay ghana qiyal bolsa, eshtene demes edik. Ózbekter aitpaqshy, «Ár kәllada — bir qiyal» bolsa,  ne qylar deysin. Alayda elimizdegi orys tildi aqparat qúraldary oqyrmandarynyng az emes ekenin, olar әli de bolsa yqpaldy ekenin eskersek, múnday «qiyaldardyn» arty nege әkelip soghatynyn boljau qiyn bolmas. Sonda deymiz-au, bizben dostas elge ashyqtan-ashyq «últshyl-fashister» dep jala jabatyn, sóitip sayyp kelgende eki elding arasyna syna qaghatyn, ózge elderdi jau qylyl kórsetetin múnday arandatushylyq maqalagha eshbir tosqauyl qoyylmay ma? Kýni erteng ukraindyq dostar: «Ou, qazaqtar, bizdi osynsha qaralaytyn maqala bastatynday, biz sizderge ne istep edik?» dese ne betimizdi aitamyz? Múndayda atamyz qazaq «Jaman ýidi qonaghy biyleydi» degen birauyz sózben týiindep ketse kerek.

Jalpy, búl portaldyng halyqtar arasyna shy jýgirtip, búrynghy Kenes odaghy elderining tәuelsiz sayasatyna ashyqtan-ashyq qarsylyq tanytyp, olardyng isterining bәrin teris jaghynan kórsetuge kelgende eshteneden de ayanyp qalmaytyny anyq bayqalady. Tipti Resey baspasózindegi arandatushylyq maqalalardy kóshirip basudy mise tútpay, sonau shetelderdegi aty-jóni belgisizdeu derekózderin paydalanugha baryn salyp tyrashtanyp baghady. Oghan uaqytyn da, qarjysyn da, resurstaryn da ayamaydy. Mәselen, ózgesin bylay qoyghanda búl portaldyng dәl osy biz sóz etip otyrghan sanynda ghana әlgindey «sensasiyalyq» eki birdey maqala berilipti. Onyng birin Aliysher Maksudov degen bireu atyn adam estip kórmegen Nanionai Interest degen basylymnan «Ukraina Europanyng bir bóligi bolghysy keledi» atty maqalasyn kóshirip basypty. Bastan ayaqqa deyin «Ukraina Europagha ketip qalady» dep kóz jasyn kóldetken maqalada avtor ózinshe búl qadamnyng jaqsylyqqa soqpaytynyn aityp, tәuelsiz elge qoqan-loqqy jasaudan tartynbaydy. «Resey Azov tenizinde Ukrainanyng kemelerin basyp alghanda Europa oghan ne istey aldy?» degen sekildi әngimeni qonyrsytyp, «senderdi eshkim de qorghay almaydy» degen taza dúshpandyqqa deyin barady.

Al endi múny da az deseniz, búl portal taghy da Rostislav IYshenko degenning ózimizdegi Camonitor.kz degen portalynda basylghan «Asharashylyq» sayasattyng bir qúraly» atty maqalasyn da alaqaylatyp basypty. Sóitsek, «Baqsaq baqa eken» degendey IYshenko degen myqtyng da sheteldegi The Wall Street Journal basylymyndaghy «Úmytylghan kenestik asharshylyq. Biz Stalinning Ukrainagha ne istegenin bilemiz, alayda Qazaqstandy úmyttyq» degen jap-jaqsy maqalasynyng mәnin әbden ózgertip, «Shetel endi búl asharshylyqty endi sayasat qúralyna ainaldyrghysy keledi. Búl asharshylyqta tek qazaqtar ghana qyrylghan joq, onday zúlmat anau Povoljie, Kubani men Soltýstik Kavkazda da boldy ghoy» dep kólgirsiydi.

Minekey, bizdegi keybir portaldardyng jymysqy әreketteri osynday. Múndaylar bizde olargha «Áy deytin әje, qoy deytin qoja» bolmaghandyqtan kýnnen-kýnge esirip barady.

Jaybergen Bolatov

Abai.kz