Sәrsenbi, 24 Sәuir 2024
Bir saual 4668 6 pikir 21 Mamyr, 2019 saghat 14:33

Qazaqtyng sauatyn reseylikter teksere me?

Shyghystyng túrghyndary óz sauattylyqtaryn Resey úiymdastyrghan jappay diktant arqyly tekserdi. Diktanqa qatysqan Óskemen men Ridder qalasynyng túrghyndary orys jazushylarynyng shygharmalarynan ýzindi jazatyn kórinedi. Búl turaly aimaqtyq Altainews sayty jazdy.

Sauattylyqty “anyqtaytyn” búl nauqan әlemdik jappay diktant dep atalady eken. Biyl búl synaqqa orystyng Pavel Basinskiy degen jazushysynyng shygharmasy tandalypty. Al, úiymdastyrushylardyng sózine sensek, synaqqa jalpy 81 memleketten adamdar qatysqan kórinedi.

Onyng ishinde Qazaqstannyng 16 qalasy bar. Biz sóz etip otyrghan Shyghys Qazaqstannyng Óskemen men Ridder qalalarynan 9 ben 78 jas aralyghyndaghy 174 adam sauattylyq dengeyin teksergen.

Búl nauqandy úiymdastyrghan “Totalinyy diktant” dep atalatyn úiym eken.

Alayda, úiymdastyrushylarynyng aituynsha, búl diktanttyng maqsaty shyn myqtyny anyqtau emes. Jay ghana, óz sauattaryn tekserip kórse degen “iygi maqsat”. Jәne, adamdardyng sauatty jazugha degen qúlshynysyn arttyru eken. Al, úiym mýshesi Oliga Rebkovesting sózinshe, Shyghys túrghyndarynyng 30-y diktantty óte jaqsy jazyp shyqqan kórinedi.

Birinshiden, qazaqtyng sauatyn nege Reseyden kelgen adam tekseru kerek? Olargha múnday qúqyqty kim berdi?

Ekinshiden, búl diktanttyng astarynda Reseyding óz tilin taghy da qazaq sanasyna tyqpalau jatqan joq pa? Olay bolmasa, nege búl synaqqa enbektegen baladan, enkeygen qartqa deyin qatysu kerek?

Ýshinshiden, búl diktanqa tandalatyn shygharmalar qanday kriyteriyler boyynsha tandalady?

Ótken tarihymyzda dәl osy Reseyding sholaq belsendileri úiymdastyrghan sauatsyzdyqty joi degen jalang iydeologiya jýrgeni belgili. Yaghni, olar orys tilin bilmeytin jәne jaza almaytyn qazaqtyng bәrin sauatsyz, nadan sanady. Jәne bizding sanamyzgha qazaq maldan basqa eshtene kórmegen, bilmegen jabayy halyq, olargha mәdeniyetti ýiretken biz degen jalghan iydeologiyasyn sinirdi. Biraq, ózderi bizding bay tarihymyz ben mәdeniyetimizdi qoldan túnshyqtyryp otyrdy. Al, Resey tarihynyng kýlin kókke úshyrghan Oljas Sýleymenovtyng “AZiYa” kitabyn dýken sórelerinen jappay alghyzyp, órteuge deyin bardy. Sóitip, Oljastyng ózine qastandyq jasaugha tyrysty.

Qoryta aitqanda, qazaqtyng sauatyn Reseylikter tekserdi degen asa abyroy emes. Tipti, órkeniyetke úmtylamyz desek, múnday әreket úyat. Sondyqtan, býgingidey ýlken mýmkindikter kezeninde, keri ketip bara jatqan elge emes, ghylymy men bilimi damyghan órkeniyetti elderge qarap boy týzesek, jón bolar.

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz

6 pikir