Qyrymbek Kósherbaevqa

 

– Ýmbeke?!

– ?

– Áu, Ýmbeke?!

Bilte shamnyng syghyrayghan jaryghymen tanghy orazasyn ashqan beti sol edi Ýmbettin. Aynalasy qamystan qorshalghan qora jaqtan bireulerding «Ýmbekelep» ýzdikken dausy estildi.

– Búl kim eken tansәriden taghatsyzdanghan?! Mana Aqmaylaq ýrip edi. Sen de qúiryghyndy kótermedin, – dep әieli Túrsyn jylanday jiyryla qaldy.

– Jә, kim bolsa da syr berme. Úyat bolar. Eshkim esik ashpastay qu molada otyrghan joqpyz ghoy. Tipti úry-qary bolsa da qay jighanyndy jaypar deysin, – dep Ýmbet әldene jaqsylyqty sezgendey jaybaraqat otyra berdi. Sol-aq eken tasqaranghy auyz ýige úzyndy-qysqaly ekeu sau etip kirip keldi.

– Ýmbeke?! Áu, Ýmbeke?! Qaydasyn? – dedi bireui emeshegi ýzilip.

– Mine, mine, men múndamyn, – dedi Ýmbet te jardy
jaghalap, sipalaghan qonaqtardan qysylyp. – Syrttan kirgende qaranghy bolghanmen, senderdi kórip túrmyn.

– Oipyrmay, soqyrteke oinaghan baladay boldyq qoy. Assalamaghaleykým, Ýmbeke?

– Uaghaleykýmassalam!

Qatqan qazyqtay qaqshiyp qarsy aldynda túrghan ekeui Ýmbetke qúlashtay qoldaryn qatar sozyp, jan-tәnderi qalmay amandasty.

– Bú qaysyn? Ónderindi shyramytqanmen, tanymay túrmyn. Qane, joghary shyghyndar, – dedi Ýmbet qazaqy salt-dәstýrmen.

– Jiyembet aghay ghoy, auyl әkimi. Al men Tastay qarttyng kenje balasymyn. Ákimning kómekshisi, – dep sumang etti boyy tәshtiygeni.

– I, jón eken. Qane, tórletinder.

Kókten týskendey oida-joqta kep qalghan ekeudi Ýmbet tórgi bólmege qaray alyp jýrdi.

– Jeneshe, bizge tósekshening qajeti joq. Azaptanbanyz. Biz kóp otyrmaymyz. Asyghyspyz. Tek bir bәjnyy sharuamen keldik, – dedi Jiyembet bayaghy әdetimen qoyyrtpaqtay sóilep. – Sizderge ýlken habar alyp...

– O, ne habar? Jayshylyq pa bayghús?! Zәremdi úshyrmay ne bolsa da tezirek ait. Ótim jarylyp ketpes! – dep Túrsyn dyz etti.

Eki kózi tórtbúryshtanghan Ýmbette ýn joq. Tizesin býgip otyra qaldy.

– Ým...be..ke...– dedi Jiyembet bayau әndetip qana.– Ým...beke... sizge sonau alystan mәrtebeli bir meyman kele jatyr!

– ?

– Qoy, bayghús? Ol kim taghy?! Isher asqa jarymay otyrghanda! Mýiizi synyq eshki men qotyr qoydan basqa soyatyn mal da qalmady. Endi olargha nemdi beremin? – dep Túrsyn bezildey ketti.

– Týu, jeneshe-ay! Áueli sabyr saqtap, sózge qúlaq týrsenizshi, – dep Jiyembet úrtyn tompaytty.

– Menen ne sabyryn súrap túrsyn. Aytaryndy ait júmbaqtamay. Bәse, biz bayghúsqa neghyp kózing týsti desem. Qonaghynnyng osal bolmaghany-au shamasy?! Kýninde osy Ýmbetten sovhozdyng  qiraghan trәktirin qyzghanyp, tartyp tynyp en. Soghan búl da qorsynyp, kenseni kóruden qaldy. Anau túrghan auylgha baryp qaytugha da betinen basady. Esektey jegip-jegip, qysqartyp tastaghan senderde týk әdildik joq!

– Ókpeniz oryndy, jeneshe. Dúrys aitasyz. Bizden bir qatelik ketti endi. Sol aiybymyzdy býginnen bastap juamyz, – dep Jiyembet aghynan jaryldy.

Osymen sózdi doghar degendey Ýmbet te әieline qarap, qabaghyn shytty.

– Jiyembet aghany jerge qaratpanyz. Ol sizderden sýiinshi súray keldi, – dedi ishinen tynghan kómekshisi tili tyqyldap.

– Ne sýiinshi? Manadan sýiinshine kóshsenshi, – dep Túrsyn da qúlaghyn týre qaldy.

– Sýiinshi! Sýiinshi, Ýmbeke!

Jiyembet jerden jeti qoyan tapqanday basyn shalt kóterdi.

– Sýiinshi! Sizdi  izdep әkim, әkim kele jatyr, Ýmbeke!

– A? Ne deysin? Qaydaghy әkim aityp otyrghanyn? Bizding әkim sen emessing be? – dedi Ýmbet týkke týsinbey.

– Meni qoyshy. Sonau oblys ortalyghynan ýlken kisi
kele jatyr!

– Mәssaghan, ýlken kising kim ol? Bastyqtardyng ýlkeni, kishisi bola ma?

– Nege bolmasyn, bolady!

– Bizge bәring birdey bolghan song qaydan bileyik.

– Sheneunikterdi shatystyrmanyz, Ýmbeke. Sizge anau-mynau emes, bildey oblys basshysy kele jatyr!

– Oblys әkimi me?

– IYә, o..o.. oblys әkimi kele jatyr! Kәdimgi Qanatbek Quanúly!

– Ne deydi, ne deydi bayghús?!

Tosyn janalyqty Jiyembet әri qaray jalghap әketti.

– Ýmbeke, myna biz bilmey jýrsek, oblys basshysy sizding slujagynyz eken ghoy. Sizben әrmiyadә birge slujit etipti. Bayaghyda aitsanyz qaytedi jasyrmay. Mana tanghy tórtte Izimbek Sәuirovich zbondap, ayaghymyzdan tik túrghyzdy. Solay da, solay... Issaparmen ýlken bastyq bizding jaqqa kelgeli jatyr. «Bayaghy da әrmiyadә ordalyq Ýmbet degen jigitpen dәmdes bolyp edim. Eger aman-sau bolsa sol slujagyma jolshybay soghyp, kórisip shyghamyn», – dedi. Al endi abyrjymay  iske kirisinder, – dep audan әkimi bizge tapsyrmany ýiip-tókti. Bastyqtyng búiryghyn estigen boyda atqa qondyq. Qazirden bastap iske kirisuimiz kerek. Sharua shash-etek-
ten, – dep  Jiyembet shabaq balyqtay mayly alaqanyn ysqylap-ysqylap jiberdi.

Manadan tilin tyqqylaghan Túrsynda es joq. Ótirigi me, әlde shyny ma degendey Jiyembetke jútyna qarap qalghan. Ýmbet bolsa eki oqty kýide. Sener-senbesin bilmeydi. Qaydaghy әrmiyә, qaydaghy slujәk, qaydaghy әkim ekenin esine týsirmek týgil, óz atyn ózi úmytyp qalghanday.

– Ýmbeke, sizge ne boldy? Qanekenning bizding oblysqa әkim bolghanyn estigen joqsyz ba? Tizgindi ústaghanyna az uaqyt bolsa da, aty auyzgha erte ilikti. Kelgen boyda qyruar sharuany japyrdy. Qauyrt júmysyna qaramastan sizdi de kóruge asyq. Naghyz azamat dep, mine, sony ait, naghyz azamat! – dep Jiyembet maqtauyn asyrdy.

– I, biluin bilem ghoy, әkimning auysqanyn. Biraq dәl myna menimen әrmiyәdә slujәk bolghanyna kýmәndanyp otyrghanym. Ol qayda, myna men qayda?! Ekeumizding aramyz jer men kóktey emes pe? – dep Ýmbet әldeneden qysylyp-qymsynghanday aryq moynyn ishine tartyp, myqshiya týsti.

– Siz shatyssanyz da, Qanekeng shatyspas, Ýmbeke. Pәmiyti myqty bop túr ghoy ol kisinin. Bilimi de kýshti kórinedi. Bәlenbay til biledi deydi qasynda jýrgen jigitter. Ózin qyraghy, alghyr, júmysker dep estidik.

– Eptiligi bolmasa ekining biri el basqara ma, shyraqta-
rym-au. Degenmen, úiqyly-oyau jýrip shala estigen shygharsyndar. Bizdi bosqa әurege sap dauryqtyrmay, anyghyn súrap bilshi audannan! – dep Túrsyn qaytadan «tirildi». – Júrtqa boshqa kýlkige qalmayyq. Dosyng da qasqyrdyng terisin jamylghan myna zamanda óz basym eki iyghymnan basqagha senbeymin. Menireu dalada melshiyip otyrghan myna bizdi sәmólótpen úshyp-qonyp jýrgen әkimder qaytsin?! Tipten aqylgha syimaydy! Ýmbet әrmiyadәn kelgende qyldyryqtay qyz edim. Qazir qara qatyn boldym. Sodan beri qay zaman?!..

– Aypyrmay, jeneshe-ay, ne aitsam da ilanbadynyz-au. Maghan senbeseniz osy qazir Izimbek Sәuirovichpen qayta sóileseyin, – dep jany kózine kóringen Jiyembet shalbarynyng yshqyrynan tyshqanday qara telefondy suyryp aldy.

Ángimening jay-japsaryn endi úqqan Túrsyn rayynan qaytty. «Alla, dýniye-ay! Jýitkip jyldar ótse de meni úmytpaghan Qanekem-ay! Kókte jýrse de kózi jerge týsken
netken jan edi. Ol әkim emes, Áulie ghoy, Áuliye!» – dep
kónili shalqyp-tasyghan Ýmbet te quanyshtan janaryna ystyq jas aldy.

– Áulie adam bolghan song da seni izdep kele jatqan shy-
ghar. Áytpese, auzyn qúr shóppen sýrtken bizdi qaytsin?
Slujәk týgili, osy kýni sýrinseng aghayynyng da qayyrylmaydy. Qap, oibay-ay, qystaqtan-qystaqqa kóship-qonyp jýrgende әlgi eski әlbómning de qayda qalghanyn bilmeymin. Eng bolmasa jigit kýngi týrinen tanyr ma edin? Qap! – dep Túrsyn siniri shyqqan aryq sanyn bir soqty.

– Osy ýide sarghayghan suretten basqa kóp nәrse joq edi ghoy. Izdep kórsenshi. Mýmkin tabylyp qalar. Qanatbek deysinder me, ә, Qanatbek. Qan...a.t..bek...

Arada sýt pisirim uaqyt ótkende baryp Ýmbet úzaq oidan oyandy.

– Taptym! Eger sol bolsa, taptym! Eki beti dóngelengen, qaratory, orta boyly, eti tiri jigit kәmәnderimiz bolyp edi. Qazaqshagha da, orysshagha da aghyp túrghan pysyq edi. Maqal-dap-mәteldep sóilegende pәlkóvnikterge de des bermeytin. Keshkisin býkil sәldat sol jigitting auzyna qarap otyrushy ek. Ángimeni de kósiltip, mayyn tamyzyp, túzdyghyn qúiyp aitatyn. Ál-qissa, dastandardy jatqa soghatyn. Eshkimdi jatyrqamay, qasyna ýiirip alatyn. Bos uaqytynda kitaptan da bas almaytyn. Kóbine keshkisin dombyramen әn salatyn. Qonyr dausy da tym jaqsy edi. Orys demeydi, úighyr demeydi, ózbekpen de, týrikpen de til tabysa ketetin. IYnening kózinen ótken pysyq edi. Áy, meninshe sol, sol jigit! Odan basqa әrmiyadә aramyzda janyp túrghan slujәk joq edi.

Janar oty jyltyraghan Ýmbet tym alystap ketken
ottay ystyq on segiz ben jiyrma jasyn emis-emis esine ala týsti...

 

*  *  *

 

– Jigitter, qane, tezdetinder! Batyldau qimyldayyq!

– Jәke, myna symdy endi qayda tartamyz?

– Ýige jaryq kirdi me?

– Áriyne. Auladan bastap anau shetki qoragha deyin jarqyratyp qoydyq.

– Mәlәdes!

– Jәke, týs aua eki «KamAZ» shiyrshyq tas keletin boldy. Ony qayda tóseymiz?

– Jazghy saraydan bastap, ýige deyin jayyp tastandar! Bizding Ýmbekeng qoragha da asfalit jolmen barsyn búdan bylay baptanyp!

– Áy, bәrekeldi! Bәrimizden Ýmbet ozdy-au! Ákimmen birge mening de slujit etpeuimdi qarashy. Osy auyldan әrmiyagha Ýmbetpen birge attanyp edim. Poyyzben basqa qalagha alyp ketti meni. Áytpese, – dep Amantay ótken kýnge ókingendey synay tanytty.

– Qane, bos sózdi dogharayyq. Basqa da tapsyrmalar ne bop jatyr? – dep Jiyembet kómekshisine qarady.

– Ákeledi. Bәrin býgin әkeledi. Jana bir әzirde habarlastym, – dep elip ete qaldy kómekshi jigit.

Ánsheyinde úshqan qústan basqa tiri jan kórinbeytin mynau japandaghy jalghyz ýige auyl-aymaq tayly-tayaghymen týgel kóship kelgendey. Qúmyrsqaday qybyrlap, jybyrlap, jantalasyp Ýmbetting bar sharuasyn istep jatqan bir jan. Bayaghydan jóndeu kórmey irip-shirip, azyp-tozghan ýiding úsqynynan ýrkip, ilkide Jiyembet biyesauym uaqyttyng ishinde Ýmbetti kóshirip әketpek boldy. Ony estip Ýmbet er-toqymyn alyp tulady. Túrsyn bolsa sirinkedey tútana ketti. «Kókten Qúday jetip kelse de, qútty qonysymdy attap eshqaygha ketpeymin. Osy bosaghada toqpaqtay ýsh úldy doghdyrsyz ózim tuyp, kindigin ózim kestim. Barymen bazar, joqty qaydan qazar», – dedi nyghyzdap.

– Degenine qúldyq, jeneshe. Eshkimdi azapqa salmay, saluly túrghan su jana ýiding qyzyl jibin әkimderge qighyzyp, «Ýmbekene slujәgi tórt bólmeli ýiding kiltin beripti» degizgim kelip edi. Sizge bir ýy bayaghydan tiyesili bolatyn,– dep Jiyembet jalpylday jóneldi.

Qúbylmaly auyl әkimine qúlaq aspay-aq, «qalauyn tapsa qar janady» degendi is-qimyldarymen dәleldegen júmysshylar sharuany dóngelentip tastady. Erterekte qara symalamen qaptalghan ýiding tóbesine kýn núrymen shaghylysqan aq shatyrdy túrghyzyp ta tastady. Sharbaghynyng ainalasyn qyzyl topyraqtan aryltty. Tauyq qoranyng ornyn qyryp jiberip, qyzyl tastan órilgen keremet monsha salyp berdi. Maldyng japasy men saz balshyqtan qosyp sylanghan ýiding tórt qabyrghasyn әp-sәtte joq qylghan saydyng tasynday jigitter kirpish tastan qaytadan órdi. Ýmbetting eski qonysy kózben kórseng senbestey, tilmen jetkize almastay әdemi týrge enip, janaryp shygha keldi. Ýiding ishin de, syrtyn da ainaday jarqyratty. Qas-qaghym sәtte syry úshqan ydys-ayaqtan bastap, tyshqan tesip, mýjilgen sandyq ta, qisyq shkaf ta, shiqyldaghan kereuet te, ayaghy aqsaq ýstel de endi kelmeske ketti. Baybalam salghan Túrsynnyng da salaqúlash gýldi kilemdi kórgende kózi ottay jaynady. Qaytsin-ay endi? Han sarayynday óz ýiinen ózi ýrikken Ýmbet te ókpesin syrtqa shygharyp, kýnkildedi. «Bir shegesin de júlmandar degenim qayda?! Qanekeng mening dýniye-mýlkimdi týgendeuge kele jatpaghan shyghar. Oghan dýnie tansyq deymisinder» – dep keyidi.

– Ýmbeke-au, Qúdekeng berse jeldetkishten de beredi degen osy, mine. Kórmeysing be, jyrtyq ýiding de Qúdayy baryna kózing jetip túrghanyn. Bosqa nalyp qaytesin. Sovhoz taraghanda seni it jemge aldymen tastap edi kók bóldózirding shirigen boltyna deyin týgendep. Kórding be endi aiyptaryn juyp-shayyp, aldynda qúrday jorghalauyn búlardyn. Slujәgyng aman bolsa, búlar seni aq kiyizge kóteredi әli. Dybysyndy shygharmay, búiyrghan nesibendi alyp qal, – dep bayaghy klastasy Amantay aq niyetin bildirip bәiek.

– Degenmen júrttan úyat qoy. Qonyr tirligimning qayy-
ryn kórsem de jarar. Osy jaqsylyqty bayaghyda jasasa
qayda qalypty. Bireu qoldaryn qaghyp pa. Eger Qanekeng slujәgim bolmaghanda  bú  dýniyening yryzdyghynan qúr qala-
dy ekenmin, – dep Ýmbet iyegining astynan kýnkildedi. Bәrinen qysylatyny erteng syily qonaghy kelgende ózining qoyan jýrektigin shәu tartqan jýzinen anghartyp qoyatyn tәrizdi. Osy qylyghyn bayqaghan Jiyembet te buy búrqyraghan ystyq monshagha kirgizip, saqal-múrtyn qyrghyzyp, shashyn júqartyp, әieli ekeuin múzday kiyindirip qoydy. Kónili de jaylanyp:

– Jaraysyndar, jigitter! «Ala qoydy bóle qyryqqan
jýnge jarymaydy» degen, sózge qaldyrmay, sharuany jayghastyryp tastadyndar. Ýmbekenning ýiinde birinshi ret televiyzir sóilep túr, tonazytqysh gýrildep túr. Jeneshem endi qúdyqqa airan-sýtin baylamaytyn boldy. Ázirge myna gaz balonyn jagha túrynyz. Tausylsa әkelip túramyn. Audangha kógildir otyn kelgen boyda aldymen osy kenshargha tartqyzamyn. Sonymen, mal soyyldy. Bas ýitildi. Endi jemis-jiydek kelse, dastarqannyng da mәziri әzir, – dep auyl әkimi әdettegidey  qos alaqanyn ysqylady.

 

*   *   *

«Toydyng bolghanynan boladysy qyzyq» degen osy eken. Áne-mine degenshe, Ýmbetting «slujagy» keletin kezde
tayaldy. Sol kýni qonyr kýzding shapaghaty ainalagha altynday arayyn shashty. Ánsheyinde janaryndy jasauratyp, berekendi bes tiyn qylatyn qyzyl topyraq ta sap tyiyldy. Beseneden biyik qaraghaylar bútaghyna qyzday nәzik erkelegen qús bitkendi qondyryp, samal jelmen syzyltyp әn sap túrdy. Áuelden kórikti de kórkem Qúm-Naryn ainalagha erekshe núr syilay týsti. Otyz tisten shyqqan sóz otyz ruly elge tarap, alakeuim shaqtan at-arbasyn qamshylap saydyng tasasynan, qúmnyng bókterinen aghayyn-tuys, jaqyn-júraghat tóbelerin qyltityp, asyghyp-aptyghyp kele bas-
tady. Ýmbetting taqtayday tegis tas tóselgen aulasyna tilderi salaqtaghan ónkey qara it pen súr it tolyp ketkende Jiyembetting úsqyny búzylyp, shәiit bolyp kete jazdady. Kómekshi jigitke «dereu kózderin qúrt!» dep jekidi.

– Shyraghym, Jiyembet, atam qazaq jaqsyny kórmekke degen. Auylgha bes jasar bala kelse, qaltyraghan qariya da tәltirektep kep sәlem bermey me. Syrttay bolsa da әkimning týrin kórip qalayyq, – dep eti tiri bireui toqtatty qayta.

– Endeshe, júmghan auyzdaryndy ashpandar. Eshtene súramandar. Ol kisi ýige kiredi de shyghady, – dep auyl basshysy jinalghan júrtqa sharbaqtyng syrtynan qarap túrugha rúqsat etti. Ózi qasyna beshpetining tósine eki-ýsh týiir jyltyr temir qadaghan tórt-bes shaldy alyp, ong jaghyna Ýmbetti әielimen birge túrghyzdy. Alystan jybyrlay kóringen kólik bitkenge kózin sýzgen Ýmbetting degbiri qashty. Qylghynyp, ystyqtaghan song moynyndaghy juan galstukti de sheship tastady. Erding qúnyn, nardyng púlyn súramaghanmen, Jiyembet bastaghan komandany bidayyqtay quyryp, bәlen jylghy ókpesining kegin jaqsylap bir alghan Túrsynda tap qazir ýn joq. Sapta túrghan sarbazday sazaryp qalypty.

Sonymen bergen sert te, aitqan uәde de oryndaldy. Keshikpey týri de, әinegi de jyltyr qara kólikter bәigeden oza shapqan sәigýliktey zyr etip aulanyng aldyna toqtay qaldy. Sol-aq eken, eshkimning jetip kelip qoshemet bildiruin kýtpesten kólikting artqy esiginen orta boyly, tyghyz deneli, dóngelek jýzi jyly әri sýikimdi jigit aghasy shygha keldi. Qimyly shapshan, jýrisi shalt, kónili sergek jan eken. Ile-shala «Assalamaghaleykým» dep qalt-qúlt etken qariyalargha qos qolyn sozyp, emen-jarqyn kóristi. Jan-jaghynan enteley qarap túrghan kópshilikke de kýlimsirey amandasty. Sosyn sol jaq shekesine aghy siyrekteu qalyng shashyn tolqyndata qayyryp tastap, ainalagha núrlana qarap,
kóp..t...en kórisuge asyqqan slujagyn izdey bastady. Osy sәtte manadan iymenshektenip, top arasyna boyyn tasalaghan Ýmbet te shyday almay, shiderinen bosaghan asau atay algha úmtyldy.

– Slujәk?! – dedi Qanatbek Quanúly qyran qústay keng jayghan qúshaghyna jiyrma bes jylday kórisip, bilispegen eski dosyn emin-erkin syidyryp. – Slujәk! Slujәgym menin! Ózindi kóretin kýn bar eken-au...

Qaumalay qaraghan el-júrtta es joq. An-tan. Kórgen týs deyin dese týske, әl-qissagha, ertegi-dastangha mýldem úqsamaytyn myna bir shynayy kóriniske bәri ishtey qayran! Ýmbet te jerden jeti atasy tirilip kelgendey óz qúlaghyna, syghyrayghan eki kózine sener emes.

Mәre-sәre bolyp amandyq-saulyq súrasqan song qadirli qonaqtar tórge ozdy. Qazaqy yrymmen tizesin býgip, keng dastarqannan bauyrsaq auyz tiygen Qanatbek Quanúly uaqytynyng tyghyz ekenin, osy oblystyng tizginin ústaghaly audan jaqqa issaparmen kelip-ketkenin, biraq qansha jol týsse de slujәgymen kezdesuding sәti endi týsip otyrghanyn aityp, az-múz sherin tarqatty. Sәlden song qabyrghagha sýieuli túrghan dombyrany qolyna alyp: – Kiyeli mekenge kelip túryp, Qúm-Naryngha tabanym tiyip túryp, kezinde qara nandy bóle jegen slujәgymdy kórip túryp bir kýy tartyp bermesem bolmas dedi. Sóitti de Qúrmanghazynyng «Balbyrauyn» kýmbirlete jóneldi.

– Áy, bәrekeldi! Arda tughan alashtyng azamaty ekensin, shyraghym. Sen kelgeli Jayyq óniri ózgerip, jaghdayy әbden týzeldi. Mýiizi qaraghayday myqty aqyn-jazushyny da elge әkele bastadyn. Mәdeniyetting mәrtebesin ósirip jatyrsyn. Enbeging Alladan qaytyp, til-kózden aman jýr, ainalayyn, – dep aqsaqaldar jaghy qol jayyp batasyn berdi.

– Rahmet. Sizderge de jaratqan iyem jar bolsyn. Al endi slujәk, qysylmay jaghdayyndy aita otyr. Jer ayaghy kenigende qalagha qydyryp kelinder. Búdan bylay myna otyrghan atalaryma, Ýmbekene kózderinning qyryn sala jýrinder, – dep Qanekeng әzil-shynyn aralastyra sóiledi.

– Áriyne, Qaneke, әriyne. Myna biz Ýmbekenning sizben әrmiyәda birge slujit etkenin jaqynda bildik. Estigen boyda tikeley óz qamqorlyghyma aldym, – dep audan әkimi Izimbek Sәuirovich til alghysh baladay basyn shúlghydy.

Tabaldyryqqa taman otyrghan Jiyembetting keudesinen shybyn jany mana úshyp ketkendey. Auzyn bughan ógizdey
ýn joq.

– Qanatbek Quanovich, qyzmet aitynyz. Biz osy bargha әzir. Joghymyz jay jandarmyz, – dep Túrsyn ólimsirey til
qatty. Manadan dybysy shyqpap edi. Qayta, oblys basshysynyng imanjýzdi jan ekenine kózi jetip, tirile bastaghany. Ara-kidik basyndaghy susyldaghan aq jibek oramalyn úshynan tartyp-tartyp qoyady.

– Mening aty-jónimdi týstep qaytesiz. Sizderge qyzmet sala kelgem joq. Ýmbetti bir kóru bayaghydan oiymda edi. Dәm búiyrayyn dese osy. Tirlik bolsa әli talay tildesermiz. Jýzdesermiz. Qargha tamyrly halyqpyz ghoy. Bizdi osy birligimizden aiyrmasyn, – dep sýtpisirim uaqyttyng ishinde júrtty airanday úiytqan Qanekeng ketuge ynghaylandy.

– Átten, slujәk, – dedi sosyn Ýmbetting sýiegi shodyrayghan iyghynan qapsyra-qapsyra qúshaqtap. – Ózinmen qúmgha aunap, qaraghaydyng týbinde júpar auany jútyp jatar ma edim. Biraq uaqyt tapshy. Sharuang oqsamay jatsa, habarlas. Mynada bәri jazylghan, – dep aty-jóni kórsetilgen vizitkany qolyna ústatty.

Sәlden song dybyssyz tútanghan jenil kólikter Narynnyng betegeden biyik jusan dalasymen boy tasalap bara jatty...

 

*   *   *

– Aypyrmay, Qanatbek degen osy eken ghoy. Jýrseng kóre beresing degen, eldi auzyna qaratqan әkimdi de kórdik-au?!

– Ózi aq sóilep, adal kýletin, jaqsymen joldas bola biletin azamat eken!

– Kisiliging aitsanshy. Ákimmin dep keudesin úryp túrghan joq. Týu Oraldan slujәgyn izdep keluding ózi nege túrady?

– Arystannyng auzyndaghysyn alatyn naghyz azamat eken! Er eken! Balday tәtti tili qanday, ózi qanday!

– Pay-pay shirkin, әkim bitkenning bәri Qanekendey bolsashy?!

– Jaradyn, Ýmbeke! Yryzdyghyng mol eken. Slujәgyng shynymen er eken!

Ýmbetti ortagha alyp, aulanyng ishin basyna kótergen bir adam.

– Anau-mynau emes, «Oblys әkimi kele jatyr!» degende janymyzdy qoyargha jer tappap ek. Bәri de kórgen týstey óte shyqty, – dep Jiyembet bastaghan auyldyng atqaminerleri bar, basqasy bar ulap-shulap ýige kirdi.

– Qanekeng auyz tiygen bas qayda, bas? Miyn jep, kózin alayyq. Bir kózdi Ýmbetke, bir kózdi Jiyembetke bereyik. Ákim tapsyryp ketti ghoy. Búdan bylay Ýmbetke ghana emes, bәrimizge kóz bolyp jýrsin, – dep qaghytty qu shaldyng bireui.

– Qane, myna tósenishke nemeremdi aunatyp-aunatyp alayynshy. Jaqsy adamnyng otyrghan orny sәbiyime júghysty bolsyn. Qanatbek aghasynday óskende aqyldy azamat bolsyn, әkim bolsa halqyna jaqyn bolsyn, – dep kórshi kempir qúrdas shalyn tórden ysyrdy. Sol boyda jas kelinder de әjeyding yrymyn sәbiylerine jasap, mәre-sәre bolysty.

Ne kerek әiteuir, oida-joqta slujәgy kelip-ketkeli Ýmbetting ýiinde otyz kýn oiyn, qyryq kýn toy boldy. Qazan-qazan et asyp, bauyrsaq pisiruden Túrsyn da qajymady. Tym-tyrys jatqan jaylaudaghy jalghyz ýiding alystan shamy jarqyrap, tirlikting bayandy baqyty sezildi.

 

*   *   *

IYә, sodan beri arada jyljyp biraz jyl ótti. Azyp-tozyp, jany jýdep, shәu tartqan Ýmbetting kókiregi men jan sarayy kenip, búrynghy qúsalyq pen kýizelisten qúlantaza aiyqty. Qit etse teledidar men radiony tyndap, gazet-jornaldy qaldyrmay oqyp, slujagy jayly jazylghan maqala men súhbattardy bólek saqtaytyn boldy. Túlparlarmen birge jýrip, súnqarlarmen birge úshatyn slujagynyng amandyghyn kókten tileytin boldy. Tipti, jol-jónekey ótken-ketken jolaushygha deyin әli kýnge «Qanekenning slujәgy» dep Ýmbetting qystauyna әdeyi búrylyp, hal-quatyn bilip túrady. Auyldaghy aghayyndar «Slujәgyn» izdep kelgen qarapayym әkimdi jiyi-jii eske alyp, sol kýndi saghynady. Al kóz kórgen qariyalar jaghy Qanatbek úldarynyng zәmzәm suynday әr sózin, әngimesin tyndaugha yntyghady.

– Ýmbetting slujәgy – naghyz slujәk! – dep tasy órge domalaghan qazaqtyng bir úlyna aq jol tileydi...

Mira Shýiinshәliyeva

Abai.kz