Ananyng kónili - balada

Qazaqstan Respublikasy Preziydentining jýldesi ýshin, osymen ekinshi ret grek-rim kýresining jalauyn jelbirettik. Biylghy doda elimiz tәuelsizdigining 20 jyldyghyna oray úiymdastyrylghany turaly gazetimizding ótken (21.06. 2011j. №24) sanynda aitqan bolatynbyz. Bayraqty bәsekede elimizding bas komandasy men Vengriya qúramasy sheshushi aiqasqa shyqty. Sol tartysta bas jýldeni elimizding qúramasy iyelengen edi. Býgin búl taqyrypty qayta qozghaugha tura kelip túr. Nege dep oilaytyn bolarsyzdar. Jauabyn bilginiz kelse, әngimemizge qúlaq týriniz.

55 kelide Ashat Qúdaybergenov Virgil Muentaumen kýresip, qarsylasynyng osal túsyn tauyp, óz komandasyn jeniske bastady. Odan keyin 60 kelide Almat Kebisbaev Diakony Esebionnan basymdylyghyn tanytyp, esepti eseledi. Esep 2:0, jerlesterimizding paydasynda. 66 kelide beldesken Darhan Bayahmetov ókinishke qaray, qarsylasyna ese jiberdi. 74 keli sal­maqtaghy Ashat Dilmúhamedov esepti arttyrghanymen, 84 keli salmaqtaghy Al­hazur Ozdiyev pen 96 kelidegi Mar­ghú­lan Ásembekov útylyp qalghanda, zal toly jankýierding jany múryndarynyng úshyna keldi. Esep 3:3.  Endi bar auyrtpashylyq asa auyr salmaqtaghy Núrmahan Tinәliyevke jýkteldi. Jankýier qauym oryndarynan týregelip ketken.

Ananyng kónili - balada

Qazaqstan Respublikasy Preziydentining jýldesi ýshin, osymen ekinshi ret grek-rim kýresining jalauyn jelbirettik. Biylghy doda elimiz tәuelsizdigining 20 jyldyghyna oray úiymdastyrylghany turaly gazetimizding ótken (21.06. 2011j. №24) sanynda aitqan bolatynbyz. Bayraqty bәsekede elimizding bas komandasy men Vengriya qúramasy sheshushi aiqasqa shyqty. Sol tartysta bas jýldeni elimizding qúramasy iyelengen edi. Býgin búl taqyrypty qayta qozghaugha tura kelip túr. Nege dep oilaytyn bolarsyzdar. Jauabyn bilginiz kelse, әngimemizge qúlaq týriniz.

55 kelide Ashat Qúdaybergenov Virgil Muentaumen kýresip, qarsylasynyng osal túsyn tauyp, óz komandasyn jeniske bastady. Odan keyin 60 kelide Almat Kebisbaev Diakony Esebionnan basymdylyghyn tanytyp, esepti eseledi. Esep 2:0, jerlesterimizding paydasynda. 66 kelide beldesken Darhan Bayahmetov ókinishke qaray, qarsylasyna ese jiberdi. 74 keli sal­maqtaghy Ashat Dilmúhamedov esepti arttyrghanymen, 84 keli salmaqtaghy Al­hazur Ozdiyev pen 96 kelidegi Mar­ghú­lan Ásembekov útylyp qalghanda, zal toly jankýierding jany múryndarynyng úshyna keldi. Esep 3:3.  Endi bar auyrtpashylyq asa auyr salmaqtaghy Núrmahan Tinәliyevke jýkteldi. Jankýier qauym oryndarynan týregelip ketken.

Boz kilemning ókpe túsynda «Aynalayyn qúlynym, Alla Taghala qoldasyn! Núrmahan! Núrmahan! Janym, qúlynym!», - dep, deneli bir әiel elden erek  aighaylap túr. Bir sәt elding nazary sol kisige audy. Ol kisining elmen sharuasy joq. Bayaghy әuenimen óneshegi ýzilerdey aighaylaydy. Ornynan bir túryp, bir otyrady. Bizding bir kózimiz kilemde, ekinshi kózimiz sol aighaylay-ayghaylay tamaghy qarlyqqan belgisiz apayymyzda. Ishimnen Númahannyng tuysy bolar dep topshyladym. Tughan anasy ekenin kim oilaghan...

Qashanda  sheshushi sәtte el namysyn aby­roy­men qorghap jýrgen Núrmahan búl joly da qarsylasynan ailasyn asyryp, Qazaqstan-1 qúramasy 4:3 esebimen kubok iyegeri atandy. Númahan qarsylasyn alyp úrghanda anasynyng kózinen jas sorghalap túrdy. Qaraqúrym halyqtyng arasynda Núrmahannyng anasymen sóilesu mýmkin bolmady. Bar mýmkindigimiz qalta telefonynyng nómirin súrap alyp qalugha ghana jetti. Jarys shymyldyghy jabylghannan birneshe kýnnen keyin asyqpay telefon arqyly tildestik.

- Sәlemetsiz be? Búl Núrmahannyng anasy ma eken?

- IYә, men Núrmahannyng anasy bolamyn.

- Sizge «Qazaq sporty» gazetinen habarlasyp túr edik. Ózinizdi qysqasha tanystyryp ketseniz?

- Mening aty-jónim Tinәliyeva Júmagýl Rәbjanqyzy.

- Qazir qay jerde túrasyzdar? Óziniz qanday kәsippen ainalysasyz?

- Shu audany, Tóle by auylynda túramyz. Sol Tóle by auylynda Bekmahanov atyndaghy mektep-gimnaziyasynda bastauysh synyp múghalimi bolyp qyzmet isteymin.

- Júmagýl apay, jarystyng songhy sheshushi sәtinde Preziydent kubogyn Qazaq topyraghynda alyp qalugha sizding asyl úlynyz Núrmahan erekshe enbek sinirdi. Biz sizdi alystan bayqap otyrdyq. Siz ornynyzdan neshe túryp, neshe otyrdynyz, tipti kózinizge jas alyp, jylap túrdynyz. Áriyne, tolqyp túrghanynyzdy týsinemiz. Sol kezdegi ishki jan-dýniyenizdi óz auyzynyzdan estisek dep edik?

- Men ol kezdegi kónil-kýiimdi tilmen aityp jetkize almaymyn. Ózimdi-ózim qalay mengerip túrghanymdy da bilmeymin. Adam ómirinde bir quanysh pen bir qayghy qatar jýredi eken. Alla Taghala quanyshtan aiyrmasyn dep tileymin. Birinshi quanyshymdy aitayyn. El otyrghan zalda men de otyrmyn. Qarsy jaq pen bizding baluandar alma-kezek jeniske jetip, esep 3:3 boldy. Endi eng songhy júp, ol әriyne, asa auyr salmaqtaghy júp. Mening boyym bir ysyp, bir suyp barady. Egerde mening «jaman» qúlynym jenip jatsa, kubok elde qalady, jenilse jattyng alaqanynda ketkeli túr. Úlym boz kilemge shyqqanda, Alladan tek qana demeu súradym. Alla Taghala úlymdy qoldap, qarsylasyn taza jenispen jyghyp, eline shattyq syilady ghoy. Maghan osydan artyq baqyt, osydan artyq shattyq joq shyghar. Elining tuyn jelbiretip, әnúranyn asqaqtatatyn osynday úldyng anasy bolghanyma baqyttymyn. Al ekinshi aitayyn dep otyrghan ókinishim - úlymnyng әkesi tiri bolghanda ghoy... (kóz jasyn syghyp aldy). Osynda әkesimen qatar úlymyzdyng eline quanysh syilaghan sәtin óz kózimizben kórgende ghoy dep oilap jylap otyrdym. Ishtey qatty qayghyramyn.

- Apay, ol Allanyng basynyzgha salghan bir synaghy bolar. Oghan bola ózinizdi sharshata bermeniz. Núrmahanday úlynyz bar. Núrmahannyng alar asuy alda ekenin úmytpanyz. Endi Alladan úlynyzdyng amandyghyn tiley beriniz... Alda - London olimpiadasy...

- Balam, dúrys aitasyn. Biraq qansha oilamayyn deseng de, oilaydy ekensin. Ákesi balalaryn tek sportqa ghana tәrbiyelegen joq. Ol Núrmahangha qazaqtyng bolmysy qanday, qanday salt-dәstýri bar, qanday әdebiyeti, qanday mәdeniyeti bar, solardyng barlyghyn boyyna sinirip ketti. Endi qyzyghyn kóremin dep jýrgende ayaq astynan ómirden ozdy. Men otaghasy Anarbekpen qatar jýrgende qalay ómir sýremin, balalarymdy qalay baghyp-qaghamyn  dep oilaghan emespin. Bir kýnde aiyrylyp qalyp, ensemdi әreng kóterdim.

- Úlynyzdyng kýresip jatqanyn búryndary da osylay arnayy kelip tamashalaytyn ba ediniz, әlde búl joly birinshi ret keluiniz be?

- Tikeley óz kózimmen birinshi kelip kórgenim osy eken.

- Balanyz múnan da ýlken talay ýlken dodalarda top jaryp jýr. Ol kezde telearnadan tamashalaytyn bolarsyz?

- Áriyne, úlym bir elge jarysqa baryp, býgin telearnadan taratady eken degen kýni týnning bir uaghynda bolsa da, úiyqtamay otyryp kóremin. Biraq kóp jaghdayda telearnadan búryn jense, jendi dep jenilse, jenildi dep estip alamyz. Sosyn artynan kórgende jaybaraqat otyryp kóre beretinbiz.

- Al boz kilemnen qol sozymnan qarap otyrghan qalay bolady eken?

- Óte auyr bolady eken. Úlyma qansha jerden senip túrsam da, bir ýmit pen bir kýdik boyyndy jeldey tintip, jýregindi júlqylap, bir oryngha túraqtap otyra almaydy ekensin. Balam boz kilemge shygharda dalagha da shyghyp ketkim keldi. Qarap, kóruge shydamym jetpey túrghanda balam kasyma arnayy kelip: «Anashym, eshteneden alandamanyz. Qoryqpanyz. Men óz elimde, óz jerimde, ózimizding boz kilemde beldeseyin dep jatyrmyn. Sizding ýmitiniz elding ýmiti ghoy. Tek qana senimmen otyryp, úlynyzdyng qarsylasyn kóterip laqtyrghanyn tamashalanyz. Sizge әkem kórsete almaghan qyzyqty men kórsetemin. Tek qana tileuimdi tilep otyra beriniz, әkemning ketkeni de jetedi, anashym endi siz aman bolynyz», - dep, kónilinde eshqanday qorqynysh ýrey de, qysylu da joq, jay bir syralghy qúrbysymen oinap kýresetindey, sabyrly qalpymen betimnen sýiip aldy da, kilemge qaray ketip qaldy. Sol sәtte mening boyymdaghy ýrey de,  qorqynysh ta su sepkendey basyldy da qaldy. Degenmen, kilemge   Núrmahandy shaqyryp jatqanda úlymdy ómirge әkelgende qalay tolghatsam, sol sәtte de solay tolghatyp túrdym.

- Biz sizding balanyzdyng Reseyde jattyghatynyn jaqsy bilemiz. Ýige neshe aida bir kelip túrady?

- Mine, ótken jarystan keyin taghy da ketip qaldy, jylyna balamdy saghynyp, sarghayyp jýrip eki-aq ret kóremin. Balanyng kónili dalada, ananyng kónili balada deydi ghoy. Ananyng jýregi - әlemning jýregi ekenin bilesinder. Aghartushylyqpen ainalysyp, qolymyzgha qalamsap alyp jýrgennen keyin úlymdy alysta jýrgende saghynyp «Balama» degen óleng jazghan edim.  Sol ólenimdi oqyp bersem bola ma?

- Mindetti týrde, oqyp berinizshi...

Dara tughan asylym,

Japyraqtay jasylym,

Qayda jýrsen, aman bol,

Ónerine sýisinip,

Dariya kóldey tasydym, - dep jazyp, arnayy ózining jeke elektrondy poshtasyna saldym. Sol kezde balam Vengriyada jýrgen kezi bolatyn. Balam ólenimdi oqyp, jylap túryp: «Anashym, siz meni elden erek iri ghyp tudynyz. Ómir maghan osy joldy tandaudy nәsip etti. Búl ómir ghoy. Saghynghanynyzdy bilemin. Men de sizdi qatty saghynyp jýrmin», - dep qonyrau shaldy. Sosyn balam maghan: «Anashym, men de sizge arnap «Anama» degen óleng jazyp, hat jiberemin», - dedi. Mynau balamnyng maghan jazyp jibergen «Anama» degen óleni:

Jan anam, jan anam, jan ana,

Búl ómirde sizden asqan jan bar ma?

Payghambar da anadan jaralghan ghoy,

Anasyn syilaghan adamnyng jany jәnnatta ghoy, - dep jazyp jiberipti. Men balamnyng osy tórt jol ólenin jýregimning eng týkpirinde saqtap jýrmin.

- Apay, sizding boyynyzda da, balanyzda da aqyndyq óner bar eken. Balanyzdyng taghy qanday erekshelikterin aitar ediniz?

- Núrmahannyng bir ereksheligi - kishkene balalarmen әngimelesse, kishkene balasha sóilesedi. Tipti, balamen birge bala bolyp oinaydy. Óz qatarlastarymen jigit siyaqty sóilesedi. Al ýlken adamdarmen kәdimgi bir jarty ghasyrdy artyna salyp tastaghanday, teren-tereng әngimeler aitady. Bos uaqytynda atqa minip, seruendegendi jaqsy kóredi.

- Núrmahan neshinshi úlynyz?

- Ekinshi úlym. Núrmahannyng aldynda 1985 jylghy Núrlan degen aghasy bar. Núrmahannan keyin Qajymúqan degen inisi bar. Qyz balam bolmady. Osy ýsh úlymdy ósirip, jetkizdik. Sol ýshin ózimdi baqytty sanaymyn.

- Núrmahannyng aghasy men inisi kýreske barmady ma?

- Ákeleri Anarbekting ózi de sportshy bolghan. Ákeleri alghashynda aghasy Núrlan men Núrmahandy birge jattyqtyrghan bolatyn. Bir kýni balalardyng әkesi maghan: «Men de irimin, sen de irisin. Bizden tughan balalar bizden de iri bolatynyna senemin. Núrmahan da, Núrlan da alghashqy jarystarynan jetistikterge jete bastady. Keyin ekeui auyr salmaqta betpe-bet kelip qalyp, eki úldyng arasynda bir týsinispeushilik bolyp qala ma dep qorqamyn.  Núrlannyng jasy ýlken ghoy. Núrlannyng basyn qúrap, sporttan alyp shyghayyq. Núrmahan bolsa, jas qoy, ómiri alda. Osy eki ýlken úldyng bireui kýresse de jetedi», - dep uәj aitqanda eshtene týsinbegen edim. Qair oilasam, búl әkesining ýlken sayasaty eken. Bir jaghynan ol kezde kishimiz óte kishkentay boldy da, әkesine kómektesetin eshkim bolmady. Ekeui de jattyghugha ketedi. Ol kezde qolda biraz mal da bar bolatyn. Malgha qarau kerek boldy. Nemere sýigimiz keldi. Sonymen, ne kerek, Núrlandy ýilendirdik. Qazir Áygerim esimdi kelinim, Abay, Kәusar degen eki nemerem bar. Al Núrmahan osy grek-rim kýresimen birjola ketti. Oghan eshqaysymyz da kedergi bolghan joqpyz. Qazir shetelde jattyghuynyng sebebi elimizde onymen tiresetin adam joq. Ákesi osylay bolaryn erte sezgen eken ghoy.

- Jana Qajymúqan degen taghy bir inisi bar dep aittynyz. Ózi sýtkenjeniz eken. Ári baluan atamyzdyng esimin beripsizder. Ol balanyz qansha jasta, nemen ainalysyp jýr?

- Qajymúqan degen kenje úlym 1995 jyly tughan. Qazir mektep jasynda. 9-synypty jana bitirip jatyr. Ol da iri deneli bolyp ósip keledi. Qazirding ózinde 75 keli tartady. Qajymúqandy qazir ózi syrtta jýrse de, aghasy Núrmahan tәrbiyelep jatyr. Tamaghy da, kiyimi de sol aghasynyng moyynynda.

- Núrmahan qazirgi tanda el namysyn qorghap kóbine jattyghu- jarystardan bosamaydy. Balanyzgha layyqty kelin qarastyryp jýrgen bolarsyz?

- Árkimning ózining qalauymen bolghan iste ghana ónim bolady ghoy. Núrmahan 1988 jylghy. Ol jiyrmadan assa da maghan әli bala. Kelin turaly men de auyz ashqan emespin, Núrmahan da men kelin tauyp qoydym dep aitqan emes. Qazirgi bar arman-maqsaty - London olimpiadasyna baryp, el qorjynyna bir medali salsam dep jýr. Mening de kýtkenim sol. London olimpiadasynan bir altyn әperse, mening de armanym joq. Londongha baryp kelgen song ýilenu mәselesin biraq qarastyramyz. Maghan qazir kelin emes, úlymnyng elining kók tuyn Londonda  jelbiretkeni qymbat bolyp túr. Úlym әli jas. Kelin tabylady. Osy orayda úlymnyng oidaghyday jattyghu jasauyna bir kisilik ýles qosyp jýrgen Dәulet Túrlyqanovqa, inisi Marat Túrlyqanovqa jәne baptap jatqan basqa da bapkerlerine   alghys aitqym keledi.

- Ángimenizge kóp-kóp rahmet! Árdayym osylay quanyp jýre beriniz.

Kýnsúltan OTARBAY.

«Qazaq sporty» gazeti