Jeksenbi, 24 Qarasha 2024
Janalyqtar 2406 0 pikir 21 Shilde, 2011 saghat 06:03

Múhan Isahan. Qazaqstan kәpirstan emes...

 

 

Saratannyng sartap ystyghy kýshine minisimen saytan da uasuasasyn kýsheyte týsip, sodyrlar qalyng búqarany qayghygha batyryp, sary uayymgha saldy. Jelikken uahapshy jastar shataq shygharyp, tәrtipke shaqyrghan saqshylardy jer jastandyryp, at tóbelindey az ghana top Aqtóbeni atys-shabys alanyna ainaldyrdy. Taqauda ghana kelip ketken QMDB-nyng ókil imamynyng asqynghan indetke dәstýrli islam qúndylyqtarymen em-dom jasamaq әreketi, әbden auru mendegen sodyrlardyng soyyl kóteruine sebepshi boldy. Kýlbiltelemey turasyna kóshsek, әnsheyinde «memleket týzimine baghynu uәjip» dep aldauqyratyp, uәj aitatyn uahapshylar búl joly ózderining shynayy qúbyjyq beynesin jasyryp qala almady. Jandayshaptar osy kýnge deyin memleket múnayyn úrlaumen nәpaqasyn aiyryp, «kәpirding qany men mýlki adal» degen uahapshylardyng pәtuasyn jartylay oryndap kelse, endi, mine shimirkpesten adam óltirip, diny negizi jartykesh jabayy ýkimdi tolyq jýzege asyryp otyr. Tipti, múnysymen qoymay dandaysyghan sodyrlar «Jana jol» qúbyryn jaryp jiberemiz», «Aqtóbeni bólip әketip, halifat qúramyz» dep biylikke tekekózdenip, ses kórsetti. Búryn elimizdegi diny ekstremizm úshqynyn kórip «ruhany birligimizge jaryqshaq týsetin boldy» dep alandaushy edik. Al, ótken jyldan bergi ýsti-ýstine bolghan separatistik sipattaghy jarylystar bizding «qasiyetti dinimizding atyn jamylghan sodyrlar memleketimizding birtútastyghyna syna qaghyp, otanymyzdy oiran etkeli túr» dabyl qaghuymyzgha negiz bolyp otyr. Tәnir-Taghala jar bolsa, soyqannyng saldaryn da joyarmyz-au. Biraq, tamyr jayyp ketken dertten qúlan-taza aiyghu ýshin ne isteuimiz kerek?

Jalpy, uahapshylardyng lang tudyruyna, olardyng Qazaqstandy kәpirstan sanauy (Qúday saqtasyn) týrtki boluda. Uahabizm iliminde Allanyng týsirgen ýkimderi túrghanda, adamnyng shygharghan zanyna moyynsúnu, shirkting shirki sanalady. Uahapshylar múnday memleketke qarsy býlik jasaudy «jihad» dep týsinedi. Ras, Alash elining nizam jýiesi din negizderinen túrmaydy. Biraq, elimizding Atazanynda diniy-senim bostandyghy pash etilgen. Yaghni, diny rәsimderding jýzege asyryluy, qogham mýddesine qayshy kelmese, memleket oghan tosqauyl bolmaydy. Zadynda, ortodoksaldy (dini-uasiyt) islam boyynsha sharighat ýkimining oryndaluyn qamtamasyz etetin memleket «darul islam» (islam memleketi) dep atalady. Al, din negizderin teristeytin nemese diny rәsimderding oryndaluyna qúqyqtyq túrghydan bógeu qoyatyn memleket - «darul harb» (kәpir memleketi) dep qarastyrylady. Búdan ózge joghary sayasy úiymnyng ústyndary dinge negizdelmegenimen, biraq, diny rәsimderding oryndaluyna rúqsat beretin memleketti «dәrul sulh» nemese «darul ahd» (dinge kelisim beru) dep ataymyz. Qazirgi bizding zayyrly elimizdi osy «dәrul sulh» dәrejesindegi memleket qataryna jatqyzugha bolady. «Dәrul sulh» instituty diny rәsimderding jýzege asuyna rúqsat bergendikten, Hanafiya mazhabynyng ghúlamalary múnday memleketting qabyldaghan zandaryna moyynsúnudy mindetti dep esepteydi.

Demek, diny rәsimderding qoghamdyq qúndylyqqa ainaluyna mýmkindik berip otyrghan Qazaqstan kәpirstan emes. Zayyrly elding zanyna moyynsúnuy da Allagha serik qosqandyq sanalmaydy. Sonday-aq, Hanafiya ghúlamalarynyng bergen pәtuasy boyynsha «jihad» jasaugha tek memleket ghana baylam jasay alady. Sondyqtan, uahapshylardyng sodyrlyq әreketi sauapty is emes, kerisinshe, adasqan ýstine adasqandyq, kýnәning ýstine kýnә jamau degen sóz.

Aytpaqshy, songhy jyldary uahapshylardyng bir bóligi ózderine «qalypty salafitter» degen aidar taghyp, alash balasyn aldauqyratyp, qazaq qoghamyna synamalap ene berudi kózdep otyr. Jyrtqyshtardyng ishinde jemtigine ailasyz úmtylatyn anqauy da, anysyn andyp, qybyn tauyp baryp, bas salatyn әkkisi de kezigetini belgili. «Qalypty salafitterdin» qazirgi alpys ailaly әreketi, sol әkki jyrtqyshty eske salady. Yaghni, dúrysy, әzirshe taqiya jasap, býlik shygharugha ontayly sәtti kýtip jýrgen uahapshylardy «qalypty salafitter» emes, bir sausaghy býguli «әkki salafitter» dep ataghanymyz jón siyaqty. Sayyp kelgende aitpaghymyz, Alla-Taghala alash júrtyna jaqsy men jamandy aiyryp, dúshpanynyng anqauy men ailalysyn ajyrata biludi jazsyn dep tileymiz!

«Qazaqstan-Zaman» gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1495
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3266
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5608