Basylym betterinde әdeby syn dep alyp,  taqyrybyna baylanysty bir de bir kemshilikti tilge tiyek etpey (әriyne, kemshiliksiz nәrse joq. Biraq ony da eskertpeske bolmaydy), tek maqtaudy әdetke ainaldyrghan «synshylardyn» әreketin qaytalamay jalpy júrtqa qaratyp birer sóz aitqymyz kelip otyr.

Ádebiyette ózindik orny bar, oqyrmangha jaqsy tanys aqyndarymyzdyng óleng kitaptaryn oqyp otyryp,   qazaq tilining qoldanu ayasynyng taralyp bara jatqanyn kórip eriksiz osy maqalany jazuyma tura keldi.

Mәselen, sózdi dúrys qoldanghan bolsa, aqyn Dәuren Berikqajy («ANTI MERIDIEM» deytin kitabynda):

Erteni bolsam...

Ensesin tómen týsirmen

Ereuil atqa

Er salmay ótken erlerdin!

dep oqyrmandy adastyrar ma edi?!. Mahambet:

«Ereuil atqa er salmay,

..........................................

erlerding isi biter me?!» -

dep tolghanghan edi ghoy?!

El basyna kýn tughan shaqtarda ereuil atqa er salmay  erlerding isi bitpeytin edi! Aqyn qúddy bir tondy teris ainaldyryp kiyip alghan sekildi. Mine, bizding Mahandy qalay tereng týsinetinimiz... Men ýshin «mayda-shýide qate, onda túrghan ne bar deysin?!» degen úghym joq. Aqyn ózining ólenine eng birinshi ózi synshy boluy kerek.

Aqyn taghy bir óleninde әri qaray bylay jyrlaydy:

Ansatyp әbden kól ýni sekildi kóktem,

Shaghalasyna úqsap úshugha kepildik etken

Basylym betterinde әdeby syn dep alyp,  taqyrybyna baylanysty bir de bir kemshilikti tilge tiyek etpey (әriyne, kemshiliksiz nәrse joq. Biraq ony da eskertpeske bolmaydy), tek maqtaudy әdetke ainaldyrghan «synshylardyn» әreketin qaytalamay jalpy júrtqa qaratyp birer sóz aitqymyz kelip otyr.

Ádebiyette ózindik orny bar, oqyrmangha jaqsy tanys aqyndarymyzdyng óleng kitaptaryn oqyp otyryp,   qazaq tilining qoldanu ayasynyng taralyp bara jatqanyn kórip eriksiz osy maqalany jazuyma tura keldi.

Mәselen, sózdi dúrys qoldanghan bolsa, aqyn Dәuren Berikqajy («ANTI MERIDIEM» deytin kitabynda):

Erteni bolsam...

Ensesin tómen týsirmen

Ereuil atqa

Er salmay ótken erlerdin!

dep oqyrmandy adastyrar ma edi?!. Mahambet:

«Ereuil atqa er salmay,

..........................................

erlerding isi biter me?!» -

dep tolghanghan edi ghoy?!

El basyna kýn tughan shaqtarda ereuil atqa er salmay  erlerding isi bitpeytin edi! Aqyn qúddy bir tondy teris ainaldyryp kiyip alghan sekildi. Mine, bizding Mahandy qalay tereng týsinetinimiz... Men ýshin «mayda-shýide qate, onda túrghan ne bar deysin?!» degen úghym joq. Aqyn ózining ólenine eng birinshi ózi synshy boluy kerek.

Aqyn taghy bir óleninde әri qaray bylay jyrlaydy:

Ansatyp әbden kól ýni sekildi kóktem,

Shaghalasyna úqsap úshugha kepildik etken

Mezette... Meni qalsa da qayghylar qamap,

Jaqsylyqtardyn, Agha, jasqynbay bәrin kýt menen!

Uaqyttyng úzaq tóreliginen tanylyp dosym,

Oyanghan kókte jasynday shabytym basym

Mezette... Mening jarylsa keudemde jýrek

Dertimnin, Agha, aitarsyng anyqtamasyn.

Aynalasy tep-tegis júmyr óleng be osy?

Al endi aqyn Baqytjan Aldiyardyn «Qúbyla» jinaghyndaghy ólenderinde de biraz kemshilikter úshyrasyp qalyp jatady. Toqtala keteyik.

Eser úldyng auzyna әkep tosady,

Zeynetaqyn әreng alghan kәri ana, - degendegi «zeynetaqyn»  deytin sóz qúlaqqa týrpidey tiyedi eken! «Zeynetaqysyn әreng alghan kәri ana» ghoy dúrysy! Biraq «zeynetaqysyn» dese bir buyn asyp týsedi de, óleng ózindik yrghaghynan airylyp qalady. Búl óleng joly әu basta «Pensiyasyn әreng alghan kәri ana» dep jazylghan siyaqty әser qaldyrady eken.

Sonymen qatar, aqynnyn:

Bir qyz bar osy ólkede Jibek degen,

Jibek dep әli kýnge jýdep kelem.

Jandary aqyndardyng qyzdan nәzik,

Oynama, qalqam menin, jýrekpenen, - degen óleng shumaghyndaghy songhy joldy: «Oynama, qalqam, mendik jýrekpenen» dese ghoy, birtýrli sóz yrghaghy óz qalybyna keler me edi.

Taghy bir aqynnyng ólenderine toqtala  ketkendi jón kórdim. Ol aqynymyz - Serik Seyitman. «Qazaqtyng qany (qazaqqa qorghan qyryq ólen)» jyr kitabynyng avtory.

Ol «Kempirlermen biylegendi únatam» deytin ólenining kirispesinde: «Aghayyn-tuys qúlaghymnyng tynyshyn alghan son, jibi týzu jan izdep, jar tandap jýrgen kezimde qaryndasym úzatylyp, auylgha toygha bardym. Auyl qyzdary ibaly bolady ghoy degen dәmemen bir-ekeuin biyge shaqyrsam, auyzdary kәpir sasyp, qisalandap jýr», - dep úzaq týsindirudi jón sanapty. Sondyqtan da ol «Kempirlermen biylegendi únatam» deytin osy óleninde qyzdarymyzgha degen kýiinishin jasyra almay, olargha kempirlerdi ýlgi ete kelip:

«...Sebebi olar ústatqan joq belderin,

Qazirgidey orys, qytay, kәriske...»

«...Ábýiirin,

San tonqalang assa da,

Kýieuinen basqa eshkim kórgen joq», -

dey kele:

«...Býgingidey bauyr eti  balasyn

Tastap ketip,

Qalghan da joq obalgha», - dep ashy da bolsa jan aiqayyn syrtqa shygharady. Osydan keyin aqynnyng jogharydaghy kirispe sózdi beker jazbaghanyn týsinemiz.

Alayda aqyn qisalandap mas bolyp jýrgen qyzdardy jek kóredi eken de, al ózi syra-pyramen, araqpen «tәuir» eken hәm apalarynyng «solghyn ýrpin sormay-aq» (búl jerde búl sózding qanday qatysy baryn aqynnyng ózi biledi) biylegendi dúrys kóretin siyaqty. Onysyn myna óleng joldarynan bayqaysyz:

Aramyzgha dәneker bop syra, «ahan», (???)

Solghyn ýrpin sorghyzbay-aq bir apam (???)

Tamaghyna terden iyissu sepken, (???)

Kempirlermen biylegendi únatam, - dep soghuy sonyng dәleli emes pe?!

Qyzdardy qisalandap jýr deydi. Ishken qyzdy sógedi, dúrys. Al aqynmen birge araq ishken kempir «kәpir sasymay» ma sonda? Aqynnyng ózi she? Kempirlermen biyleudi únatatynyn týsindik. Endi osy jerde «solghyn ýrpin sorghyzbay-aq bir apam» degen las sózdi týsinip kóriniz!

Kempirlermen biyleudi ghana mise tútpay, qyzdy-qyzdymen Sekeng ýilenudi de josparlap tastaydy. Ol oiyn jengesine emes, anasyna jetkizedi:

Bar ýmitim sende bop túr, anashym,

Túrmys qúrmay qalghan qúrbyng bar ma edi?!

dep baryp bir-aq toqtaydy.

Attary atalghan aqyndardyng jogharyda keybir joldary mysalgha alynghan  jyrlary bolmasa, әlgindey jansaqtyqqa kóp bara bermeydi.. Biraq ólenderining ishinde aragidik kezdesip qala beretin «aram shópterdi» kórgende sózdi qor qylghan aqyndy emes, qor bolghan tildi ayadym.

«Qayran til, qayran sóz, aqyngha qadirsiz» degen osy eken ghoy.

«Abay-aqparat»