Кремльдің көңілі қалды.Кремль ашуланды. Ресейдің Украинаға басып кіруі кезінде Қытайдың қолдауы Мәскеу күткеннен мүлде басқаша болып шықты. Қытайдың жоғары технологиялық компаниялары Ресеймен әріптес болудан қашып жатыр. Қытай Ресейге заманауи станоктарды жеткізуден бас тартып отыр. Қытайлықтар Ресейлік мұнайды, газды және ағашты нарықтағыдан төмен бағамен сатып алуда, ал Қытайлық компаниялар Ресейде қалу үшін көбірек жеңілдіктер мен салық жеңілдіктерін талап етуде.

Дәл қазір «стратегиялық Ресей-Қытай серіктестігі» дәл осындай күйде. «Ресей-Қытай достығы» жиырма жылдан бері үздіксіз насихатталып келген еді. Бірақ бұл қиындықтардың жартысы ғана. Дегенмен Қытайдан Ресей тауарлар жеткілікті келіп жатыр. Сондықтан, қазір Ресейде тауар жетіспеушілігі орын ала қоймайды. Рас, баға белгілері айтарлықтай көтерілген. Мәселе басқада – ҚХР билігі мен қоғамында Ресей-Украина соғысы неғұрлым ұзыққа созылған сайын, соғысқа деген көзқарас та соғұрлым өзгере береді.

Бұл тұрғыда Қытайдың Украинадағы бұрынғы елшісі Гао Юшэннің жақында Қытайдың халықаралық қаржы форумы мен Қытай әлеуметтік ғылымдар академиясы және Қытай Коммунистік партиясының басты идеологиялық штабы ұйымдастырған семинарда айтқан тезистері айқын дәлел болды.

Гао Юшэннің негізгі ойы мынадай болды: «Ресей-Украина соғысы қырғи-қабақ соғыстан кейінгі кезеңнің ең маңызды халықаралық оқиғасы болды. Ол қырғи-қабақ соғыстан кейінгі кезеңді аяқтады және жаңа халықаралық тәртіпті бастады. Ресейдің бұл соғыстағы позициясы барған сайын пассивті және қолайсыз болып барады және оның жеңілісі қазірдің өзінде айқын».

Қытайлық дипломат Ресейдің жеңіліске қарай жылжуының негізгі себептерін атады.

Біріншіден, Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Ресей үздіксіз тарихи құлдырау процесіне түсті. Бұл ең алдымен КСРО ыдырағанға дейінгі құлдыраудың жалғасы және Ресейдің сәтсіздіктерімен байланысты. Бұл процесті Батыстың санкциялары да қиындата түсті.

Путин тұсында Ресейдің қайта жандануы мүмкін емес. Ресейдің құлдырауы оның экономикасының барлық салаларында, әскери, ғылыми-техникалық, саяси және әлеуметтік өмірінде көрінеді және орыс армиясы мен оның әскери күш-жігеріне елеулі теріс әсер етеді.

Екіншіден, Ресейлік блицкригтің сәтсіздікке ұшырауы және тез күресуге қабілетсіздігі Ресейді жеңіліске әкелді. «Әскери держава» деп аталатын мәртебесімен салыстыруға келмейді. Экономикалық және қаржылық ресурстары күніне жүздеген миллион долларды құрайтын жоғары технологиялық соғысты көтере алмады. Кедейліктен жеңілген орыс әскерінің дилеммасы ұрыс даласының барлық жерінде көрінеді. Соғыстың кейінге қалдырылған әрбір күні Ресей үшін ауыр жүк.

Үшіншіден, Ресейдің Украинадан әскери және экономикалық қуаты жағынан артықшылығы болды. Алайда Украинаның табанды қарсылығы мен Батыстың орасан зор, тұрақты және тиімді көмегі соғыс ережесін өзгертті.

Ресей мен АҚШ және НАТО-ның басқа елдері арасындағы қару-жарақ пен технология, әскери доктрина және операциялық үлгілер бойынша ұрпақтар арасындағы айырмашылықтар екі жақтың күшті және әлсіз жақтарын көрсетті.

Төртіншіден, қазіргі заманғы соғыстар міндетті түрде гибридті соғыстар болып табылады. Әскери, экономикалық, саяси, дипломатиялық, үгіт-насихат, барлау, ақпараттық және т.б. Ресей ұрыс алаңында пассивті позицияны ұстанып қана қоймай, бұл позицияларда қазірдің өзінде жеңіліп жатыр. Ресейдің түпкілікті жеңілісі - уақыт мәселесі ғана.

Осыдан қытайлық дипломат семинарға қатысушылардың ешқайсысы дауласпаған деген қорытынды жасайды: «Енді бұл соғыстың қашан және қалай аяқталатынын Ресей шешпейді. Ресейдің қол жеткізген негізгі табыстарын нығайта отырып, соғысты тезірек аяқтауға деген ұмтылысы жеңіліске ұшырады. Бұл тұрғыда Ресей өзінің стратегиялық үстемдігі мен бастамашылығын жоғалтты».

Гао Юйшэннің соңғы айларда әртүрлі формада айтқан ойлары Бейжіңдегі билік дәліздерінде белсенді түрде талқыланып жатыр. Бейжің бастапқыда Ресейдің басқыншылығына қарсы болды, бұл туралы Си Цзиньпин ақпан айының басында Владимир Путинге өзі ескертті.

Бірақ Мәскеу өзінің жақын арада жеңіске жететініне сенімді болғандықтан бұған мән бермеді. Қытай да алғашқы нәтижелерді күтуге шешім қабылдады. Және олар Ресейдегі бизнесін Батыстың санкцияларынан қалай қорғауға болатынын ойластыра бастады. Оның үстіне Қытай қатал мәлімдемелерден аулақ болды. Бірақ Бейжің бәрін өзі шешіп қойған: Ресейді халықаралық қауымдастықтың айыптауына қосылмай, ең нәзік санкциялардың кейбірін орындауға тырысу.

Сондай-ақ, қазіргі жағдайды өз пайдасына пайдалану: энергия ресурстарын үлкен жеңілдікпен сатып алу, олардың кейбірін СПГ сияқты қайта сату, өз тауарларын Ресейге жоғары бағамен сату т.б. Бір сөзбен айтқанда, қазіргі жағдайдан барынша пайда көріп қалу. Оған қоса, қазіргі жағдайды пайдаланып – Мәскеуге қарамай Орталық Азияға, одан әрі Таяу Шығысқа көшу.

Бір қызығы, бұл тәсілді де жұртшылық құптайды. Егер 1 ақпан мен 30 сәуір аралығында қытайлық әлеуметтік желі қолданушыларының 58 пайызы қақтығыс кезінде Ресейге түсіністік танытса, қазір Ресейді 25 пайызы ғана қолдайды. Бұл да болса Қытай қоғамы мен ҚХР басшылығының солтүстік әріптесінің әскери-саяси мүмкіндіктерінен ашық көңілі қалуы болса керек. «Әлемнің екінші армиясы» туралы миф бар болғаны екі жүз күн ішінде жойылды!

Керімсал Жұбатқанов

Abai.kz