Бүгін Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатысуымен Үкіметтің кеңейтілген отырысы өтті. Мәжіліс депутаты Ерлан Сайыров Президент көтерген мәселелерге қатысты пікірін білдірді.

Ерлан Сайыров, Мәжіліс депутаты:

– Қазір дүниежүзі түбегейлі өзгеріске ұшырап жатыр. Бүгінде АҚШ, Қытай және Еуропалық Одақ сияқты әлемдегі ең ірі елдерде санкциялық шектеулер мен саудадағы текетірестер қалыпты жағдайға айналды. АҚШ Президенті, әлемдегі ең жоғары экономикасы бар ел, бүгінгі күні АҚШ ұлттық экономикасын қорғаумен ашық айналысады. Қазір Қытай, АҚШ және Еуропалық Одақ сияқты ірі экономикалар арасында санкциялық текетірестер орын алу қаупі бар. Осы тәуекелдердің барлығы Қазақстан экономикасының даму дәрежесі мен әлеуетіне тікелей әсер етеді.

Біріншіден, бұл ірі олигархтар мен ірі қаржылық топтар өз уақытында өздері үшін өте үлкен салық жеңілдіктер алып алған. Екіншіден, бұл біздің салық саясатымыздың орталықтандырылғандығына байланысты, яғни барлық өңір алдымен салықтарды орталыққа жібереді, содан кейін орталықтан осы салықтар субвенциялар түрінде өңірлерге қайта бөлінеді. Бұл жалпы бюджет үшін өте үлкен жүктеме. Сонымен бірге экономикада құрылымдық ауытқулар бар. Қазақстанның дәстүрлі экономикалық артықшылықтары мен дағдылары бар, мысалы, ауыл шаруашылығында бұл мал шаруашылығы және астықты терең өңдеу, өнеркәсіпте бұл мұнай және мұнай өндіру, тиісінше, бұл химия өнеркәсібінің кластерін құру. Біз халықаралық деңгейде бәсекелестік артықшылық пен бәсекелес өнімді құруға қабілетті жерде ғана қаражат салуымыз қажет.

Біз бұл мәжбүрлі және сөзсіз шаралар екенін атап өтуіміз керек. Жанар-жағармай бағасын, тарифтерді және т.б. көтерместен біз бәсекеге қабілетті экономика құра алмаймыз. Мысалы, біздің жақын көршілеріміздің жанар-жағармай бағасы тапсырыс бойынша, кейде біздікінен екі немесе одан да көп есе жоғары. Жалпы осындай өзгерістерсіз мұнай саласының, темір жол мен коммуналдық саланың әлеуетін дамыту, тиісінше бүкіл отандық экономиканың тұрақты дамуы үшін жағдай жасау мүмкін емес. Бірақ біз салықтың өсуі мен жанар-жағармай бағасының көтерілуі және т.б. азаматтарымыздың әл-ауқатына тікелей теріс әсер ететінін түсінуіміз керек. Сондықтан Мәжілісте біз азаматтарымыз үшін жағымсыз әлеуметтік салдарды азайту және адамдар осы шараларды өздеріне сезінбеуі үшін Үкіметпен диалог жүргіземіз.

Халықаралық практикада осы мәселені шешудің жолдары бар, Германияда, Голландияда, Қытайда азық-түлікке қосылған құн салығы (ҚҚС) салынбайды. Қосылған құн салығын (ҚҚС) ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер төлемеуі, азық-түлік жиынтығына ҚҚС салынбауы керек деген мәселелерді біз Үкіметпен талқылаймыз.

АЭС құрылысы сирек металдар өндірісін дамытумен қатар, «жаңа экономика» әлеуеті бар елдердің клубына кіруге негіз болады. Азаматтар Үкімет деңгейінде қабылданған шешімнің логикасы мен қағидаттарын түсінуі үшін осы процестердің ашық өтуі маңызды.

Abai.kz