بۇگىن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قاتىسۋىمەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتتى. ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايىروۆ پرەزيدەنت كوتەرگەن ماسەلەلەرگە قاتىستى پىكىرىن ءبىلدىردى.

ەرلان سايىروۆ، ءماجىلىس دەپۋتاتى:

– قازىر دۇنيەجۇزى تۇبەگەيلى وزگەرىسكە ۇشىراپ جاتىر. بۇگىندە اقش، قىتاي جانە ەۋروپالىق وداق سياقتى الەمدەگى ەڭ ءىرى ەلدەردە سانكتسيالىق شەكتەۋلەر مەن ساۋداداعى تەكەتىرەستەر قالىپتى جاعدايعا اينالدى. اقش پرەزيدەنتى، الەمدەگى ەڭ جوعارى ەكونوميكاسى بار ەل، بۇگىنگى كۇنى اقش ۇلتتىق ەكونوميكاسىن قورعاۋمەن اشىق اينالىسادى. قازىر قىتاي، اقش جانە ەۋروپالىق وداق سياقتى ءىرى ەكونوميكالار اراسىندا سانكتسيالىق تەكەتىرەستەر ورىن الۋ قاۋپى بار. وسى تاۋەكەلدەردىڭ بارلىعى قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ دارەجەسى مەن الەۋەتىنە تىكەلەي اسەر ەتەدى.

بىرىنشىدەن، بۇل ءىرى وليگارحتار مەن ءىرى قارجىلىق توپتار ءوز ۋاقىتىندا وزدەرى ءۇشىن وتە ۇلكەن سالىق جەڭىلدىكتەر الىپ العان. ەكىنشىدەن، بۇل ءبىزدىڭ سالىق ساياساتىمىزدىڭ ورتالىقتاندىرىلعاندىعىنا بايلانىستى، ياعني بارلىق ءوڭىر الدىمەن سالىقتاردى ورتالىققا جىبەرەدى، سودان كەيىن ورتالىقتان وسى سالىقتار سۋبۆەنتسيالار تۇرىندە وڭىرلەرگە قايتا بولىنەدى. بۇل جالپى بيۋدجەت ءۇشىن وتە ۇلكەن جۇكتەمە. سونىمەن بىرگە ەكونوميكادا قۇرىلىمدىق اۋىتقۋلار بار. قازاقستاننىڭ ءداستۇرلى ەكونوميكالىق ارتىقشىلىقتارى مەن داعدىلارى بار، مىسالى، اۋىل شارۋاشىلىعىندا بۇل مال شارۋاشىلىعى جانە استىقتى تەرەڭ وڭدەۋ، ونەركاسىپتە بۇل مۇناي جانە مۇناي ءوندىرۋ، تيىسىنشە، بۇل حيميا ونەركاسىبىنىڭ كلاستەرىن قۇرۋ. ءبىز حالىقارالىق دەڭگەيدە باسەكەلەستىك ارتىقشىلىق پەن باسەكەلەس ءونىمدى قۇرۋعا قابىلەتتى جەردە عانا قاراجات سالۋىمىز قاجەت.

ءبىز بۇل ءماجبۇرلى جانە ءسوزسىز شارالار ەكەنىن اتاپ ءوتۋىمىز كەرەك. جانار-جاعارماي باعاسىن، تاريفتەردى جانە ت.ب. كوتەرمەستەن ءبىز باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكا قۇرا المايمىز. مىسالى، ءبىزدىڭ جاقىن كورشىلەرىمىزدىڭ جانار-جاعارماي باعاسى تاپسىرىس بويىنشا، كەيدە بىزدىكىنەن ەكى نەمەسە ودان دا كوپ ەسە جوعارى. جالپى وسىنداي وزگەرىستەرسىز مۇناي سالاسىنىڭ، تەمىر جول مەن كوممۋنالدىق سالانىڭ الەۋەتىن دامىتۋ، تيىسىنشە بۇكىل وتاندىق ەكونوميكانىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋ مۇمكىن ەمەس. بىراق ءبىز سالىقتىڭ ءوسۋى مەن جانار-جاعارماي باعاسىنىڭ كوتەرىلۋى جانە ت.ب. ازاماتتارىمىزدىڭ ءال-اۋقاتىنا تىكەلەي تەرىس اسەر ەتەتىنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. سوندىقتان ماجىلىستە ءبىز ازاماتتارىمىز ءۇشىن جاعىمسىز الەۋمەتتىك سالداردى ازايتۋ جانە ادامدار وسى شارالاردى وزدەرىنە سەزىنبەۋى ءۇشىن ۇكىمەتپەن ديالوگ جۇرگىزەمىز.

حالىقارالىق پراكتيكادا وسى ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولدارى بار، گەرمانيادا، گوللانديادا، قىتايدا ازىق-تۇلىككە قوسىلعان قۇن سالىعى (ققس) سالىنبايدى. قوسىلعان قۇن سالىعىن (ققس) اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىن وندىرۋشىلەر تولەمەۋى، ازىق-تۇلىك جيىنتىعىنا ققس سالىنباۋى كەرەك دەگەن ماسەلەلەردى ءبىز ۇكىمەتپەن تالقىلايمىز.

اەس قۇرىلىسى سيرەك مەتالدار ءوندىرىسىن دامىتۋمەن قاتار، «جاڭا ەكونوميكا» الەۋەتى بار ەلدەردىڭ كلۋبىنا كىرۋگە نەگىز بولادى. ازاماتتار ۇكىمەت دەڭگەيىندە قابىلدانعان شەشىمنىڭ لوگيكاسى مەن قاعيداتتارىن ءتۇسىنۋى ءۇشىن وسى پروتسەستەردىڭ اشىق ءوتۋى ماڭىزدى.

Abai.kz