Бұзақы Майктың боксшы болуына Мұхаммед Әли әсер еткен

Майкл Джерард Тайсон 1966 жылдың 30 маусымында Нью-Йорктің Браунсвилль ауданында дүниеге келген. Әкесі Майк дүниеге келместен бұрын отбасын тастап кеткендіктен болар, боксшы анасының бірінші күйеуінің фамилиясын алыпты.

Майктың балалық шағы қиындыққа толы. Мінезі тым жұмсақ, өзі толық Майкты ағасы Родни да, ауладағы балалар да, мектептегі сыныптастары да мазақтай беретін. Арасындағы ересектері қолындағы барын тартып алатын. Онға келгенше өзгеден таяқ жей берген Майктың бір күні төзімін әбден тауысқан оқиға болады. Ол кішкентайынан кептер асырағанды жақсы көретін еді. Бірде жергілікті бұзақылардың басшысы Майктың қолынан кептерін тартып алып, құстың басын жұлып алады. Ашуға булыққан Майк өзінен үш жас үлкен жаңағы баланы аяусыз ұрып тастайды. Міне, дәл осы сәттен бастап жергілікті бұзақы балалардың арасында құрметке бөленген Тайсон солар секілді кішігірім ұрлықтарға қатыса бастайды.

Жекелеген адамдардың қалтасына түсіп, реті келсе дүкендерді де тонап кетіп жүреді. Мұндай істің соңы жақсылыққа соғушы ма еді? Ақырында Майк бар-жоғы 13 жасында түзету колонияларында болып, кәмелетке жетпеген балаларды түзететін қатаң режимдегі мектепке бара бастайды. Дәл осындай мектептердің біріне сол кезде атағы аспандап тұрған Мұхаммед Әли кездесуге келеді. Кейінгі бір сұхбаттарында Тайсон өзінің боксқа қызығушылығы Мұхаммед Әлимен мектепте өткен кездесуден кейін басталғанын айтады.

Майк оқитын жаңағы мектептің дене шынықтыру пәнінен беретін мұғалімі Бобби Стюарт бұрынғы боксшы болатын. Әдеттегідей бұзықтық істеп карцерге түскен Майк аяқ астынан Стюартпен сөйлескісі келетінін мәлімдейді. Өзін іздеп келген ұстазына боксшы болғысы келетінін жеткізген еді, ол тәртіпке бағынса ғана жаттықтыратынын айтты. Осы жағдайдан кейін тәртібі күрт өзгерген Майкпен Стюарт арада біраз уақыт өткенде тағы бір келісім-шарт жасайды. Сабақтағы үлгерімі қаншалықты жақсарса, Стюарт Майкты соншалықты көп жаттықтыратын болып келіседі. Жаттықтырушысының бұл тәсілі нәтижесін берді. Тайсонның сабағы жақсара бастайды. Ал боксқа деген ықыласы мен қызығушылығы тіпті ерекше еді. Оны іздегендер таңғы сағат 3-4 кезінде де жаттығу залынан табатын. Стюарт шәкіртінен мықты боксшы шығатынын бірден түсініп, оны атақты Кас Дамато атты жаттықтырушының қолына тапсырады. Майкқа бүкіл жағдайды жасаған Кас оны боксшы ретінде әлемге әйгіледі.

Тайсон Исламды түрмеде қабылдаған

1985 жылдан Тайсонның спорт әлеміндегі жұлдызды сәті басталды. Осы жылы 15 кездесу өткізген Майк бәрін де нокаутпен жеңген еді. Өмірінде 50 жекпе-жек өткізген ол 44-ін нокаутпен жеңсе, тек алтауында жеңілген. Жанкүйерлері оны қатты жақсы көрді. Оның соңынан көптеген лақап аттар ерді. Біреулер «Темір Майк» деп атаса, енді біреулер «Нокауттар королі», тағы бірі «Капитализмнің темір машинасы» деп жатты. Оның аты нокауттарының көптігі әрі әлемнің ауыр салмақтағы ең жас чемпионы ретінде Гиннестің рекордтар кітабына да енген. Осындай атақ-даңққа бөленген Тайсонның өмірі 1991 жылы күрт өзгереді. Оған «Американың қара миссін» зорлады деген айып тағылып, түрмеге түседі. Майк «мұның бәрі жала» деп қанша шырылдағанымен, Америка соты бәрібір оны ақтамады, алты жылға бас бостандығынан айырды.

Майк түрмеге түскен алғашқы уақыттарда біразға дейін өз-өзіне келе алмай жүрді. Түрме бандыларының мүшелерімен байланысып, оларды ұрып тастаған кезі де кездесті. Дегенмен, біраздан соң сабырға келіп, түрмедегі уақытын кітап оқумен өткізетін болды. Міне, дәл осы кездері түрме имамы Мұхаммед Сыддықтың көмегімен Исламды қабылдады. Исламға үлкен қызығушылық танытқан Тайсон діннің көптеген мәселелерін имаммен талқылайтын еді. Мұхаммед Сыддық бір сұхбатында ол туралы: «Тайсонның білімге, білуге өте құштар екенін байқадым. Зеректігі сондай, үйреткен дүниелерімнің бәрін демде қағып алатын», – деген болатын.

Тайсон түрмеден 1995 жылдың наурызында, үлгілі тәртібі үшін мерзімінен бұрын босап шықты. Бостандыққа шыға сала көп ақшаны садақа еткенін батыс басылымдары жарыса жазып жатыр еді.

Ол мұсылман болғаннан кейін есімін Малик Абдул Азиз деп өзгертеді. Діни көзқарасын сұрағандарға: «Өмірімде жасаған жамандығым басымнан асады. Сол әрекеттерім үшін Алла мені тозаққа тастай ма деп қатты қорқамын. Күнделікті өзімнің күнәмді жуып-шаю үшін Алладан кешірім сұрап, құлшылық етемін. Мен үшін мұсылман деген «Ассалаумағалейкүм» деп амандасып, жылына бір рет мешітке барып, жаман қылықтарын жалғастыра беру емес. Нағыз мұсылман ретінде Құран бұйырған нәрсені орындауым керек. Мен үшін маңыздысы да сол. Ал осыған дейін жеткен жетістіктерімнің ешқайсысының қазіргі күні мәні де, мағынасы да жоқ», – деп жауап берген еді. Рас, жүректе тыныштық болмаса, чемпиондықтың керегі не? Тайсонның атағы жер жарып тұрған кезде, көзіне ештеңе ілінбей кеткен еді. Ал өзінің ойынша, оны шын өмірге қайтарған Ислам.

Майк Қазақстанда

Қайбір жылы Майктың жолы біздің Отанымызға да түсті. Халықтың боксшыға деген ықыласы ерекше екен. Аяғынан тік тұрып күтіп алған жұртта есеп болмады, журналистеріміз де сұхбат алып жатты. Майк та сыпайылықпен Қазақстанды, ондағы мұсылмандарды ұнатқанын айтты. Біз де рингтегі ашулы, қарсыласының құлағын шайнап жіберетін Майкты емес, мұсылман Майкты көрдік. Бес уақыт намазын мешітте оқуға тырысқан спортшының таң намазынан кейін ұзақ дұға етіп отырғанын, балалар үйіне барғанын көрген біздікілер оны бауыр тұтып жатты.

«Нағыз жиһад – адамның нәпсісімен болған күрес» екенін тілге тиек еткен Тайсон азанды жақсы көретінін, Пайғамбарымызбен (с.а.с.) байланысты барлық нәрсенің өзіне ұнайтынын айтып, 2009 жылдың 27 мамырында дүниеден өткен 4 жасар қызын сағынып жүргенін, отбасының бір мүшесі Жәннатта жүргенін көңіліне медет тұтатынын жеткізді.

Қажы Тайсон

Ислам Тайсонның өміріне елеулі өзгерістер әкелді. Бұрынғы темірдей қатты мінезді Майк өзгеріп, жұмсара бастады. Аллаға құлшылық кезінде көзіне жас алып, мұқтаж жандарға көмекке бар ықыласымен ұмтылатын болды. 250 мың долларын мешіт құрылысына жұмсады. 2010 жылы Меккеге қажылыққа барып, қасиетті жерлерді аралап қайтты. Ендігі бар арманы әлемді аралап, Исламды жаю, жұртты мұсылмандыққа үндеу екен. Қазіргі кезде: «Мұсылман болғаным үшін Аллаға шүкіршілік етемін. Алла менің құлшылығыма зәру емес, мен Аллаға мұқтажбын» деген сөздер Майктың жан дүниесін жарып шығып жатыр.

Рас, пенде болғаннан кейін өмірде түрлі жағдайлар болады ғой. Тайсон да аз адаспады, үш рет түрмеге отырды, есірткімен байланысы бар деген әңгімелер де бой көтерді, кей жандарға қолы тиіп кеткен кездер де болды. Бірақ Ислам өзіне дейінгі күнәларды кешірмей ме?! Алла тәубе еткендердің тәубесін қабыл етуші емес пе?! Ендеше, біз де мұхиттың арғы жағындағы Алланың разылығына ұмтылған бауырымыздың кешірілуін Алладан тілеп қоялық!

Islam.kz