Qazaqtyng sorly tilin qoldaymyz dep, taghy bir mitingi ótkizdik. Óz elinde, ózining jerinde jýrip, ózgege tilin ótkize almaghan bú qazaqtyng ózi de sorly shyghar: mitingige jer qayysqan halyq keledi degen ýmit bar edi, jinalghany - ýsh mynnan asar-aspas. Milliongha juyq qazaghy bar degen Almatydan jinalghany - osy bolsa, endi birer jylda «qoldauymyz» «qorghaugha» ainalmasa, qara da túr.

Mitingide aitylghan sózdi el estir. Men qaltarysta qalghan ýsh jaghdaydy aitayyn.

Biylikting kensesine kereksiz bolghan tiline tirek bolayyn dedi me eken, toqsangha tayanghan jasy bar Ábdijәmil agha Núrpeyisov kelgen eken mitingige. Ótkende bir mereytoyda Oljasty omaqastyrghan sózi esime týsti. «Zdesi sidit Suleymenov, on, navernoe, zabyl, chto kogda-to kakiye-to stihotvoreniya sochinyal...» - degendi әigili «Qan men terdin» әkesi. Onysy - Oljastyng Aqorda jaghalap ketken jaramsaq tirligine degen renishten tughan sóz ekenin otyrghandar ishten tynyp tyndaghan.

Qazaqtyng sorly tilin qoldaymyz dep, taghy bir mitingi ótkizdik. Óz elinde, ózining jerinde jýrip, ózgege tilin ótkize almaghan bú qazaqtyng ózi de sorly shyghar: mitingige jer qayysqan halyq keledi degen ýmit bar edi, jinalghany - ýsh mynnan asar-aspas. Milliongha juyq qazaghy bar degen Almatydan jinalghany - osy bolsa, endi birer jylda «qoldauymyz» «qorghaugha» ainalmasa, qara da túr.

Mitingide aitylghan sózdi el estir. Men qaltarysta qalghan ýsh jaghdaydy aitayyn.

Biylikting kensesine kereksiz bolghan tiline tirek bolayyn dedi me eken, toqsangha tayanghan jasy bar Ábdijәmil agha Núrpeyisov kelgen eken mitingige. Ótkende bir mereytoyda Oljasty omaqastyrghan sózi esime týsti. «Zdesi sidit Suleymenov, on, navernoe, zabyl, chto kogda-to kakiye-to stihotvoreniya sochinyal...» - degendi әigili «Qan men terdin» әkesi. Onysy - Oljastyng Aqorda jaghalap ketken jaramsaq tirligine degen renishten tughan sóz ekenin otyrghandar ishten tynyp tyndaghan.

Osy joly til jauyna da tirep túryp bir sóz aitarday edi. Biraq Ábekeng syrqat eken, jýregi qysyp, qaumalaghan inilerining demeuimen túghyrdan týsuge mәjbýr boldy. Tal týbinde Jýrsin bauyrynyng demeuimen tynystap túryp, әlsin-әlsin basyn shayqay berdi: bir auyz sóz aita almay qalghanyna nalydy ma, әlde tilining tilim-tilim taghdyryna kýiindi me - qarttyng kýizelisi qatty boldy. Biraq kóz kórgen júrt janyn shýberekke týiip, saugha súray kelgen asyl aghasyna razy boldy. «Toqsangha tirenip, әupirimdep Ábekeng kelgende, basqa búqpantaylar qashan basyn kóteredi?» - degen saualdyng súlbasyn әrkimning jýzinen jazbay tanugha bolar edi.

Qaltarysta qalghan ekinshi jaghdaydy boyamasyz bayandayyn. Hasen Qoja Ahmet sóz súray kepti. Bermedi. Qaydan bersin - shiretke kýni búryn jazylghandargha uaqyt jetpey jatqanda, esikten kirip, tór meniki deushige sóz qayda?! Jol ortadan Hasekenning qalay tabylghanyn kim bilsin, ózining buyna ózi pysyp jýr:

«Búl biylikting degenimen ótip jatqan miting!..» - deydi tónirektegilerge estirte.

«Ótkizsen, ózing qayda qaldyn?!» - deydi onymen kelispegen bireuler.

«Saryarqada» emes, «Núr Otannyn» aldynda ótkizu kerek edi...» - deydi Hasen de qaytpay.

«Sen sol arada ótkizsen, biz múnda neghyp jýrmiz?!» - deydi top ishinen taghy bireu.

Sóitip bir mindetin atqarghan Ahmet Qoja Hasen qayqayyp, óz jónine ketti. «E-e, sengen qoyym sen bolsan...» - dep, júrt qaldy. «Búlar tilding tóniregine de toptasa almaytyn shyghar, ә?! - deydi, taghy bireu basyn shayqap.

Ýshinshi jaghday endi úyat. «Qazaqpyz!» - dep keude qaqqanda, júdyryghy qyp-qyzyl bop ketetin qazaqtildi jurnalisterding qarasy kórinbedi. Biylikting aulasyndaghy gazetterden Shәmshining shyp-shyp shekesi kórinbegende, «Núr Medianyn» nókerleri qyrylyp qalghan ba dersin?!

«Jazghanymyz biylikke jetpeydi, ondaghylar oryssha ghana oqidy», - deytin bir gazetting badyraq kóz bastyghyna zvondadym: «Sening gazeting qazaqsha shyghushy ma edi?».

«IYe, qazaqsha, ne bop qaldy?!»

«Sol qazaqshandy qoldap, kelmeymising mitingige?!».

«O-o, әken! Úiyqtap qappyn...»

Saghatyma qarasam, tal týs aughan eken...

«Obshestvennaya pozisiya»

(proekt «DAT» № 33 (116) 05 qazan 2011 jyl