ەرمۇرات باپي. ءۇش جاعداي
قازاقتىڭ سورلى ءتىلىن قولدايمىز دەپ، تاعى ءبىر ميتينگى وتكىزدىك. ءوز ەلىندە، ءوزىنىڭ جەرىندە ءجۇرىپ، وزگەگە ءتىلىن وتكىزە الماعان بۇ قازاقتىڭ ءوزى دە سورلى شىعار: ميتينگىگە جەر قايىسقان حالىق كەلەدى دەگەن ءۇمىت بار ەدى، جينالعانى - ءۇش مىڭنان اسار-اسپاس. ميلليونعا جۋىق قازاعى بار دەگەن الماتىدان جينالعانى - وسى بولسا، ەندى بىرەر جىلدا «قولداۋىمىز» «قورعاۋعا» اينالماسا، قارا دا تۇر.
ميتينگىدە ايتىلعان ءسوزدى ەل ەستىر. مەن قالتارىستا قالعان ءۇش جاعدايدى ايتايىن.
بيلىكتىڭ كەڭسەسىنە كەرەكسىز بولعان تىلىنە تىرەك بولايىن دەدى مە ەكەن، توقسانعا تايانعان جاسى بار ءابدىجامىل اعا نۇرپەيىسوۆ كەلگەن ەكەن ميتينگىگە. وتكەندە ءبىر مەرەيتويدا ولجاستى وماقاستىرعان ءسوزى ەسىمە ءتۇستى. «زدەس سيديت سۋلەيمەنوۆ، ون، ناۆەرنوە، زابىل، چتو كوگدا-تو كاكيە-تو ستيحوتۆورەنيا سوچينيال...» - دەگەندى ايگىلى «قان مەن تەردىڭ» اكەسى. ونىسى - ولجاستىڭ اقوردا جاعالاپ كەتكەن جارامساق تىرلىگىنە دەگەن رەنىشتەن تۋعان ءسوز ەكەنىن وتىرعاندار ىشتەن تىنىپ تىڭداعان.
قازاقتىڭ سورلى ءتىلىن قولدايمىز دەپ، تاعى ءبىر ميتينگى وتكىزدىك. ءوز ەلىندە، ءوزىنىڭ جەرىندە ءجۇرىپ، وزگەگە ءتىلىن وتكىزە الماعان بۇ قازاقتىڭ ءوزى دە سورلى شىعار: ميتينگىگە جەر قايىسقان حالىق كەلەدى دەگەن ءۇمىت بار ەدى، جينالعانى - ءۇش مىڭنان اسار-اسپاس. ميلليونعا جۋىق قازاعى بار دەگەن الماتىدان جينالعانى - وسى بولسا، ەندى بىرەر جىلدا «قولداۋىمىز» «قورعاۋعا» اينالماسا، قارا دا تۇر.
ميتينگىدە ايتىلعان ءسوزدى ەل ەستىر. مەن قالتارىستا قالعان ءۇش جاعدايدى ايتايىن.
بيلىكتىڭ كەڭسەسىنە كەرەكسىز بولعان تىلىنە تىرەك بولايىن دەدى مە ەكەن، توقسانعا تايانعان جاسى بار ءابدىجامىل اعا نۇرپەيىسوۆ كەلگەن ەكەن ميتينگىگە. وتكەندە ءبىر مەرەيتويدا ولجاستى وماقاستىرعان ءسوزى ەسىمە ءتۇستى. «زدەس سيديت سۋلەيمەنوۆ، ون، ناۆەرنوە، زابىل، چتو كوگدا-تو كاكيە-تو ستيحوتۆورەنيا سوچينيال...» - دەگەندى ايگىلى «قان مەن تەردىڭ» اكەسى. ونىسى - ولجاستىڭ اقوردا جاعالاپ كەتكەن جارامساق تىرلىگىنە دەگەن رەنىشتەن تۋعان ءسوز ەكەنىن وتىرعاندار ىشتەن تىنىپ تىڭداعان.
وسى جولى ءتىل جاۋىنا دا تىرەپ تۇرىپ ءبىر ءسوز ايتارداي ەدى. بىراق ابەكەڭ سىرقات ەكەن، جۇرەگى قىسىپ، قاۋمالاعان ىنىلەرىنىڭ دەمەۋىمەن تۇعىردان تۇسۋگە ءماجبۇر بولدى. تال تۇبىندە ءجۇرسىن باۋىرىنىڭ دەمەۋىمەن تىنىستاپ تۇرىپ، ءالسىن-ءالسىن باسىن شايقاي بەردى: ءبىر اۋىز ءسوز ايتا الماي قالعانىنا نالىدى ما، الدە ءتىلىنىڭ ءتىلىم-ءتىلىم تاعدىرىنا كۇيىندى مە - قارتتىڭ كۇيزەلىسى قاتتى بولدى. بىراق كوز كورگەن جۇرت جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ، ساۋعا سۇراي كەلگەن اسىل اعاسىنا رازى بولدى. «توقسانعا تىرەنىپ، اۋپىرىمدەپ ابەكەڭ كەلگەندە، باسقا بۇقپانتايلار قاشان باسىن كوتەرەدى؟» - دەگەن ساۋالدىڭ سۇلباسىن اركىمنىڭ جۇزىنەن جازباي تانۋعا بولار ەدى.
قالتارىستا قالعان ەكىنشى جاعدايدى بوياماسىز باياندايىن. حاسەن قوجا احمەت ءسوز سۇراي كەپتى. بەرمەدى. قايدان بەرسىن - شىرەتكە كۇنى بۇرىن جازىلعاندارعا ۋاقىت جەتپەي جاتقاندا، ەسىكتەن كىرىپ، ءتور مەنىكى دەۋشىگە ءسوز قايدا؟! جول ورتادان حاسەكەڭنىڭ قالاي تابىلعانىن كىم ءبىلسىن، ءوزىنىڭ بۋىنا ءوزى پىسىپ ءجۇر:
«بۇل بيلىكتىڭ دەگەنىمەن ءوتىپ جاتقان ميتينگ!..» - دەيدى توڭىرەكتەگىلەرگە ەستىرتە.
«وتكىزسەڭ، ءوزىڭ قايدا قالدىڭ؟!» - دەيدى ونىمەن كەلىسپەگەن بىرەۋلەر.
«سارىارقادا» ەمەس، «نۇر وتاننىڭ» الدىندا وتكىزۋ كەرەك ەدى...» - دەيدى حاسەن دە قايتپاي.
«سەن سول ارادا وتكىزسەڭ، ءبىز مۇندا نەعىپ ءجۇرمىز؟!» - دەيدى توپ ىشىنەن تاعى بىرەۋ.
ءسويتىپ ءبىر مىندەتىن اتقارعان احمەت قوجا حاسەن قايقايىپ، ءوز جونىنە كەتتى. «ە-ە، سەنگەن قويىم سەن بولساڭ...» - دەپ، جۇرت قالدى. «بۇلار ءتىلدىڭ توڭىرەگىنە دە توپتاسا المايتىن شىعار، ءا؟! - دەيدى، تاعى بىرەۋ باسىن شايقاپ.
ءۇشىنشى جاعداي ەندى ۇيات. «قازاقپىز!» - دەپ كەۋدە قاققاندا، جۇدىرىعى قىپ-قىزىل بوپ كەتەتىن قازاقتىلدى جۋرناليستەردىڭ قاراسى كورىنبەدى. بيلىكتىڭ اۋلاسىنداعى گازەتتەردەن ءشامشىنىڭ شىپ-شىپ شەكەسى كورىنبەگەندە، «نۇر مەديانىڭ» نوكەرلەرى قىرىلىپ قالعان با دەرسىڭ؟!
«جازعانىمىز بيلىككە جەتپەيدى، ونداعىلار ورىسشا عانا وقيدى»، - دەيتىن ءبىر گازەتتىڭ بادىراق كوز باستىعىنا زۆوندادىم: «سەنىڭ گازەتىڭ قازاقشا شىعۋشى ما ەدى؟».
«يە، قازاقشا، نە بوپ قالدى؟!»
«سول قازاقشاڭدى قولداپ، كەلمەيمىسىڭ ميتينگىگە؟!».
«و-و، اكەڭ! ۇيىقتاپ قاپپىن...»
ساعاتىما قاراسام، تال ءتۇس اۋعان ەكەن...
«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»
(پروەكت «DAT» № 33 (116) 05 قازان 2011 جىل
