Qyzyrbek Saqariyúly Oralov 1938 jyly 12 mausymda Qytaydyng Altay aimaghynyng Buyrshyn audanynda dýniyege kelgen. 1954-1955 jyldardan bastap «Altay gazeti», «Ile gazeti», «Shynjang gazeti», «Shynjang әdebiyeti», «Leninshil jas» sekildi el ishi-syrtyndaghy әr týrli basylymdarda alghashynda Qyzyrbek Ýsenúly, keyinnen Q.Oralov degen atpen jýzden astam ólen-tolghaulary, әngime, maqalalary jariyalanghan. Sherhan Múrtazaúly sekildi Qazaqstan qalamgerlerimende hat jazysyp túrghan. Amal ne, qyran jyrdyng iyesi qylyshtay azamat shaghynda - ne bary 32 jasynda myryshqa týirelip qyrshynynan qiyldy. Búl turaly sol kezdegi QHR-dyng qayta qaralghan sot ýkiminde mynaday joldar bar: Qyzyrbek Oralúly, qazaq, ólim jazasy atqarylghan kezde 32 jasta, Buyrshyn audanynyng adamy. 1968 jyly 8 aidyng 22 kýni Zang boyynsha qolgha alynghan. Qolgha alynudan búryn Altay gazethanasynyng kadry.

Qyzyrbek Saqariyúly Oralov 1938 jyly 12 mausymda Qytaydyng Altay aimaghynyng Buyrshyn audanynda dýniyege kelgen. 1954-1955 jyldardan bastap «Altay gazeti», «Ile gazeti», «Shynjang gazeti», «Shynjang әdebiyeti», «Leninshil jas» sekildi el ishi-syrtyndaghy әr týrli basylymdarda alghashynda Qyzyrbek Ýsenúly, keyinnen Q.Oralov degen atpen jýzden astam ólen-tolghaulary, әngime, maqalalary jariyalanghan. Sherhan Múrtazaúly sekildi Qazaqstan qalamgerlerimende hat jazysyp túrghan. Amal ne, qyran jyrdyng iyesi qylyshtay azamat shaghynda - ne bary 32 jasynda myryshqa týirelip qyrshynynan qiyldy. Búl turaly sol kezdegi QHR-dyng qayta qaralghan sot ýkiminde mynaday joldar bar: Qyzyrbek Oralúly, qazaq, ólim jazasy atqarylghan kezde 32 jasta, Buyrshyn audanynyng adamy. 1968 jyly 8 aidyng 22 kýni Zang boyynsha qolgha alynghan. Qolgha alynudan búryn Altay gazethanasynyng kadry.

1970 jyly 7 aidyng 13 kýni Altay aimaqtyq tónkeristik komiytet halyqtyq qorghau  zuymen (gruppasymen - J.Sh) Gýn-an (Ishki ister basqarmasy - J.Sh) әskery basqaru komiytetining (70) 66 nómerli qylmysty ister ýkimi arqyly «jaumen til biriktirip otangha opasyzdyq jasaghan keri tónkeristik toptyng bas qylmyskeri» dep túraqtandyrylyp, ólim jazasyn bergen, dereu atqarugha ýkim etilgen. ShÚAR tónkeristik komiyteti halyqtyq qorghau zuymen (gruppasymen - J.Sh) gýn-an (IIB - J.Sh) әskery basqaru komiytetining 1970 jyly 7 aidyng 7 kýngi (70) 235-nómerli atqaru búiryghy boyynsha 7 aidyng 13 kýni myltyqpen atyp atqarylghan.

Osylaysha, Qytay qoghamyndaghy qara borangha qarsy túrghan, últyna joqtaushy bolghan, elinin, jerining aq bostandyghyn ansaghan aqyn armanda kóz júmdy.

Ókinishtisi, onyng sýiegi jatqan jerdi egistikke ainaldyrghanyna kónili kónshimegen qorqau qogham ólen-jyrlaryn órshelene órteuge kiristi. Barynsha qúrtty. Songhy tragediya -  aqynnyng sýiegining tabylmauy boldy.  Búl arghy zamannyng emes, osy jana ghasyrdyng (2000 jyldyn) oqighasy edi. Qytay jaghynyng rúqsatymen arnayy qazylghan kórge aqynnyng atylghan jerinen bir uys topyraq qana búiyrdy. Alayda, aqyn kebinsiz kómilip, molasyz qalsa da onyng jyrlaryn bәribir qúrta almady.

1997 jyly Atajúrtqa oralghannan keyin qorjynyma tendenip kelgen Q.Oralov ólenderin «Shalqar», «Qazaq eli» gazetterinde, «Ýn» jurnalynda, mening qúrastyruymmen shyqqan «Kýngey bet» atty QHR qazaq aqyndary jinaghynda jariyaladym. Endi sol ólenning bir bólimin nazarlarynyzgha úsynudy jón kórdim. Aqynnyng biz bilmeytin, qolymyzgha týspegen әli talay óleni bar.

.

Jәdy ShÁKENÚLY, jazushy

Qazaqstan Jazushylar Odaghynyn,

Euraziya jazushylar odaghynyng mýshesi

 

OY

Ólermin men de bir kýn jyrym tynar,

Tolyqsyp sheshek jarghan gýlim synar.

Kýmbirler sonda bir ýn tughan jerde,

Bilding be, ol jan tolqytqan syrym shyghar.

 

Ersi de bolar mýmkin búl minezim,

Alayda ony shyndyq dep bildim ózim.

Ólsem de mәngi múra qyldyrugha,

Jatyrmyn jasap býgin jyr kýmbezin.

 

ÓSIYET

 

Men ketermin kelmeske úshyp janym,

Suyq kórdi qapsyryp qúshyp jalyn.

Ólerimdi bilemin ózime ayan,

Sondyqtan da jasqanyp qysylmadym.

 

Jan emespin jalyny joysa keter,

Ólenim bar bәrine oy sap óter.

«Ózi qysqa, ózi asa tentek ómir»,

Arttaghygha bir belgi qoysa neter?!

 

Esine alyp eskerseng búl hatymdy,

Jetkize almay ótem-au syrly atymdy.

Ómirding qysqasynan qoryqpas edim,

Qayteyin, jan qinaghan syrqatymdy!?

 

1957 jyl.

 

 

ShÓLDEGI KÓKTEM

 

Qalyng tauly alqapta,

Qarauytty kólenke.

Qahar tókken qabaqqa,

Qarap túrdy keng ólke.

 

Qarynsau búlt shermiyip,

Qanatymen jer syzdy.

Qatty emshegi shólge iyip,

Qandyrdy әbden elsizdi.

 

Qansyz súrghylt dalada,

Qaulap ósti jauqazyn.

Qayydy shól janada,

Qabyldady tau sazyn.

Qatty nóser artynan,

Qan jýgirdi shólge sәl.

Qanattandy qart úlan,

Qaly tósep jerge sel.

 

1963 jyl

 

* * *

Kýn súlu kýp-kýreng kirpigin,

Aldymen shyndarda ashady.

Taulardyng jýrmese jyrtyghyn,

Bualdyr tanghy úiqy qashady.

 

Aq múnar ózende qalqidy,

Sholp etip iyirimning shortany.

Aydynda kók boyau shalqidy

Jasyl jal jaghany jortady.

 

Ózenge ormannyng boz taly,

Malady ýkili balaghyn.

Keledi alaulap jez tany,

Men sýigen kәdimgi dalanyn.

 

TAU

 

Betine ústap kók jibek shymyldyghyn,

Sansyz kókek sol nugha sinirdi ýnin.

Aq monshaghyn kóktemde móldiretip,

Didarly tau terbetken shymyr gýlin.

 

Múzart basy kókala tolqyn tuyp,

Tentek jasyn tastaghan betin buyp.

Sol jasyngha ókpelep jasty kóz kók,

Tau úshaghyn jatady kýn-týn juyp.

 

Netken doly kýsh edi saulay aqqan,

Nayzaghaygha minezi aumay tartqan.

Zor ashudan jaralghan iyir tentek,

Shatqaldardy sabalay aunay aqqan.

 

Sol iyirden tuady jaryq kózi,

Juasytyp adamnyng alyp tezi.

Árbir ýidi bóleydi aq sәulege,

Elektirding jaryq etip balyq kózi.

Sonyng bәrin jasaghan selden qúiyp,

Tau emespe qúdiretti Zengir biyik?

 

ERTIS JAGhASYNDA

 

Shymyrlap suy kók aidyn,

Aghady ertis josylyp,

Jaghada jasyl toghaydyn,

Tenselgen suy qosylyp.

 

Shaba tyng kýmis bauyry,

Jaltyldap sudyng shetinde.

Qaghyldy ertis dabyly,

Tolqyndar tulap betinde.

 

 

Qanaty bayau kerilip,

Ertiske qondy qonyr kesh.

Elektr núry tógilip,

Daghy joq týnning ónirde esh.

 

 

Sabyrly jýzi albyrap,

Sabyrly jýzi jaltyrap.

Sipalap ertis tóskeydi,

Pәterler shamy jarqyrap,

Motorlar ýni óshpeydi.

 

Ay aiy tanghy kemenin,

Qandyryp jýrek qúshtaryn.

Kemerde túrmyn, ólenim

Úshyryp kónil qúshtaryn.

 

O, ertis, ertis anasyn,

Kókiregim kýy bop jalyndar.

Jyrymda mәngi alarsyn,

Kindikten tamghan qanym bar.

 

ÝLINGIR

 

Kókqasqa tolqyndaryn kýndaqtaghan,

Túp-túnyq kólding betin kýn qaqtaghan.

Mýlgiydi jiyektegi oishyl qamys,

Ýkidey shoqqa taqqan búlghaqtaghan.

 

Terbetip bayau ghana aghyn kýshi,

Qalqidy toranghynyng salyndysy,

Balyqtyng sholpylyna ýn qosady,

Shuyldap kól betining qalyng qúsy.

 

Ýlingir kópten maghan qanyq syryn,

Sýikimdi qasiyeting alyptyghyn.

Keshterde mol oljamen qaytqan әn sap

Jaghada kóp estidim balyqshy ýnin.

 

Tabighat bir ózinnen nәr alghanday,

Túr tynysh baqyt lәzzat alar janday.

Shirkin-ay, netken múnsha túnyq edin

Baqytynan enbekting jaralghanday.

 

1959 jyl

 

JYLQYShY QYZ

 

Qúz basynda tang asyryp,

Jylqyshy qyz kóz ilmeydi.

Ózi qyran qanaty búlt,

Shaldyqqany sezilmeydi.

 

Nóser búrshaq sabalasa,

Panalaydy samyrsyndy

Sabaq izdep shabady ol,

Kók tiregen shaghyl shyndy.

 

Kempir qosaq kókte kólbep,

Ilinedi qúryghyna.

Shashbauymen tókken órnek,

Úqsap jibek búrymyna.

 

Aq jauynnan qabaghyna,

Qonghan tamshy sýrtiledi.

Kýn tiymegen tabaghyna,

Án naqyshy ilinedi.

 

Kók astynda qúiyndatqan,

Keng dalanyng búl bir oty.

Oy manaryn qiyndatqan,

Kórkemdikting qúdireti.

 

TAU JYRY

 

Tau ghoy búl jer tudyrghan alyp qasqa

Úshyrghan múz balaghyn janyp tasqa.

Ýstinde ýlbireydi aq oramal,

O, aspan qiyryna alyp qashpa.

 

Ghasyrlar jonghan ýshkir pyshaq tastan,

Tabighat múz balaghyn qysap shashqan.

Jartasty jaryp shyqqan jalghyz qayyn.

Súp-suyq dulyghamen qúshaqtasqan.

 

Súr búlt múzgha jauyp budalaryn,

Bulygha silkiydi kep shudalaryn.

Qalshyldap jeligeli tisin qayrap,

Aq bura jyndy boran shuda qaryn,

 

Sidyrghan jaz ben qysty qúshaghyna

Búl taudyng kóz jeteme úsharyna,

Monshaghyn tógedi kep nóser búlty,

Susyp túrmaghan song uysynda.

 

Baurayda qaraqaty móldireydi,

Túmarsha kók oramal jelbireydi.

Qaraymyn qos janarmen on myng kózge,

Sonanba sýigish jýrek eljireydi.

 

QARA ERTIS

 

Qara ertis boyy bir syrmaq,

Qyltansyz kekse tau adyr.

Tabighat soqqan kýdir jaq,

Kósilip jatyr naua qyr.

 

Say sala sonau qauadan,

Ózenge ózin jaghyzdy.

Shólirkep kelip nauadan,

Su ishken jylqy tәrizdi.

 

Súqtana qarap súr týspen,

Qyrattar tóngen ózenge.

Balqashtar búlaq býrkisken,

Jany ashyp jansyz kezenge.

 

Taghany tasty kemirip,

Qap-qara tolqyn jónkiydi.

Kerege kórshi kómilip,

Aq ezu asau mónkiydi.

 

 

Qara ertis boyy qalyng mal,

Say-sala toly malshy ýii.

Saghasy salang qaryndar,

Týlikke tartar bar siy.

 

Jylqysyn sugha týsirip,

Bet judy bir qyz jaghada.

Kepterin jatty úshyryp,

Ózenge tóngen jalama.

 

Súlu da, qalyng kepterde,

Suretin jazdy aidyngha.

Kýn shúghyla tógip bókterge,

Silyghyn shashty bay qyrgha.

 

Kemerde myltyq asynyp,

Jas anshy sauyq qúrady.

Qara ertis qatty asyghys

Sheksizge qúlash úrady.

 

AQ QAYYN

 

Japyraq jayghan qayynnyn,

Tartaly súlu túlghasy.

Jýrekke jyly bayyrghy ýn,

Bir sәtke meni tyndashy.

 

Qalqyghan týngi kórkine,

Ýn-týnsiz úzaq qaraymyn.

Janymnyng jasyl órtine,

Ósirdim seni talay kýn.

 

Múbada ghajap keypine,

Ishimnen úzaq tabyndym.

Jalbardym jangha oy túna,

Ýstinen úshyp ghasyrdyn.

 

Qalghy ber qayyn keshterde,

Ózinmen aqyn tuys  jan.

Shyrqyndy búzbas esh pende,

Mahabbat saghan tuysqan.

 

QYS

 

Qysqy qúiyn qar ýiirip,

Aq jylandar jýr ysqyryp.

Su boyynda tal iyilip,

Taudy bunap túr ýskirik.

 

Qys tabany syqyrlaydy,

Qyrau býrkip qolqasynan.

Terezeler sytyrlaydy,

Jýzinen appaq bor shashylghan.

 

 

Aq kóbigin shashyp tógip,

Qys buraday qalshyldaydy.

Jer kóbesin basyp sógip,

Jotalarda qar zulaydy.

 

Tabighattyng tentek úly

Sәlem berdi jerimizge.

Aydalada sen tek úly

Qauping joq elimizge.

 

QAR

 

Mamyghynday qoyannyn,

Týsip jatyr úlpa qar.

Betin býrkep oyannyn,

Ishik kiydi qyrqalar.

 

Búlynghyr búlt túmany,

Týlep jatyr dalagha.

Aq ýkili tymaghy,

Búlghaqtaydy darada.

 

Shyqsa aqyryn qys demi,

Túr ónirdi boyap qap.

Tynysh aldy qúsbegi,

Túghyrda qús toyattap.

 

Keledi erteng qan sonar,

Qar altyngha malynyp.

Qayyrghan qús ang soghar,

Tomaghasy alynyp.

 

Qauyz jarghan tamyzda,

Mamyghynday maqtanyn.

Jauyp jatyr anyzgha,

Keler jylghy appaq ún.

 

1961 jyl

 

ERTIS

Ertis boyy qalyng nu,

Qaulap ósken tal-qayyn.

Shanqan týste saghym bu,

Shalghan appaq mandayyn.

 

Tanghy ýlpildek sal túman,

Ýkisindey tymaqtyn.

Shandoz aidyn shalqyghan,

Shúghylasynday synaptyn.

 

Rahym, shaphat úyasy,

Alyp arna nu alap.

Sudyng kókshil syyasy -

Syrghidy iyin qualap.

 

Aydynda aqqu Synqyldap,

Súlu moynyn sozady.

Shýregeyler sympyldap,

Anshy kónili qozady.

KÝZ

Japyraq altyn tengedey,

Ýzilip týsti jalbyrap.

Ázilshil erke jengedey,

Oynaydy sumen bal qúraq.

 

Oynaqtap taudyng arqary,

Qiyadan orghy shúbyrghan.

Jel qyzdy jennen tartady,

Bosamay auyzy sybyrdan.

 

Bidaydyng qúlyn qúiryghy,

Jelpiydi bayau ónirdi.

Tarynyng súlu sýirigi,

IYedi basyn kónildi.

 

Tanghy tau shәii kóilegin,

Múnartyp úzaq búlghaydy.

Silkinse shyqtay móldirep,

Torghyn bu tolqy tulaydy.

 

Sayahat etken kólimdi,

Jaz boyy baulyp balany.

Kerueni qazdyng jerimdi,

Qiya almay shulap barady.

 

1959 jyl qyrkýiek

 

TORGhAY

 

Eginshining balasy qara borbay,

Eginindi jep qoydy shóje torghay

Atam zamanghy halyq jyrynan

 

Ejelgi ghasyr kóginde,

Etegin jaysa qúla tan,

Barady eken eginge,

Sәriden túryp úly atam.

 

Sәukele kiygen kelindey,

IYedi basyn kók tary.

Mәpelep baqqan tólindey,

IYilgen әrbir shoqtary.

 

Sәskede qyzsa kýn kózi,

Tamshylar mol ter sor qaynar.

Etedi jandy tym mezi,

Taryny qaqqan torghaylar.

 

Úly atam sonda kýiinip,

Torghaydyng batyp әlegi.

Biyshigin shart-shúrt ýiirip,

Ýrkitedi eken pәleni.

 

-  Shirkin-ay, osy apatty,

Qúrtatyn úrpaq tuar ma?

Dep atam әtey atapty,

Mәngilik kózin júmarda...

 

Sol úrpaq bizder ekenbiz,

Ósiyet mәngi solmaydy.

Atanyng qaryzyn ótep biz,

Qúrtamyz mýlde torghaydy.

 

1958 jyl.

 

JAZ

Jolaushy shyghyp jaz jengey,

Týsirip apty kilemin.

Qonady kólge qaz kólbey,

Alqaptyng boyy kil egin.

 

Kók tenbil aspan móldirep,

Tóbennen kelip tónedi.

Ormannyng shashy jelbirep,

Búrymyn tómen tógedi.

 

Keshinde aqboz kireuke,

Qyp-qyzyl týske boyalghan.

Synghyrlay kýlip su erke,

Sәrden búl-búl oyanghan.

 

Key mezet kókte búlt oinap,

Qaghady nayza kirpigin.

Shalghynda salyp jylqy oinaq,

Jýzedi balghyn qyr gýlin.

 

Synapqa dala shylanghan,

Búlttyng bosap jem suy.

Sýrtedi kózin túmannan,

Taulardyng qiyr jonsauy.

 

Aspannyng jýzi ashylyp,

Kerneydi basyn kýy taldyn.

Atyzgha jibek shashylyp,

Kýlimder jýzi dihannyn.

 

Aspannyng alys qiyry,

Búltqa janyp jәy tasyn.

Shúrqyrap jylqy ýiiri,

Júlady dara maysasyn.

 

Tyrsylday syzdap mamasy,

Jelige tartqan biyenin.

Tik otyr eki balasy,

Sortannan qaytqan týienin.

 

Jolaushy shyghyp jaz jengey,

Týsirip apty kilemin.

Qonady kólge qaz kólbey,

Alqaptyng boyy kil egin.

 

YMYRTTA

 

Ymyrttyng sipap samal jotasynan,

Ay tuyp kele jatyr qúzar shynnan.

Aspannyng qiyrynan taghyda bir,

Qúpiya kók qyzynyng         beti ashylghan.

 

Kerneydi kókshil boyau sonau qyrdy,

Bas shúlghyp betegeler bota jýndi.

Jaydy da týn qúdaghy dastarqanyn,

Aspangha qalyng júldyz qotaryldy.

 

Jarqyrap kók tirekting kýmis tony,

Bútaghyn terbetedi tynys toly.

Ay-júldyz adaspasyn deytin bolar,

Aspannyng jatyr sayrap kýmis joly.

 

Kórippe eng sen osynday dala týnin,

Jartastyng jayghan ýnsiz qara tuyn.

Bilushi em o, darigha múnday keshte,

Mahabbat marjanynyng jauatynyn.

 

 

 

ShERHANGhA HAT

(Sherhan Múrtazagha)

Sherhanym mening Sherhanym,

Syrlastym syrshyl hatynmen.

Jigiti oishyl ortanyn,

Tanyspyn kópten atynmen.

 

Jeleging jasyl Almatyn,

Altaydan alys túrsa da.

Dosynnyng sýiip al, hatyn,

Ózinmen meni bir sana.

 

Jazarsyng hatty jii sen,

Jazylar jannyng jannaty.

Qolyndy qysam -sýiisem,

Týiisse Lanju-Almaty.

 

DALA TANY

 

Qyzyl órt alaulaghan dala tany,

Aq sәule sekildi eken bala tәni.

Tógildi altyn kirpik qalyng júldyz,

Aspannyng aunaghanday alaqany.

 

Qústardyng tanghy әsem shyghady ýni,

Maujyrap búira tolqyn úghady ony.

Qyp-qyzyl shymyldyghyn syryp tastap,

Boy jazdy tabighattyng múghalimi.

 

Kógildir kól betinde tanghy múnar,

Etkendey suretine mәngi qúmar.

Synsidy kompozitor qalyng orman,

Notagha týsirgendey әndi búlar.

 

Jan joq pa tandy úghatyn tegi mendey?!

Janymnan jyr lyqsidy tógilerdey.

Keudeme súlu suret qúiylghanda,

Qaydasyng qayran shabyt tebirenbey.

1961jyl 20may, Ýrimji.

***

Týsime nege kirmeysin?!

Kezimde jym-jyrt tynyqqan.

Synghyrlap nege kýlmeysin,

Búlqynyp janyng túnyqtan.

 

Oylaymyn seni kýndiz kóp,

Kórmeymi nege týste men.

Bolmasa bir sәt júldyz bop,

Ótsenshi aghyp tóbemnen.

 

1961 jyl may. Ýrimji.

 

***

Qúlaqtan kirip boydy alghan,

Ánindi úiyp tyndaymyn.

Arylyp auyr oilardan,

Serpilip keter mún-qayghym.

 

Kónilime shattyq tolar shyn,

Kógime kýlip aray kýn.

Áygerimi bolarsyn,

Qaysybir jana Abaydyn.

 

1961 jyl may. Ýrimji.

 

*   *  *

 

Sarqylmas sheksiz sezim úly qayghy,

Shayqaghan jerde túryp túnyq aidy.

Tappaghan óz sýigenin sherli jýrek,

Órt qoysang ózegine jylymaydy.

 

*           *         *

 

Shaqtym-au qayghy-múnyn óz basymnyn,

Kelmesin kóniline joldasynnyn.

Shyq túrsa móldiregen japyraqta,

Ol mening tamshysy ghoy kózjasymnyn.

 

*           *         *

Nayzaghaydyng qara týngi qanaty,

Jarq etkende qalmaydy aqyn taghaty.

Sen týsesing kónilding ainasyna,

Jýregimning soghyp túrghan saghaty.

 

Jan beymaza jolaushyday tonalghan,

Endi neni kýtedi eken ol aldan.

Qasiret pe sar tenizge batyrar,

Quanysh pa ansap kýtken mol arman.

 

*           *         *

Kýnder óter óshkender ot kelbetim,

Biraq óshpes ózimdey portretim.

Esine alyp eskerip betin ashsan,

Estelikten jarq eter sol suretim.

 

*           *         *

Jaratqan dýniyeni qaylasymen,

Ua, ómir búl әlemning ainasy men.

Jershary dop-domalaq taryday-aq,

Men endi qayda baryp, qayda sinem.

 

*           *         *

Aqyn qayda bayaghy aqyn qayda,

Ýndemeydi ol nege jatyrqay ma.

Keudesine nayzaghay shatyrlay ma,

Aydalada ol qazir jatyr qayda?!

 

*           *         *

Búl ómir әlek qypty asyqqanday,

Jyrymnyng bir qanatyn basyp qaldy.

Kónilding qimas jasy tamyp ketti,

Enirep ýy ailanyp ghashyq qaldy.

 

*           *         *

Taghdyr maghan bir mezgilge syilaghan,

Baqytym sen mandayyma simaghan.

Bala kónil meseldesin qaytaryp,

Kóp tirelding bir kópirge qiraghan.

 

 

KÝZ

 

Búl netken altyn tauly bay kýz edi,

Qart әkem keshe ghana tay kýz edi.

Qyrmanday meruert múhit shymyrlaydy

Aspanda sәule tógip ay jýzedi.

 

*           *         *

Ana seni jyrlamaghan qay balan,

Qay balagha ana qolyn jaymaghan.

Taghdyrdan tek ómirimdi tiledin,

Baqytymdy tilemegen sorly anam.

 

Shyqsa kózden jannyng nili jas degen,

Talghausyrap keter ghazez tas denen.

Ana aldynda japyraqtay jýregim,

Qanjargha iymes, iyedi ózin bas tómen.

 

JYLYN

 

Kýn núryna túla boyy jiyrylyp,

Jatyr jylan tas ýstinde iyirilip.

Maghan súmdyq qandy kózin qadady,

Shynyrau sudyng tartpasynday ýiirilip.

 

Shúbar dene shyqqan ugha juylyp,

Sypyldady býktetile buylyp.

Ayyr tilin darytpadym ómirge,

Jelkesinen bastym da aldym suyryp.

 

Kilegey kózi songhy sekund sanaydy,

Aghyp týsti zәr qarashyghy talayghy.

Dәl osynday múhittyng ar jaghynda,

Jylan kózi bizge óshige qaraydy.

 

*           *         *

Baqytsyz, quanyshsyz men ketermin,

Eriksiz kóz jasymdy kóldetermin.

Ómirde sóngen sorly jýregimdi,

Tirlikte múnly kýimen terbetermin.

 

*           *         *

Qanbaymyn qatty shóldeymin,

Ólenning bershi susynyn.

Nóserli búlt bop seldeyin,

Úqtyrshy joyqyn su syryn.

 

Tolqyn bop taudy talqandap,

Jentektep tasty sharshayyn.

Ayqaylap shulap jaltandap,

Quatyn kýshting sarqayyn.

 

Lap berip shólge tasqyndap,

Búrqyldap tulap jatayyn.

Qúshaqqa obyr jas qúmdy ap,

Qyzyqqa әbden batayyn.

Shól ýstin ótse shóldegen,

Ay kelip týnde shomylsyn.

Joghalyp jerden sher degen,

Túnshyghyp ólsin shógir súm.

 

Áyteuir qatty shóldeymin,

Susynym qayda, susynym.

Nóserli búlt bop seldeyin,

Úqtyrshy joyqyn su syryn?!

 

*           *         *

Kónil qayghy ne malynsa,

Qayran shabyt búrq eter de basylar.

Adal jýrek shyn sýyden janylsa,

Otsyz, oisyz qúmarlyqqa bas úrar.

 

BUYRShYN

 

(ballada)

 

Jaz ystyq qúmyn quyrghan,

Ayauly anam buyrshyn.

Qys boran qaryn suyrghan.

Buyrshyn dese buyrshyn.

 

Minezi qanday  minezi,

Doldana men-zeng bulyqqan.

Shu asau túlpar bir ózi,

Kóbigin shashqan sulyqtan.

 

Qalshyldap kelip qúighytyp,

Ótedi shauyp borany.

Sybyzghy tartyp by kýtip,

Alady kýtip joghary.

 

Aq jorgha jýitkip key uaqyt,

Tynady bayau mamyrlap.

Aspany mýlgip bey uaqyt,

Janady júldyz jabyrlap.

 

Ejelden tuys eki ózen,

Osynda kelip toghysyp.

Tartady sapar tótemen,

Jatady arna tolysyp.

 

Jaz bolsa ertis shymyrlap,

Sabyrly jýzben syrghidy.

Jaghada nuy sybyrlap,

Ay kelip sugha sýngiydi.

 

Jaghada mynau qarasha ýi,

Ótken bir shaqtyng kuәsy.

Men ýshin qymbat tamasha ýi

Jýrekting syrly duasy.

Osynda ótti bayaghy,

Balalyq kýnder, bal kýnder.

Áli de búl ýy ayaly,

Jas óser mәue, tal býrler.

 

 

Qayda eken mening kýnderim,

Ketipti-au shyghyp uystan.

Úyansyn-au jyr kelin,

Sol shaqty birge quysqan.

 

Serigim jyrdy jetelep,

Ertiske bardym "arma" dep.

Kóp sapar shektim tótelep,

Balalyq shirkin barma dep.

 

Izdedim biraq tappadym,

Úiqyda jatyr ertis shal.

Shomylyp sumen aqpadym,

Jýzinde qarttyng ór týs bar.

 

Qys boran alyp mazasyn,

Qabaghyn myqtap týiipti.

Aghyzyp sudyng tazasyn,

Múz kóz әinek kiyipti.

 

Ókpeli eken qart maghan,

Jyr ekeuimiz úyaldyq.

Aqylyng maghan tartpaghan,

Dedi shal qatty qiyal ghyp.

 

Qarayma eken bala tik,

Biz qabaqty týimedik.

Qart ókpesin taratyp,

Kónky baylap biyledik.

 

Razy boldy dana qart,

Ezuin bir jimady.

Bizge barlay qarap-ap,

Bizge baqyt syilady.

 

 

ALTAY TURALY TOLGhAU

(ýzindi)

Jondary jolbarystyng jotasynday,

Altaydyng jatatúghyn beti ashylmay.

Kóz jasy búlaqtardyng mólt-mólt etip,

Bozdaghan nardyng jetim botasynday.

 

Tabighat kóp jasyrghan qyzghanyshyn,

Estirtpey synghyraghan qyz dauysyn.

Telegey qúshaghynda jatty túnyp,

Ghasyrlar tynyshtyghyn búzbau ýshin.

 

Ensesin basyp taudyng mynjyl batpan,

Terende qúpiya syr synghyr qaqqan.

Aq iyq, arshyn tósti, keng tynysty,

Qatparly kәri jýzin túnjyratqan.

 

Zaman da jer betine ólik ekken,

Tynbaghan qasiretting jeli kópten.

Qart Asan aq asasyn silke tastap,

Jelayaq jelmayamen jelip ótken.

 

Kóz jasy kóp kólderdin  sualypty,

Qaraghay qausap talay quarypty.

Zar shekken ana ómirge qarghys aitsa,

Nәreste kóz jasyna búlanypty.

 

Qart Ertis qan tolqynyn kýbirletip,

Jonghardyng ashshy ayazy dirildetip.

Jelekti nayzasymen jauyn týirep,

Arqalyq shauyp ótti dýbirletip.

 

Doly qys silkip úryp múz denesin,

Tozaqtyng jer betine syzdy elesin.

Sýiegin qara basty qúrt kemirgen.

Jartastan qúlap ólgen qyz denesin.

 

Kóktemde jer silkinip, kóshkin qúlap,

Jau shapqan shatqaldarda bosqyn jylap.

O, shirkin altyn besik tughan dalam,

Egilip sonda ózing tostyng qúlaq.

 

Jaulardy  jylan basy sumandaghan,

Kórding sen sony keshe tughan dalam.

Esirip esirik jau esi ketti,

Halyqty qasapqa ústap dumandaghan.

 

Pana ettik qasha kóship qaraghaydy,

Akoptan ajal úlyp abalaydy.

Zar shegip tughan jerden airylghan kósh,

Týnder de kóp shyrqady «Aghajaydy».

 

Sol bir әn kekke qayrap janymyzdy,

Qaynatty kóp tulatty qanymyzdy.

Qaptaghan qara búlttyng arasynda,

Qalyqtap qazaqtardyng jany jýzdi...

Abai.kz