Aqpannyng birinen bastap Tramptyng Meksika, Kanada jәne Qytay qatarly ýsh sauda әriptesine (Amerika syrttan importtaytyn tauarlardyng 40 payyzy osy ýsh elden kiredi) kedendik salyqty ýstemeleu jarlyghy kýshine engeni belgili. Arada eki kýn óter-ótpesten Tramp eki kórshisining tauarlaryna salynatyn 25 payyzdyq kedendik salyqtyng kem degende bir aigha keshiktiriletinin mәlimdedi. 

Aq ýy basshysy onyng sebebin eki el basshysynyng ózining qoyghan talaptaryna tolyghymen keliskenimen dep týsindirdi. Amerikany qayta qúdirettendirmek bolyp, ondi-soldy sharalar qabyldap jatqan Tramp, birinshi kezekte elge zansyz kirip, amerikalyqtardyng nәpaqasyna ortaqtasyp jatqan jatjúrttyqtarmen kýresti bastaghany әlemge ayan. Kelimsekter aghynyna, sonday-aq AQSh biyligining bas auruyna ainalghan himiyalyq esirtki biznesining órshuine osy eki kórshisin aiyptaydy. Meksika biyligin "narkobarondarmen auyz jalasty" dep kýdiktenedi. Meksika tarap bolsa, shekarada qylmystyng órshuin qarudy erkin sata beretin AQSh kompaniyalarynan kóredi.

Meksika preziydenti de senbi kýni Tramptyng jarlyghyna jauap retinde kedendik salyq pen basqada joldar arqyly óz elining mýdesin qorghaytynyn mәlimdegen edi.

Tramptyng jana mәlimdemesinde aituynsha Meksika preziydenti Klaudiya Sheynbaum Amerikagha kelimsekter men himiyalyq esirtki aghynyn tejeu ýshin shekaragha 10 myng әsker shygharugha kelisken. Kanada tarap ta meksikanyng narkobarondaryn "terrorist" dep tanyp, shekaragha 10 myng sarbaz qoymaq. Olardy zamanauy tehnikamen jabdyqtau ýshin búryn bólingen bir jarym milliard somagha taghy da 200 million aqsha qospaq.

"Amerikalyqtardyng esiritkige әues boluy - Amerikanyng ishki isi, bizding qatysymyz joq. Kedendik salyqty ýstemeleuge baylanysty Dýniyejýzilik sauda úiymyna aryz jazamyz" degen qytay taraby da sauda qatynasyn kelissóz arqyly sheshuge mýddeli ekenin bildirgen. Aq ýy baspasóz qyzmetining mәlimdeuinshe Qytay taraptyng úsynysymen Tramp osy apta da Qytay basshysy Shijinpinmen sóilesedi. Eki el basshysy kezekti sauda soghysyn ushyqtyrmay bir mәmilege keledi degen ýmit bar.

Sonymen Tramptyng kezekti sauda bopsasy alghashqy nәtiyjesin bergendey. Onyng kezekti nysanasy Euroodaqqa kedendik salyq salu ekeni belgili. Dýisenbi kýni Brusseldegi basqosuda Frsasiya preziydenti Makron: "Eger biz de sauda bopsasyna tap bolsaq, qaytarma jauap beremiz, ózimizdi qúrmetteudi ýiretemiz" dese, Polsha preziydenti Duda: "Biz bar kýshigimdi salyp kedendik salyqpen maghynasyz sauda soghysyna qarsy túramyz" degen.

Sarapshylar AQSh pen Euroodaq, Qytay arasyndaghy sauda soghysy jalghasa berse, 2029-jylgha deyin AQSh ekonomikasy 749 milliard, Euroodaq ekonomikasy 533 milliard, Qytay ekonomikasy 827 millarid dollar ziyan shekpek. Ilgeridegi kóp tarapty әlemdik ekonomikalyq qúrylym bir jolata kelmeske ketpek.

Abai.kz