Sayasy portret: Toqaev - Qazaqstandaghy ekinshi adam
Qasym-Jomart Kemelúly Toqaev Senattyng tóraghalyghyna qayta taghayyndaldy.
Býgin Senattyng jalpy otyrysyna QR Preziydenti Ákimshiligining basshysy Ádilbek Jaqsybekov kelip qatysty. Senatorlar aldynda sóz sóilep, Elbasynyng QR Parlamenti Senatanyng tóraghasyn saylau turaly hatyn oqyp berdi.
«Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng 58-baby1-tarmaghyna sәikes, Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevty QR Parlameti Senatynyng tóraghasy qyzmetine saylaudy úsynamyn», - dep jazypty hatta.
«Elbasy Núrsúltan Ábishúly Nazarbaevtyng maghan taghy da senim artqany men ýshin zor mәrtebe әri ýlken jauapkershilik dep bilemin. Qazaqstan Tәuelsizdik alghan kezden bastap men Elbasynyng senimine ie bolyp, onyng tapsyrmalaryn oryndap kele jatyrmyn. Bizding Preziydentimizdi әlem júrtshylyghy ghalamdyq dengeydegi sayasatker, úly reformator retinde qúrmetteydi, shyn mәnindegi tarihy túlgha dep biledi. Elbasynyng kóregen basshylyghymen elimiz biyik belesterdi baghyndyryp, әlemdegi tanymal әri abyroyly elderding qataryna qosyldy. Memleket basshysynyng saliqaly, kóregen sayasatyn iske asyru men ýshin әrqashan jauapty jәne zor mәrtebeli mindet. Preziydentting senimin aqtaugha bar kýsh-jigerimdi júmsaytyn bolamyn», - dedi óz sózinde Qasym-Jomart Toqaev.
Sóitip, Qasekeng qayta saylandy. Preziydent Nazarbaev kandidatura úsynyp, senatorlar jasyryn dauys beru arqyly Senat spiykerligine Qasekenning kandidaturasyn qúp kóripti.
Karikatura. Qasekeng qasqyr sayasatker
Ras, Qasekeng qasqyr sayasatkerlerding biri. Onyng sayasy biografiyasyna toqtala keteyik.
Qasym-Jomart Kemelúly 1953 jyly 17 mamyrda tughan. Biyl 64-ti alqymdady. Sóitse de, Qasekeng Mәskeu memlekettik halyqaralyq qatynastar institutyn, Pekin lingvistikalyq institutyn (KHR), Resey Federasiyasy Syrtqy ister ministrligining Diplomatiyalyq akademiyasyn bitirgen.
Sayasat ghylymdarynyng doktory. Resey Federasiyasy Syrtqy ister ministrligi Diplomatiyalyq akademiyasynyng qúrmetti doktory jәne professory. Jeneva diplomatiya jәne halyqaralyq qatynastar institutynyng qúrmetti doktory. Býkilәlemdik Jaratylystanu jәne gumanitarlyq akademiyasynyng tolyq mýshesi.
Sayasy karierasynda týrli qyzmetterdi atqardy. Diplomatiyalyq dәrejesi - Tótenshe jәne Ókiletti Elshi.
Ózi Qazaqstan Respublikasynyng Premier-Ministri boldy. Memlekettik hatshy kreslosyna da otyryp kórdi. Syrtqy ister ministri de bolyp qyzmet jasady. Ýshinshi, tórtinshi saylanymdaghy Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Senatynyng Tóraghasy. BÚÚ Bas hatshysynyng orynbasary, BÚÚ-nyng Jenevadaghy bólimshesining Bas diyrektory, Qarusyzdandyru konferensiyasynyng Bas hatshysynyng qyzmetinen 2013 jylghy 16 qazanda Qazaqstan Respublikasy Preziydentining Jarlyghymen Parlament Senatynyng deputattyghyna taghayyndalyp, Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Senatynyng tóraghasy bolyp saylandy.
Toqaev - Qazaqstandaghy ekinshi adam
Jogharghy palatanyng parlamentarzim tarihyndaghy orny men róli turaly aitqanda deputattyq korpustyng belgili mólsherde jogharghy biylikpen ymyrlasqanyn jasyra almaymyz. Deputattyq korpus júmysynyng tiyimdiligin arttyru ýshin maqsaty parlament qúrylymyn týbegeyli ózgertu bolyp tabylatyn konstitusiyalyq reforma qajet shyghar mýmkin.
Biraq, osy orayda, biz QR Konstitusiyasyna sәikes, parlament jogharghy palatasynyng tóraghasy memleketimizdegi ekinshi adam bolyp sanalatyndyghyn esten shygharmauymyz kerek. Ol - Qasym-Jomart Toqaev. Songhy kezderi «Tvitterde» tym belsendilik tanytyp jýrgen Qasekeng Qytaygha baryp qazaqsha sóiledi. Ol Nazarbaevtan keyin (BÚÚ minberinde qazaqsha sóilegeninen keyingi) bizding sheneunikterding ishinde shetelde memtilde til qatqan ekinshi adam boldy.
(Qasekeng RF SIM ministri Sergey Lavrovpen birge)
Qasekenning reseyshildigi
Kremliding sayasy elitasy Toqaevty «europalyq dengeyden de joghary diplomat» dep baghalaydy. Al qazaq sayasatkerlerining әm qoghamynyng pikiri ekiúshty.
Bireuler Qasekendi «Qazaqstan diplomattarynyng kóshbasshysy» dese, endi bireuler , «Nazarbaevtyng kólenkesi» dep sipattaydy.
Biz Qasekenning reseyshildigi turaly aitpaqpyz. Toqaevty Mәskeulikter «europalyqtardy shang qaptyrghan sayasatker» deydi. Múnyng birinshi sebebi Qaseken EQYÚ parlamenttik assambleyasynda «Europa Odaghynyng keybir elderdegi deputattargha sanksiya salghany dúrys emes» dep mәlimdeme jasap, Kremliding tóniregindegi sayasy topqa jaqtas bolghandyghy. Sodan keyin, Resey dumasynyng komiytet basshysy Leonid Sluskiy Qasekendi kókke kótere maqtaghan bolatyn
(Qasekendi maqtap jýrgen Sluskiy degen osy)
Sluskiyding sózinen keyin qazaqstandyq key basylymdar men әleumettik jelilerde Qasym-Jomart Toqaevty reseyshil sayasatker dep aiyptap, negativti pikirler jazdy.
Sebebi, Qasym-Jomart Toqaev Týrkiya-Resey arasyndaghy úshaq dauynda da reseylik pozisiyany ústanatyny jetkizgen. «Týrkiyanyng Resey әskery úshaghyn atyp týsirui – negizsiz» degeni esterinizde bolar.
Memlekettik tildi qoldaushy sanauly sayasatkerding biri
Qasekenning reseylik qana emes, әlemdik sayasatkerler arasynda bedeli bar ekendigi belgili. Ol BÚÚ-da jýrgende-aq, ózining sayasy ambisiyasyn anghartqan.
Deytúrghanmen, Qasekenning qazaqshyldyghy da óz basyna jeterlik. Mәselen, qazaq tilin qoldaushy әm qoldanushylardyng qatarynda. Eks-Bilim jәne ghylym ministri Aslan Sәrinjipovke Parlament qabyrghasynda qazaq tilinde bayandama jasaudy qatang eskertkeni elding esinde. BAQ-ty qyzu talqylanyp, Qasekenning qazaq tildi auditoriyada bedeli arta týsti.
Ol ol ma, Qasekeng sheteldik minberlerde de qazaq tilinde sóileydi. Qytay, aghylshyn, fransuz jәne orys tilderin jetik biletin ol qazaq tilin keyin arnayy oqyp ýirendi. Qytayda qazaqsha sóiledi.
«Qazaqstan Syrtqy ister ministrligining negizin salushy, el diplomattarynyng jetekshisi, halyqaralyq diplomatiyada salmaghy bar túlgha» deydi kóp júrt. Ásirese, "Toqaevtyng 2011-2013 jyldar aralyghynda BÚÚ bas hatshysynyng orynbasary retinde BÚÚ-nyng Jenevadaghy ókildigine jetekshilik etui Qazaqstan diplomatiyasyna da, Toqaevtyng ózine de joghary bagha boldy" deydi sayasatkerler.
Konstitusiya boyynsha senat tóraghasy – preziydentten keyingi ekinshi lauazym. Múnday lauazymgha Núrsúltan Nazarbaev ózining senimdi adamyn ghana emes, halyqaralyq dengeyde tanymal adamdy taghayyndauy zandylyq әriyne. Sebebi, Qazaqstannyng sayasy túlghalarynyng ishinde shetelde eng tanymaly da, syilysy da – osy Toqaev ekendigi jәne ras.
(eks-deputat Serikbay Álibaev)
- Toqaev 20 jyldan beri joghary mansaptardy iyelense de, eleuli oqighalargha qatysty pikirin ashyq bildirgen emes. Ol premier-ministr qyzmetinde parlamentke esep beruge kelgende tura súraqqa jaltara jauap beretin. Myqty diplomat boluy mýmkin, biraq ekonomikany tereng bilmeytini bayqalatyn, – deydi Serikbay Álibaev. Cerikbay Álibaev Qasym-Jomart Kemelúly premier-ministr qyzmetinde jýrgen jyldary deputat bolghan.
Týiin. Qasekeng eldegi tanymal әm tәjirbiyeli sayasatkerlerding biri. Qasekeng sayasy tartystardan alys jýrgendi únatady. Onyng siynary da, tabynary da – preziydent N.Nazarbaev. Nazarbaev pen Toqaev 1985 jyly Qytayda tanysqan. Dәl sol jyly Qazaq KSR-ining Ministrler kabiynetining tóraghasy N.Nazarbaev Qytaygha resmy saparmen keledi. Ol kezde Q.Toqaev kenestik elshiliktegi qarapayym qyzmetker. Odan beri qansha jyl ótti. Qogham auysty. Sayasy prosesster ózgerdi. Jogharyda ózi aitpaqshy ("Qazaqstan Tәuelsizdik alghan kezden bastap men Elbasynyng senimine ie bolyp, onyng tapsyrmalaryn oryndap kele jatyrmyn"), Qazaqstandyq әkki diplomat ózining el preziydentine adal serik ekendigin әli kýnge dәleldep baghuda.
Núrgeldi Ábdighaniyúly
Abai.kz
