Нүсіпбай ӘБДІРАХЫМ. БУРЛУЦКАЯНЫҢ БҰЛҒАҒЫ
«Жүйрікте де жүйрік бар, қазанаты бір бөлек...» дегендей, Талдықорғанда шығарылатын газеттердің ішінде «Вечерний Талдыкорганның» орны бөлектеу. Бөлек болғанда ол өзінің танымдық материалдарының көптігімен ерекшеленбейді. Бүкіл еліміз бен облысымыз, қаламыз көлемінде атқарылып жатқан жұмыстарға жедел үн қосатындығымен де айрықшаланып тұрмайды. Негізінен жарнамалық материалдардан тұратын басылым ара-тұра «Орыс тілі басымдық қалпын сақтап қалуы тиіс, славян тектестер елден көшіп кетсе Қазақстанның экономикасы тоқырайды, көшелер мен ауылдардың аттарын өзгертудің қажеті не?» дегендей мәселелерді қозғап, ұлтаралық қатынас секілді нәзік тақырыпқа ши жүгіртеді. Ара-арасында қаланың қақ ортасында тапайдың тал түсінде ұзаққа сүйісуден жарыс өткізу, қыздардың қайсының балтырының ұзын екендігін анықтау тәрізді халқымыздың менталитетіне, дініміз бен ділімізге жат бастамалар көтеріп, салт-дәстүріміздің қорғаны болып отырған қарияларымызды шала бүліндіріп қояды. Жезөкшелер үйін ашу керек деген сияқты «өзекті» мәселелер көтеріп, «Продаю девственность» деп жалпақ әлемге жар салатыны тағы бар.
«Жүйрікте де жүйрік бар, қазанаты бір бөлек...» дегендей, Талдықорғанда шығарылатын газеттердің ішінде «Вечерний Талдыкорганның» орны бөлектеу. Бөлек болғанда ол өзінің танымдық материалдарының көптігімен ерекшеленбейді. Бүкіл еліміз бен облысымыз, қаламыз көлемінде атқарылып жатқан жұмыстарға жедел үн қосатындығымен де айрықшаланып тұрмайды. Негізінен жарнамалық материалдардан тұратын басылым ара-тұра «Орыс тілі басымдық қалпын сақтап қалуы тиіс, славян тектестер елден көшіп кетсе Қазақстанның экономикасы тоқырайды, көшелер мен ауылдардың аттарын өзгертудің қажеті не?» дегендей мәселелерді қозғап, ұлтаралық қатынас секілді нәзік тақырыпқа ши жүгіртеді. Ара-арасында қаланың қақ ортасында тапайдың тал түсінде ұзаққа сүйісуден жарыс өткізу, қыздардың қайсының балтырының ұзын екендігін анықтау тәрізді халқымыздың менталитетіне, дініміз бен ділімізге жат бастамалар көтеріп, салт-дәстүріміздің қорғаны болып отырған қарияларымызды шала бүліндіріп қояды. Жезөкшелер үйін ашу керек деген сияқты «өзекті» мәселелер көтеріп, «Продаю девственность» деп жалпақ әлемге жар салатыны тағы бар.
Жалпы «Вечерний Талдыкорган» газеті «тисе терекке, тимесе бұтаққа...» дегендей, болмашыны боталы түйедей қылып, сәл нәрсеге бола соттасуға әуес. Алматы облысының балалардың құқықтарын қорғау департаментімен де осылайша бірнеше рет соттасып, жеңіліс тапқанымен қоймай аталған мекемені жақында тағы сотқа бергені бұл сөзімізге дәлел бола алады.
Оқырманға түсінікті болуы үшін әңгімені басынан бастайықшы. Вечерний Талдыкорган» газетінің биылғы жылғы 6 тамыз күнгі
№ 31 санында «Қаражат сыр мен әк сатып алуға ғана бөліне ме?» тақырыбымен мақала жарық көрген болатын. Соған орай редакция мақаланы тексеріп, қажет болған жағдайда тиісті шара қолдануды өтінген қатынас хатты Алматы облысының балалардың құқықтарын қорғау департаментіне жібереді.
Аталған департамент қызметкерлері «Бұл мақалаға ең алдымен Талдықорған қалалық білім басқармасының бастығы Б. Тұрысбеков жауап беруі тиіс» деген қорытындыға келіп, хатты сол басқармаға бағыттайды. Сөз орайы келгенде небары екі сөйлемнен тұратын қатынас хат мәтінін еш өзгертпестен толықтай келтіре кеткеніміз де жөн шығар.
«Талдықорған қалалық білім бөлімінің бастығы
Б. Тұрысбековке
«Вечерний Талдыкорган» газетінің бас редакторы
Е. Бурлуцкаяға
Құрметті Болат Қаметұлы!
Алматы облысының балалардың құқықтарын қорғау департаменті 2010 жылдың 6 тамызындағы №2300 «Вечерний Талдыкорган» газетінен келіп түскен хатта Сіздің қарамағыңыздағы Талдықорған қаласындағы №4 балабақшаға жөндеу жұмыстарын жүргізуге ата-аналардан ақша жиналған жағдайының қалыптасқаны туралы мақала жазылғанын хабарлайды.
Аталған мәселені тексеру департаменттің құзырына жатпайтындықтан №4 балабақшадағы жағдайды анықтап, қатаң қадағалауға алуыңызды, жауабын «Вечерний Талдыкорган» газетіне және департаментке мәлімет үшін жіберуіңізді сұрайды.
Директор Г. Ермекбаева».
Қатынас хат мәтінінен көріп отырғанымыздай, бұл тіпті де «Вечерний Талдыкорган» газетінің редакциясына қайтарылған жауап емес. Іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізуге көшкен департамент қызметкерлері Талдықорған қалалық білім бөліміне жолданып отырған қатынас хатты талапқа сай мемлекеттік тілде жазған. Жауапты қай мекемеден күту қажеттігін біліп отырсын деген игі мақсатпен екінші данасы «Вечерний Талдыкорган» газетінің редакциясына бағытталған. Аталған газет қызметкерлерінің сотқа жүгінуіне нақ осы қатынас қағаз себеп болыпты.
«Даудың басы Дайрабайдың көк сиыры» дегендей, осы бір ғана қатынас қағаздан туындаған үлкен дау-дамайды болдырмауға, соған орай ұлтаралық қатынас секілді нәзік тақырыпты қозғамай-ақ қоюға болатын ба еді? Болатын еді деп ойлаймыз. Мәселен, осы Талдықорғанның өзінде орыс тілінде шығарылатын облыстық «Огни Алатау» газетіне мемлекеттік тілде жазылған хат-хабарлар күн сайын бірлі-жарымдап қана емес, ондап түсіп жатады. Аталған басылымның мемлекеттік тілге құрметпен қарайтын журналистері олардың бәрін өздері аударып, кейбір сөздерін түсінбей қалса, қазақ газетінде қызмет атқаратын әріптестерінен сұрап алып жатады. Оны ешкім намыс көрмейді немесе құқығымыз бұзылды деп сотқа шапқыламайды.
«Вечерний Талдыкорган» газетінің журналистері мемлекеттік тілде жазылған екі ауыз сөзге тіпті түсінбей жатса, аудармашылары болмай қалған күннің өзінде департаментке «ғафу етіңіз, мемлекеттік тілде жазған жауаптарыңызды түсінбедік, орыс тіліндегі нұсқасын жіберсеңіз» дегендей тағы бір өтініш хат жазса жетіп жатыр еді. Қажеті болып қала ма деген оймен ондай жауаптың орыс тіліндегі нұсқасы да дайындалып қойылған екен. Бірақ, өкінішке орай, ондай хат жазылмады.
Оның орнына «Вечерний Талдыкорган» газетінің үш бірдей қызметкерінің қолдары қойылған арыз бірден Талдықорған қалалық сотына жолданады.
Сотқа беріп отырған тараптың талабынан толық хабардар болу үшін «Вечерний Талдыкорган» газетінің бас редакторы Елена Бурлуцкая мен аталған газеттің журналистері Зәуре Жотабаеваның, Құралбек Мұсабековтің Талдықорған қалалық сотына орыс тілінде жазған арыздарынан да жекелеген үзінділер келтіре кетейік.
«Алматы облысының балалардың құқықтарын қорғау департаменті» «Вечерний Талдыкорган» газетіне «Департамент» директоры Г. О. Ермекбаеваның қолы қойылған (10.08.2010 ж. шығыс № 02/856), ҚР заңдылығы талап ететіндей өтініш берілген тілде жазылмаған жауап қайтарды.
«Департамент» директоры Г. О. Ермекбаеваның мұнысын заңсыз деп есептейміз:
«Жеке және заңды тұлғалардың арыз-шағымдарын қарау тәртібі туралы» ҚР Заңының 10 бабына сәйкес арыз-шағымға жауап мемлекеттік тілде немесе арыз-шағым берілген тілде қайтарылуы тиіс. Біз «Департамент» директоры Г. О. Ермекбаеваның жауабымен таныса алмадық, өйткені бұл тілді білмейміз».
«Конституцияның 2 бөлімінің 14 бабына сәйкес «Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды».Тілді білмегендіктен аталған жауаппен таныса алмай отырғандығымыз себепті Департамент директоры Г. О. Ермекбаева бізді азамат ретінде де, БАҚ өкілдері ретінде де кемсітіп отыр деп есептейміз».
«Бірақ департамент директоры Г. О. Ермекбаева біз үшін түсініксіз тілде жауап қайтарды...».
«...ҚР Конституциясының 39 бабының 2-тармағына сәйкес «Ұлтаралық татулықты бұзатын кез келген әрекет конституциялық емес деп танылады». Өтінішімізге жауап біз білмейтін тілде қайтарылды, мұның өзі, біздің ойымызша, ұлтаралық келісімнің нығаюына ықпал ете қоймайды. Лауазымды тұлға, мемлекеттік қызметкер Гүлнәр Ермекбаеваның жауабын оқи алмағанымыз себепті қолайсыздық сезініп отырғандықтан бұл фактіні біздің құқығымыз бен мүдделерімізді бұзғандық деп есептейміз. Өзімізді қорланғандай сезініп отырмыз».
«Қазақстан Республикасындағы Тіл туралы» ҚР Заңының 6 бабына сәйкес "Қазақстан Республикасының азаматының ана тілін қолдануына, қарым-қатынас, тәрбие, оқу және шығармашылық тілін еркін таңдауына құқығы бар". Біз орыс тілінде сөйлесеміз, ана тіліміз - орыс тілі, өтінішті де орыс тілінде жасадық және біздің мүдделерімізге қатысты жауаппен танысу мүмкіндігінен айрылып отырмыз».
«...Жоғарыда баяндалғандардың негізінде және Қазақстан Республикасының Азаматтық-процессуальдық кодексінің 150, 278-282 баптарын басшылыққа ала отырып соттан:
1. Өтінішке арыз беріліп отырған тілде жауап қайтармаған «Алматы облысының балалар құқығын қорғау департаментінің директоры Г. О. Ермекбаеваның әрекетін заңсыз деп тануыңызды;
2. Алматы облысының балалар құқығын қорғау департаментінің директоры Г. О. Ермекбаеваға біздің бұзылған құқығымызды толық мөлшерде қалпына келтіріп, яғни 06.08.10 ж. №2300 өтінішімізге арыз берген тілде (орысша) жауап беруін міндеттеуіңізді өтінемін».
АНА ТІЛІНДЕ ЖАЗЫП, АРЫНА ТИДІ...
28 қыркүйек күні судья С. А. Құрбанованың төрайымдық етуімен Талдықорған қалалық сотында өткен алғашқы сот мәжілісіне «Вечерний Талдыкорган» газеті жағынан Құралбек Мұсабеков қана қатысты. Сотқа жазған арызында «Ана тіліміз - орыс тілі, Гүлнәр Ермекбаева бізге түсініксіз тілде жауап қайтарып, ұлтаралық келісімге нұқсан келтірді» деп байбалам салған сабазың негізінен жоғарыда мысалға келтірілген мәтінді қайталаумен шектелді.
Арыз мәтініне көз салсақ, Зәуре Жотабаева мен Құралбек Мұсабековтің орыс тілін ана тілі санайтындықтарын көреміз. Қай тілде сөйлеп, жазу, қай тілді таңдау конституциялық құқықтары болғандықтан оларды бұл үшін айыптаудан аулақпыз. Мемлекеттік мәртебесі бар қазақ тілінің оларға түсініксіз көрінгеніне де таң қала қоймаймыз. Қазақша сөйлей алмайтын қандастарымыз қазір де аз емес. Бірақ екеуінің де ұлты қазақ бола тұрып ұлтаралық келісім жайлы сөз қозғағандарына жол болсын?! Әлде олар ресми тілде сөйлегеннен кейін өздерін басқа ұлт өкілі ретінде сезініп отыр ма?! Осыдан кейін тіларалық емес, ұлтаралық қатынас мәселесі ұлтымыздың өз арасында туындап жүрмесін деген ойға қалады екенсің...
Арамызда қытай тілін білетін азаматтар көп емес. Бірақ шындап іздесең оралман ағайындардың арасынан ол тілді білетіндерді де тауып алуға болады. Ал мемлекеттік тілден орысшаға аударып бере алатындарды алыстан іздеудің де қажеті жоқ. Зәуре Жотабаева мен Құралбек Мұсабеков ұлтаралық татулық жайын шындап ойлаған болса, сондай мол мүмкіндіктерді пайдаланып екі сөйлемнен ғана тұратын қағаздың мағынасын түсіндіріп беруге неге күш салмайды?
Рас, Құралбек Мұсабеков сот мәжілісінде «арамызда өзге ұлт өкілі болғандықтан (арыз бергендердің бірі «Вечерний Талдыкорган» газетінің бас редакторы Елена Бурлуцкая - Н. Ә.) ана тіліміз орыс тілі деп көрсеттік» - деп ақталған болды. Соған қарағанда бұл азаматтардың ана тілі кіммен бірге жүргеніне, кімнің қоластында жұмыс істегеніне қарай өзгеріп тұратын тәрізді ме, қалай?.. Жолдасыңның көңіліне қарап бірдей киім кигенің, сондай тамақ ішкенің сияқты ана тіліңді де қажетіне қарай өзгертіп көрсете салуға болатын болғаны ғой...
«Вечерний Талдыкорган» газетінің кезінде қазақша үйрететін курс ашқаны, өздерін «халықтық» газет санайтындықтары белгілі. Сондай жақсы бастама көтерген газетте қазақша жазылған екі сөйлемнің мағынасын түсіндіріп бере алатын аудармашының, қызметкердің табылмағандығын (редакцияда аудармашының барлығы сот мәжілісінде белгілі болды) қалай түсінуге болады? Әлде бұл газет халықтың орыстілді бөлігімен ғана жұмыс істейтін басылым ба? «Қазақша үйреніп жатырмыз, жұртшылыққа қазақша үйретіп жатырмыз» деген әңгіменің бәрі өздерін жарнамалау үшін ғана жазылған жылтырақ сөз, көз алдау болып шықпаса нетті?..
Құралбек Мұсабеков сот мәжілісінде қазақша жазылған ауызекі сөзді түсінетіндігін, бірақ департаменттің бұл жолғы хатында неше түрлі әдеби оралымдар мен сирек кездесетін сөздер болғандықтан толық ұғына алмай, тіл жағынан кемсіту сезімін бастан кешкендігін айтып өтті.
Ондай кемсітудің болмағаны бесенеден белгілі ғой. Тіпті болған күннің өзінде ондай кемсітуді Елена Бурлуцкая мен Зәуре Жотабаева сезінуі мүмкін, ал енді ана тілім - қазақ тілі деп тұжырымдаған Құралбек Мұсабеков қалай сезінеді? Өзінің ана тілінде жазылған қағаз қалайша оның арына тиеді?..
«Вечерний Талдыкорган» газеті қызметкерлерінің қажет болған кезде қазақша да сөйлей алатындықтарын сот мәжілісі барысында аңғардық. Департамент өкілі Асқар Үйсінбеков жауап мәтінін түсінбедік деп отырған екі талапкердің бірі Зәуре Жотабаеваның Еңбек ауылындағы мектеп мұғалімдерінен қазақша қалай сұхбат алғандығын дәлелдейтін үнтаспаны судьяға ұсынғанда мәселе бұрынғыдан да айқындала түскендей болды. Үнтаспаны қосқанда Зәуре қарындасымыздың өзі жазып отырғандай емес, қазақша жап-жақсы сөйлейтіндігіне көзіміз жетті. Құралбек Мұсабеков болса, мұны қайдан алдыңдар деп таң-тамаша болды. Тағдырдың тәлкегі деген осы емес пе, кезінде нақ осы үнтаспаны департаментке «Вечерний Талдыкорган» газеті қызметкерлерінің өздері жіберген болып шықты. Осылайша қатынас хаттағы екі ауыз сөзді ұқпадық деген тұжырымның шылғи өтірік екендігі тайға таңба басқандай белгілі болып шыға келді. Бұл қалыппен Құралбек Мұсабеков бауырымыз да бір жерде қазақ тілінің майын тамызып жатса, таң қала қоймаспыз деп ойлаймыз.
Арыз мәтінінде біздің мүддемізге нұқсан келді деген мағынадағы сөздер бірнеше рет кездеседі. Ендігі жерде бұл қандай мүдде деген сұраққа жауап іздеп көрейік.
Құралбек Мұсабеков «Жауапты орыс тілінде қайтарыңдаршы, түсінбей жатырмыз деген өтініш жасаған жоқсыздар ма?» деген прокурор А. Тұмарбаеваның сұрағына: «Жоқ, ондай өтініш жасаған жоқпыз, болашақта да қазақ тілінде жауап беріп жүрмесін деп бірден сотқа бердік» дегендей мағынада жауап қайтарды. Міне, мүдде қайда жатыр?! «Вечерний Талдыкорган» газетіне қандай мекеме қай кезде болсын тек қана орыс тілінде жауап қайтаруы тиіс екен. Іс қағаздары да толықтай орыс тілінде жүргізілсе тіпті жақсы. Ал бүкіл редакцияға «түсініксіз» көрінген мемлекеттік тіл туралы әзірше сөз қозғаудың қажеті жоқ...
«Вечерний Талдыкорган» газетінің журналистері, әрине, олардың арасында Қ. Мұсабеков пен З. Жотабаева да бар, болашақта осы департамент сияқты әлдебір мекеме өздеріне ана тілінде, яғни мемлекеттік тілде жауап беріп қоя ма деп қатты қауіптенетіндіктерін байқатып қалды. Бар-жоғы екі-ақ сөйлемнен құралған қатынас хатты өздері де аудармай, Департаментке аударып беріңдерші деген өтініш хат та жазбай бірден сотқа беру себептері де сондықтан. Жазатайым ондай қорқынышты оқиға болып қалмас үшін олар соттасуға да дайын, қып-қызыл отқа түсуге де бар. Олай болса, іс қағаздарын толықтай мемлекеттік тілде жүргізуге көшеміз деген игілікті жоспарларымыз қайда қалады?..
Қазақстан азаматының конституциялық құқықтары мен еліміздің басқа да заңдылықтары қай кезде бұзылады? Тікелей жасалған өтініш аяқсыз қалса, ондай өтінішті орындаудан бір емес, бірнеше рет бас тартылса, басқа амал қалмаса ондай заң бұзушылық жайында сөз қозғауға болар еді. Ал біз сөз етіп отырған жағдайда қандай заң бұзушылық туралы әңгіме қозғауға болады? «Вечерний Талдыкорган» газетінің редакциясына тиісті хабарлама жіберілді, редакцияның, департаменттің қатынас қағазына сәйкес Талдықорған қалалық білім бөлімі газетке ресми тілде жауап қайтарды. Газеттен хабарламаны ресми тілде жазып беруді сұраған өтініш хат та түспеген. Ондай өтініш хат түсіп, оған департамент қызметкерлерінің орыс тілінде жауап беруден бас тартқан оқиғасы да тіркелген жоқ.
Бұған дейін де екі рет соттасқан газет пен департаменттің арасында қағаздың аз жүрмегені айдан анық. Департамент тарапынан осы уақытқа дейін «Вечерний Талдыкорган» газетінен келген қатынас қағаздардың барлығына орыс тілінде ғана жауап қайтарылып келгендігі сот мәжілісінде белгілі болды. Ендеше «Вечерний Талдыкорган» газетінің тырнақ астынан кір іздеп, қит етсе тіл мәселесін, ұлтаралық қатынас жайын алға тарта беруін қалай түсінуге болады?
Иә, Конституциямыз бойынша орыс тілі мемлекеттік тілмен тең дәрежеде қолданылады. Бұған ешқандай дауымыз жоқ. Бірақ сөз болып отырған жағдайда орыс тілі емес, нақ қазақ тілі - мемлекеттік тіл кемсітіліп отыр емес пе? Мәселен, балалар құқығын қорғау департаменті осы уақытқа дейін аталған газеттің орыс тілінде жазылған барлық қатынас қағаздарына (06.10.09 ж. жазылған №927, 15.10.09 ж. жазылған №970, 15.10.09 ж. жазылған №972, 28.10.09 ж. жазылған №1015, 11.12.09 ж. жазылған №1153-1, 15.0310 ж. жазылған №02/246, 26.04.10 ж. жазылған №02/426, 06.05.10 ж. жазылған №02/452, 07.05.10 ж. жазылған №02/462, 18.05.10 ж. жазылған №02/506, 25.05.10 ж. жазылған №02/547, 19.06.10 ж. жазылған №02/770, 09.08.10 ж. жазылған №02/849, 27.09.10 ж. жазылған №02/1040, 28.09.10 ж. жазылған №02/1046 қатынас хаттарына тек қана орыс тілінде жауап беріп келген. Сотқа беріліп отырған оқиғадан басқа уақытта редакцияға департаменттен қазақ тілінде жазылған бірде-бір қағаз түспеген. Оның өзінің жағдайы осындай болып отыр. Сонда екі тіл тең дәрежеде қолданылады деген тұжырым қайда қалады?
«Вечерний Талдыкорганның» сотқа берген талап арызында мемлекеттік тіл деген бір ауыз сөз кездеспейді (заңнамадан келтірілген үзінділерді қоспағанда). «Біз үшін түсініксіз тілде», «өтініш берілген тілде емес» дегендей болып кете береді. Сонда мемлекеттік тілге деген қарапайым құрмет қайда деген сауал да туындамай қоймайды.
Басты байлығымыз болып табылатын ұлтаралық татулығымызды сақтауда бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдеріне үлкен жауапкершілік жүктеледі. Сондықтан мемлекеттік тілде бір рет қана беріліп қалған жауап үшін ұлтаралық қатынасқа нұқсан келіп, конституциялық құқығымыз бұзылды, тілдік кемсітушілікке ұшырадық деп жалпақ әлемге жар салудың, сөйтіп мамыражай тірлік кешіп жатқан отандастарымыздың бір бөлігінің бойында құқығымыз шынында бұзылып, кемсітушілікке ұшырап жатырмыз ба дегендей күмән тудырудың қажеті қанша? Бұл тұжырым ең алдымен «Вечерний Талдыкорган» газетінің редакциясына қатысты. Егер олай болмаса, қалалық «Талдықорған» мен ауданаралық «Алатау» газеттері «Ұлтсыздану кімге тиімді?», «Қазақ рухына қарсы шабуыл тоқтатылсын!», «Сарсаңға салған басылым», «Үнпарақ па, жынпарақ па?», «Жазалаймын деп жазықты болды» деп шырылдамас еді ғой. Бұлардың қатарына «Жетісу» газетінде жарияланған «Әй дейтін әже, қой дейтін қожа жоқ» атты мақаланы қосуға болады. Әр жастағы әр ұлттың өкілдері, түрлі мамандық иелері, қоғамдық ұйымдар жетекшілері қол қойған мұндай мақалаларда ең алдымен «Вечерний Талдыкорган» газетінің атына өкпе, реніш айтылады. Айтылған орынды сыннан тиісті қорытынды шығармай болмайды.
Ақпарат ретінде: Талдықорған қалалық сотының судьясы С. А. Құрбанованың төрағалығымен 2010 жылғы 1 қазанда өткен сот мәжілісі «Вечерний Талдыкорган» газетінің бас редакторы Елена Бурлуцкая мен аталған басылымның журналистері Зәуре Жотабаева, Құралбек Мұсабековтердің Алматы облысының балалардың құқықтарын қорғау департаментінің директоры, лауазымды тұлға, мемлекеттік қызметкер Г. Ермекбаеваға қойған талап арызын қанағаттандырмай тастады.
«Жетісу» газетінен алынды
Түпнұсқадағы тақырып: Тисе терекке, тимесе бұтаққа
немесе «Вечерний Талдыкорганның» журналистері мемлекеттік тілді неліктен «түсінбей қалды?»
(Мақаланың толық нұсқасын Аймақтар. Абай.кз сайтынан оқи аласыздар)