Кешелі-бері белгілі тіл жанашыры Оғыз Доғанды Fly Arystan-Air Astana әуекомпаниялары «қара тізімге енгізген» деген ақпарат әлеуметтік желіде қызу талқы болып жатыр.

Бізге белгілісі  даулы оқиға Астананың Халықаралық әуежайында болған.    Air Astana-ға қарасты елішілік Fly Arystan әуекомпаниясы «қара тізімге» іліккен Оғыз Доғанды тіркеу пунктінен өткізбей қойған.

Естеріңізде болса, Оғыз Доған осыған дейін 2017 жылы мемлекеттік тілде қызмет көрсетуін талап етіп, Air Astana компаниясын сотқа берген. 2017 жылдың желтоқсанында Ол сотта жеңіп шығып, әуекомпаниясынан 1 теңге көлемінде моральдық шығын талап еткен.

Ал 2019 жылдың 9 қазанында Air Astana-ға қарасты Fly Arystan компаниясының қызметкерлері оның «соттан кейін қара тізімге енгізілгенін» айтып, ұшаққа кіргізбей қойған.

Түркологтың жолдасы Жібек Әбілғазы билетті 8 қыркүйек flyarystan.com сайтынан сатып алғанын, сатып алу кезінде, тіпті ұшуға дейін Оғыз Доғанның «қара тізімге енгізілгені жайлы» ешбір ақпарат алмағанын айтқан. Ұшу билетінің ақысы да төленген. Ал әуекомпаниясының әуежайдағы қызметкерлері Оғыз Доғаннан өзге отбасы мүшелерінің ұшуына болатынын айтыпты.

Осы оқиғаға байланысты Оғыз Доғанның адвокаты Абзал Құспан Air Astana әуекомпаниясын қайта сотқа беретінін айтты. Компания басшысы Питер Фостердің атына жазылған сотқа дейінгі талап арызды Abai.kz редакциясына жолдады. Адвокаттың айтуынша, Оғыз Доған бұл жолы істі Халықаралық деңгейде көтеруге шешім қабылдаған. Сондықтан Питер Фостер мырзаға жолданған адвокаттың хаты да қазақ және ағылшын тілдерінде жазылыпты.

Мәселенің мән-жайы түсінікті болуы үшін біз тіл жанашыры Оғыз Доған мен заңгер Абзал Құспанның сотқа дейінгі талап арызын қаз қалпында жариялап отырмыз.

«Эйр Астана» АҚ президенті

П.Фостер мырзаға

Көшірмесі:

«BAE Systems PLC» компаниясына

Оғыз Доғанның атынан сенімхат негізінде әрекет етуші;

                                                         А.Т.Құспаннан

Сотқа дейінгі талап

Питер Фостер мырза!

Сіздің Қазақстанға дейінгі атқарған қызметтеріңізді қарап отырсам, бұған дейін Азия, Европа, Австралия, оның ішінде Гонконг, Азия, Филиппин елдерінде «John Swire and Sons (HK)», «Cathay Pacific Airways Ltd», «Philippine Airlines Inc»., «Royal Brunei Airlines» сияқты әуе компанияларында қызмет атқарған екенсіз.

«Эйр Астана» компаниясының Президенті ретінде Қазақстанда 2005 жылдан бері қызметтесіз, яғни Қазақстанда тұрып жатқаныңызға 15 жылға жуықтапты.

Сіздің өмірлік жолыңызды қарап отырып, Қазақстан сияқты үшінші сортты дамушы елдерде мемлекеттік тіл, ұлттық намыс мәселелерінің қаншалықты кенжелеп қалғанын, ондай елдегі жергілікті тұрғындарға, аборигендерге қарағандай жоғарыдан менсінбей қарайтындығыңызды түсінемін және өкінішке қарай келісемін де...

Ия, тек біз сияқты үшінші сортты елдерде ғана заңда ақ қағазға қара сиямен «Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемесінің кабина экипажының мүшелері жолаушыларға қызмет көрсетуде қазақ тілін еркін меңгеруге міндетті» - деп бадырайтып жазып қойса да, оны мойындамай соттаса аласыздар. Тек біздің елдерде ғана тараптың бір жағы «Эйр Астана» болғандықтан, бірінен соң бірі судьялар істі қараудан бастарын ала қашады. Біздің елдерде ғана Сіздер, заңды күшіне енген сот шешіміне құрметсіздік көрсете аласыздар және ол үшін Сізге немесе Сіз басқарып отырған компанияға ешқандай салдар туындамайтынын жақсы білесіздер. Сізге өз басым Оғыз Доған жағдайына дейінде, одан кейінде хат жазғам, тұтынушылар құқығын бұзбауыңыз туралы ескерткем. Оның бәріне шығарып салма жауаптар алғам.

Бірақ, Қазақстан сияқты үшінші сортты елдерде де Турсагулова Айгүл Тұрсынқызы (Алматы қаласы, Түрксіб аудандық сотының судьясы), Оғыз Доған сияқты принципті, заңмен бекітілген құқықтарын пайдалана алатын, заңды сыйлата алатын азаматтар кездесіп қалады.

Кеше, қазан айының 9 күні Нұр-Сұлтан халықаралық әуежайында «Эйр Астананың» еншілес компаниясы «FlyArystan» лоукостерінің қызметкерлері, осы компания билетін сатып алған Оғыз Доғанды бортқа жіберуден бас тартқан. Оған себеп ретінде, ол азаматтың «Эйр Астана» компаниясымен «қара тізімге» енгізілгені аталды. Нәтижесінде, Оғыз Доған және оның келіншегі мен сәбиі, барлығы 3 адам жолдан қалды.

Әрине, «Эйр Астана» сияқты алып компанияға бір-екі тұтынушының құқығы бұзылғаны, олардың заңды түрде сатып алған билеттері бола тұра далада қалғандары «шыбын шаққан құрлы әсер етпейтінін» мен жақсы түсінемін.

Дегенмен, Сіздің Қазақстан деген елде өмір сүріп жатқаныңызды, ол елде де заңдар және заң орындары, ал ең бастысы сол заңды құқықтарын талап ете алатын сауатты азаматтар бар екенін ескере отырып, мына сауалдарға жауап бере кетуіңізді сұраймын;

- Сіздің және Сіз басқарып отырған компаниялардың қазақ тіліне деген көзқарасы қандай?

- Сіздің және Сіз басқарып отырған компаниялардың Қазақстан заңдарына көзқарасы қандай?

-  Тұтынушы Оғыз Доғанның «Эйр Астана» компаниясының сотта толық жеңілуінен кейін «қаза тізімге» енуі, сол сот шешіміне байланысты ма?

-  Жалпы «Эйр Астана» компаниясының «қара тізімі» Қазақстанның қай заңына немесе нормативтік актісіне негізделген?

-  Егер ол «қара тізім» Қазақстан заңдарына негізделмеген жағдайда, қандай халықаралық нормаларға негізделген, ол актілер Қазақстан Парламентімен ратификацияланған ба?

- Алматы Қаласы, Түрксіб аудандық сотының, қазіргі кезде толық заңды күшіне енген шешімінің (сөзбе-сөз) «Эйр Астана» Акционерлік қоғамының әуе компаниясына тиесілі әуе кемесінің кабина экипажының мүшелері болып табылатын бортсеріктерінің қазақ тілінде қызмет көрсетпеу әрекеті заңсыз деп танылсын» деген талабын Сіздің компания тарапынан орындалды ма?

Питер Фостер мырза, осы сұрақтар және жоғарыда аталған мәселе бойынша Сізден тұшымды жауап күтемін. Әрине, бұл шаруаны да әдеттегіше «Сіздерге осы жарайды» дегендей ортанқол менджеріңізге тапсыратыныңыз, ал оның жарым-жартылай жауап беретіні түсінікті, дегенмен бұл жолы біз Қазақстандық сотпен ғана шектеліп қалмайтынымызды ескерте отырып, жеке өзіңіз жауап қатып, біз сияқты үшінші сортты тұтынушыларыңызға да құрмет көрсетеді деп сенемін!

Жоғарыда аталғандардың негізінде, ҚР АПК-нің 8 бабы, 6 тармағын, «Тұтынушылардың құқығын қорғау туралы» ҚР Заңының  22 бабын басшылыққа ала отырып,

Т А Л А П     Е Т Е М І Н :

Дауды сотқа дейінгі тәртіпте реттеу мақсатында осы талапты мәні бойынша қарауды.

Қазақ тілін осымен нешінші мәрте дауға айналдырып, қоғам арасына жік салғаны үшін жауапты, компаниядағы лауазымды тұлғаларға қатысты, нақты шаралар қолдануды.

Тұтынушы Оғыз Доған және оның отбасынан кешірім сұрауыңызды, оған келтірілген материалдық шығындардың орнын толтыруыңызды.

Қазақ тіліне қатысты заң талаптары сақталмағаны және мәселені дауға айналдырғаны үшін компания басшылығы атынан қазақ халқы алдында кешірім сұрауды.

Осы талапты он күн мерзім ішінде қарап, жауап беруді.

Абзал Құспан

President & CEO of «Air Astana»

Peter Foster

Copy:

«BAE Systems PLC» company

Acting by power of attorney behalf of Oguz Dogan;

                                                         Abzal Kuspan

CLAIM PRIOR TO THE COURT:

Dear Peter Foster!

Looking at your background, I see you have worked number of countries, namely Australia, Philippine, Honk Kong and other Asia, Europe countries managing like «John Swire and Sons (HK)», «Cathay Pacific Airways Ltd», «Philippine Airlines Inc»., «Royal Brunei Airlines» companies.

You came to Kazakhstan as a President of the company «Air Astana» in 2005. It shows you have been living in Kazakhstan nearly to 15 years.

By reviewing you both life and business experiences, I do understand and unfortunately agree with your behaviour such as ignoring sensitive things like culture, language and moral. It is a clear like these things are mostly undermined in the third world countries like Kazakhstan. And you are aware of this well.

Despite of the rule, that written well and clearly «service staff and crew members of civil airline of the Republic of Kazakhstan have to know fluently the state (Kazakh) language in their duty», only your company can against it claim to the court. Only in our country every single judge tend to avoid take an action because of the party is your ignorant company. Only in our country your company can disrespect and deny any court’s decision. Because you and your company do know that nobody comes against you and all the decisions give nothing. Prior and after the Oguz Dogan case, I addressed several official letters warning to keep consumers’ right. Unfortunately, no serious and meaningful letters were sent to me back yet.

However, there are some people like Tursagulova Aigul Tursynqyzy (judge of Turksib district court, Almaty), and Oguz Dogan who can fight against infringement and not only can use their Constitutional rights well, also can demand respect the law in Kazakhstan.

On 9 October, in International airport Nur-Sultan occured an incident. Crew staff of «FlyArystan, the affiliate company of the Air Astana did not allow to fly  the consumer Oguz Dogan. The reason is Oguz Dogan is in «black list» by your company. In a result, Oguz Dogan and his wife and their child were disembarked, though they have tickets to the flight.

Definitely, I do know that it is worth nothing losting its 1-2 consumers’ right for the big company like Air Astana and you and your company even do not care about that.

So, reminding you that you live in Kazakhstan where certain laws work and importantly there are open-minded, intelligent people who follow the laws and demand do the same from others, I ask you give answers to the next queries:

• What is a policy and your personally view and your company to Kazakh language?
• What is a policy and your personally view and your company to the state laws?
• Is the consumer Oguz Dogan included to the «black list» because of the previous court decision?
• To what laws or normative rules of Kazakhstan is the «black list» of Air Astana based ?
• If the «black list» is not based to Kazakhstan laws, what international laws empowered it, and was it ratified by the Parliament of the Republic of Kazakhstan?
• How do your company keep and follow the decision of the Turksib court, Almaty which is in the force, literally «Not providing servise in Kazakh language of the crew members which belongs to company Air Astana considers inlawful»?

Dear Peter Foster, hope your meaningful and in-depth answer the above mentioned questions and the rising problem. Sure, as usual you might be forward the questions to low level managers who can’t give proper answer for this important and sensitive question. Nevertheless, we are going to act not only the laws of Kazakhstan, if needs we will take action further. So, I believe you will take the question seriously and provide reply personally to your third world consumers like we!

On the basis of above questions, relying on 6 section, Art 8 of Civil Law of the Republic of Kazakhstan, and Art 22 of «Protection of consumers’ right of the Republic of Kazakhstan»,

REQUIREMENT:

To consider the demand by keeping  the rule of before the court.

To take an proper action against the employees because of their malfunction which led to burning problem among the Kazakh society.

To apologise Oguz Dogan and his family and the damages have to be awarded to compensate a consumer for loss of respect and finance for tickets.

Ask publicly apologise behalf of the company front of Kazakh people for not following the laws and turning the question into conflict.

To give full and right answer within ten (10) days.

Abzal Kuspan

Abai.kz