قازاق تىلىنە قاتىستى تۋىپ وتىرعان داۋدىڭ سەبەبىنە ۇڭىلسەڭ ەرىكسىز  باس شايقايسىڭ. ويتكەنى بۇنىڭ بارلىعى وزىمىزدەگى بيلىكتىڭ ساياسي سولقىلداقتىعىنان تۋىپ وتىرعان جاساندى ءجايتتار. ماسەلەن، تەمىرتاۋداعى مەكتەپكە بايلانىستى وربىگەن وقيعانى الايىق. قالاداعى 32 مەكتەپتىڭ 4-ءى عانا تازا قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن بولىپ شىقتى. بۇنى ءبىزدىڭ شەندى-شەكپەندىلەردىڭ ءبىلىم ساياساتىنداعى جىبەرىپ وتىرعان ۇلكەن قاتەلىگى، ءتىپتى ساياسي سوقىرلىعى دەۋ كەرەك. سەبەبى ولار قازاق ءتىلىن وركەندەتۋ ءۇشىن جاسالىپ جاتقان شارالاردىڭ بارلىعىن جوققا شىعارىپ، قازىنا قارجىسىنا مەكتەپتەردە رەسەيدىڭ بولاشاق ازاماتتارىن وقىتىپ الەكتەنۋدە. وسىلاي دەمەسكە امال كەم. ەگەر ولار قازاقتىڭ قامىن ويلاسا، ورىس تىلىندەگى مەكتەپتەردى قارجىلاندىرۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ الدە بولاشاق ۇرپاقتىڭ بىرىڭعاي ورىسشا ءبىلىم الىپ شىققانىنا مەملەكەت مۇددەلى مە؟ مەملەكەتىمىزدىڭ ىشكى ساياساتى، ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق مۇددە قايدا قالادى سوندا؟ بۇدان قورىتىندى شىعارساق، قازاقستاننىڭ بولاشاعىنا قازاق ءتىلى كەرەك ەمەس. ورىس ءتىلى وزگە مەملەكەتتىڭ ءتىلى. مەملەكەتتىڭ  وقۋشىلاردى وسى   تىلدە وقىتىپ، تەككە شىعىندانىپ جاتقانىنا قاراعاندا قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعىنا قاتىستى ايتىلاتىن سوزدەردىڭ ءبارى   كوپىرمە كوبىك ەكەنىنە كوزىڭ جەتەدى. ايتپەسە ءبارى كەرىسىنشە بولىپ 32 مەكتەپتىڭ تورتەۋى عانا ورىسشا، قالعانى تەك قازاقشا وقىتۋى ءتيىس ەدى.

قازاق تىلىنە قاتىستى تۋىپ وتىرعان داۋدىڭ سەبەبىنە ۇڭىلسەڭ ەرىكسىز  باس شايقايسىڭ. ويتكەنى بۇنىڭ بارلىعى وزىمىزدەگى بيلىكتىڭ ساياسي سولقىلداقتىعىنان تۋىپ وتىرعان جاساندى ءجايتتار. ماسەلەن، تەمىرتاۋداعى مەكتەپكە بايلانىستى وربىگەن وقيعانى الايىق. قالاداعى 32 مەكتەپتىڭ 4-ءى عانا تازا قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن بولىپ شىقتى. بۇنى ءبىزدىڭ شەندى-شەكپەندىلەردىڭ ءبىلىم ساياساتىنداعى جىبەرىپ وتىرعان ۇلكەن قاتەلىگى، ءتىپتى ساياسي سوقىرلىعى دەۋ كەرەك. سەبەبى ولار قازاق ءتىلىن وركەندەتۋ ءۇشىن جاسالىپ جاتقان شارالاردىڭ بارلىعىن جوققا شىعارىپ، قازىنا قارجىسىنا مەكتەپتەردە رەسەيدىڭ بولاشاق ازاماتتارىن وقىتىپ الەكتەنۋدە. وسىلاي دەمەسكە امال كەم. ەگەر ولار قازاقتىڭ قامىن ويلاسا، ورىس تىلىندەگى مەكتەپتەردى قارجىلاندىرۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ الدە بولاشاق ۇرپاقتىڭ بىرىڭعاي ورىسشا ءبىلىم الىپ شىققانىنا مەملەكەت مۇددەلى مە؟ مەملەكەتىمىزدىڭ ىشكى ساياساتى، ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق مۇددە قايدا قالادى سوندا؟ بۇدان قورىتىندى شىعارساق، قازاقستاننىڭ بولاشاعىنا قازاق ءتىلى كەرەك ەمەس. ورىس ءتىلى وزگە مەملەكەتتىڭ ءتىلى. مەملەكەتتىڭ  وقۋشىلاردى وسى   تىلدە وقىتىپ، تەككە شىعىندانىپ جاتقانىنا قاراعاندا قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعىنا قاتىستى ايتىلاتىن سوزدەردىڭ ءبارى   كوپىرمە كوبىك ەكەنىنە كوزىڭ جەتەدى. ايتپەسە ءبارى كەرىسىنشە بولىپ 32 مەكتەپتىڭ تورتەۋى عانا ورىسشا، قالعانى تەك قازاقشا وقىتۋى ءتيىس ەدى.

ايتەۋىر تىلگە قاتىستى ساياساتتىڭ ءدۇبارا تۇستارى وتە كوپ.   جوعارعى وقۋ ورىندارى جونىندە دە وسىلاي دەۋگە بولادى. ۋنيۆەرسيتەتتەردەگى وقۋ ءادىسى دە ءالى قازاق  جانە ورىس توپتارىن  ەكىگە ءبولىپ وقىتقان كەڭەس كەزىنەن كەلە جاتقان ەسكى جۇيەمەن جۇمىس ىستەيدى. ەگەر ۇكىمەتتىڭ قازاق تىلىنە قاتىستى ايتقان ۋادەلەرى شىن بولسا، قازىردەن باستاپ بولاشاق كادرلاردى نەگە تەك قازاق تىلىندە تاربيەلەۋدى قولعا الماسقا؟ ولاردى ورىس تىلىندە وقىتىپ شىعارۋدىڭ جانە وعان مەملەكەتتىڭ ەسەبىنەن كوپ اقشا ءبولىپ  شىعىندانۋدىڭ ماقساتى مەن ءمانىسىن تۇسىنە المادىق...ەۋروپا ەلدەرىنىڭ  لوگيكاسىنا سالساڭ، ولار مۇندايدى مەملەكەتتىڭ قارجىسىن تەككە شاشۋ، اقىلعا سىيمايتىن ابسۋرد دەپ باعالار ەدى. وكىنىشكە قاراي، بىزدە وسىنداي اقىلعا سىيمايتىن، ءتىپتى مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعىنا قاۋىپتى ىسىراپشىلدىقتى قالىپتى نارسە دەپ قابىلدايتىن ساناسىزدىق قالىپتاسقان.  ءبىلىم سالاسىنداعى باسسىزدىق وسىلاي جالعاسا بەرسە، 2030 جىلعا قاراي ءوز ءتىلىن بىلمەيتىن، ۇلتىنىڭ ۋىزىنا جارىماعان شالا قازاقتاردىڭ   تاعى ءبىر تولقىنى شىعاتىنىنا كۇمانىڭىز بولماسىن. ويتكەنى وتارسىزدانۋ پروتسەسىن قازىردەن باستاپ قولعا الماساق كەيىن ونىڭ زاردابىن تاعى تارتاتىنىمىزعا ءشۇبا جوق.

مەملەكەتتىك ءتىل ەڭ الدىمەن قالادا قالىپتاسادى. ويتكەنى ول زامان اعىمىنا قاراي بەيىمدەلىپ، تەحنولوگيا مەن عىلىم جاڭالىقتارىنا ىلەسە وتىرىپ دامۋى ءتيىس. ايتپەسە كوشتەن قالىپ قويادى. ال تەحنيكا تىلىنە اينالا الماعان ءتىل-بۇقارانىڭ قاتىناس قۇرالى بولۋدان قالادى. ءبىز قازىر وسى ۇدەدەن شىعا الماي وتىرمىز. قولىمىزدا بارلىق مۇمكىندىك بولا تۇرا ءتىلدىڭ دامۋىنا قاساقانا كەدەرگى جاساۋدامىز. ال،  تەملەكەتتىڭ ءتول تىلىندە تۇسىنىسە المايتىن ەل- ۇلت بولىپ ۇيىسۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلادى. ءبىزدىڭ دىتتەگەنىمىز وسى ما سوندا؟ ەلىمىزدەگى وسىنداي بولاشاعى بۇلىڭعىر باستامالاردى ويشا قورىتىپ قاراساڭ، ءبىز كەلەشەكتە قازاق مەملەكەتىن ەمەس، ءدۇبارالار مەملەكەتىن قۇرۋعا جانتالاسىپ  جاتقانداي كورىنەمىز. شەتەلدەن كەلەتىندەردىڭ قازاقستاننان رەسەيدىڭ الدەبىر گۋبەرنياسىنا كەلىپ-كەتكەندەي اسەرمەن قايتاتىنى دا وسىدان..ەڭ وكىنىشتىسى وسىنداي تۇسىنىكسىز تۇيتكىلدەرگە ەل تۇتقاسىن ۇستاعانداردىڭ ءوزى تۇرتكى  بولۋدا. سەبەبى بۇنداي بىلىقتاردى رەتتەپ وتىراتىن ناقتى ۇلتتىق يدەولوگيا مەن باعدار جوق. ونى قالىپتاستىرۋعا تالپىنىس تاعى  بايقالمايدى. بۇل ءىستىڭ العا جىلجۋىنا قازاقستانداعى ساياساتتىڭ نەگىزگى تىزگىنىن ورىستىلدىلەردىڭ ۇستاپ وتىرعانى دا كەدەرگى كەلتىرۋدە. ال ولار جۋىق ارادا قازاق ءتىلىن ءتيىستى تۇعىرىنا قوندىرىپ، ونى مەملەكەتتىك يدەولوگيانىڭ وزەگىنە اينالدىرۋعا قۇلىقسىز.

«اباي-اقپارات»

جولىمبەت ماكىشەۆ.. makishev_777@mail.ru