www.worldometers.info  - بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ليتسەنزياسىن العان بىردەن ءبىر ينفورماتسيالىق-اناليتيكالىق سايت. قىسقاشا سيپاتتاساق «الەمنىڭ جالپى جاعدايى» دەپ ايتۋعا بولادى. كوروناۆيرۋستىڭ الەم ەلدەرىندەگى تارالۋى جانە باسقا دا مالىمەتتەردى جۋرناليستەر نە ايتادى ەكەن دەپ كۇتپەي-اق وسى ارادان باقىلاي الاسىز.

مىناۋ كەستەدە قىتايدىڭ ناتيجەسى كۇماندى. 80881 ادام وسى ناۋقاسپەن اۋىرعان، قايتىس بولعاندار – 3226, ەمدەلگەندەر 68715 ادام.

بىراق، وسى مالىمەتتەردى شىن دەپ ويلاساق، قىتاي بۇعان تەمىردەي ءتارتىبىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزدى. ءتاج ۆيرۋسى باستالىپ از ۋاقىتتان كەيىن قىتاي بۇكىل قالانى جاپتى. ءتىپتى، قالاعا كىرەتىن جولداردى ۇكىمەت تاراپىنان ادەيى ءبۇلدىردى. كوپتەگەن عيماراتتاردىڭ شىعار ەسىگىن تەمىر تورمەن دانەكەرلەپ تاستادى. جالعىزدىققا، قاماۋعا توزبەگەن كەيبىر ادامدار ءوز-وزىنە قول جۇمساۋعا دەيىن باردى. بالا-شاعاسىنان، وتباسىنان الىستا قامالىپ قالعاندار مىڭ-ميلليونداپ ەدى. بيىك عيماراتتان ءوز-ءوزىن لاقتىرعاندار دا تابىلدى. بىراق، كوممۋنيستىك جۇيەنىڭ ءتارتىبى ءبارىبىر دە تەمىردەي سۋىق، قاتال بولدى.

وسى كەستەدە ۆيرۋسقا شالدىققانداردىڭ سانىنىڭ كوپتىگى جاعىنان ەكىنشى ەل اۋەل باستا جاپونيا بولاتىن. ءدال قازىر وسى وبانى جەڭۋدە وڭ كورسەتكىشكە جەتكەن ەلدەردىڭ ىشىندە ەڭ تابىستىسى دا جاپوندار. ولار نە ىستەدى؟ العاش قىتايدىڭ ۋحان قالاسىنان بارلىق مەملەكەتتەر ءوز ادامدارىن قۇتقارىپ، الىپ كەتىپ جاتقاندا، وتانىنا قايتۋدان باس تارتىپ، بۇكىل الەمدى تاڭ قالدىرعان دا جاپوندار بولاتىن. ۆيرۋس ارقالاپ، ءوز ەلىنە قايتۋدى نامىس ساناعان سامۋرايلاردىڭ رۋحى اتا جاۋى قىتايدىڭ ءوزىن تەبىرەنتتى، ءسۇيىندىردى. ەلگە اۋرۋ تاراپ جاتقان مەزگىلدە ءار ەلگە ساياحاتتاپ كەتىپ ورالعان جاپوندار كارانتين مەرىزىمى بىتكەنشە لاينەردەن، ارنايى قوناقۇيلەردەن شىعۋدان دا باس تارتتى. ءاربىر حالىق ەشقانداي قىسىمسىز، بۇيرىقسىز-اق بارلىق تالاپتاردى بۇلجىتپاي ورىندادى. ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىن ۇلت نامىسى، جاناشىرلىق، ءار ادامعا دەگەن ءوتىنىش دەپ تۇسىنەتىن ەل ەكەنىن تاعى ءبىر دالەلدەدى.

ال كەستەدە امەريكا، فرانتسيا، ءتىپتى ەڭ العاش جانە ەڭ كوپ اۋرۋ تارالعان وڭتۇستىك كورەيانى «باسىپ وزعان» نەمىستەردىڭ بەيعامدىعى ءار كىمدى تاڭ قالدىرادى. مەديتسيناسى الەم بويىنشا ماڭدايالدى مەملەكەتتىڭ اسا مىقتى ەكونوميكالىق قۋاتى بۇل اۋرۋعا نە ءۇشىن دارمەنسىزدىك تانىتىپ جاتقانىن ءبىر قۇداي ءبىلسىن. كەيبىر اقپاراتقا سەنسەك، ولار اۋرۋمەن كۇرەسۋگە قۇلىقسىز. جان سانىنىڭ 60 پايىزعا جۋىعىن زەينەتكەرلەر قۇرايتىن ەل وبا ارقىلى بۇل «ادىلەتسىزدىكتەن» قۇتىلعىسى كەلەدى-مىس. ول دا مۇمكىن!

وسى اۋىر جاعدايدى قايىسپاي ەڭسەرىپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ قاتارىنا وڭتۇستىك كورەيانى دا جاتقىزۋعا بولادى. قازىرگى ەڭ اۋىر جاعداي ەۋروپا ەلدەرىندە. جالپى جاقتان العاندا شالدىققاندار مەن قايتىس بولعاندار سانى كۇرت ارتىپ، ەمدەلگەندەر سالىستىرمالى تۇردە ازايىپ كەلەدى. بۇل ەسەلەنۋ بىزگە «شاحمات تاقتاسىنداعى ماتەماتيكا» دەيتىن ءۇندىنىڭ اڭىزىن ەسكە سالادى. ءبىراز كۇن بۇرىن حالىقارالىق ساراپشىلار مەن عالىمداردىڭ «الەمدە بۇل اۋرۋعا 60 ميللليون ادام شالدىعۋى مۇمكىن» دەيتىن ۇرەيلى بولجامىنا قاراي گرافيكتەگى دياگرامما سىزىعى تىك ۇشاق سەكىلدى كوتەرىلىپ، جاقىنداپ بارا جاتىر.

بەيرەسمي دەرەكتەردە قىتايداعى ءار ناۋقاستى ەمدەپ جازۋ ءۇشىن 100 مىڭ دوللاردان ارتىق اقشا جۇمسالدى دەيدى. ونى ەمدەۋگە جۇمسالاتىن ءدارى-دارمەكتەردىڭ ءبىزدىڭ ەلدە وندىرىلمەيتىنىن، ونداي تەحنيكانىڭ ءبىزدىڭ ەلدە جوقتىعىن، كوروناۆيرۋستى بىردەن انىقتايتىن قۇرىلعىعا ۇكىمەتتىڭ تىم كەش تاپسىرىس بەرگەنىن، ونىڭ الدىن الۋعا جۇمسالاتىن ادام كۇشى مەن قارجىنىڭ جەتىسپەيتىنىن جانە وعان مىنا سۋرەتتەردەگى ۇرەيلى ساندى مالىمەتتەردى قوسىڭىز. بۇدان وتكەن قاۋىپتى، بۇدان وتكەن اپاتتى جاعدايدى ەلەستەتۋ مۇمكىن بە؟!

قازاقتىڭ بيلىككە دەگەن سەنىمى مىڭ ولسە دە، ءبىر تىرىلگەن ەمەس. بىراق، قانشا جەردەن ۇكىمەتكە قارسى بول، بيلىككە نارازى بول، ءدال وسى كەزەڭدە سولاردىڭ ايتقانىنا كونىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ايداعانىنا جۇرۋدەن باسقا جول جوق! مەنىڭ ۇكىمەتىمدە كوممۋنيستىك ءتارتىپ تە، وزىمدە جاپوندىق ەتيكا دا جوق (بىزدە دەپ ايتىپ نامىسىڭىزعا تيگىم كەلمەيدى). ءوزىمىزدى ءوزىمىز عانا قۇتقارامىز. قازاقى بەيعامدىق، نەمقۇرايلىلىق ءومىرىڭىزدى جارعا باستاۋى مۇمكىن!

«ساقتانساڭ ساقتايمىن» دەگەن. ءتاڭىر-تاعالا ءبارىمىزدىڭ ساۋلىعىمىز بەن سابىرىمىزدى بەكەم ەتسىن!

قايسار قاۋىمبەك 

Abai.kz