مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا: «قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى ءرولى كۇشەيىپ، ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالاتىن كەزەڭى كەلەدى دەپ ەسەپتەيمىن» - دەگەنى قانى قازاق دەپ بۇلكىلدەپ، جانى الاش دەپ اۋىراتىنداردى ءبىر جاساتىپ تاستادى.

بىراق مۇنداي دارەجەگە جەتۋ ءۇشىن، پرەزيدەنتىمىزدىڭ پىكىرىنشە، ءبارىمىز داڭعازا جاساماي، جۇمىلا جۇمىس جۇرگىزۋىمىز كەرەك. پرەزيدەنتىمىز قويعان وسى مىندەتتى ورىنداۋ ءبىزدىڭ دە ازاماتتىق بورىشىمىز دەپ ويلايمىز. قازاق ءتىلى تەك كۇندەلىكتى ومىردە عانا ەمەس، وتاندىق جانە تمد تۇركى تىلدىلەر اراسىندا ينتەرنەت تىلىنە اينالۋى كەرەك. رف قاۋىرت جۇرگىزىلىپ جاتقان جاپپاي ورىستاندىرۋ ءۇردىسى وسى ەلدەگى تۇركى تىلدەس حالىقتاردى قىرعىز جانە قازاق تىلىندەگى ينتەرنەت كەڭىستىكتەگى رەسۋرستارعا بەت بۇرعىزا باستادى. 

بىراق... سويلەۋ ءتىلى التى ءتۇرلى ديالەكتىگە بولىنگەن قىرعىز ءتىلى بۇل مىندەتتى اتقارا المايدى. رف تۇركىلەرىنىڭ ءۇمىتى تەك قازاقتا عانا. تمد تۇركىلەرىن ورىس الەمىنەن اجىراتۋ ءۇشىن اقىل-ويدى جاۋلاۋشى نەووتارشىلدىقپەن ينتەرنەت-رەسۋرس ءۇشىن كۇرەسۋىمىز كەرەك. ەندى ينتەرنەت باسقىنشىلىق كەستەسىن ءبىر بايقاستاپ كورەيىك:

«كامپتىق باعدارلامالار جانە قازاق ينتەرنەت ءتىلى» وتكەن سايلاۋداعى پرەزيدەنتتىكتەن ۇمىتكەرلەردىڭ ەشقايسىنىڭ باعدارلاماسىندا ءسوز بولماعانى ءۇشىن ءبىر كەزدەردەگى تەلەارناداعى قازاقى ۇلەس ءۇشىن كۇرەستىڭ جالعاسى بولىپ تابىلاتىن وسى ءدۇمپۋ جۋرناليستەر تاراپىنان تاعىدا كوتەرىلە باستادى. سوندا بۇل ۇلەس ۇلتقا ەمەس، وسى سالادا ىستەيتىن: انا تىلىندە قالام تارتىپ، ينتەرنەت بەينەباياندا ءوز ويىن ورتاعا سالاتىن جۋرناليستەرگە عانا كەرەك پە؟ قوعام نەگە «قازاق ينتەرنەت دەربەستىگى» ءۇشىن كۇرەسپەيدى؟ ورىسشا ءدىلىمىز بەن دىنىمىزگە جات دۇنيەلەردى قابىلداي بەرەتىن ءبىز رف قۇرامىنداعى الدەبىر ۇلتتىق فەدرالدى وكرۋگپىز بە؟

ءبىزدىڭ قازاق تىلىندەگى ينتەرنەت كەڭىستىكتەگى رەسۋرستارىمىزعا مۇددەلىلىك تانىتىپ وتىرعان قىرىم تاتارلارى، قۇمىق، باشقۇرت، تاتار، قاراشاي-بالقار جانە اعا جانە اتا بۋىنى قازاقشا ۇعىناتىن شەشەن-ينگۋشتاردى جانە وا قىرعىز، قاراقالپاق، وزبەك پەن تۇركىمەننىڭ سويلەۋ ءتىلى قازاققا جاقىن ديالەكتىلەرىن قايدا قويامىز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا قازاق ينتەرنەتى ۇلتتىق تار شەڭبەردەن شىعىپ، حالىقارالىق دارەجەگە بەت بۇردى. بۇنى ورىس ءتىلدى ازشىلىقتى بەت پەردە ەتىپ، ۇلتسىزدانعان ازاماتتىق قوعام قۇرۋدى باستى ماقسات ەتكەن قازاق بيلىگى ەسكەرگىسى كەلمەيدى. 

تۇرعىندارىنىڭ سانى جاعىنان الەمنىڭ 100 ەلىنىڭ ىشىندە 68 ورىنداعى ۇلتىمىز 1989 جىلعى ساناقتا ءوز ەلىندە 6,5 ميلليون بولسا، 2019 جىلى 12,2 ميلليونعا جەتتى. سوندا ۇلتىمىز 100 پايىزعا جۋىق وسىمگە قول جەتكىزدى. بىراق رەسمي بيلىك ەتنوستىق ءوسىمدى شەتقاقپاي قىلىپ، جالپى حالىقتىق ءوسىم جاعىنا بۇرا تارتىپ، قر 30 جىلدا 12 پايىزعا عانا ءوستى دەگەندى العا تارتادى. ءبىز وزبەكتەر 32 ميلليونعا كوبەيىپ، 44-ءشى ورىنعا تابان تىرەدى دەپ قىزعانىشپەن قارايمىز. تاپ ءبىز سياقتى ءوز ەلىندە 100 پايىزعا ءوسىپ-ونە العان جوق.  بىراق وسى ءوسىمدى مادەني كونتەنت سالاسىندا، اتاپ ايتساق، الەمدىك ينتەرنەت كەڭىستىگىنەن كورە الماي وتىرمىز. نەگە؟!

ەندى سوڭعى 10-15 جىلداعى الەمدىك ينتەرنەت كەڭىستىگىندەگى تىلدىك تانىمالدىقتىڭ ستاتيستيكاسىنا كوز جىبەرەيىك. 

ينتەرنەت-رەسۋرس بويىنشا باستى ساراپشى Internet World Stats-تىڭ 2001-2011 جىلدارداعى 10 جىلدىققا ارنالعان دەرەگى بويىنشا كەڭ تاراعان ينتەرنەت ءتىلىنىڭ 10-ىنا تومەندەگى تىلدەر ەندى.

2009 جىلى اعىلشىن ءتىلىن قولدانۋشىلار 464 ملن. ادام (29,1%). 2011 جىلى 565 004 126 ادام (26,8%).

 2000-2008 ارالىعىندا قىتاي ءتىلىن قولدانۋشىلار 9 ەسە ءوسىپ، 321 ملن-عا جەتىپ، 20,1% قۇراسا، 2011 جىلى 24,2%-عا جەتىپ، 509 965 013 ادام بولىپ وتىر. 

2009 جىلى ىسپان تىلدىلەر ۇلەسى 130 ملن. ادام (8,2%) بولسا، 2011 جىلى 164 968 742 قولدانۋشىعا (7,8%) وسكەن.

وسىلايشا اعىلشىن، قىتاي جانە ىسپاندار العاشقى ۇشتىككە ورىن تەپسە، قالعان 7 ورىندى: جاپون، پارەڭ (فرانتسۋز), پارتوگال، نەمىس، اراب، ورىس جانە كارىس تىلدىلەر يەلەندى. 

2009 جىلى جاپون ىنتەرنەت-users (users|ˈjuːzəz|//قولدانۋشىلار) سانى 94 ملن. ادامدى (5,9%) قۇراسا، 2011 جىلى 99 182 000 (4,7%) قولدانۋشىعا جەتتى. 

بەسىنشى ورىندا پارەڭ تىلدىلەر تۇر. 2009 جىلى پارەڭ ءتىلى 73 ملن. (4,6%) جۇرتتى قامتىسا، 2011 جىلى بۇل كورسەتكىش مۇسىلمان وتارلارىنداعى ەلدەردىڭ جاپپاي جەتىلدىرىلگەن اراب ينتەرنەت تىلىنە كوشۋىنە وراي 59 779 525 ادامعا  (3,0%) كەمىدى.

پارتوگال تىلدىلەر ۇلەسى 2009 جىلى پارەڭدەردەن  بار بولعانى 0,1%-عا ارتتا قالىپ كەلسە، اراعا ءۇش سالىپ، 2011 جىلى 82 586 600 ادامعا (3,9%) جەتتى.

نەمىس ءتىلدى مەملەكەتتەگىلەر اۋەلگىدە 65 ملن. (4,1%) بولسا، 2011 جىلى جەلىدەگى سانىن 75 422 674 ادامعا (3,6%) جەتكىزە الدى.

اراب تىلدىلەر ءوز سانىن 2011 جىلى  65 365 400 قولدانۋشىعا (3,3%) پارەڭ ءتىلدى مۇسىلمانداردىڭ اراب ءتىلىن تۇتىنا باستاۋى ارقاسىندا وسىرە ءبىلدى. ال، 2009 جىلى 41 ملن. ادام عانا (2,6%) بولعان ەدى.

جاڭا عاسىردىڭ سوڭعى جىلدارىن سولتۇستىك كورشىمىز 38 ملن. (2,4%) ىنتەرنەت-users اشسا، 2011 جىلى تىلدىك قولدانىلۋ اياسىن ورتا ازيا ەلدەرى ارقاسىندا 59 700 000 مىڭ (3,0%) جەتكىزدى.

وسى وندىقتى 2009 جىلى 36,8 ملن. (2,3%) ىنتەرنەت قولدانۋشىسى بولعان، كارەيا 2011 جىلى 39 440 000 (2,0%) جەتكەن كارىس ەلى تۇيىندەيدى. 

Internet World Stats مالىمەتى بويىنشا ينتەرنەتتەگى 2012-2019 جىلدارداعى ەڭ تانىمال ىنتەرنەت تىلدەرىنىڭ وندىعى تومەندەگىدەي:

اعىلشىن - 25,2%
قىتاي ديالەكتىلەرى (9) - 19,3%
ىسپان - 7,9%
اراب - 5.2%
پارتوگال - 3,9%
يندونەزيا/مالاي - 3,9%
پارەڭ - 3,3%
جاپون - 2,7%
ورىس - 2,5%
نەمىس - 2,1%

2013 جىلعى دەرەك بويىنشا قازاقستانداعى ىنتەرنەت سوشتۇكتەر (search/ىزدەۋ) جۇيەسى تومەندەگىدەي بولىپ كەلەدى:

- Google – 860 مىڭ  ىنتەرنەت-users (51,4%);
- ياندەكس – 415 مىڭ  ىنتەرنەت-users (24,8%);
- Search.Mail.ru – 360 مىڭ  ىنتەرنەت-users (21,5%);
- Bing – 9 مىڭ  ىنتەرنەت-users (0,5 %);
- Rambler – 6,5 مىڭ  ىنتەرنەت-users (0,4 %);
- Webalta – 4 مىڭ  ىنتەرنەت-users (0,2%).

رف، ۋكراينا جانە قازاقستانداعى 2019 جىلعى ىنتەرنەت سوشتۇكتەر (search/ىزدەۋ) جۇيەسى كەستەسىنە كوز جىبەرتىن بولساق:

دۇنيەگە كەلىپ، ۇلتىمىزدى جاھانداسۋ داۋىرىندە الەمگە تانتىتقان قازاق ينتەرنەت سەگمەنتىنە 26 جىل تولىپ وتىر. قازاقشالانعان qz ەمەس، ورىسشالانعان نۇسقاداعى كz  ايماعىنداعى ورىس ءتىلدى بارشا سايت شارتتى تۇردە قوس ءتىلدى بولىپ كەلەدى. قازاقتىڭ كوزىن الداۋ ءۇشىن تەرەزە باسىن تەڭ ۇستايتىندارى مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار مەن اقپاراتتىق اگەنتتىكتەردىڭ ەلەكتروندى پورتالدارى. قالعاندارى، ياعني  كوممەرتسيالىق، ويىن-ساۋىق جانە جاڭالىق سايتتارى بولسا، قازاق تىلىندە ەشتەڭكە بەرگىسى كەلمەيدى. ونىسىن اۋدارماشىعا اقى تولەۋدىڭ اقشا شىعىنىن كوتەرە المايمىز دەگەن سىلتاۋمەن جۋىپ شايادى. 

وسى ورايدا: «نە ۇتتىق، نە ۇتىلدىق؟» دەگەن الاشتىق جالپىۇلتتىق پروبلەمالىق ساۋالدىڭ باسى قىلتيادى. 

وسىدان 15 جىلداي بۇرىن رەسمي ستاتيستيكادا قازنەتتەگى سايتتىڭ 5,6% عانا قازاقشا كونتەنتكە ورىن بەرسە، اعىلشىنشاعا 12% ۇلەس بەرگەنى انىقتالعان بولاتىن. رەسمي ستاتيستيكانىڭ قۇلاعىن ۇستاپ وتىرعان بيلىك تاراپىنان قازىر ونىڭ ۇلەس سالماعى قانشا ەكەندىگىن ەشكىم بىلمەيدى. ءتىپتى تەرەزە باسىن تەڭ ۇستايتىن مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار مەن اقپاراتتىق اگەنتتىكتەردىڭ ەلەكتروندى پورتالدارى قازاقشا نۇسقاسىن كوز الداۋ ءۇشىن اشىپ قويعاندىعى دا جاسىرىن ەمەس. ءارى بەرىلەتىن اقپارات قاشان اۋدارىلعانشا ورىسشا نۇسقاسىنان كوپ كەشىكتىرىلىپ جارىق كورەدى. 

كەڭەستىك كەزەڭدە «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتى كسرو بيلىگى جاڭالىقتارىن جانە سالاقۇلاش 4-5 بەتتىك قاۋلىلار مەن پلەنۋمداردى، سەزدەر ماتەريالدارىن  «كاز پراۆداداعى» ورىسشاسىمەن ءبىر مەزەتتە بەرەتىن. ناعىز قوس تىلدىلىك زاڭمەن ساقتالاتىن. ەندى ءبارى كەرىسىنشە. نەگە؟ سەبەبى بىزدە جەرگىلىكتى حالىقتىڭ تىلدىك ەرەكشەلىگىن اياققا تاپتايتىن «وتارشىلدىق لينگۆوفاشيزمگە» نەگىزدەلگەن ورىسشا ءبىر تىلدىلىك ۇستەمدىك قۇرىپ وتىر. بيلىكتىڭ كەيبىر تۇتقالارى سانالى تۇردە از ساندى سلاۆيانداردىڭ ىعىنا جىعىلعان «دياسپورالىق لينگۆوپۋتينزممەن» قازاقتى رف نەووتارلاپ بەرۋ ءۇردىسىن جۇرىسىنەن جاڭىلماي جۇرگىزىپ كەلەدى. سونىمەن ەلىمىزدە ورىس ءتىلدى گۋمانيتارلىق ديكتاتۋرا مىقتاپ ورنىقتى. وسى نەووتارلاۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەۋشىلىك بۇگىنگى قازنەتتىڭ دە باستى ۇستانىمىنا اينالدى. بۇدان بىلاي ۇلتىمىز بۇعان مۇلدەم جول بەرمەۋى كەرەك. وزگەنىڭ تىلىندە سايراۋشىلدىقتىڭ كەسىرىنەن مەملەكەتتىك ينتەرنەت قاۋىپسىزدىگىمىز قىل ۇستىندە تۇر.

بار سىلتاۋ قارجىلاندىرۋدا. ويتكەنى، قازاق نۇسقاسىن مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردان باسقاسى زاڭ مىندەتتەگەن سوڭ امالسىزدان اشىپ، ەندى اقشا تولە دەپ الاقان جايادى. ءيا، مەملەكەت اقشاسى بارىنە جەتپەيدى. ول تەك بىرىڭعاي قازاق ءتىلدى سايتتارعا عانا ءبولىنۋى كەرەك. سوندىقتان ورىس تىلىندە اشىلاتىن، اشىلعان سايتتارعا قازاقشاسى 70-30 پايىزدىق ۇلەستى ساقتاۋدى زاڭمەن مىندەتتەيتىن ۋاقىت تۋدى. جانە وسى 30 پايىزدىڭ 20-سى ورىسشا، 10-ى اعىلشىنشا بولۋدى «ۇشتۇعىلى تىلشىلدەر» قۇپتاۋى كەرەك. ەگەر وعان كونبەسە، مەنشىك يەلەرى ازاماتتىعىن الماستىرىپ، رف ينتەرنەت ايماعىنا اۋىسسىن. قازاقستاندا تۇردى ەكەن وسى ەلدە ءوز سايتىن اشتىم ەكەن، ءتىلىم ورىسشا دەپ بالسىنبەي، اۋدارماشى ىزدەپ وتىرىك قارمانباي قازاق جۋرناليستەرىن جۇمىسقا الىپ،  الاشتىق ينتەرنەتتىڭ دامۋىنا پاتريوتتىق ۇلەسىن قوسسىن. ءتىلدى يمپەريالىق وركوكىرەكتىكپەن نە بولماسا، ورىسقۇلدىق كورسوقىرلىقپەن بىلمەسە بىلمەسىن، بىراق، ونىڭ 70 پايىزدىق ۇلەس سالماعىمەن وركەن جايۋىنا قول ۇشىن بەرسىن. 

سوڭعى دەمى قالعانشا ورىس ءتىلدى ءبىر تىلدىلىكتى تۋ ەتىپ، جالعان قوس تىلدىلىكتىڭ شاشباۋىن كوتەرگەندەردىڭ، بيلىكتەگى ۇلتسىزدانعان ورىس ءتىلدى ازاماتتىق قوعام دەرتىنە شالدىققان يدەولوگتاردىڭ باستاماسىمەن  ەل ۇكىمەتى 2007 جىلى «گوسۋدارستۆەننىي يازىك رك»-عا 66 ملن. اقشا جۇمسادى. 2008 جىلى ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن 5 ملرد. تەڭگە ءبولدى. ودان قازاق ءتىلدى ينتەرنەتكە كوك تيىن تيگەن جوق. قازىردە ءبولىنىپ كەلەدى. تەندەردە باسىمدىق كوپ وقىلادى-مىس دەگەن سىلتاۋمەن بىرىڭعاي ورىس ءتىلدى سايتتارعا بەرىلەدى. ءارى ورىس ءتىلدى قازاقستاندىق سايتتاردى 3 ملن. ورىس دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرى مۇلدەم قارامايدى. سەبەبى قر سايتتارى رف سايتتارىنىڭ جانسىز كوشىرمەسى. وزدەرى ەلىمىزدەگى ينتەرنەت رەسۋرستاردىڭ قاقپاعىن قولدارىندا ۇستاپ وتىرعان سوڭ، ورىس تىلدىلەر كيبەرجيەندىكپەن كوز بوياۋشىلىق جاساپ كوپ قارالىمدىلىقتى قوسىپ جىبەردى دە، قازاقشاسىن از قارايدى دەگەن ميفتىك جەلبۋازدىقتى قوزداتادى. جالپى، قر وزگە ۇلت وكىلدەرى ءبىزدىڭ تەلەارنالارداعى رەسمي تىلدەگى حابارلاردى بەيىل تانىتىپ كورمەيدى، رەسمي تىلدەگى جاريالانىمدارى باسىم سايتتارىمىزعا ىقلاس تانىتىپ كوپ كىرە بەرمەيدى. 

كوپتەگەن ەلدەردىڭ باس اۋرۋىنا اينالعان Chinatown//چاينا-تاۋن – «قىتايلىق ءشارى»;  唐人街 نەمەسە 华埠 دەرتى ينتەرنەتتى دە جاۋلاپ الدى. وعان بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتىڭ تۇرعىندارىنىڭ وزگە ەلدىڭ ءتىلىن ەكىنشى انا ءتىلى ساناۋى تومەنگى كەستەدە بەرىلىپ وتىر.

سوندىقتان تەندەر دەگەن بالەدە ورىس ءتىلدى سايتتارعا اقشا ءبولۋدى دوعارۋ كەرەك. بولە قالعاندا قازاق ءتىلدى ماتەريالدارعا جۇمسايسىڭ دەپ مىندەتتەگەن ءجون. ايتپەسە، قازاق ءتىلدى ينتەرنەتتى ارنايى قارجىلىق قولداۋسىز مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن جالپاق شەشەيلىك اقشا شاشاتىن ءداستۇر وسىلاي جالعاسا بەرەدى. مەملەكەتتىك تىلدەگى ەمەس جەكەمەنشىك سايتتارعا اقشا بولمەي، جارنامانى تازا قازاقشا عانا بەرۋدى زاڭمەن رەتتەپ، 70 پايىزدىق الاشتىق ۇلەس سالماقتى مىندەتتەيتىن كەز تۋدى.  

ءتۇيىن. قۇداي ءوزى كۋا «كامپتىق قازاقي باعدارلامالار جانە جالپىالاشتىق ينتەرنەت ءتىلى» جايىندا ءالى كۇنگە نە شالا ءتىلدى وپپوزيتسيا، نە بيلەپ-توسەپ وتىرعان ورىس ءتىلدى بيلىك تۇيەقۇس سياقتى باسىن قۇمعا تىعىپ الىپ وتىر. ونىڭ سەبەبى، تاپ وسى پروبلەمانى كوتەرە الاتىن ەل يەسى، جەر قوجاسى قازاق ءتىلدى قاۋىمعا انا تىلىندە بەلسەندى قيمىل جاسايتىن، قاۋىرت قايرات قىلاتىن ۇلتتىق پارتيا قۇرۋعا زاڭمەن تىيىم سالىنعاندىعى.

الەمگە تانىمال كامپتىق باعدارلامالار، ونلاين سەرۆيستەر، ويىندار اعىلشىن تىلىنەن تىكەلەي ءسوز قابىلداۋ ارقىلى ۇلتتىق سويلەۋ تىلىمىزگە بەيىمدەلىپ قازاقتانۋ كەرەك. قازاق ءتىلدى ينتەرنەتتىڭ مەديا-بيزنەسمەندەر قاۋىمىن تاۋەلسىزدىك ۇلاندارى اراسىنان قالىپتاستىرۋ ءۇشىن  ناقتى شارا جاسالۋعا ءتيىس. قازاق ءتىلدى جاستاردىڭ ۇسىنعان قاناتقاعارلارىنا تەگىن قارجىلىق قولداۋ جانە ينتەرنەتتەگى اۋدارما كينولار، ءتۇرلى تاقىرىپتاعى تارجىمالىق ونلاين كىتاپحانالار اشۋىنا جانە كامپتىق باعدارلامانى جاساۋى ءۇشىن جەڭىلدەتىلگەن 1-2 پايىزدىق ۇزاق مەرزىمدىك نەسيەلەر بەرىپ، سايتتارىنىڭ دامۋىنا دەمەۋ جاسالۋى كەرەك-اق. قازاقي ورتا دەپ تانىلعان، مۇلدەم ورىستانبايتىن قىزىلوردا، اتىراۋ، ماڭعىستاۋ ايماقتارىندا جاستارعا ارنالعان كينو جانە تەلەحيكاياتتار سايتتارى اشىلىپ، وسى وڭىرلەردەگى بىلىكتى جاستاردىڭ ارالاسۋىمەن 1980-2020 جىلدار ارالىعىنداعى ەڭ ۇزدىك تەلە دۇنيەلەر ءدىلى جاقىن قىتاي، جاپون، كارىس، جانە ءدىنى جاقىن اراب، ءتىلى جاقىن تۇرىك تىلدەرىنەن  قازاقشالانسا كوپ نارسە ۇتار ەدىك. جانە بالالارعا ارنالعان الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك تەلەارنالارى قازاق تىلىندەگى سايتتار ارقىلى تەلەحابار تاراتۋىن جولعا قوياتىن ۋاقىت جەتتى. قازاق ينتەرنەت ءتىلىن ءام باعدارلامالارىن رەتكە كەلتىرىپ، ينتەرنەت ونىمدەرىمىزبەن ءتىلى جاقىن وا ەلدەرىنە، رف تۇركىلەرىن ەكسپانسيالايتىن داۋىرگە اياق باسۋىمىز كەرەك. سوندا ۇكىمەت بولگەن اقشا قارجىلىق جاعىنان ءوزىن اقتايدى. قازاق ءتىلى ورىس الەمىندەگى تۇركىلەردىڭ تۇتىناتىن ينتەرنەت ءتىلى ەكەندىگىنە بيلىكتىڭ كوزىن جەتكىزۋ ءۇشىن ناقتى شارالار ازىرشە جەكە تۇلعالار ارقىلى ىسكە اسىرىلۋ ۇستىندە. تەك وسىعان ءورىستىلدى بيلىك مۇرشا بەرسە...

ەندىگى جەردە بۇكىل ۇلت بولىپ، اعىلشىن مەن ورىستىڭ ىنتەرنەت قۇلدانۋىنا جول بەرىپ قاراپ وتىرۋعا ەش بولمايدى.

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz