كۇز سارى ءتۇستى ساعىنىش ارقالاپ تا كەلە الادى، سونداي-اق ول قوڭىر مۇڭ دا قۇشتىرا الادى... وتكەن كۇزدىڭ الاش ءۇشىن ارقالاپ كەلگەن ەڭ ءبىر اۋىر قايعىسىنىڭ ءبىرى ارامىزدان جۇرەگىنىڭ ءار ءلۇپىلى ۇلتىم دەپ سوققان تابىلدى دوسىموۆ سىندى وتتى ازاماتتى الىپ كەتۋى بولدى. ەشتەڭەگە توقتاۋ بەرمەس، ءتىپتى  ءبىر ساتكە دە مويىن بۇرماس اساۋ ۋاقىت انە-مىنە دەگەنشە دوڭعالاعىن 365 رەت اينالدىرىپ ۇلگەرىپتى-اۋ. سولايشا تابىلدىنى جوقتاعان سارى جاپىراق اق قارعا ورانىپ، ول قايتا كوكتەپ، قايتا سول سۇرقاي كۇزدەگىدەي قوڭىر تۇسكە بويالدى.

ارينە، اجالدى القىمنان الىپ، «نەگە انانى الىپ كەتتىڭ، ول جاقسى ادام ەدى عوي، نەگە مىناۋ ءجۇر، ونىڭ ەشكىمگە پايداسى جوق» دەۋگە پەندە بالاسىنىڭ دارمەنى جەتپەسى حاق. ول دا، كىم ءبىلسىن، «كوزى تىرىسىندە قادىرلەپ جەتىستىردىڭ بە؟» دەپ، ءوزىمىزدى ۇيالتپاسا دەڭىز... باسقاسى باسقا، ءدال مىنا جاعدايدا ولاي دەسە، جاۋاپ بەرۋدىڭ ءوزى قيىن. نەگە؟ سەبەبى تابىلدى دوسىموۆتىڭ ەسىل ەڭبەگىن ەرەكشە باعالاعاندار وتە از بولدى، اندەرى راديوتولقىنداردان وتە سيرەك بەرىلىپ، تەلەارنالار ءتىپتى ونىڭ جارقىن ءجۇزىن جىلىنا ءبىر كورسەتتى مە، كورسەتپەدى مە؟ ءجا، قۇرعاق ءسوزدى قايتەمىز، ودان گورى ناقتىلىققا كوشىپ، ۇلتتىڭ ءۇنى - قازاق راديوسىنان نەگە تابىلدىڭ ءانى بەرىلمەيتىنىن سۇراساق. جالپى، التىن قوردا قالىپ پا ءۇنى؟

التىن يمانباەۆا، قازاق راديوسىنداعى التىن قوردىڭ جەتەكشىسى:

كۇز سارى ءتۇستى ساعىنىش ارقالاپ تا كەلە الادى، سونداي-اق ول قوڭىر مۇڭ دا قۇشتىرا الادى... وتكەن كۇزدىڭ الاش ءۇشىن ارقالاپ كەلگەن ەڭ ءبىر اۋىر قايعىسىنىڭ ءبىرى ارامىزدان جۇرەگىنىڭ ءار ءلۇپىلى ۇلتىم دەپ سوققان تابىلدى دوسىموۆ سىندى وتتى ازاماتتى الىپ كەتۋى بولدى. ەشتەڭەگە توقتاۋ بەرمەس، ءتىپتى  ءبىر ساتكە دە مويىن بۇرماس اساۋ ۋاقىت انە-مىنە دەگەنشە دوڭعالاعىن 365 رەت اينالدىرىپ ۇلگەرىپتى-اۋ. سولايشا تابىلدىنى جوقتاعان سارى جاپىراق اق قارعا ورانىپ، ول قايتا كوكتەپ، قايتا سول سۇرقاي كۇزدەگىدەي قوڭىر تۇسكە بويالدى.

ارينە، اجالدى القىمنان الىپ، «نەگە انانى الىپ كەتتىڭ، ول جاقسى ادام ەدى عوي، نەگە مىناۋ ءجۇر، ونىڭ ەشكىمگە پايداسى جوق» دەۋگە پەندە بالاسىنىڭ دارمەنى جەتپەسى حاق. ول دا، كىم ءبىلسىن، «كوزى تىرىسىندە قادىرلەپ جەتىستىردىڭ بە؟» دەپ، ءوزىمىزدى ۇيالتپاسا دەڭىز... باسقاسى باسقا، ءدال مىنا جاعدايدا ولاي دەسە، جاۋاپ بەرۋدىڭ ءوزى قيىن. نەگە؟ سەبەبى تابىلدى دوسىموۆتىڭ ەسىل ەڭبەگىن ەرەكشە باعالاعاندار وتە از بولدى، اندەرى راديوتولقىنداردان وتە سيرەك بەرىلىپ، تەلەارنالار ءتىپتى ونىڭ جارقىن ءجۇزىن جىلىنا ءبىر كورسەتتى مە، كورسەتپەدى مە؟ ءجا، قۇرعاق ءسوزدى قايتەمىز، ودان گورى ناقتىلىققا كوشىپ، ۇلتتىڭ ءۇنى - قازاق راديوسىنان نەگە تابىلدىڭ ءانى بەرىلمەيتىنىن سۇراساق. جالپى، التىن قوردا قالىپ پا ءۇنى؟

التىن يمانباەۆا، قازاق راديوسىنداعى التىن قوردىڭ جەتەكشىسى:

- 2007 جىلى قازاق راديوسىنىڭ ۇلكەن ءبىر جوباسى - «اتامەكەن اسپانى­مەن» اتىراۋعا باردىق. سوندا ەل ىشىندە ءجۇرىپ، ونشا ەلەنبەي كەتكەن ونەر يەلەرىن ىزدەپ، سولاردىڭ شىعارمالارىن جيناعان بولاتىنبىز. اراسىندا التىن­نىڭ سىنىعىنداي تابىل دا بار. اق جايىققا جەتىسىمەن جۋرناليستەر بار شارۋانى جيناپ قويىپ، بىردەن سول تا­بىل­دى اعامىز تۇرىپ جاتقان ماحامبەت اۋدانىنا تارتىپ تۇردى. وزىمەن جۇزدە­سىپ، سۇحباتتاسىپ، سوندا ءان جيناعىن دا الا كەلىپ ەدى. ساپاردان ورالىسىمەن الگى اندەردى اۋە تولقىنىنا بەرۋ ءۇشىن كوركەمدىك كەڭەسكە ۇسىندىق. الايدا ءبىزدىڭ كوركەمدىك كەڭەستىڭ تالابى اۋەس­قويلىقتان گورى كاسىبي دەڭگەيى جوعارى، سوسىن ساپالى جازىلعاندىعىنا قاتتى دەن قويدى ما، بىلمەيمىن، ايتەۋىر، تا­بىل­دى اندەرىن راديودان بەرۋگە رۇقسات بەرىلگەن جوق. كوركەمدىك كەڭەس مۇشە­لەرىنىڭ تالعامى بيىك بولدى ما ەكەن... ەندى تابىلدى ارامىزدا جوق. ال ول شىعارماشىلىق مول مۇرا قالدىردى عوي. ول كەرەكسىز بولىپ قالا ما؟ قازىرگى قوعام كەرەك ەتپەگەن كۇننىڭ وزىندە كەلەر ۇرپاق ىزدەسە، ءبىز نە دەپ اقتالامىز؟ سوندىقتان ءبىز وسى جاعىن اقىلداسا كەلە، التىن قورعا تابىل اندەرىن قا­بىل­داۋدى، تىزىمدەپ، اندەردى بىرتىندەپ وڭدەپ، ساقتاۋدى ءوز موينىمىزعا الىپ وتىرمىز. مەنىڭشە، تابىلدى ىزدەيتىن ۇرپاق مىندەتتى تۇردە قىلاڭ بەرەدى، ءتىپتى شىعارمالارىن تالاپ الىپ، تامسانا ورىندايتىنىنا دا سەنەمىن.

بۇگىندە قازاق راديوسىنان بارد، قازاق­شا ايتقاندا، ءوزى اقىن، ءوزى سازگەر، ءوزى ورىن­داۋشى، ءبىر سوزبەن ايتقاندا، جىراۋ تابىل­دىنىڭ، وكىنىشكە قاراي، ءوز داۋسىمەن ورىن­داعان اندەرى بەرىلمەسە دە، وزگە ورىنداۋ­شىلاردىڭ زامان تالابىنا ساي وڭدەپ، ارلەپ ورىنداعان ءبىردى-ەكىلى اندەرى بەرىلىپ ءجۇر. اتاپ ايتقاندا، مۇقاعالي ماقاتاەۆ­تىڭ سوزىنە جازىلعان «ۇناتامىن مەن سەنى» ءانى مەن فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ سوزىنە جازىلعان «قىز ماحابباتى» اندەرى  تارازدىق ءانشى ءمادينا ساعىمباەۆانىڭ، تاعى دا ءبىر فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ سوزىنە جازىلعان «مەن ساعان عاشىق ەمەس ەم» اتتى ءانى «سەرىلەر» توبىنىڭ ورىن­داۋىن­دا ەفيرلەردەن بەرىلىپ ءجۇر. وسىلار­دىڭ ىشىندە ءمادينا ساعىمباەۆا اۆتوردىڭ ءوزىنىڭ كوزىن كورىپ، اندەرىن ءوز قولىنان العان ەكەن. ءبىز انشىگە قوڭىراۋ شالدىق.

ءمادينا ساعىمباەۆا، ءانشى:

- مەن 2005 جىلى قالدىبەك قۇر­ماناليەۆتىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن بولعان الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايىندا وتكەن «قازاق ءانى» كونتسەرتىندە ساحنا سىرتىندا تابىلدى اعامەن ال­عاش تانىستىم. قاراپايىمدىلىعى عوي، سوندا ءوزى جانىما كەلىپ، داۋسىمدى ۇنات­تى ما ەكەن، الدە ءوزىنىڭ اندەرىن ورىنداۋعا كەلەدى عوي دەدى مە، اندەرىن ۇسىندى. ءتورت ءانىن الدىم، سونىڭ ەكەۋىن «ۇناتامىن مەن سەنى» مەن «قىز ماحاب­باتىن» شىعارىپ ۇلگەردىم. الدىڭعىسىن تىڭداپ، ۇناتتى، كەيىنگى «قىز ماحاب­با­تىن»، اتتەڭ-اي، تىڭداپ ۇلگەرمەي كەتتى. ارامىزدان كەنەت كەتىپ قالارىن كىم بىلگەن؟.. ارامىزدىڭ شالعايلىعى، ياعني مەنىڭ تارازدا، ول كىسىنىڭ اتىراۋدا بول­عاندىعى دا ءاندى ەستۋىنە كەدەرگى بولدى دەسەم بولعانداي. ەندى قالعان ەكى ءانىن شىعارسام دەپ ءجۇرمىن، موينىمدا پارى­زىم بارداي سەزىنۋدەمىن. جانى­ما باتاتىنى - وسىنداي تاماشا دارىن يەسىن كوپشىلىكتىڭ بىلە بەرمەيتىنى، وعان، مەنىڭشە، اعامىزدىڭ ناسيحاتىنىڭ ازدىعى سەبەپ دەر ەدىم. سونان سوڭ راديودان اعامىزدىڭ ءبىر ءانى بەرىلىپ ءجۇر. سوزدەرى تۇنعان قاتە. مەندە اعا­نىڭ ءوز قولىمەن بەرگەن دۇرىس نۇسقاسى بار، الگى ورىنداۋشىلار مۇمكىندىك بولسا مەنەن سونى السا نە جۇبايى قار­لىعاشتى تاۋىپ السا. ويتكەنى ومىردەن ءوتىپ كەتتى ەكەن دەپ، اۆتوردىڭ مۇراسىنا قيانات جاساۋعا بولمايدى عوي. جاي ايتا سالماي،  ءاربىر ءاننىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مەن جۇگىن سەزىنۋ كەرەك.

تابىلدى دوسىموۆ ەسىمىن اۋىزعا العان تۇستا قازاق مادەنيەتىنىڭ جاناشىرى يمان­عالي تاسماعامبەتوۆتەي تۇلعانىڭ اتىن اتاماي ءوتۋ ايىپ بولار. كەزىندە انشىگە قولىنان كەلگەنشە قولداۋ كورسەتكەن بىردەن-ءبىر ازامات - وسى اعامىز. ال ەندى ءاربىر ءانىن ىزدەپ، ءار شىعارماسىن تىرنەكتەپ جيناۋ ءبىر ادامنىڭ قولىنان كەلەر ءىس ەمەستىگىن تۇسىنسەك، بارد-ءانشىنىڭ جوقتاۋ­شىسى ءاربىرىمىز ەكەنىن تۇيگەنىمىز ءجون. سەبەبى تابىل ءوز سەزىمىن عانا جىرلاعان جوق، ول جاي ليريك سازگەر عانا ەمەس، ول - زاماننىڭ ءاربىر قۇبىلىسىنا، ۇلتىنىڭ باسىنا تۇسكەن ءار كەزەڭگە ءۇن قاتقان جىراۋ. كوپتىڭ كوكەيىندە جۇرگەندى، كوپ ايتا المايتىندى تابىل ايتتى. ول قورىققان جوق. ءتىپتى جەلتوقساننىڭ ىزعارىنان دا ىققان جوق... ءبىزدىڭ ارامىزدا تابىل سىندى بارد، بىلايشا ايتقاندا، جىراۋلار كوپ ەمەس، وتە سيرەك. ساۋساقپەن ساناپ شىقپاساق تا، ءبىر تابىلدىڭ ءوزىن ناسيحاتتاۋعا نەگە كۇش سالماسقا؟ شىعارمالارىن جارىققا شىعارىپ، مۇراسىن كوپ قولدانىسىنا ەنگىزەتىن ۋاقىت جەتتى ەمەس پە؟ الدە تابىل­دى دوسىموۆ تەك اينالاسىنداعى دوستارى مەن ۇلى ابىلعا عانا قاجەت پە؟ ايتپاقشى، «تەكتىدەن تەكتى تۋسا يگى» دەپ قازاق اتامىز ايتقانداي، تابىلدىڭ ۇلى ابىلدىڭ جاسى 15-تە، اناسى قارلىعاشپەن بىرگە اقتاۋدا تۇرادى. اكە اندەرىن ورىنداپ جۇرگەن الگى ۇلدىڭ «ورىنداۋشىلىق ماقامىنا دەيىن اكەسىنەن اۋمايدى» دەيدى كورگەندەر. الايدا ءبىز ءۇشىن جالعىز ابىل عانا ەمەس، قازاقتىڭ ءار ۇلىنىڭ تابىلدىڭ اندەرىن ابىل سىندى جاتقا ايتقانى ماڭىزدى.

تابىلعا

اقىن ەڭ، ءانشى ەڭ

اينالعان كۇللى ماقتانعا،

قالايشا ءتۇستىڭ قورقاۋلار

قۇرعان قاقپانعا؟

رۋحىڭ ءجۇر بىرگە،

«قۇلاقتان كىرىپ بويدى الار»

اسەم ءان بولىپ شىرقايتىن

تالماي اق تاڭعا.

ۇمتىلدىڭ العا، توبەنى تۇتپاي قاناعات،

شىڭدارعا جەتسەڭ، يتەردى

بىرەۋ جارالاپ.

ويىڭدا سەنىڭ توعىستى كۇندە مىڭ قيال،

ءانىڭ مەن جىرىڭ بىزدەرگە ەندى امانات!

قايعىعا بولەپ،

اعايىن-تۋىس، جۇرتىڭدى،

ءوزىڭ  دە تىيىپ ءاپ-ساتتە اسەم كۇلكىڭدى.

قوشتاستىڭ ەرتە،

قوراباي اعا ايتقانداي:

«سامعايتىن كوككە قاناتتىڭ

ءبىرى قىرقىلدى».

وكپەلەتتى مە بوس كەۋدە

جاندار جانىشتاپ،

سولاردان بەزىپ،

كەتتىڭ بە بىزدەن الىستاپ؟

ءتىرىنىڭ قولىنان كەلەرى سول عوي،

تابىلجان،

جۇرەرمىز ءار كەز ەسكە الىپ،

قۇران باعىشتاپ.

بيجان قالماعامبەتوۆ، تابىلدىڭ دوسى، اقتوبە قالاسى

«الاش ايناسى» گازەتى