قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى زاڭىنىڭ قابىلدانعانىنا (قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تiل تۋرالى 1997 ج. 11 شiلدەدەگى № 151-I قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى 2008.21.11.) 11 شىلدەدە 16 جىل تولدى. بىراق بۇل زاڭ ءوز سالاسى بويىنشا رەتتەۋشى فاكتورعا اينالۋدىڭ ورنىنا شيەلەنىس تۋدىرۋشىنىڭ رولىندە بولۋدا. نەلىكتەن؟ سەبەپتەر رەتىندە زاڭعا تىلدىك، زاڭدىق جانە قيسىندىق تاراپتان تالداۋ جاساي وتىرىپ، جاۋاپ بەرەمىز. سوندا كونستيتۋتسيانى مەملەكەتتىك ءتىل پايداسىنا وزگەرتۋدى كوكسەيتىندەردىڭ قاراپايىم زاڭنىڭ قاۋقارى نەگە جوقتىعىنا كوزدەرى جەتەر.

1.زاڭ اتاۋى بويىنشا تالداما.

زاڭنىڭ قازاق تىلىندەگى  باس تاقىرىبى ورىس تىلىندەگى «تىلدەر تۋرالى» دەگەن ناقتى ۇعىمدى تارىلتىپ، جەكەشە تۇردە «ءتىل تۋرالى» دەگەن تۇسىنىكپەن شەكتەلگەن.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى زاڭىنىڭ قابىلدانعانىنا (قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تiل تۋرالى 1997 ج. 11 شiلدەدەگى № 151-I قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى 2008.21.11.) 11 شىلدەدە 16 جىل تولدى. بىراق بۇل زاڭ ءوز سالاسى بويىنشا رەتتەۋشى فاكتورعا اينالۋدىڭ ورنىنا شيەلەنىس تۋدىرۋشىنىڭ رولىندە بولۋدا. نەلىكتەن؟ سەبەپتەر رەتىندە زاڭعا تىلدىك، زاڭدىق جانە قيسىندىق تاراپتان تالداۋ جاساي وتىرىپ، جاۋاپ بەرەمىز. سوندا كونستيتۋتسيانى مەملەكەتتىك ءتىل پايداسىنا وزگەرتۋدى كوكسەيتىندەردىڭ قاراپايىم زاڭنىڭ قاۋقارى نەگە جوقتىعىنا كوزدەرى جەتەر.

1.زاڭ اتاۋى بويىنشا تالداما.

زاڭنىڭ قازاق تىلىندەگى  باس تاقىرىبى ورىس تىلىندەگى «تىلدەر تۋرالى» دەگەن ناقتى ۇعىمدى تارىلتىپ، جەكەشە تۇردە «ءتىل تۋرالى» دەگەن تۇسىنىكپەن شەكتەلگەن.

جەكەشە تۇردە اۋىزەكى نۇسقادا «سۋ»، «جەر» سەكىلدى جالپىلاما سيپاتتا ايتىلاتىن  جاعدايدىڭ ناقتى جايتتاردى رەتتەيتىن زاڭ شەڭبەرىندە قولدانىلۋى قيسىنسىز، قاتە ەكەنى ەسكەرىلمەگەن.ويتكەنى، بۇل زاڭ ءبىر عانا قازاق ءتىلىن قولدانۋدى ەمەس، ەلدەگى ونداعان زاڭداردى قولدانۋ ماسەلەسىن رەتتەيتىن اكت رەتىندە ورىن العان. سوندىقتان زاڭ اتاۋىنىڭ قازاقشا نۇسقاسى ورىسشاسىنا كەرەعار، ءدۇدامال سيپاتتا كورىنىس تاپقان.
2.پرەامبۋلا بويىنشا تالداما.

«وسى زاڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تiلدەردiڭ قولدانىلۋىنىڭ قۇقىقتىق نەگiزدەرiن، مەملەكەتتiڭ قاراۋدى قامتاماسىز ەتەدi.» دەگەن سويلەمدەگى «وسى» ءسوزى ءوز ورنىندا ەمەس، ونىڭ ورنىنا قازاق ءتىلىنىڭ قالىپتاسقان ستيلىنە سايكەس «بۇل» سىلتەۋىشى قولدانىلۋى كەرەك. بۇل - زاڭجوبانىڭ ورىسشا ازىرلەنىپ، شالا اۋدارىلعانىنىڭ ءبىر كورىنىسى.قازاقستان زاڭدارىنداعى ورىستىڭ «ناستوياششي» ءسوزىن «وسىمەن» بالامالاۋ زاڭدامالىق قۇجاتتاردا تىلدىك ساۋاتسىزدىق بولىپ قالىپتاسىپ وتىر.

3. زاڭ ءماتىنى بويىنشا تالداما

ا)

1 تاراۋ. جالپى ەرەجەلەر
1-باپ. نەگiزگi ۇعىمدار
2-باپ. وسى زاڭنىڭ رەتتەيتiن ماسەلەسi

مەملەكەتتiك، مەملەكەتتiك ەمەس ۇيىمدار مەن جەرگiلiكتi ءوزiن-ءوزi باسقارۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتiندە تiلدەردi قولدانۋعا بايلانىستى تۋىندايتىن قوعامدىق قاتىناستار وسى زاڭ رەتتەيتiن ماسەلە بولىپ تابىلادى.
وسى زاڭ جەكە ادامدار اراسىنداعى قاتىناستاردا جانە دiني بiرلەستiكتەردە تiلدەردiڭ قولدانىلۋىن رەتتەمەيدi.

كەلتىرىلگەن تارماقتا 2- سويلەم بيىل قابىلدانعان «تىلدەردى دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسىنداعى» ەل ازاماتتارىنىڭ 95 پايىزعا دەيىن مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ تالابى مەن مەجەسى ءوزارا قايشى. سەبەبى، مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسى مىنا تارماقتا كورسەتىلگەندەي قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەت پەن ازاماتتار اراسىنداعى ەمەس، 1- سويلەمدە كورسەتىلگەندەي، «مەملەكەتتiك، مەملەكەتتiك ەمەس ۇيىمدار مەن جەرگiلiكتi ءوزiن-ءوزi باسقارۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتiندە تiلدەردi قولدانۋعا بايلانىستى تۋىندايتىن قوعامدىق قاتىناستار». بۇل - رەتتەلەتىن زاڭدىق نورما عانا. ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى 100 نەمەسە 90 پايىزىنىڭ ءبىلىپ-بىلمەۋى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىس ءتيىلى بولىپ تابىلاتىن قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنا ەشبىر قاتىسى جوق! بۇل - ماسەلەنى قاسقانا بۇرمالاۋ! بۇل - مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءوز مىندەتتەرى بولىپ تابىلاتىن  تالاپتى، ازاماتتارعا ىسىرىپ سالۋ كورىنىسى. ءوز بەتىمەن كۇن كورىپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىنا دا، تىلىنە دە قاتىسى جوق! اتالمىش جايت، قازاق ءتىلىنىڭ كەرى كەتۋىنە بىردەن ءبىر كىنالى مەملەكەتتىك ۇيىمدار ەكەنىن تاعى ءبىر ايگىلەنۋىن قىمتاي وتىرىپ،ماسەلەنىڭ شەشىمىن باسقا جاققا بۇرۋدى كورسەتەدى.

ءا)

4-باپ. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتiك تiلi

بۇل تارماقتا كورسەتىلگەندەي، مەملەكەتتىك ءتىل - ازاماتتاردىڭ مەملەكەتپەن، باسقا دا ۇيىمدارمەن، ءوزارا قاتىناس قۇرالى ەمەس، ونداي تالاپ كورسەتىلمەگەن، تارماقتاعى پايىم - قازاق ءتىلىنىڭ رەسمي قاتىناستاردى رەتتەيتىن ءتىل، ياعني، رەسمي ءتىل ەكەندىگى، ەڭ اۋەلى مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەن ۇيىمدار ءتىلى ەكەندىگى.

ۆ)

وسى باپتىڭ 2- سويلەمىندە: «قازاقستان حالقىن توپتاستىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتiك تiلدi مەڭگەرۋ - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربiر ازاماتىنىڭ پارىزى. » دەلىنگەن، بۇل - زاڭعا ساي ەمەس دەكلاراتيۆتىك سويلەم، ول تالاپ رەتىندە ەشكىمگە دە قولدانىلمايدى.ەشبىر ازاماتقا بۇل زاڭ تالابى قولدانىلا المايدى، سەبەبى، پارىزدى ورىنداۋ اركىمنىڭ ءوز شارۋاسى، ءوز ەركى.

گ)

ونىڭ ەسەسىنە كەلەسى سويلەم مىنا تالاپتان تۇرادى: «ۇكiمەت، وزگە دە مەملەكەتتiك، جەرگiلiكتi وكiلدi جانە اتقارۋشى ورگاندار: قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتiك تiلدi بارىنشا دامىتۋعا، ونىڭ حالىقارالىق بەدەلiن نىعايتۋعا;...» بۇل تارماق بويىنشا ەلدىڭ كەز كەلگەن ازاماتى اتالعان مەملەكەتتىك ورگاندارعا نارازىلىقپەن جاۋاپقا تارتۋعا ابدەن مۇمكىندىگى بار.بىراق ءازاماتتاردىڭ(تىپتى، مەملەكەتتىك قىزمەتتەگىلەردىڭ دە) مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە مىندەتى ايقىندالماعان.

د)

5-باپ. ورىس تiلiن قولدانۋ

مەملەكەتتiك ۇيىمداردا جانە جەرگiلiكتi ءوزiن-ءوزi باسقارۋ ورگاندارىندا ورىس تiلi رەسمي تۇردە قازاق تiلiمەن تەڭ قولدانىلادى.

كەلتىرىلگەن باپتىڭ كۇشى مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى ايتىلعان 4-باپتىڭ كۇشىمەن پاراپار.ەكى باپتا دا قازاق پەن ورىس تىلدەرىنىڭ رەسمي تۇردە قولدانىمى عانا ناقتى ايتىلعان، بىراق ازاماتتاردىڭ قازاق ءتىلىن دە، ورىس ءتىلىن دە بىلۋگە مىندەتى كورسەتىلمەگەن.الايدا، كونستيتۋتسيانىڭ 7-بابىنىڭ 2-تارماعىنىڭ بۇل زاڭدا دا قايتالانۋى ارتىق جانە دە «رەسمي تۇردە» ۇعىمى انىقتالماعاندىقتان، «ورىس ءتىلى مەملەكەتتىك تىلمەن بىردەي نەمەسە مەمتىلدىڭ ورنىنا قولدانىلادى» دەگەن ۇعىم قوعامدا قالىپتاسىپ وتىر. شىن مانىندە بۇل اتازاڭ مەن وسى زاڭداعى بۇل قايتالانعان تارماق ناقتىلانباعاندىقتان، ورىس ءتىلىنىڭ دە مەملەكەتتىك مارتەبەسىن جاسىرىن تۇردە ايشىقتاپ تۇر. جانە دە، وسىدان كونستيتۋتسيانىڭ 7-بابىنىڭ 1- جانە 2-تارماعى ءبىر بىرىنە قايشىلىقتا! ونى رەتتەيتىن «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» زاڭ كونستيتۋتسيالىق كەڭەس ۇسىنىس ەتسە دە، قابىلدانباي وتىر.زاڭ شىعارۋ تاجىريبەسى مەن تەورياسى بويىنشا ءبىر زاڭنىڭ بابى ەكىنشىسىنە قايشى نە استىرتىن قايشىلىقتا بولماۋى كەرەك! جوعارىداعى جايتتى قاراپايىم ۇعىممەن بىلاي تۇسىندىرۋگە بولادى: «جۇبايدىڭ دوسى  ونىڭ زايىبىنا(ايەلىنە) دەگەن جۇبايلىق مىندەتىن ورىنداۋعا زايىپتىڭ كۇيەۋىمەن تەڭ قۇقىلى» سەكىلدى سوراقى مانگە يە.بۇل ۇعىم زاڭدالسا، ەلدە كوپجۇبايلىقتى استىرتىن زاڭداندىرۋ اكتىسى رەتىندە قابىلدانار ەدى. كونستيتتسيالىق بۇل قايشىلىقتى جويۋدىڭ ءبىر مۇمكىندىگى: كونستيتۋتسيانىڭ 7-بابىنىڭ 2-تارماعىنداعى ەتىستىكتى ەڭ بولماسا «قولدانىلۋى مۇمكىن» دەگەن مىندەتتى ەمەس نۇسقامەن الماستىرۋ.شىن مانىندە، ورىس ءتىلىنىڭ مارتەبەسى جوق، بىراق «رەسمي تۇردە» دەگەن تىركەستى قازاقتىلدى ازاماتتار «رەسمي ءتىل» دەپ قابىلداپ ءجۇر.

ە)

8-باپ. تiلدەردiڭ قولدانىلۋى

مەملەكەتتiك تiل قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتiك ورگاندارىنىڭ، ۇيىمدارىنىڭ جانە جەرگiلiكتi ءوزiن-ءوزi باسقارۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىس جانە iس قاعازدارىن جۇرگiزۋ تiلi بولىپ تابىلادى، ورىس تiلi رەسمي تۇردە قازاق تiلiمەن تەڭ قولدانىلادى.

جوعارىدا كەلتىرىلگەن مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىم اياسى وسى تارماقتا تاعى ءبىر ناقتىلانىپ تۇر، بىراق ەلدە ۇيىمداستىرىلاتىن حالىقارالىق شارالارداعى قولدانىسى ايتىلماعان.ەندەشە ەلدە بولىپ جاتقان تالاي شارالارعا قازاق ءتىلى ەسىكتەن دە سىعالاي الماۋى ابدەن مۇمكىن، ونىڭ ەسەسىنە ماسەلەن، وبسەنىڭ استاناداعى وتىرىسى موڭعول تىلىندە دە  وتۋىنە مۇمكىندىك بار دەگەن ءسوز.

وسى تارماقتىڭ «ورىس تiلi رەسمي تۇردە قازاق تiلiمەن تەڭ قولدانىلادى.» دەپ قايتالانۋى اتازاڭداعى ورىس ءتىلىنىڭ استىرتىن مارتەبەسىن بەكىتىپ تۇر. تاعى ءبىر ەسكەرەتىن جايت: اتالمىش زاڭداعى نەگىزگى ۇعىمدار تىزبەگىندە «رەسمي تۇردە تەڭ قولدانىلادى» دەگەن ۇعىمنىڭ انىقتالماعاندىعى. سول سەبەپتى، بۇل ۇعىم «رەسمي تۇردە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ورنىنا قولدانىلادى» دەگەن پايىمدى زاڭداندىرىپ تۇر.

ج)

9-باپ. مەملەكەتتiك ورگاندار اكتiلەرiنiڭ تiلi

مەملەكەتتiك ورگانداردىڭ اكتiلەرi مەملەكەتتiك تiلدە ازiرلەنiپ، قابىلدانادى، قاجەت بولعان جاعدايدا، مۇمكiندiگiنشە، باسقا تiلدەرگە اۋدارىلۋى قامتاماسىز ەتiلە وتىرىپ، ولاردى ازiرلەۋ ورىس تiلiندە جۇرگiزiلۋi مۇمكiن.

بۇل تارماق بويىنشا كەز كەلگەن ەل ازاماتى مەمورگانداردى (ۇكىمەت پەن پارلامەنتتەن باستاپ) جاۋاپقا تارتۋعا مۇمكىندىگى بار.

ز)

11-باپ. ازاماتتاردىڭ وتiنiشتەرiنە قايتارىلاتىن جاۋاپ تiلi

مەملەكەتتiك جانە مەملەكەتتiك ەمەس ۇيىمداردىڭ ازاماتتاردىڭ وتiنiشتەرi مەن باسقا دا قۇجاتتارعا قايتاراتىن جاۋاپتارى مەملەكەتتiك تiلدە نەمەسە ءوتiنiش جاسالعان تiلدە بەرiلەدi.

بۇل تارماق مەملەكەت پەن ازاماتتىڭ اراسىنداعى قاتىناس ءتىلىنىڭ ناقتىلانباعانىن كورسەتەدى.ايتالىق، افريكادان كەلگەن ءبىر ازامات قولىنا قازاقستان تولقۇجاتىن ءتۇسىردى دەيىك، ول ۇكىمەتكە ءوزىنىڭ تايپالىق تىلىندە حات جازسا، وعان ۇكىمەتتىڭ كەڭسەسى سول تىلدە جاۋاپ جازۋعا ءماجبۇر بولماق نەمەسە سول تايپا ءتىلىن بىلەتىن ادامدى شتاتتا ۇستاۋىنا تۋرا كەلەدى. ءتىپتى، كوپ ايتىلىپ جۇرگەن 140 ەتنوستىڭ ءبارىن سولاردىڭ تىلىندە جاۋاپپەن قامتۋ ءۇشىن تەك قانا ۇكىمەت كەڭسەسىندە 140 ادام ۇستاۋعا بولماسا ءار حاتتى اۋدارۋعا شىعىندانۋىنا تۋرا كەلەدى دەگەن ءسوز.قيسىنىندا،جاۋاپ مەملەكەتتىك تىلدە بولۋى كەرەك جانە ۇعىنباۋ قاۋپى بولسا،ونى ۇعىندىرۋ جەرگىلىكتى ءوزىن ءوزى باسقارۋ ۇيىمدارىنىڭ مىندەتى،ءتىپتى بولماسا، حالىقارالىق التى ءتىلدىڭ بىرىندە كوشىرمەسى جىبەرىلۋى مۇمكىن.بولماسا ازاماتتارمەن قاتىناس ءتىلىنىڭ تىزبەسى بەكىتىلۋى كەرەك، ول 140 ەمەس، ەلدەگى سانى 100 مىڭنان كەم ەمەس ەتنوس تىلدەرىنىڭ ءتىزىمى بولۋى مۇمكىن، ونىڭ سانى شامامەن 14 بولار(ودان دا از ەكەنى بەلگىلى), ونداي تىلدىك قاتىناستى،ءتىپتى اسسامبلەيانىڭ موينىنا جۇكتەۋ كەرەك، ويتكەنى، ول سول مىندەتتى الىپ وتىرعان جارتىلاي مەملەكەتتىك ورگان بولىپ تابىلادى.

ع)

13-باپ. سوت iسiن جۇرگiزۋ تiلi

قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا سوت iسi مەملەكەتتiك تiلدە جۇرگiزiلەدi, ال، قاجەت بولعان جاعدايدا، سوت iسiن جۇرگiزۋدە ورىس تiلi نەمەسە باسقا تiلدەر مەملەكەتتiك تiلمەن تەڭ قولدانىلادى.

بۇل تارماق بويىنشا سوت ءىسى مىندەتتى تۇردە مەملەكەتتىك تىلدە ءجۇرۋى كەرەك، ال جاعداي مۇلدەم كەرەعار. «قاجەت بولعان جاعدايدىڭ» قانداي ەكەنى دە زاڭنىڭ پرەامبۋلاسىندا ايقىندالماعان. كازىرگى سوت ءتىلى سوت قازىلارىنىڭ نەمەسە ارىزدانۋشى تاراپتاردىڭ ەركىمەن تاڭدالىپ وتىرعان جايت دەۋگە بولادى. شىن مانىندە سوت قازىسى قازاق تىلىندە سويلەپ، شەشىمدى قازاقشا شىعارۋى كەرەك تە، تۇسىنبەيتىن تاراپقا ىلەسپە اۋدارما ارقىلى جەتۋى كەرەك.قازاق ءتىلى مەمەلكەتتىك ءتىل بولعاننان كەيىن، مەملەكەتتىڭ اتىنان سويلەسەتىن كەز كەلگەن پەندە مەملەكەت تىلىندە سويلەپ، ونىڭ اۋدارماسىن قامتاماسىز ەتۋى مۇمكىن.

سونداي-اق، زاڭداعى «باسقا تىلدەر» دە ايقىندالماعان، بۇل تارماق بويىنشا «باسقا تىلدەرگە» جەر بەتىندەگى كەز كەلگەن ءتىل جاتۋى مۇمكىن! ءتىپتى، شەتپلانەتالىقتىڭ ءتىلى دە جاتقىزىلادى، سەبەبى، زاڭدا بۇل ۇعىم ايقىندالماعان.

ل)

3 تاراۋ. تiل - بiلiم بەرۋ، عىلىم، مادەنيەت جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى سالاسىندا

بۇل تارماققا سۇيەنسەك، ءۇيدىڭ ىشىنەن ءۇي تىگۋدىڭ كوكەسىنە تاپ بولامىز.بالاباقشالاردا ءوز تىلدەرىندە تاربيەلەنەتىن كەز كەلگەن ەتنوس وكىلدەرىنىڭ قازاقستاندا 140 دەيمىز-اۋ، جۇزدەگەن ءتۇرى بولۋى مۇمكىن،ءتىپتى ءاربىر رۋ ءوزىن ەتنوس رەتىندە جاريالاپ، بالاباقشاسىن اشۋعا مۇمكىندىك بار. سەبەبى، قازاقستان زاڭدامالارىندا ەتنوستىق توپتار (بۇل اتالمىش زاڭدا سوراقى تۇردە «ۇلت توپتارى» رەتىندە كەلتىرىلىپتى) بالاباقشا توپتارىن اشۋعا تالاپ ەتە الادى. ءسويتىپ، ول ەشقاشان قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە ءماجبۇر ەتىلمەۋى مۇمكىن، بۇل مەملەكەت پەن ازاماتتىڭ ارا قاتىناسى قاي تىلدە بولاتىنى ايقىندالماعاندىقتان! نەگىزىندە، ەلدەگى كەز كەلگەن مەملەكەتتىك  قارجىعا ء(تىپتى، ءبىلىم مەن تاربيە مەملەكەتتىك قۇندىلىق بولعاندىقتان جەكە قارجىعا دا) اشىلاتىن بالاباقشالاردا مەملەكەتتىك تىلدە تاربيە ساعاتتارىنىڭ بولۋى مىندەتتى! تارماقتىڭ سوڭعى سويلەمىنە سەنسەك، اكىمدى «بورىكپەن اتىپ ۇرىپ»، اركىم ءوز بالاباقشاسىن اشا بەرۋىنە بولادى.بۇل - سەپاراتيستىك پيعىلدى جۇزەگە اسىرۋعا بىردەن ءبىر زاڭدىق العىشارت!!!

م)

قازاقستان رەسپۋبليكاسى باستاۋىش، نەگىزگى ورتا، جالپى ورتا، تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك، ورتا بىلىمنەن كەيىنگى، جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى بiلiمدi مەملەكەتتiك تiلدە، ورىس تiلiندە، ال قاجەتiنە قاراي جانە مۇمكiندiگi بولعان جاعدايدا باسقا دا تiلدەردە الۋدى قامتاماسىز ەتەدi. ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا مەملەكەتتiك تiل مەن ورىس تiلi مiندەتتi وقۋ ءپانi بولىپ تابىلادى جانە بiلiم تۋرالى قۇجاتقا ەنگiزiلەتiن پاندەر تiزبەسiنە كiرەدi.

بۇل - الدىڭعى باپتىڭ كەلەسى ابزاتسى، «قاجەتiنە قاراي جانە مۇمكiندiگi بولعان جاعدايدا باسقا دا تiلدەردە الۋدى قامتاماسىز ەتەدi»، دەلىنگەن سويلەمدى ىسكە اسىرا باستاساق، نە بولار ەدى، ءتىپتى تاراپتار تالاپ ەتە باستاسا شە؟!

ال «ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا مەملەكەتتiك تiل مەن ورىس تiلi مiندەتتi وقۋ ءپانi بولىپ تابىلادى» دەگەن سويلەم بويىنشا ەلدەگى بارلىق ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا ءبىر-ەكى ساباقتى قازاقشا بەرىپ، قالعانىنىڭ بارلىعىن دا ورىسشاعا كوشىرۋ مۇمكىندىگى بار، سەبەبى، بۇل جەردە دە ناقتىلىق جوق، ءتىل پاندەرىنىڭ ءوزارا قاتىناسى ايقىندالماعان جانە قازاق بولىمدەرىندە كوپتەگەن پاندەر بويىنشا ءورىستىلدى ءبىلىم الۋ ىقتيمالدىعىن دا وسى تارماق مىندەتتەپ تۇر.

بۇل تالداما -  جاي عانا ءۇستىرتىن ءارى ءىشىنارا قاراپ شىققانداعى احۋال. كازىر ازاماتتاردىڭ بارلىعى دا قۇقىق بويىنشا ساۋاتتانا باستاعانىن ەسكەرسەك، ەرتە مە، كەش پە جازىلا سالعان ءۋاج زاڭدىق تالاپقا اينالىپ شىعا كەلەتىنى ءسوزسىز. سول كەزدە ەتەڭ-جەڭىمىز اشىلعان كۇيدە قالماسا بولعانى...

«اباي-اقپارات»