جادىگەر قالا جەزوكشەلەر ۇيىنە اينالىپ بارادى
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى
اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ نازارىنا!
ال بۇل تۇركىستاندىق شەنەۋنىكتەردى ويلاندىرا ما؟
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى
اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ نازارىنا!
ال بۇل تۇركىستاندىق شەنەۋنىكتەردى ويلاندىرا ما؟
ءوزىڭنىڭ تۋعان جەرىڭ، تۋعان ورتاڭ تۋرالى سىني ماقالا جازۋ — وتە اۋىر. اسىرەسە ءيسى مۇسىلمان حالقىنىڭ، تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ رۋحاني ورداسى — كيەلى تۇركىستان جايلى ءسوز قوزعاۋ كىم ءۇشىن دە وڭاي ەمەس. دەگەنمەن جازباسقا لاج، كوتەرمەسكە امالىمىز قالمادى. ول كيەلى وڭىردە — جەزوكشەلەر ۇيلەرىنىڭ قاپتاپ كەتكەندىگى.
مۇنى جازار الدىندا كوپ ويلانىپ، كوپ تولعاندىق. تۋعان جەرىڭدى سىناساڭ، ءوز قۇدىعىڭا ءوزىڭ تۇكىرگەندەي بولادى ەكەنسىڭ. دەگەنمەن تالاي جاسقا تاربيە بەرىپ جۇرگەن جازۋشى-عالىم ءارى رۋحاني ۇستازىمىز قۇلبەك ەرگوبەك اعامىزدىڭ: "عۇمىرلىق جولىڭ ەتىپ تاڭداعان جۋرناليستيكادا جالتاق بولساڭ، تايعاناقتىق تانىتىپ جاۋىردى جابا توقىساڭ، ومىرلىك ىسىڭدە ء"ولى پوزيتسيا" ۇستانساڭ — بارىڭنان جوعىڭ" دەگەن ءسوزىن قالقان ەتىپ العان سوڭ، شىندىقتى ايتپاي تۇرا المادىق. ونىڭ ۇستىنە، كيەلى شاھاردىڭ كيەسىن قاشىرۋعا بولمايتىنىن قالا باسشىلارىنا، قالالىق قۇقىق قورعاۋشىلارعا قانشا ايتقانمەن، ناتيجە بولماعان سوڭ، لاج جوق قايتا كوتەرۋگە تۋرا كەلدى.
سونشاما بۇل ايتپاۋعا بولمايتىنداي نە نارسە دەيسىزدەر عوي، ول — كيەلى جەردە جەزوكشەلەر ۇيلەرىنىڭ قاپتاپ كەتكەندىگى. ەندى ولاردىڭ ناقتى ادرەستەرىنە كەلەر بولساق، تۇركىستان قالاسىنىڭ «اسانباي اتا» بازارىنىڭ ماڭىنداعى كوپشىلىك «يۋرتا» دەپ اتاپ كەتكەن جەرىندە، سونىمەن قاتار، اتاقتى «رۇستەم» مونشاسى دا وسى تەكسىزدەردىڭ ۇيىنە اينالعان. ونىمەن قوسا، بۇرىنعى ءوزىمىز اسىر سالىپ ويناعان «التىن بالىق» بالاباقشاسى دا جەكەشەلەنىپ، ونىڭ ءبىر بۇرىشىنا ساۋنا اشىلىپ، جەزوكشەلەردىڭ تۇرعىلىقتى ورنى بولىپ وتىر. «سامال» ىقشاماۋدانىنىڭ ماڭىنداعى شاعىن «بۋتيكتەردىڭ» ىشىندە دە ارىن ساتقان قىزداردىڭ وتىرعانىن كوردىك. كورىپ قانا قويماي، وسى اتى اتالعان جەزوكشەلەر ۇيلەرىنىڭ بارلىعىن سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، «ارۋ» قىزدارمەن سۇحباتتاستىق تا. سالىستىرمالى تۇردە ايتاتىن بولساق، بۇل جاقتاعى قىزداردىڭ قىزمەت اقىسى ءىرى قالا — الماتىداعى ارۋلاردىكىمەن بىردەي بولماسا، ەش كەم ەمەس. جالپى ايتقاندا، قالادا قانشا قوناق ءۇي، مونشا-ساۋنالار بولسا، سونىڭ بارلىعىن دا ارۋ قىزدار "جاۋلاپ" العان...
ءيا، ءبىزدىڭ قوعامدا جەزوكشەلىك بارىن ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. دەگەنمەن جۇرتشىلىق تۇركىستاندى ەكىنشى مەككە، كيەلى وردا سانايدى ەمەس پە؟ ال رۋحاني استانادا وسىنداي جەڭىل ءجۇرىستى قىزداردىڭ كوپتەپ بوي كورسەتۋىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ كەرەك دەسەڭىز، وسى كيەلى وڭىرگە اياعىن باسا الماي ارمانداپ جۇرگەن قانشاما ادامدار بار. ولار قاسيەتتى تۇركىستانعا ءتاۋ ەتىپ كەلگەندە، الگىندەي ارەكەتتەردى كورىپ كوڭىلدەرى سۋ سەپكەندەي باسىلماي ما؟..
نەسىن جاسىرايىق، كيەلى جەردە جەڭىل ءجۇرىستى قىزدار ۇياسىنىڭ بار ەكەنىن بۇرىننان بىلەتىنبىز. ءتىپتى تۇركىستانداعى جەزوكشەلىك تۋرالى فاكتىنى ونداپ ساناپ، جۇزدەپ دالەل كەلتىرۋگە دە بولادى. بىراق كيەلى جەردە وسىنداي ادام توزگىسىز قاسىرەتتىڭ ورىن العاندىعى تۋراسىندا قوعامىمىزدا ءالى دە اشىق ماسەلە كوتەرىلە قويعان جوق. ال ءبىرلى-جارىم ەستىگەندەر بولسا تاڭ قالىپ، "باسقا-باسقا ءدال وسىنداي بىلىق تۇركىستاندا ورىن السا، وندا ۇيات! بۇل قالانىڭ عانا ەمەس، بۇكىل رەسپۋبليكانىڭ اتىنا ۇلكەن سىن!" دەپ جاعاسىن ۇستاپ جاتادى. بۇل تۋرالى كەيبىر تۇركىستاندىق شەنەۋنىكتەرمەن سويلەسە قالساڭىز: "ەندى تۇركىستاندا ايتىلاتىن باسقا پروبلەما قالمادى ما؟" دەپ وزىمىزگە قارسى شىقتى. ءيا، بىلاي قاراپ تۇرساق، قالادا شەشىمىن تاپپاعان ماسەلەلەر كوپ-اق. ەڭ اقىر اياعى مۇندا اۋىز سۋدىڭ ءوزى ۇلكەن پروبلەما، جارىق تا ساعاتتاپ بەرىلەدى. دەگەنمەن، ءبىزدىڭ كوتەرەر تاقىرىبىز، ايتار ويىمىز باسقا بولعاندىقتان، بۇل ماسەلەنى كەيىنگە شەگەرۋدى ۇيعاردىق. مۇمكىن وسىنداي پروبلەمانىڭ بارلىعى تەكتى ءۇيدى تەكسىز قىزداردىڭ باسقاندىعىنان قاسيەتتى شاھاردىڭ كيەسى ۇرىپ، انە-مىنە شەشىلەر ماسەلەنىڭ ءوزى قيىنداپ، اياقسىز قالىپ كەتۋى سودان شىعار، كىم ءبىلسىن؟.. ال كەيبىر شەنەۋنىكتەر: "مۇنداي پروبلەما تەك تۇركىستاندا ەمەس، الماتىدا دا بار عوي" دەيدى. قۇداي-اۋ، الماتى مەن تۇركىستاندى مۇلدەم سالىستىرۋعا كەلمەيدى عوي. تۇركىستان — رۋحاني وردا، الىس-جاقىن شەت مەملەكەتتەردەن ات باسىن بۇرىپ، ءتاۋ ەتەر قاسيەتتى مەكەن، كيەلى توپىراق ەمەس پە؟ تۇركىستاننىڭ ابىرويى، مارتەبەسى تەك قالاعا عانا ەمەس، رەسپۋبليكاعا، ءتىپتى كەرەك دەسەڭىز، بۇكىل تۇركى جۇرتىنا بەلگىلى عوي. ال وسىنداي ەكىنشى مەككە سانالاتىن رۋحاني استانادا جەڭىل ءجۇرىستى قىزدار جورتىپ جۇرسە، وندا باسقا قالالار قانداي بولماق؟! اياداي عانا ءارى كيەلى جەردەگى جەزوكشەلىكتى جويا الماي جاتىپ، الپامساداي الماتىداعىنى قالاي جويماقپىز، شەنەۋنىك مىرزالار؟!.
ءتۇيىن: جالپى ءبىزدىڭ بۇل ماقالادا سىني پىكىرلەرگە كوپ ورىن بەرگەنىمىزگە تۇركىستاندىق شەنەۋنىكتەر رەنجي قويماس. رەنجىگەن كۇننىڭ وزىندە، ءبىز مۇنى تۋعان جەرىمىزگە ادال بولۋ كەرەكتىگىن ۇققاندىعىمىزدان وسىلاي جاسادىق. جانە بۇل ءۇشىن ەشكىمنەن كەشىرىم سۇراۋعا ءتيىس ەمەسپىز. «سىن تۇزەلمەي، ءمىن تۇزەلمەيدى» دەيدى قازاق. «اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى» دەمەكشى، اكتۋالدى پروبلەمانىڭ ۋشىعىپ كەتپەي، ۋاقىتىسىندا كوتەرىلگەنى دۇرىس. ال ماقالادا كوتەرىلگەن ماسەلەلەرگە وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆ مىرزا قالاي قارايدى ەكەن؟.. جالپى ايماقتاعى ادام توزگىسىز قاسىرەتتىڭ ورىن العانىنا وبلىس اكىمى بەي-جاي قارامايدى دەگەن دەگەن ويدامىز... ءبىزدىڭ ماقسات — وي تاستاۋ، وسىنداي پروبلەمانىڭ بار ەكەنىن جەتكىزۋ. ال ونىڭ شەشىلۋى، قالىپقا كەلۋى ءتيىستى ورگانداردىڭ ىسكەرلىگىنە بايلانىستى. ايتا كەتەيىك، ءبىز بۇل پروبلەمالار تولىق شەشىلمەيىنشە، وقىرماندار نازارىنا ۇدايى ۇسىنا بەرەتىن بولامىز...
سەرىك جۇماباەۆ
