«اۋىلدىڭ بولاشاعى جوق» دەيتىندەرگە قارسىمىن
مارحابات بايعۇت، جازۋشى:
ەسىمى ەلگە تانىلعان، ايتۋلى ازاماتتاردىڭ كوبىنىڭ شىققان ءتۇبى – اۋىل. تۇعىرلى تۋعان جەردەن تۇلەپ ۇشقان تالانتتاردىڭ الماتى، استانا سىندى ۇلكەن قالالاردا شوعىرلانۋىن قالىپتى قۇبىلىس دەپ قاراستىرعان دۇرىس تا شىعار. اۋىلداعى اڭقىلداعان اعايىن «ءبىزدىڭ اۋىلدان پالەن دەگەن اقىن، تۇگەن دەگەن عالىم شىققان» دەپ ساۋساعىن سانامالاپ، بوركى داعاراداي بولادى. بىراق سول «پالەن» دەگەن اقىنى «مەنىڭ مىناداي اۋىلىم بار» دەپ ماقتانا الار ما ەكەن؟ الىپ قالاعا اتتانعاننان سوڭ، كىندىك قانى تامعان اۋىلىن تارس ۇمىتىپ كەتەتىندەر دە بار. كەيبىر قالامگەر اعالارىمىزدىڭ ءوزى اۋىلعا جاسامىس تارتقان شاعىندا مەرەيتويلارىن وتكىزۋگە عانا كەلەتىن سياقتى. قالاي بولعاندا دا ۇلت زيالىلارىنىڭ اۋىلدان قول ءۇزىپ قالعاندارى از ەمەس. ءبىزدىڭ مىندەت – اۋىل-اۋىلداعى مادەني ورتانىڭ وشاعىنىڭ وتىن كوسەۋ، استاناداعى اعالارىمىزدىڭ اۋىلداعى قيالى قيانعا شارىقتاعان ورەندەرىنىڭ ساناسىنا سەرپىلىس تۇسىرۋىنە سەپ بولۋ…
— اۋىلدا وتىرىپ-اق ادەبيەت جاساپ جۇرگەن قابىرعالى قالامگەرلەرىمىزدىڭ ءبىرى مارحابات بايعۇت ءوز ويىن بىلايشا ءوربىتتى:
– ونەر، مادەنيەت قايراتكەرلەرىنىڭ ءىرىسى بار، ۇساعى بار دەگەندەي، اۋىلدارىنا مەرەيتوي وتكىزۋگە عانا كەلەتىندەرى راس. بىراق ءبارى سونداي دەۋگە بولمايدى. ولاردىڭ اراسىندا دا ۇنەمى اۋىلىمەن بايلانىستا بولىپ، ۇلكەن ماسەلە كوتەرىپ جۇرگەندەرى دە بار. تويلاۋعا دا، ويلاۋعا دا، جۇمىس ىستەۋگە كەلەتىندەرى دە بارشىلىق. بۇل اركىمنىڭ دەڭگەيىنە، پيعىل، پەيىلىنە بايلانىستى عوي. اركىم ءوز تۋعان جەرىندە تۇرىپ، جۇمىس ىستەسىن دەۋگە دە بولمايدى. رۋحاني استانامىز الماتىدا تۇرىپ، شىعارماشىلىقپەن اينالىسقان دا دۇرىس. استانا قالاسىنا دا بارىپ جاتىر. سارىارقا كيەلى توپىراق قوي. وندا دا مادەني ورتا بىرتە-بىرتە قالىپتاسار. بىزدەن بارادى، الماتىدان بارادى دەگەندەي. نەگىزىنەن، الماتى زيالى قاۋىمنىڭ، زياتكەرلىك-ينتەللەكتۋالدىق ورتانىڭ ۇلكەن ورتالىعى بولىپ قالا بەرەدى.
– مادەني ورتانىڭ شىعارماشىلىققا تيگىزەر اسەرى بار ما؟
– ماسەلەن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ، سۋرەتشىلەر، جۋرناليستەر وداعىنىڭ شوعىرلانعان ورداسى. ع.مۇسىرەپوۆ، ع. ءمۇستافيننىڭ كەزىندەگىدەي مىقتى بولماسا دا، قالام ۇستاپ جۇرگەن قاۋىمعا تيگىزەر پايداسى بار. ادەبي ورتا دەگەنگە دە ءارتۇرلى كوزقاراس بار. ماسەلەن، بىرەۋلەر «ادەبي ورتا – مەنىڭ كىتاپحانام. بۇرىنعى وتكەن كلاسسيكتەرمەن سىرلاسام» دەيدى. كەيبىرەۋلەر باسقوسۋلاردىڭ ءوزىن مەنسىنبەيدى. «ادەبي ورتا – ءوزىم» دەيتىندەرى دە بار. قالاي بولعاندا دا، ۇلكەن اقىن-جازۋشىلار، اقىندار ءجيى-ءجيى باسقوسۋلار وتكىزىپ تۇرادى. شىعارما تالقىلايدى، پىكىرلەسەدى. بۇل باسقوسۋلار وي قوزعايدى، قالام قوزعايدى.
– ءوزىڭىزدىڭ الماتىعا كەتسەم دەگەن ارمانىڭىز بولدى ما؟
– ارينە، ارمان قالا الماتىعا كەتسەم دەگەن ويىم بولعان. الاتاۋدىڭ باۋرايىندا تۇرسام، بەتون ءۇيدىڭ 2 نە 3 قاباتى دا جەتەر ەدى. ءبىر گازەت-جۋرنالدا جۇمىس ىستەسەم، دوكتورلىق قورعاسام دەگەن قيالدارىم بولدى عوي كەزىندە. 25 جاستان 40-قا دەيىن. تاعدىردىڭ بۇرالاڭ جولى بۇيىرتپادى عوي دەيمىن. اۋىلدا قالدىق. قازىر كەش قوي ەندى.
– تۋعان اۋىلىڭىزعا قانداي كومەك كورسەتتىڭىز؟
– ءوزىم قازاقستاننىڭ بارلىق اۋىلىن جاقسى كورەم. ءار وبلىسقا بارعاندا سونىڭ شالعايدا جاتقان ءبىر اۋىلىن كورىپ كەتۋگە تىرىسامىن. اۋىلدىڭ پاتريوتىمىن. «اۋىلدار جويىلادى، بولاشاعى جوق» دەيتىندەرگە مۇلدەم قارسىمىن. ءوزىم تۇلكىباس اۋدانىنىڭ پىستەلى اۋىلىندا تۋىپ-ءوستىم. حرۋششەۆتىڭ ساياساتى كەزىندە 150-دەي تۇتىننەن 30-ى عانا قالعان شاعىن اۋىل. كلۋبى بار، باستاۋىش مەكتەبى بار. وندا شەرحان مۇرتازا مەن ءناسىر فازىل باستاعان جازۋشىلار بارىپ ەككەن باۋ بار. كلۋبى سالىنىپ، بىتپەي قالعان ەدى. قيراپ بارا جاتقان سوڭ از عانا قارجى ءبولىپ، سونى بىتىرۋگە كومەكتەستىم. ءوزىمنىڭ ەكى ەشكىم بار ەدى. سونى سويىپ اسارلاتىپ، جاردەم بەردىم. پالەندەي قامقورلىق جاسادىم دەي المايمىن…
P.S. اۋىلدا ءجۇرىپ رۋحاني ورتانىڭ كەرەگەسىن كەڭەيتۋگە ۇيىتقى بولىپ جۇرگەن تالانتتىلار تاپشى ەمەس. دەگەنمەن… ۇلت زيالىلارىنىڭ الماتىعا شوعىرلانىپ الىپ، «ءويتۋ كەرەك، ءبۇيتۋ كەرەك» دەپ قۇرعاق اقىل ايتۋى قۇمدى جەرگە شىبىق شانشىعانمەن بىردەي. اعا بۋىن مەن كەيىنگى تولقىن اراسىنداعى رۋحاني ساباقتاستىق ءۇزىلىپ بارادى. الدىڭعى اربانىڭ سوڭىنان سونارلى سوقپاق سالىپ، استاناعا بەت تۇزەۋ ەمەس، دۇرىسى – ءوز ولكەسىنە وزەگىن جۇلىپ بەرەردەي جانى اشيتىن، دارىندى جاستاردى تاربيەلەۋ. قاتارعا قوسۋ، قولداۋ كورسەتۋ. ايتارىمىز – وسى…
گۇلجان كوشەروۆا
«الاش ايناسى» گازەتى 23 ماۋسىم 2009 جىل