سول جىلى قىس ەرتە ءتۇسىپ، كارىنە مىنە كەلدى. قاراشانىڭ باسىندا بۇرق-سارق بورانداتسا، جەلتوقسان تۋماي سارى اياز ساقىلداپ تۇرىپ الدى. تەرىسكەيدەن سوققان ۇسكىرىك ەرتەلى-كەش ازىنايدى. بارىنەن قيىنى ءورىستىڭ تارىلعانى ەدى. بەلۋاردان قار ءتۇسىپ، جىلقى بىتكەن تەبىندەي الماي قىرىلاتىن بولعان سوڭ، ەل دالادان اۋىلعا ايداپ اكەلگەن. ساۋىن سيىر مەن ۇساق مالعا جىيناعان ازىن-اۋلاق ءشوپ قايسىنا جەتسىن، قاڭتاردىڭ توبەسى كورىنبەي جاتىپ ورتالاندى.  

جۇرت نە ىستەرىن بىلمەي اڭتارىلعان وسىنداي قىتىمىر كۇننىڭ بىرىندە اتام اتقا قونىپ، اۋىلدان ون بەس شاقىرىمداي جەردەگى وسپان قويشىعا كەتتى. كەشكە: – كەلىستىم، قوي-ەشكىنى وتارىنا قوسىپ باعاتىن بولدى، – دەپ كەلدى. –  قىستاۋىنان ارى قارايعى قۇبا جونداردى قار الماپتى، ساۋىرگە دەيىن ءورىسى تارىلمايتىن ءتۇرى بار. رەتى كەلگەندە جىلقىنى دا سولاي قاراي بەتتەتەرمىز. 

كەشكە ءدام ۇستىندە كۇرك-كۇرك جوتەلىپ، مازاسى كەتىپ وتىردى. 

– مەن، ءسىرا ەرتەڭ جولعا شىعا الماسپىن، سۇيەك-سۇيەگىمدى كەمىرگەن ءبىر دەرت دىڭكەمدى قۇرتىپ بارادى، – دەدى اكەمە. – قويدى وسپانعا سەن ايداپ اپار. 

– مەكتەپتە ساباعىم بار عوي، جەكسەنبىگە دەيىن بوساي المايمىن، –  دەپ كۇمىلجىدى اكەم. 

 – وعان دەيىن تابانى كۇرەكتەي بەس كۇن، – دەپ كەيىدى اتام. – ال قوي-ەشكى شوپتەن قىسىپ ەدىك، ءبىرىنىڭ ءجۇنىن ءبىرى جەي باستادى. 

– ورنىڭا مۇعالىمدەردىڭ ءبىرى ساباق بەرە سالماي ما؟ – دەدى اجەم اكەمە. 

– ماڭايداعى قويشىلارعا قوي قوساتىن جالعىز ءبىز بە؟ توعىز ايەلدىڭ تولعاعى ءبىر كۇندە كەلدى دەگەندەي، ۇشەۋى كەشە سۇرانعان. سولاردىڭ بارلىق ساباعى مەنىڭ مويىنىمدا. 

– قالاي دەسەڭ دە جەكسەنبىنى توساتىن جاعداي جوق، – دەپ كەسىپ ايتتى اتام. 

– وندا، – دەدى اكەم ماعان قاراپ، – وسپاننىڭ قىستاۋى الىس ەمەس، مىناۋ دا ايداپ اپارادى. 

– قارشاداي بالانى قاقاعان قىستا سەندەلتپەكسىڭ بە؟!

– قارشادايى نەسى؟! ون ەكىگە تولدى، بيىل جەتىنى بىتىرەدى.

* * *

جولعا ەرتە شىقتىم، قويدى اۋىلدان ۇزاي بەرە كەزىككەن شيگە جارتى ساعاتتاي جايىپ العانىم بولماسا، بوگەلگەن جوقپىن. سىنىق ءمۇيىز سەركە بار ەدى، سول العا ءتۇسىپ الىپ، سوزا تارتتى دا وتىردى. بىرەن-ساران توقتى-تورىم كەيىندەسە، ۇيدەن ەرە شىققان اقتوس دۇرەگەي اۋپىلدەپ قۋىپ اكەلەدى. 

كۇن تۇسكە تارماسقاندا وسپاننىڭ قىستاۋى كورىندى. بىرنەشە يت جارىسا ءۇردى، سول قول جاقتان سالت اتتىلى شاۋىپ شىقتى. تاياۋ كەلگەندە تانىدىم، وسپاننىڭ بيىل اسكەردەن كەلگەن ورتانشى ۇلى قادىر ەكەن. 

– اسسالاۋماعالەيكۋم! – دەپ سالەم بەردىم جانىما كەلىپ اتىنىڭ باسىن تارتقاندا. 

– ۋاعالەيكۋم! – دەدى ول. – بۇل كىم دەسەم، زەينوللا مۇعالىمنىڭ بالاسى ەكەنسىڭ عوي. اكەڭ امان با؟

– امان.

– امان بولسا، قىس ىشىندە سەنى نەگە قوي سوڭىنا سالىپ قويا بەرگەن؟

– مەكتەپتە ساباعى بار، قولى تيمەدى. 

– سولاي دە.

– ءوزىڭىز قوي جايا شىعىپ پا ەدىڭىز، وتار كورىنبەيدى عوي. 

– جوق. ءبىر-ەر كۇن بولدى، اۋىلدى ۇيالى قاسقىر تورۋىلداپ ءجۇر. سونىڭ ءىزىن كەسىپ كورەيىن دەگەم. وسى كەلە جاتقاندا انا ايداھارلى جاقتى ارىلتىپ كەلەمىن. 

– دالانىڭ اڭ-قۇسىن قىرىپ ءبىتىپ، اۋىلعا اۋىز سالايىن دەگەنى مە؟!

– قىس مىناۋ، كۇندە بوران، كۇندە اياز. اڭ اتاۋلى بەتپاقتان اسىپ، شۋعا اۋعانعا ۇقسايدى. سودان كەيىن اۋىلدى جاعالاماعاندا، قايتەدى؟!

– وزدەرى كوزگە تۇسپەدى مە؟

– كورىنۋشى مە ەدى، جىرىندى پالە ەمەس پە؟

موينىنداعى مىلتىعىن تۇزەپ، ەداۋىر جەردەگى ايداھارلىعا، ودان قارلى جازىققا قارادى. 

– بۇلار ءبىر سويقان جاساماي توقتامايدى، – دەدى. 

* * *

قويلى اۋىل ەرتە تۇرادى عوي، قۇلقىن سارىدە شاي ءىشىلدى. مەن كيىنىپ سىرتقا شىققانشا قادىر اتىمدى ەرتتەپ قويىپتى. 

– قانشا وعىڭ بار؟ – دەدى قولىمداعى قوس اۋىز مىلتىققا قاراپ.

– ءبىر پاترونتاج تولىق، – دەدىم. 

– دۇرىس، – دەدى. – كەشەگى جولىڭا ءتۇس تە جەلدىرتىپ وتىر. اي دالادا تۇلكى-قويان كەزىكسە، قۋامىن دەپ بوسقا اۋرەلەنبە. جازىقتىڭ قارى قالىڭ، اتىڭ وپپىعا ءتۇسىپ كەتسە، مالتىعىپ شىعا المايدى. 

– اكەڭە سالەم ايت! – دەدى وسى كەزدە ۇيدەن شىققان وسپان قويشى. 

– ساۋ بولىڭىزدار! – دەپ اتقا قوندىم.

* * *

شايدان سوڭ ءبىر توستاعان ەزگەن قۇرت ءىشىپ ەدىم، سونىڭ قىزۋى ما، تاڭعى سۋىق سەزىلە قويمادى. ال اينالا سارشۇناق ايازدان شاڭعىتىپ تۇر. 

تۇنىمەن شوپتە تۇرعان تور بەستى قامشى سالدىرماي جورتىپ كەلەدى. وسى ارادان اتاسۋ وزەنىنە ءۇش-ءتورت شاقىرىم قالعانشا قۇمداق جون، ات تىزەسى باتاتىن قار جوق. 

قايدا قاراساڭ دا قان-ءسولسىز بوزارعان ءبىر الەم، سۇستى، سۋىق. وڭ قاپتالدا دوڭكيگەن ايداھارلى قىتىمىر قىستا بۇرىنعىسىنان دا ىزبارلانا تۇسكەن. ۇشقان قۇس، جۇگىرگەن اڭ كورىنبەيدى، مىنا بەزبۇيرەك دۇنيەدەن بەزىپ كەتكەندەي. 

قادىردىڭ: "اۋىلدى ۇيالى قاسقىر تورۋىلداپ" ءجۇر دەگەن ءسوزى ويعا ورالدى. سەكەمدەنىپ الدى-ارتىمدى كۇدىكتى شولىپ شىقتىم. ايدالادا ءۇيىر-ءۇيىر قاراعان-توبىلعىدان باسقا كوز سۇرىنەر بەلگى جوق. جاھاندا جالعىز قالعانداي قۇلازىدىم. 

ءبىزدىڭ اۋىلدا نە كوپ، قاسقىر جايلى اڭگىمە كوپ. ۇرەيىڭدى ۇشىراتىن وقىس وقيعالار دا بولعان. سونىڭ ءبارى ايدالادا جامىراپ قويا بەردى. 

الدىڭعى جىلى اۋىلعا اۋدان ورتالىعىنان تايجان دەگەن ميليتسيا كەلدى. ۇلكەندەردىڭ ايتۋىنشا سوناۋ وتان سوعىسىنان بەرى ۇستاتپاي كەلە جاتقان داۋىلباي قاشقىن قىستا ايشىراقتاعى ەلدى ساعالاپ ءجۇر دەپ ەستىپتى.

سودان ءبىر جەتى ءجۇردى. مەكتەپكە جۇرتتى جىيناپ: – شىندارىڭدى ايتىڭدار! كەلگەنى راس پا؟ قايدا كەتتى؟ – دەپ زىركىلدەدى: ودان جەكە-جەكە شاقىردى. ماڭايداعى قىستاقتارعا باردى. كۇن شىقسا پار ات جەككەن قاشاۋا شاناسىن قوڭىراۋلاتىپ شاۋىپ بارا جاتادى، كەش تۇسسە شاۋىپ كەلە جاتادى. 

– ياپىر-اي! – دەيتىن اتام سوڭىنان قاراپ تۇرىپ. – باياعى شاش ال دەسە، باس العان ءجالاڭتوس بەلسەندىلەردەن اۋنىسايشى!

وسىلاي الا قۇيىنداتىپ ءجۇرىپ، كەلگەن جاعىنا كەتتى-اۋ. ونى سوندا، قىسقى ۇزاق جولدا قانداي قاتەر كۇتىپ تۇرعانىن كىم بىلگەن؟! ارادا ونشاقتى كۇن وتكەندە اۋدانعا بارىپ قايتقان كادىرسىز زاپپەرمە جانىڭ تۇرشىگەتىن سۋىق حابار الىپ كەلدى. 

* * *

ايشىراقتان وتىز شاقىرىم جەردەگى ماناقا وزەنىنىڭ اقتاۋ دۋانىنا قارايعى ءمۇيىسىن قىستاپ وتىرعان ىسقاق قويشى تاڭەرتەڭ كومەكشى شوپانمەن بىرگە قويدى ورگىزۋگە شىققاندا قورانىڭ جانىنان پار ات جەگىلگەن شانانى كورەدى. "تۇندەلەتىپ سۋىت جۇرگەن بۇل كىم بولدى ەكەن؟" دەپ ويلايدى.

– اۋ، كىمسىڭ؟ – دەيدى داۋىستاپ. 

جاۋاپ بولمايدى. 

ابايلاپ تايالسا، و توبا، قوس اتتىڭ ساۋىرىن قان جاپقان، تۇنىمەن شاپقان با، اقكوبىكتەنىپ قالش-قالش ەتەدى. 

شانانىڭ ىشىندە ەكى قاسقىر جاتىر، ءبىرىنىڭ ۇستىنە ءبىرىن ايقاستىرىپ تاستاي سالعان. بۇكتەتىلىپ قالعان تۇلكى ىشىكتى كوتەرگەندە استىنان بىلعارى سومكە مەن تاپانشا شىعادى. 

سودان نە كەرەك، ىسقاق قويعا كومەكشىسىن جىبەرىپ، ءوزى شانانىڭ ىزىنە تۇسەدى. قىستاۋدان ۇزاپ شىققاندا قاردىڭ ۇستىندە الدەنە قارايادى. استىنداعى اتى ۇركەكتەپ وسقىرىنادى. مىلتىعىن وڭتايلاپ جەتكەندە كەۋدە جاعى بار، بوكسە جاعى جوق قاسقىر مەن جۇلىم-جۇلىمى شىققان شولاق توندى، ادامنىڭ شاشىلعان سۇيەگىن كورەدى. ۇرەيى ۇشىپ قىستاۋعا قاراي تۇرا شابادى. 

* * *

كادىرسىز وسىلاي ىركىلگەندە جۇرت جاعاسىن ۇستادى. 

– تايجاندى قاسقىر جەپ كەتكەن بە؟

– نە بولىپتى؟

– ايتساڭشى؟! – دەپ شۋلادى.

– شامسى قۇلاتۇزدە كەتىپ بارا جاتقان ات-شاناعا قاسقىر شاپقان، – دەدى كادىرسىز. – جەتكەن بەتتە اتتىڭ ساۋىرىنا اۋىز سالعان ەكى-ۇشەۋىن تايجان اتىپ تۇسىرەدى. قالعاندارى مىلتىقتىڭ گۇرسىلىنەن بىتىراي قاشقاندا، ولگەن بورىلەردى الىپ كەتپەك بولىپ كەرى قايتادى. شاناعا ەكەۋىن سالىپ، ءۇشىنشىسىن اكەلۋگە كەتكەندە قاسقىرلار قايتادان تاپ بەرىپ، قوس ات شاۋىپ الا جونەلگەن.

– ايدالادا قارۋسىز قالعان بايعۇستى ءۇيىرلى قورقاۋ تىرىلەي تالادى-اۋ! – دەپ شوشىندى دارىگەر بادەلحان. 

– جەمتىككە اينالعان ۇيالاسىن دا قوسا جەگەن عوي، – دەدى ابدىكارىم مۇعالىم. 

قۇلاعىما شىبىن جانى شىرقىراعان تايجاننىڭ جانۇشىرعان داۋسى كەلدى، تۇلا بويىم تۇرشىكتى. 

* * *

كۇن ارقان بويى كوتەرىلسە دە سارشۇناق ايازدىڭ بەتى قايتپاعان، اينالا ءالى شاڭعىتىپ تۇر. بار ماڭاي توڭازىتا جۇدەپ، كوڭىلىڭدى قۇلازىتادى. توڭىرەگىندەگى كوپ تاۋدىڭ ەڭسەسىن باسىپ، توبەسىنەن قاراعان ساڭعىرۋ بيىگى عانا قاھارلى قىسقا قاسارىسا زورايىپ، شىرقاۋ شىڭىنا بۇلت قوندىرماي اسقاقتايدى. ودان بەرگى جالپاق جازىق تۋ بيەنىڭ جاياسىنداي توڭكەرىلىپ جاتىر.  

وڭ قاپتالدا دوڭكيگەن وگىزتاۋ جاقتان بەيمالىم سارىن كوتەرىلدى، بىرنەشە قورقاۋ قوسىلا ۇلىعانداي. 

جازعاننىڭ جازىمى كوپ، موينىما اسىنعان مىلتىعىمدى قولىما الىپ، وقتادىم. 

اتاسۋ وزەنىنىڭ تالدى ارناسىنا ءالى بەس-التى شاقىرىم جەر بار، سوعان جەتسەم، اۋىل ار جاعىندا ءتيىپ تۇر. 

جولدى ءوندىرتىپ الايىن دەپ تور بەستىنى سار جەلىسكە سالدىم. الدەن سوڭ ات قۇلاعىن قايشىلاپ، ارەدىك وسقىرىنىپ، جۇرىسىنەن جاڭىلا بەردى. 

ءىز كەسكەنسىپ اينالا جورتىپ جۇرگەن اقتوس ابالاپ الاسۇردى. الگى بەيمالىم سارىن كوتەرىلگەن جاقتان نە كورگەنىن بىلمەيمىن، ايبات شەگىپ، ۇمتىلىپ باردى دا شابالانىپ كەرى قايتتى. بىرەسە اتتىڭ الدىنا، بىرەسە ارتىنا شىعىپ ارس-ارس ەتتى. 

و، توبا! وڭ قاپتالدان ەكى قاسقىر كورىندى. ەكەۋى دە ارلان بولار ءىرى، كولدەنەڭدەپ بارىپ توقتادى. 

"قادىر ايتقان ۇيالى قاسقىردىڭ ماعان كەزىككەنى مە؟! – دەپ ويلادىم. – وندا قالعاندارى قايدا؟"

ولار الىستا ەمەس ەكەن، الگى ەكەۋگە اۋەلى ۇشەۋى، سودان كەيىن تورتەۋى كەلىپ قوسىلدى. 

– ۇزىن سانىڭ توعىز بولدى عوي، – دەدىم. نەگە ايتقانىمدى بىلمەيمىن. قورىققان-قورىقپاعانىم دا بەلگىسىز. تۇلا بويىم سۋىنىپ، كوپ قورقاۋدىڭ الدىنداعى تايىنشاداي كوكجالعا جاسقانا قارادىم. 

كۇدىكتى وي ازىناپ قويا بەردى. وزەنگە امان جەتسەم – ساۋ قالعانىم. – ال  توعىز قاسقىر جۇبىن جازباي تاپ بەرسە، قۇرىعانىم. 

* * *

مۇنىسى نەسى ەكەن، قار جامىلعان تاستاق جون دىرىلدەيتىندەي. جوق، تور بەستى قارا تەرگە مالشىنىپ قالش-قالش ەتەدى. ءبىر ءسات بۇگىلە بەرىپ شاۋىپ الا جونەلدى. سول-اق ەكەن، ۇيالى قاسقىر شاشىراي جايىلىپ سوڭىما ءتۇسىپ بەردى. توعىز ەمەس، توقسان قاسقىر قۇيىلا قاپتاعانداي. 

ءتۇز تاعىسى قاشقاندى وشىگە، ورشەلەنە قۋادى دەۋشى ەدى، جۇرەگىم اۋزىما تىعىلدى. كوپ قورقاۋدىڭ الدىندا اڭدىزداعان قوس ارلانعا قاراتا دۇركىن-دۇركىن اتتىم. تور بەستى مىلتىقتىڭ گۇرسىلىنەن ۇرىكتى مە، الدە ءسۇرىنىپ كەتتى مە، بۇلت ەتىپ جۇرىسىنەن جاڭىلدى. 

بۇعان نە بولدى دەسەم، اقتوس باۋىرىنا كىرىپ العان، اياعىنا وراتىلىپ، قىڭسىلايدى.  

ەكپىندەپ تايالىپ قالعان قاسقىرلارعا ءۇستى-ۇستىنە وق جاۋدىردىم. توعىز قورقاۋ قايتا توپتانىپ، ەندى قاپتالداسا ەردى. جاي ەرمەي، ەكى ارالىقتى ەپپەن قىسقارتىپ كەلەدى. لاپ قوياتىن ۇرىمتال ءساتتى اڭدىپ كەلە جاتىر. 

ءىشىم الاي-تۇلەي، نەشە ءتۇرلى سۇمىراي وي سۋماڭ قاعادى. قالىڭ قاسقىر وق اتقانىما قاراماي تارپا باس سالسا، نە ىستەيمىن؟ جانتالاسىپ ۇشەۋ-تورتەۋىن سۇلاتارمىن، تاستالقانىمدى شىعارۋعا قالعان بەسەۋى دە جەتىپ جاتىر. 

– الدىمەن اتىمدى جارىپ تاستايدى، – دەدىم وزىممەن ءوزىم سويلەسىپ. – سودان كەيىن مەنى جاۋكەمدەيدى، ودان اقتوستىڭ جانىن جاھاننامعا جىبەرەدى. ءبارىمىزدىڭ شارۋامىزدى بىتىرگەن سوڭ تورىنى اسىقپاي جەۋگە كىرىسەدى. 

ەسىمە تايجان ءتۇستى. ول نە ويلادى ەكەن؟ ۇرەيى ۇشىپ شاپقان اتتىڭ سوڭىنان ەسسىز جۇگىرە بەرگەن بولار. 

ال اقتوس تور بەستىنىڭ استىنان شىعاتىن ەمەس. 

– ماعان سەن پالە بولماساڭ نە قىلسىن؟! – دەدىم. ەڭكەيە بەرە قامشىمەن تارتىپ جىبەردىم. قاڭق ەتىپ اتتىڭ القىمىنا تىعىلدى. 

مىنا جۇرىسپەن اتاسۋدىڭ تالدى ارناسىنا تۇسكە تارماسا جەتسەم دە جاقسى. وعان دەيىن وعىم بىتسە شە؟!

پاترونتاجدى سىرتىنان سىيپاپ، قاپتالداسقان قاسقىرلارعا قارادىم. ەكى ارا قىسقارا تۇسكەندەي. قوس ارلان انادايدان ايبات شەگىپ، تابان استىنداعى قاردى الاي-تۇلەي بوراتتى. 

سەسكەنىپ قايتا-قايتا اتتىم. سوعان ەرەگىسكەندەي الگى ەكى كوكجال جاندارىنا تايانعان ۇيالاستارىن ارس-ارس تالادى. 

تالدى ارنا مەن جاقىنداعان سايىن ءارى قاراي ىعىسا ما، جەتكىزبەي دىڭكەلەتتى. اتتى جەلدىرتىپ وتىرعاندا، ەندىگى ىلىگەتىن ەدىم. 

– سەنى نەگە ەرتتىم! – دەپ ايعايلادىم اقتوسكە. 

تور بەستىنىڭ باۋىرىنا ەڭكەيە بەرىپ ەدىم، بۇلت ەتىپ ارعى جاعىنا شىقتى. ماعان، ودان قاپتالداعى قاسقىرلارعا ءجۇنى جىعىلا قاراپ، ۇرەيلى قىڭسىلادى. زىپ ەتىپ قايتادان اتتىڭ استىنا تىعىلدى. 

ال توعىز قورقاۋدىڭ جارتىسى ەندى سوگىلە ءبولىنىپ، تۋ سىرتىمدى وراپ الىپتى، سول قول جاعىما قاراي جورتىپ بارادى. جىرىندى پالەلەر ەندى وسىلاي ەكى بۇيىردەن قۋسىرايىن دەگەن عوي. 

اڭتارىلىپ اتاسۋدىڭ تالدى ارناسىنا قارادىم. ءارى كەتسە ءۇش شاقىرىم جەر. سوعان نە تەز ىلىگەمىن، نە مىنا توعىز جىرتقىش قوس قاپتالدان قۋىرىپ تۇبىمە جەتەدى. 

تور بەستى ۇشقىر ەدى، قۇيعىتا جونەلسە كوپ ءبورى قۇيرىق تىستەسكەنشە وزەننەن اعىپ وتە شىعار ەدى. 

مىلتىقتى قوس قاپتالدان قۇرساۋلاعان قاسقىرلارعا قاراتا بىرنەشە رەت اتىپ، اتتان ءتۇستىم.

قوس اۋىزدى وقتاپ، شۇرىپپەسىن قايىرعاندا، اقتوس اياعىمنىڭ استىنا قىڭسىلاپ جاتا قالدى. 

– سەنى اتىپ تاستاماق بولعانىمدى قايدان ءبىلدىڭ؟ – دەدىم. – مەندە باسقا لاج جوق قوي. اتتىڭ اياعىنا ورالعى بولا بەرسەڭ، ءبارىمىز دە انا توعىز قورقاۋدىڭ جەمتىگىنە اينالامىز. 

كۇشىك كۇنىنەن اسىراعان وعان قابىرعام قايىسا قارادىم. 

و، جاساعان! مىناندايدا ءمۇساپىر، بەيكۇنا جانار بولادى ەكەن عوي! باتار كۇننىڭ سوڭعى جالقىنىنداي ءسونىپ بارا جاتقان قاراشىعىنا ءتىلسىز ماقۇلىق اتاۋلىنىڭ بارلىق قايعى-مۇڭى ۇيالاپ، ازىناپ قويا بەرگەندەي.

جۇرەگىم اۋزىما تىعىلدى. 

– تۇر! – دەپ ايعاي سالدىم. – تۇر! قۇرت كوزىڭدى مىنا جەردەن!

اقتوس ءتوستابانداپ جىلجىپ اياعىما باسىن قويدى. 

– كەت! – دەدىم تاعى دا. – جوعال!

يت كۇيزەلە قورقىراعانداي، بالكىم جانتاسىلىمدە كۇڭىرەنە ۇلىعانى ما، توبە قۇيقامدى شىمىرلاتا ازىنادى. 

– كەت! – دەدىم ءوزىم دە اڭىراپ. 

ول ىڭىرانا جىيىرىلدى دا ارس ەتىپ اتىپ تۇردى.

– جوعال! – دەدىم اقىرىپ.  

يت ماعان، ودان قوس قاپتالداعى قاسقىرلارعا الما كەزەك قاراپ، وزەنگە قاراي قۇستاي ۇشتى. 

تور بەستىگە قارعىپ ءمىنىپ، مەن دە جونەلدىم. قاسقىرلار دا لاپ قويدى.

مىلتىقتى ءۇستى-ۇستىنە اتىپ كەلەمىن. اتقان سايىن اتوي سالامىن. قيقۋ شىقسا تور بەستى شابىسىن ۇدەتە تۇسەدى. باستاپقىدا بۇگىلە جۇيتكىپ ەدى، قىزا كەلە باۋىرى جازىلىپ جەلدەي ەستى. 

اقتوس كوزىمە شالىنعان جوق، ەندىگى وزەننەن وتە شىققان شىعار.

تالدى ارنا كەسەكولدەنەڭ كولبەڭدەيدى، قىرسىعا تارتىلعان قىل كوپىر دەرسىڭ. بەر جاعى – توزاق، ار جاعى – جۇماق. 

وڭ قول جاقتان الدەنە قىلاڭدادى. ازۋى اقسيعان ارلان. مىلتىقتى وقتاپ ۇلگەرگەنشە كۇركىرەپ اتىلدى. تور بەستى وسقىرىنا جالتارىپ، سىتىلىپ كەتتى. 

ەردەن اۋىپ بارىپ تۇزەلدىم. الدە الگى قورقاۋ، الدە باسقاسى، تايىنشاداي ارلان ەندى سول جاعىمنان كورىندى. مۇعدارلاپ باسىپ سالدىم، قارعىپ بارىپ شوكەسىنەن ءتۇستى. 

سول ءسات تالدى ارناعا دا ىلىكتىم. قولتىعى سوگىلىپ، قۇيىنداي قۇلدىراعان تورى بۇتا-شىلىكتى كۇتىر-كۇتىر جاپىرىپ، ارعى بەتكە وتە شىقتى. كوپ ءبورى دە ساتىر-سۇتىر شىعا كەلدى. 

تاماعىمدى جىرتا اتويلادىم. اۋىلدىڭ قاراسىن تانىعان جانۋار كىسىنەپ قويا بەردى. 

قارسى بەتتە الدەنە قاراڭدايدى. توعىز قورقاۋ الدىمدى وراپ ۇلگەرگەنى مە؟!

جوق، مىناۋ اقتوس قوي! توسىپ الىپ قاتارلاسا جوسىلدى.  

تاستاپ كەتپەگەنى مە؟ ماعان الاڭداعانى ما؟

كوكىرەگىم كورىكتەي قىزدى. ايعايلاپ كەلەمىن بە، اڭىراپ كەلەمىن بە، بىلمەيمىن. اۋىلدان شاۋىپ شىققان سالت اتتى جانىمنان قيىس وتە بەرىپ تىزگىنى قولىمنان ءتۇسىپ كەتكەن تورىنىڭ شىلبىرىن ۇستاي العاندا، اتتىڭ جالىن قۇشاقتاي قۇلادىم. 

* * *

اكەم بەسىن اۋا مەن اتىپ تۇسىرگەن قورقاۋدى شاناعا سالىپ الىپ كەلدى. كورگەن ەل: – استافىراللا، مىناۋ قاسقىر ەمەس قابىلان عوي! – دەپ جاعاسىن ۇستادى. 

ال اقتوس سودان بەرى مەنەن ەكى ەلى قالمايتىن بولدى. 

الدان سمايىل

Abai.kz