استانا. قاراشانىڭ 18-ءى. BNews.kz - تۇركى ەلدەرىنىڭ تەرمينولوگياسىن بىرىزدەندىرەتىن حالىقارالىق قۇرىلىم قاجەت. بۇل تۋرالى بۇگىن استانادا «تۇركىتىلدەس ەلدەردىڭ تەرمينقور قالىپتاستىرۋ تاجىريبەسى» حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسياسى بارىسىندا قر مادەنيەت مينيسترلىگى ءتىل كوميتەتىنىڭ توراعاسى شەرۋباي قۇرمانبايۇلى BNews.kz تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا مالىمدەدى.

استانا. قاراشانىڭ 18-ءى. BNews.kz - تۇركى ەلدەرىنىڭ تەرمينولوگياسىن بىرىزدەندىرەتىن حالىقارالىق قۇرىلىم قاجەت. بۇل تۋرالى بۇگىن استانادا «تۇركىتىلدەس ەلدەردىڭ تەرمينقور قالىپتاستىرۋ تاجىريبەسى» حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسياسى بارىسىندا قر مادەنيەت مينيسترلىگى ءتىل كوميتەتىنىڭ توراعاسى شەرۋباي قۇرمانبايۇلى BNews.kz تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا مالىمدەدى.

«حح عاسىردىڭ سوڭعى 70-80 جىلىندا اعىلشىن جانە فرانتسۋز تىلدەرىنەن ەنگەن تەرميندەردى ورىس ءتىلى ءوز ەمىلە ەرەجەسىنە قاراي سايكەستەندىرىپ قابىلداسا، قازاق تىلىنە دە ول سول كۇيى ەنىپ وتىردى. بۇل دەگەنىڭىز، لينگۆيستيكالىق تۇرعىدا ورىس ءتىلى مەن قازاق ءتىلىنىڭ ەش ايىرماشىلىعى جوق دەگەن ءسوز. نەگىزىنەن ولاي ەمەس. قازاق ءتىلى - ءوز دىبىستىق جۇيەسى بار، تۇركى تىلدەر توبىنا، ونىڭ ىشىندە قىپشاق تۇرىنە جاتاتىن باي تىلدەردىڭ ءبىرى»، - دەدى ءتىل كوميتەتىنىڭ توراعاسى شەرۋباي قۇربانبايۇلى.

ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، وسى كەمشىلىكتى جويۋ ماقساتىندا جانە تەرميندى قابىلداۋدىڭ جالعىز عانا ۇلگىسى رەتىندە ورىس ءتىلىن تانۋدان باسقا ءداستۇردى قالىپتاستىرۋ ماسەلەسىن حح عاسىردىڭ باسىندا احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان «الاش» زيالىلارى كوتەرگەن. بىراق كەزىندە كسرو-نىڭ ءتىل ساياساتىنا بايلانىستى، ولاردىڭ ويلارى، تەرميندەردى قابىلداۋدىڭ قاعيداتتارى جۇزەگە اسپادى.

«ەندى، مىنە، تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن تۇركى جۇرتى وسى ماسەلەنى قايتا قولعا الىپ وتىرمىز. بۇل زاڭدى قۇبىلىس. ولاي دەيتىنىمىز، ءتۇبى ءبىر تۇركى ەلدەرى سوزدەرىنىڭ ماعىناسى دا، دىبىستىق جۇيەسى دە ءبىر. سوندىقتان ورىس نەمەسە اعىلشىن تىلىنەن العاننا گورى، تۇرىك نەمەسە قىرعىز تىلىنەن الىنعان سوزدەر تەز ءسىڭىسىپ، دىبىستىق ۇندەسۋى جاعىنان قيىندىق تۋعىزبايدى. وسىنىڭ ارقاسىندا تۇبىرلەس تەرميندەر تۇزۋگە، تۇركىلەردىڭ ءبىرىن-ءبىرى تۇسىنۋىنە، تۇركىلەردىڭ عىلىم سالاسىنداعى بايلانىستارىن نىعايتۋعا، ءوزارا عىلىمي اقپارات الماسۋلارىنا ۇلكەن مۇمكىندىك تۋادى»، -دەگەن سەنىمدە ءتىل كوميتەتىنىڭ توراعاسى.

ش. قۇربانبايۇلىنىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى كونفەرەنتسيا تازا اقپاراتتىق تەرمينولوگيا تاقىرىبىنا ارنالىپ وتىر. وسىعان وراي جيىنعا اقپاراتتىق جانە بايلانىس سالاسىنىڭ بىرقاتار بىلىكتى ماماندارى شاقىرتىلىپ، ولار ارنايى دايىنداعان باياندامالارىن جاسادى. بۇنداعى ماقسات - ءىت-ماماندارىنىڭ ءوزارا تاجىريبە الماسۋىمەن بىرگە اقپاراتتىق تەحنولوگيا سالاسىنداعى، سونداي-اق ينتەرنەت جەلىسىندەگى تىلدىك قولدانىستى جەتىلدىرۋ، تەرمينولوگياسىن ورتاقتاستىرۋ، اقپارات سالاسىنداعى عىلىمي جانە كاسىبي بايلانىستى جاقىنداستىرۋ.

«وسى تۇرعىدا قىزۋ جۇمىستى تۇركى ەلدەرىنىڭ ىشىدە تۇركيا حح عاسىردىڭ 70-جىلدارى باستاپ كەتكەن. اقپاراتتىق قوعامىن قۇرىپ، وسى سالاعا ءوز ءتىلىن ەنگىزىپ، تەرمينولوگياسىن تۇرىك تىلىندە قالىپتاستىرا ءبىلدى. ماسەلەن، ولار كومپيۋتەردى بىزدەر سياقتى كومپيۋتەر ەمەس، بىلگىسايار (bilgisayar) دەيدى. ولار بىرنەشە جىلدار بويى جيعان تاجىريبەسىن ەندى باسقا دا تۇركى ەلدەرىنە تاراتپاق»، - دەگەن شەرۋباەۆ مىرزا وسى تۇرعىدا تۇرىك مەملەكەتىنەن ۇلگى الۋ كەرەكتىگىن ەسكەرىپ ءوتتى.

ءتىل كوميتەتى توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، ەكى كۇندىك كونفەرەنتسيا سوڭىنان وقىلعان باياندامالار مەن جاسالعان ۇسىنىستار نەگىزىندە تۇركى ەلدەرىنىڭ تەرميندەرىن قالىپتاستىرۋدا بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيتىن ارنايى قۇرىلىم قۇرۋ قاجەتتىلىگى ءسوز ەتىلمەك.

«جاسالعان شارالاردىڭ ءبارى تۇركى ەلدەرىنىڭ ءىت-تەحنولوگيا جانە ءتىل ماماندارىن، بيلىك وكىلدەرىن قاتىستىرا وتىرىپ، حالىقارالىق كوميسسيا، كەڭەس نەمەسە حالىقارالىق ورتالىق قۇرۋدىڭ العىشارتتارى بولىپ تابىلادى»، - دەدى توراعا.