كوروناۆيرۋس ىندەتى ەلدە ءورشىپ تۇرعانىن بىلەسىزدەر. قۇزىرلى مينيسترلىكتەر، ەلگە ەسەپ قىلىپ، اقپارات تاراتۋ ءۇشىن اشقان «سoronavirus2020.kz» سايتىنىڭ بۇگىنگى، 31 شىلدەدەگى دەرەگىنە قاراساق، ەلدە ىندەت جۇقتىرعاندارى سانى – 89 078 ادام. ال وسى ىندەتتەن كوز جۇمعاندار سانى – 793 ادام. جازىلىپ شىققاندارى – 59 517 ادام.

قازاقستانداعى كوروناۆيرۋس ستاتيستيكاسى

اي باسىندا اقوردا جاقتا اق جاعالىلاردىڭ كەزەكتى جيىنى ءوتىپ، پرەزيدەنتتەن پارمەن ءتۇسىپ، ۇكىمەتكە ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋالدى رەتتەۋگە 2 اپتا ۋاقىت بەرىلگەنى بەلگىلى. مىنە، سول جيىننان تۇپ-تۋرا 10 كۇن ءوتتى دەگەندە، جاعدايدىڭ تۇراقتالا باستاعانى تۋرالى رەسمي اقپارات تارادى. ستاتيستيكا وزگەردى. ىندەتتىڭ بەتى قايتا باستاعانى ايتىلدى. ءتىپتى، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينسترى الەكسەي تسوي ۇكىمەت باسشىسىنا كارانتيندى الىپ تاستاۋعا بولاتىنىن ايتتى. الايدا، پرەزيدەنت توقاەۆ كارانتيندى تاعى 2 اپتاعا سوزۋعا، وسى ەكى اپتانىڭ ىشىندە ەنگىزىلگەن شەكتەۋلەردى بىرتىندەپ الۋعا تاپسىرما بەردى.

دەسە دە، بۇل – ىندەت تولىق جويىلدى دەگەن ءسوز ەمەس. كۇن سايىن ىندەت جۇقتىرعاندارى سانى ءجۇز-جۇزدەپ ەسەپتەلىپ جاتىر. وتكەن تاۋلىكتە (30 شىلدەدەگى دەرەك) قازاقستاندا 1414 ادام ىندەت جۇقتىرىپتى.

كۇن سايىن، ءتىپتى ساعات سايىن دۇنيەجۇزىندەگى ستاتيستيكانى ەسەپتەپ وتىرعان «worldometers.info» سايتىنىڭ دەرەگىنشە، قازاقستان كوروناۆيرۋس كورسەتكىشى بويىنشا الەمدە 27 ورىندا تۇر ەكەن. تمد ەلدەرى ىشىندە, بۇرىنعى پوست-كەڭەستىك ەلدەر اراسىندا رەسەيدەن كەيىنگى 2 ورىندا. ءتىپتى، وسى ىندەتتىڭ تارالۋى وشاعى بولعان، 1,4 ميلليارد ادامى بار قىتاي 29 ورىندا. ونداعى ىندەت جۇقتىرعانداردىڭ سانى – 84 مىڭنان ءسال اسقان.

وسى دەرەكتەردىڭ ءوزى دە ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋالدىڭ ءالى تولىق رەتتەلىپ بىتپەگەنىن بىلدىرسە كەرەك-ءتى. ايتپاعىمىز ول دا ەمەس.

ەۋروپاداعى قازاقتار ەلشىلىكتىڭ جۇمىسىنا نارازى

ىندەت ءورشىپ، ەل ءدارى-دارمەك تاپپاي، ءدارىحانالار مەن قارا بازارلارعا سابىلىپ، اۋرە-سارساڭ الەككە تۇسكەندە ەلگە كەرەك، ەلدىڭ ەمىنە كەرەك ءدارى-دارمەكتەردى قويماعا تىعىپ قويىپ، تاپشىلىقتى قولدان جاساپ، سول ارقىلى ونداعان ادامنىڭ ولىمىنە سەبەپشى بولعان «سق-فارماتسيانىڭ» قىلمىسىن ەل ۇمىتا قويعان جوق. بۇل باسسىزدىق تۋرالى اقپار پرەزيدەنت توقاەۆقا جەتىپ، اقىرى كومپانيانىڭ باسشىلارىن اۋىستىرىپ، ەسكى باسشىلاردى تەرگەۋگە العان ەدى. ەلدىڭ اشۋى باسىلماي جاتىپ، تاعى ءبىر ماسقارا جايىتتىڭ بەتى اشىلدى.

كەشە گەرمانياداعى ەۋروپا قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى, قوعام قايراتكەرى ءومىرحان التىن الەۋمەتتىك جەلىدە بەينە ۇندەۋ جاريالادى.

ماسەلە مىناداي: ءومىرحان التىننىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن، ەۋروپادا تۇراتىن قازاق دياسپوراسى قازاقستانداعى كوروناۆيرۋس ىندەتىمەن كۇرەسكە قول ۇشىن سوزىپ، كومەك بەرۋ ماقساتىندا ازدى-كەم اقشا جيىپتى. جينالعان قارجىعا ءدارى-دارمەك پەن مەديتسينالىق زاتتار ساتىپ الىنعان. 2020 جىلدىڭ 19 شىلدەسى كۇنى بىرنەشە قوراپ ءدارى-دارمەك پەن مەدجابدىقتاردى گەرمانياداعى قازاقستاننىڭ باس كونسۋلدىعىنا اپارىپ تابىستاعان. الىستاعى اعايىننىڭ ازىن-اۋلاق كومەگىن ەلگە ەلشىلىك جەتكىزىپ بەرۋى ءتيىس ەكەن. الايدا، ارادا 2 اپتاعا جۋىق ۋاقىت وتسە دە، كونسۋلدىقتاعى قوراپتار تۇرعان ورنىنان قوزعالماپتى.

ەلشى دە، كونسۋل دا ءدال قازىر دەمالىستا جۇرگەن كورىنەدى. ال ەۋروپا قازاقتار قاۋىمداستىعىنىڭ قازاقستانعا دەپ جولداعان گۋمانيتارلىق كومەگى كونسۋلدىقتىڭ عيماراتىندا قاڭتارىلىپ تۇرعان ورنىندا تۇرعان ەكەن. بۇعان اشۋلانعان ءومىرحان التىن: «بىزگە جاۋ سىرتتان كەلمەيدى، ءبىزدىڭ جاۋىمىز ءوزىمىزدىڭ قانسىز قازاقتار ەكەن!»، - دەيدى اشىنىپ.

ونىڭ ايتۋىنشا بۇل كەلەڭسىزدىككە اۋەلى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، ەلشىلىك پەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى دە كىنالى كورىنەدى. «ەلشىلىككە، كونسۋلدىق پەن مينيسترلىككە جۇمىس ىستەي الاتىن ادامداردى اكەلىڭىز» دەپ، دات ايتقان ءومىرحان التىن بۇل باسسىزدىققا جاۋاپتىلاردىڭ وتستاۆكاعا كەتۋىن تالاپ ەتىپتى.

الەمدەگى قانداستار كومەك جىبەرەيىن دەسە، بۇعان نە كەدەرگى؟

ءومىرحان التىن:

- مەن - ەۋروپا قازاقتار فورۋمىنىڭ توراعاسى ءومىرحان التىن، گەرمانيانىڭ باۆاريا ولكەسىنىڭ ورتالىعىنداعى ميۋنحەن قالاسىنداعى قازاقستاننىڭ باس كونسۋلدىعى الدىندا سىزدەرگە ءبىر جايتتى تۇسىندىرۋگە تىرىسپاقپىن.

وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن اتامەكەن قازاقستانداعى باۋىرلارىمىزدىڭ covid-19 دەگەن قىتايدىڭ سۇم ۆيرۋسى سالدارىنان قىرىلىپ جاتقانىن كورىپ، وسىنداعى اعايىندار باس قوسىپ، كومەك جىبەرەيىك دەپ، ءبىراز اقشا جينادىق. اعايىن-تۋىستارعا ەم بولسىن دەپ نيەتتەندىك. بىلەمىز عوي، ءبىزدىڭ العان 4-5 جاشىك ءدارى-دارمەگىمىز قايبىر جىرتىقتارىن جاماسىن... بىراق سوندا دا كوڭىل بىلدىرەيىك دەپ، اعايىنداردىڭ اقشاسىنا ءدارى-دارمەك، «اسپيرين 100»، «پاراتسەتومول»، قولعاپتار مەن مەديتسينالىق ماسكالار الدىق.

وسى ايدىڭ 19-ى كۇنى بۇل جاشىكتەردى وسى جەرگە اكەلىپ تاپسىردىق.  ال وسىدان ءبىر-ەكى كۇن بۇرىن وسى جەردە ىستەيتىن جىگىتتەر: «اعا سىزدەردىڭ جۇكتەرىڭىز ءالى كەتكەن جوق، تۇر»، دەيدى. 19-ىندا اكەلگەن جۇكتەرىمىز مىنە، 30-ى بولدى، ءالى تۇرعان ورنىندا تۇر ەكەن. بۇل جاعدايعا نە دەۋگە بولادى؟ مەن بۇگىن سول جاشىكتەردى قايتا الىپ، امالسىز ءوزىم جىبەرەيىن دەپ تۇرمىن. ول جاقتا اعايىندار ىندەتتەن قىرىلىپ جاتقاندا، بۇكىل الەمدەگى قانداستار كومەك جىبەرەيىن دەسە، بۇعان نە كەدەرگى؟

مىنا جاقتاعى جىگىتتەر ايتادى، بۇعان جاۋاپتى ءبىرىنشى – وسىنداعى باس كونسۋل، سوسىن بەرليندەگى ەلشى، ەلشىنىڭ ۇستىنەن قارايتىن استاناداعى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ەكەن.

4-5 جاشىك ءدارىنى ەلگە جىبەرۋ قولدارىنان كەلمەيدى

اعايىندار-اۋ، ءبىزدىڭ كىشكەنەدە بولسا كومەگىمىز دەپ،  جيناعان ءدارى-دارمەگىمىز 19-ىنان بەرى وسى ۇيدە جىلجىماي تۇرعان. كەيبىر وپاسىزدار، جەمقورلار بۇعان پىسقىرىپ تا قاراعان جوق. ولار تەك وزدەرىنىڭ جەكە باستارىنىڭ مۇددەسىن ويلاپ، جاۋاپكەرشىلىكتى ەشكىم العىسى كەلمەيدى. بىزدەن ءجۇز ەمەس، مىڭ پايىز كەپىلدىك سۇراپ وتىر. دارىلەردىڭ قاعازدارى، زاۋىتتىڭ قاعازدارى، شوتى ت.ب. بارلىعى بار. بىراق، سوعان قاراماستان، 19-ىنان بەرى 4-5 جاشىك ءدارىنى ەلگە جىبەرۋگە پارمەندەرى جوق. قولدارىنان كەلمەيدى.

مەن وسى ءۇشىن دە ۇلكەن كاسىپكەرلەرگە حابارلاسىپ، سۇرادىم. ولار: «ەي، قاراقتارىم، سەندەردىڭ ەستەرىڭ دۇرىس پا؟ بۇل -  گۋمانيتارلىق كومەك. بۇلاردىڭ ەشبىرىنە قاعاز سۇراماۋى كەرەك. مىسالى ىندەت جايلاعان وسىنداي كەزدە بەلگىلى ءبىر كومەكتەرگە بارلىق كەدەرگىلەردى، شەكتەۋلەردى الىپ تاستاپ، كىرگىزۋى كەرەك قوي»، دەيدى. مىنا «اسپيرين» گەرمانيادا وندىرىلگەن. "ماعان زاۋىتتىڭ تۇپنۇسقاسىن الىپ كەل", - دەيدى. مەن ءبىر، ميلليون دوللارلىق جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ادام سياقتى... وسى قاسيەتتى اراپا كۇنىندە مىنا ماسقارانى سۋرەتتەيتىن ءسوز تابا الماي، جۇرەگىم اۋىرىپ، ىزىلانىپ تۇرمىن.

نەگىزى بۇل – كىشكەنە ءبىر كومەك. بىراق، مىنا جاعداي قازاقستانداعى شيكىلىكتىڭ، جاعدايدىڭ ادامگەرشىلىكتەن كەتىپ قالعاندىعىنىڭ كورسەتكىشى بولىپ تۇر. بىزگە قاستاندىق قىلىپ جاتقان ەشكىم دە ەمەس، ءوزىمىزدىڭ قانسىز قازاقتار ەكەن، اينالىپ كەلگەندە.

جۇمىس ىستەي المايتىنداردى قىزمەتىنەن الىڭىز!

وتكەندە 100 توننا جاساندى ءدارى ۇستالدى دەپ جاتىر. ونى جاساعاندار قايدا؟ جوق! 7 ميلليون ماسكا ۇستالدى دەدى. ولار قايدا؟ ولار قايتىپ كىرىپ جاتىر؟ ءبىزدىڭ 4-5 جاشىك ءدارىمىز مىنە، ەكى جەتى بولدى، اتامەكەن قازاقستانعا جەتپەي تۇر.

مەن بۇل جەردە ءبىر نارسەنى تالاپ ەتەمىن. اسا قۇرمەتتى قاسىم-جومارت توقاەۆ مىرزا! نەگىزى پرەزيدەنت رەتىندە وسىنىڭ بارلىعىنا ءسىز جاۋاپكەرسىز! جاۋاپكەر ادام رەتىندە سىزدەن سۇرارىم: ءبىرىنشى، ءدال وسىنداي قىيىن-قىستاۋ كەزەڭدە 4-5 جاشىك ءدارىنى قازاقستانعا جەتكىزە الماعان، قازىر دەمالىستا جۇرگەن ميۋنحەندەگى باس كونسۋلدى، بەرليندەگى ەلشىنى، ەلشىدەن جوعارى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىن، جىگىتتەردىڭ ايتۋىنشا، بۇعان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىندەگى ازاماتتاردىڭ دا قاتىسى بار ەكەن، ەندەشە ولاردى دا دەرەۋ قىزمەتىنەن الىڭىز! ورنىنانا جۇمىستى بىلەتىن، جاۋاپكەرشىلىكتەن قورىقپايتىن، ۇلتتىق ار-نامىسى بار ادامداردى اكەلىڭىز! 

قادىرلى باۋىرلار، مىناداي قيىن-قىستاۋ كەزدە ساق بولىڭىزدار! امان بولىڭىزدار! ەلىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش بولسىن! قورىقپايىق. ءوز قۇقىعىمىزدى ءوزىمىز تالاپ ەتۋدى بىلەيىك!

Abai.kz