نەمەسە اباي كۇنىنىڭ كەيبىر ساباقتارى؟!

1. اباي، «كوك جانە كوپ يتتەر...» تۋرالى ايتادى. ءبىز سونىڭ قايسىسىمىز؟ ەل، ۇلتتىڭ قامىن جەگەن كوك يت پە، الدە ونى كورە الماي كۇندەيتىن كوپ يت پە؟

2. «مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما...» دەگەندەگى مىڭى توبىقتىنىڭ اتا، رۋعا ءبولىنىپ قىرىق پىشاق بولىپ ءومىر بويى تالاسپەن جۇرگەن، باستارىندا بىرلىگى جوق ترايبوليستەر. بىرلىگى مىقتى ۇلت بولىپ قالىپتاسۋ ءار قازاقتىڭ ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن انىقتاۋىنا بايلانىستى؟! رۋ-جۇزشىلدەردىڭ اراسىندا سەنىم بولمايدى، سەنىم جوق جەردە بىرلىك جوق، بىرلىك جوق جەردە ءبىرتۇتاس ۇلت قالىپتاسپايدى;

3. 2-ءشى قارا سوزدە، «قازاقتىڭ مورالدىق دەڭگەيى ورىستىڭ مۇجىعىنان تومەن...» دەيدى. جەر-جاھاندى ارالاعان پولياك ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى ا.يانۋشكەۆيچ، «قازاقتىڭ مورالدىق دەڭگەيى پولياكتاردان جوعارى...» دەيدى. مەن يانۋشكەۆيچكە سەنەمىن. ءسىز شە؟

4. 12-ءشى قارا ءسوز، «قازاقتىڭ قازاقتان باسقا جاۋى جوق...» دەپ باستالادى. ابايدىڭ زامانداسى پوتانين، «قازاق ساحاراسىنىڭ باتىسى مەن شىعىسىندا ءبىر تىلدە سويلەيدى. ول ءبىرتۇتاس ۇلت» دەيدى. وسى ءبىرتۇتاس ەلدى ءبىر-بىرىنە جاۋ دەۋ دۇرىس پا؟ الدە، 1930 جىلدارداعى رەپرەسسيا كەزىندە، مىسالى تۇرمەگە ءۇش رەت وتىرىپ كەلگەن ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ، بوستاندىققا شىققان م.جۇماباەۆتىڭ ۇستىنەن ارىز جازىپ، ت.ب. 60 مىڭداي ۇلت زيالىلارىن اتتىرۋعا سەبەپ بولعان قازاقتان شىققان قاڭعىباس يتتەردى ايتتى ما؟ الدە، قازاقتىڭ تاعدىرىنا نەمقۇرايلىلاردى ايتتى ما؟ سوڭعى 150 جىلدا ءبىز نەگە تىلدەن، ۇلتتىق بولمىستان ايىرىلدىق؟

5. 13-ءشى قارا ءسوز، «ءتىرى قازاقتىڭ سوزدەن امانى جوق، ولگەن قازاقتىڭ جامانى جوق...» دەپ باستالسا، تاعى ءبىر قارا سوزدە، «قازاق ىستەن گورى ۋاقىتتى بوس وتكىزىپ، كەزبەلىككە بەيىم...» دەگەندى ايتادى. وسى راس بولسا ارتىق سوزدەن قۇتىلىپ ىسكە كىرىسۋ ءۇشىن نە ىستەۋمىز كەرەك؟

6. قاسيەتتى كىتاپتاردا «حالىق قۇدايدىڭ ءبىر اتى» دەيدى. ولاي بولسا پايعامبار، اۋليە-ءامبي، دانىشپان، ۇلى... ياعني پەندەلەردىڭ حالىقتى سىناۋعا قانداي قۇقىعى بار نەمەسە بۇلاي سىناۋ قىتايداعى ۇيعىر حالقىن تەرروريس دەپ جاريالاعان سياقتى ەمەس پە؟ بۇل جەردە اقىن، ونى سويىلعا جىققان توبىقتىنىڭ سودىرلارىن  ياعني توبىردى قازاقپەن شاتاستىرىپ تۇرعاندا عانا ونى تۇسىنۋگە بولادى؟! باسقالاي ونى ءتۇسىنۋ مۇمكىن ەمەس.

جالپى، قارا سوزدەردەگى جوعارىدا كەلتىرىلگەندەر بۇگىنگى قازاق قوعامى ءۇشىن ماڭىزدى ما، ول قازاقتىڭ ۇلت بولىپ قالىپتاسۋىنا وڭ اسەر ەتەدى مە، الدە كەرى اسەر ەتۋدە مە؟ ول جولداردى قارا سوزدەن الىپ تاستاۋعا قالاي قارايسىز؟

7. اباي، «ناداندارعا دەس بەرمە...» دەيدى. بۇگىنگى ناداندار – ول قازاقتىڭ ەل بولۋى مەن قوعام دامۋىنا كەدەرگى بولىپ وتىرعان كەرى زاماننىڭ ۇرپاقتارى - ماڭگۇرتتەر مەن ترايبوليستەر. جاۋدى بىلگەنىڭ، ونى جارتىلاي جەڭگەنىڭ. تولىق جەڭۋ ءۇشىن كۇرەسۋ كەرەك;

8. ءبىر كوسەم، ءبىر ۇلى تۇلعا نەمەسە ءبىر ەپوسقا تابىناتىن قاۋىم تولىققاندى ۇلتتان گورى ەسالاڭ توبىر نەمەسە تۋرا جولمەن جۇرمەي، ءبىر جاققا تارتا بەرەتىن جىرىق ەزۋ ات سياقتى. قازىرگى، نەمىستەرگە گەتەنىڭ 146, ورىسقا ل.تولستويدىڭ 80 تومدىق تۋىندىلارى تارشىلىق ەتەتىن زاماندا، ابايدىڭ ءبىر تومدىعىن ءومىر بويى «ازىق ەتىپ»، «اباي ءبىزدىڭ بارىمىز» دەيتىندەردى شيرەك ادام دەپ اتاۋعا دا بولماس؟ الدە، اباي ايتقان ناداندار وسىلار ما؟

جاپوندار ايىنا 8-10, ەۋروپالىقتار 5-6, ازيالىقتار ياعني قازاقتار دا جىلىنا ءبىر كىتاپتان وقيدى. ءبىزدىڭ تۇرمىس دەڭگەي جاپونداردان 9-10 ەسە، ەۋروپالىقتاردىن 6-8 ەسە تومەن...;

9. ابايدى ادامزاتتىڭ اقىنى، فيلوسوفى... دەپ جاتادى.

و.شپەنگلەر ءوزىنىڭ «زاكات ەۆروپى» ەڭبەگىندە «بارلىق رۋحاني قۇندىلىقتىڭ نەگىزى ۇلتتىق قۇندىلىق... ادامزاتتىڭ قۇندىلىعى وسى ۇلتتىق قۇندىلىقپەن ولشەنەدى جانە ول باستاۋىن ۇلت مادەنيەتىنەن الادى» دەيدى. ورىس فيلوسوفى يۆانوۆ، «تەك رۋحاني قۇندىلىق عانا ەمەس، ءتىپتى عىلىمنىڭ ءوزىن ۇلتتىق» دەپ انىقتايدى.

ف.دوستوەۆسكي 1882 جىلى ا.س.پۋشكينىڭ ەسكەرتكىشىن اشۋ سالتاناتىنداعى سوزىندە، «شەكسپير شىعارمالارىندا اعىلشىننىڭ، گەتەدە نەمىستىڭ ۇلتشىلدىعى بار. ال، پۋشكين ادامزاتتىڭ اقىنى...» دەپ ورىس قاۋىمىن ءبىر عاسىرعا اداستىردى. ءبىز دە ابايدى «ادامزاتتىڭ دانىشپانى» دەپ اداسىپ جۇرگەن جوقپىز با؟!  كوسموپوليتيزمنەن  ادامزات قۇندىلىعىنىڭ، كوسموپوليتتەردەن ادامزاتتىڭ دانىشپانىنىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟

نەگە حايام مەن شەكسپير الەمنىڭ بار تىلدەرىنە، گەتە 150-دەي، پۋشكين جۇزدەن استام تىلدەرگە، ال اباي 5-6 عانا تىلگە اۋدارىلعان؟ 2014 جىلى، «اباي باستاعان ون اقىن-جازۋشىنىڭ تۋىندىلارىن اعىلشىن تىلىنە اۋدارايىق» دەگەن ۇسىنىسىمىزدى سول كەزدەگى مەمحاتشى مارات تاجين قولداعانمەن، ول ماسەلە عالىمدار مەن جازۋشىلار ۇيىمداستىرۋعا كەلگەندە جۇرمەدى. سوندا، «وسى ۋاقىتقا دەيىن ابايدى اعىلشىنعا نەگە اۋدارا المادىق دەگەندە؟!»، ءتىل مامانى اكادەميك اعامىزدىڭ جاۋابى، «اباي ءبىزدىڭ ءبارىمىز، ول سونداي ۇلى، ول اۋدارۋعا كەلمەيدى» دەگەنگە سايدى. ال، «ومار حايام بارلىق تىلگە اۋدارىلدى» نەمەسە

«فيردوۋسي، حافيز، حايام، رۋداكي، ناۆوي،ساادي، نيزامي، پوتوم يا»، دەگەن گەتە، ابايدى ءوزىنىڭ الدىنا قويار ما ەدى؟»، دەگەنگە جاۋاپ جوق.

بىرەۋلەر ابايدى باتىستىڭ فيلوسوفتارىنان بيىك قويۋدا. فيلوسوفيا دا كاتەگوريالارى ايقىندالعان سالا. مىسالى، ءبىز ونى زامانداستارى شوپەنگاۋەر نەمەسە نيتسششەدەن بيىك دەپ ايتا الامىز با؟! پولياكتار يانۋشكەۆيچتىڭ، ۋكرايندار شەۆچەنكونىڭ فيلوسوفياسى جوعارىداعى فيلوسوفتاردان بيىك دەپ ايتار ما ەدى؟! بۇل دا داراقىلىق پەن ساندىراقتىڭ ءبىر تۇرىنە ۇقسايدى؟

10. ابايدىڭ، «ءبىلىم، ونەر ورىستا. ورىستان ۇيرەن...» دەگەنى بۇگىن اكتۋالدى ما؟ حالقىمىز، ەلۋ جىلدا ەل جاڭا دەيدى. ابايدىڭ كەزىنەن بەرگى 150 جىلدا بۇل ەل ءۇش رەت جاڭاراتىن كەزى بولدى. حالقىمىزدىڭ، «قارەكەتتە بەرەكەت» دەگەنى زاماننىڭ ۇرانىنا اينالعان كەزدە الەم ەكونوميكاسى، عىلىمى، مەديتسينا ت.ب. سالالارداعى ۇلەسى 2-3% رەسەيدەن عانا ەمەس، بارلىق دامىعان ەلدەردەن ۇيرەنۋ قاجەت. ال، ەلدىڭ ءىشى مەن قوعامدا قازاق ءتىلىن دامىتپاۋ،- ول مەملەكەتتىك قىلمىس. ءبىز، ابۋباكىر كەردەرى ايتقان، «ۇرى-قارى جينالىپ، ۇلاعاتتى ەل بولمايتىن» كەزدەمىز;

11. ورىستىڭ وتارلاۋ جانە كەڭەس كەزىندە، سونىمەن قاتار تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا اباي قازاقتىڭ باس اقىنى بولىپ قالۋدا.

بۇل، ابايدىڭ فەنومەنى؟!

اباي ۇلتتىق ادەبيەتىمىزدىڭ ماقتانىشى رەتىندە جالعىز با؟ ودان باسقا كىممەن  ماقتانامىز؟  بۇنداي سۇراق ۇلتتىق ونەر مەن ادەبيەتكە بايلانىستى ابوريگەندەردەن باسقا بارلىق حالىقتاردا تۇلعالارعا قويىلۋى زاڭدىلىق. سەبەبى، سىنالمايتىن كەز كەلگەن تۇلعا، ول جەكە باسقا تابىنۋعا ياعني قوعامدى رۋحاني، ساياسي ت.ب. جاعىنان كەرى كەتىرەتىن شىرىگىن باتپاققا اينالدىرادى. مىسالى، كسرو ىدىراعاننان كەيىن لەنيندىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى مۇستاي كارىمنىڭ باشقۇرت حالقىنىڭ ۇلتتىق مۇددەسىنە قارسى جۇيەلى ىستەگەن جۇمىستارى اشكەرەلەنۋدە. ال، بىزدە وتارلاۋشىلارعا قىزمەت ەتكەندەر دە، كەڭەس ۇكىمەتىن دارىپتەپ الاشوردانى داتتاعاندار دا، قازاق تىلىنە قارسى جۇمىستانعاندار دا... بارلىعى كلاسسيكتەر؟! كەبەگى مەن تارىسى ءبىر جەردە.

ونداي قوعامدا ار قايدا، رۋح قايدا، نامىس قايدا، اقيقات قايدا... اجىراتۋ مۇمكىن ەمەس.

تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرى،- ول قازاقتىڭ ءتىلى، ءداستۇر-سالتى جانە مادەنيەتى. بۇل، قازاقستاننىڭ نەگىزگى قۇندىلىقتارى. ال، قۇندىلىقتارى ايقىندالماعان قوعام تاۋەلسىزدىكتىڭ باسىندا، ءبىز دە  مۇسا (مويسەي) پايعامبارعا 40 جىل ەرگەن ەۆرەيلەر سياقتى بولامىز دەپ داۋرىقتى. ول، 30 جىلدا بىرەۋلەرى - سالافيت، ەكىنشىلەرى – كريشنا، ۇشىنشىلەرى – ساتانا... «بارلىعى دا اۋليە»، «بارلىعى دا قاسيەتتى»، بىراق قۇبىلاسى، قۇندىلىعى جانە باسىندا بىرلىگى جوق، ءۇش مىڭداي   باعىتقا اداسقان اپەندىلەر قاۋىمىنا اينالدى. كۋمير ىزدەگەن توبىردىڭ تاعدىرى وسىنداي.

بۇل، قاي ۋاقىتتا دا اقيقات جولىنىڭ كۇردەلى جانە سول جولدا جۇرگەن تۇلعالاردىڭ تاعدىرلارى تراگەدياعا تولى ەكەنىن كورسەتەدى. مىسالى، دانتە ەكى رەت، ميكەلاندجەلو ءبىر رەت ءولىم جازالارىنا كەسىلسە، گاليلەيدى ورتەدى، پۋشكين مەن لەرمونتوۆتار دۋەلدە، ماحامبەت پەن الاشورداشىلار كۇرەس جولىندا قۇربان بولدى... بۇل اقيقات پەن كۇرەس جولى، ءومىر زاڭى;

12. شەۆچەنكو كۇرەسكەر، اباي اعارتۋشى اقىن. ول، حالقىن وتارلاۋشىلارعا قارسى ازاتتىق كۇرەسىنە شاقىرعان جوق، «...باستان ىرقىڭ كەتكەن سوڭ وزدىگىڭنەن تۇزەلە المايسىڭ» دەپ قايعىردى. «مىڭ قايعى ءبىر بورىشتى وتەمەيتىن» ياعني بىزگە تاۋەلسىزدىكتى باياندى ەتىپ، جەر تۇتاستىعى مەن ادام قۇقىعىن ساقتاپ، دەموكراتيالىق قوعام قۇرامىز دەگەن زاماندا، الدىمەن وسى جولدا كۇرەسكەن ۇلى تۇلعالاردىڭ ۇلاعاتتى ىستەرىن ۇرپاق ساناسىنا ءسىڭىرىپ، ارلى جانە نامىستى بۋىن تاربيەلەۋ الدىڭعى قاتارعا شىعادى.

«ءبىز زامانعا نە قىلدىق؟!»، دەپ قانشا زارلاساڭ دا، ودان زامان وزگەرمەيدى. زاماندى وزگەرتەتىن جاسامپاز ەڭبەك، اسقاق رۋح پەن كۇرەس;

13. سەبەبى، سوڭعى ءبىر عاسىردا نەگىزىنەن ابايدى وقىپ، سودان ۇلگى الىپ وسكەن ۇرپاق، ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن بولمىستى ساقتاپ، ونى دامىتۋدىڭ بارلىق مايدانىندا جەڭىلىسكە ۇشىراۋدا. وعان ءبىر اباي ەمەس، بارلىق زيالىلار مەن قازاقتىڭ ءوزى كىنالى. ەندى ارنايى زاڭ شىققان 25 جىلدان بەرى قازاق ءوز تەگىندەگى «-وۆ»، «-ەۆ»... سياقتى قۇلدىق تاڭبادان ارىلۋعا اسىعار ەمەس؟! وتباسىندا دا انا تىلدە سويلەۋگە دەگەن ىنتانى كورىپ تۇرعان جوقپىز. قازىرگى قازاقتىڭ ساياسي نەمەسە رۋحاني كوسەمدەر ىزدەگەن قۇلدىق پسيحولوگياسى مەن ۇلتتىق ماسەلەگە كەلگەندەگى ماسىلدىعى، ول فاشيزمنەن دە قاۋىپتى قۇبىلىس. بۇل جەردە تەك اباي، نە ماحامبەت قوعامنىڭ ازعىنداۋ ءۇردىسىن تۇزەتە المايدى. 1943 جىلى وتان سوعىسىنىڭ شەشۋشى كەزىندە حالىقتىڭ رۋحىن كوتەرۋ ءۇشىن باتىرلار جىرىن بارلىق وقۋ ورىندارىنىڭ باعدارلامالارىنا كىرگىزۋ تۋرالى ۇكىمەت شەشىم شىعاردى. بىزگە رۋحاني سالادا باتىرلار جىرىنان باستاپ، توميريس پەن مودە، ەدىل (اتيللا) مەن شىڭعىس حان، قاسىم، ءابىلحاىر، ابىلاي، كەنەسارى ت.ب. مەكتەپ، جوو وقۋلىقتارىنا ەنگىزىپ، ەگەۋلى نامىستى قامشىلايتىن كەز كەلدى. بۇل ىستە بيلىگى، زيالىسى... بارلىق قوعام ءبىر جاعادان باس شىعارۋ كەرەك. ولاي بولماعان جاعدايدا ەلدى يراك، ليۆيا، بەلورۋسسيالاردىڭ... تاعدىرلارى كۇتىپ تۇر؟! ءبىز ءالى كۇنگە ۇلتتىق بىرلىك پەن مەملەكەت مۇددەسى دەگەن ۇعىمداردى تۇسىنە الماي كەلەمىز ياعني بىزدە ۇلتتىق جانە مەملەكەتتىك مۇددە دەگەن سانا قالىپتاسپاعان. ودان گورى كوپشىلىگىنىڭ ساناسىنا جەكە، نە رۋدىڭ مۇددەسى، بولماسا ابايدىڭ «بولدى دا پارتيا، ەل ءىشى ءبۇلىندى...» دەيتىن بەلگىلى توپ، نە پارتيانىڭ مۇددەسى جاقىن تۇرادى. سوندىقتان، وركەنيەتتى ەلدەردە ەل مۇددەسى ءۇشىن كۇرەسەتىن پاتريوتتار قۇرمەتتى بولسا، بىزدە ولارعا كوررۋپتسيالىق قوعام «سەنىمسىزدىكپەن قارايدى». بۇل قوعامنىڭ تراگەدياسى;

14. ءبىر جاعىنان حالىقتىڭ ابايعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى قۋانتقانىمەن، قازاقتار جانە بيلىك شىنىمەن انا ءتىلى مەن ادەبيەتتى سۇيەتىن بولسا، نەگە ولاردىڭ جارتىسى ماڭگۇرت؟ ءبىز نەگە ادەبيەتتىڭ كلاسسيگى (مۇمكىن جالعىز), ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى ءابدىجامىل نۇرپەيسوۆ اقساقالعا قاھارمان نەمەسە ەڭبەك ەرى اتاعىن بەرۋگە جارامايمىز؟! ادەبيەت اردىڭ ءىسى، ال ءبىزدىڭ انا ءتىلى مەن ادەبيەتكە دەگەن بۇگىنگى «جاساندى سۇيىسپەنشىلىگىمىز»،- ول ارسىز بەن تەكسىزدىڭ تىرلىگى;

15. ولاي دەيتىنىم، ءبىز ۇلتتىق نەگىزىمىزدەن اجىراپ كەتكەن، بارلىق قۇندىلىقتى ساياسي تۇرعىدان قارايتىن توبىرلىق سانادان ءالى شىققان جوقپىز. ناداندارعا دەس بەرگەن قوعامدا، بىرەۋلەر، «قازاق ادەبيەتى ابايدان باستالادى» دەپ ءجۇر. سوندا، ابايعا دەيىن قازاقتا ادەبيەت بولماعان با؟ جازبا ادەبيەت بالاساعۇن، ناۆوي، بۇحار جىراۋ (قىتاي ارحيۆىندە 20 مىڭ جول شىعارمالارى ساقتالعان) ... تۇركىلەر الەمدە ەڭ كولەمدى ەپوستار جازىپ، ونى الەمگە تاراتۋ ارقىلى وسىدان 3,0-3,5 مىڭ جىل بۇرىن ادامزاتتىڭ تراگەدياسىن تۇسىندىرگەن (ا.ۆەبەر) بىردەن-ءبىر سۋپەرەتنوس...;

16. اباي ەڭ كوپ زەرتتەلگەن تۇلعا بولعانىمەن، ول دۇنيەگە كەلىپ جاتقاندا يساتاي-ماحامبەتتەر باستاعان كوتەرىلىس، ول 12-13 جاستا ەل باسقارۋ ىسىنە ارالاسا باستاعان كەزدە، جيۋل ۆەرن (حان كەنەگە ارنالعان «كۋرەر تساريا» رومانىندا) «پەتەربور مەن ۇركىت (يركۋتسك) اراسىن ون جىلدان استام ءدۇر سىلكىندىرىپ، دىرىلدەتكەن» كەنەسارىنىڭ كوتەرىلىسى تۋرالى ەشتەڭە بىلمەۋى مۇمكىن ەمەس؟ سەبەبى، سەمەيدىڭ جانىنداعى اقمولانى ەكى رەت جاۋلاعان جانە قۇنانبايمەن بەلگىلى اراقاتىناستا بولعان كەنەسارى جانە ول باستاعان ۇلى كوتەرىلىس ءتۇرالى اقىننىڭ اۋىز اشپاۋى مۇلدەم تۇسىنىكسىز. جوعارىداعى ەكى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس تۋرالى ابايدان باسقا ءحىح عاسىردىڭ 2-ءشى جارتىسىنداعى اقىندارىنىڭ بارلىعى جازعان ەكەن! ول، جايىق بويىنداعى كوتەرىلىس پەن ماحامبەتتىڭ نايزاعاي جىرلارىن بىلمەگەندىكتەن، ول تۋرالى ەشتەڭە جازبادى دەيىن دەسەڭ، وزىنە دەيىنگىلەردى، «شاشۋباي، دۋلات پەنەن بۇحار جىراۋ، ءسوزىنىڭ ءبىرى قىراۋ، ءبىرى جاماۋ...» دەپ سىنايدى دا، تەك عانا ماحامبەتتىڭ جەرلەسى، ءارى زامانداسى مارابايدى مويىندايدى؟!

مۇستافا شوقاي، ۇلتى مەن انا تىلىنە ەمەس، وتارلاۋشىلارعا قىزمەت ەتكەن شوقان، سانجار (اسفەندياروۆ)... تراگەديالارى تۋرالى جازدى. اباي مەن ىبىرايلار (التىنسارين) وتارلاۋشىلارعا قىزمەت ەتپەگەنىمەن، پاتشا شەنەۋنىكتەرى مەن كوممۋنيستەر وڭدەگەن اباي مەن ىبىرايدىڭ قازاققا قارسى، اتەيزمدى دارىپتەگەن ت.ب. كەيبىر شىعارمالارى  سول كۇيىندە قالۋدا. قازاق، ابايدىڭ پوەزياسى مەن قارا سوزدەرىن ەمەس، ونىڭ وتارلاۋشىلاردىڭ قاجەتىنە قاراي وڭدەلگەن تۋىندىلارىنا ءماز بولىپ ياعني جولسىزدا اداسىپ جۇرگەنگە ۇقسايدى؟! ويلاناتىن جانە سول ارقىلى وياناتىن ۋاقىتتى جىبەرىپ الساق، قۇل بولىپ قانا ويانامىز؟!

17. عالىمدار مەن ماماندار بيىلعى فارابي مەن ابايدىڭ جىلدارىن وتكىزۋدەگى «ادامزاتتىڭ ەكىنشى ۇستازى»، ۇلى بابامىزدىڭ مۇرالارىن زەرتتەپ-جارنامالاۋدىڭ ناشار ەكەنىن ياعني قوعامنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىنىڭ تومەن ەكەندىگىن ايتۋدا. شىنىمەن، وسىدان ون ءبىر عاسىر بۇرىن جازىلعان ءفارابيدىڭ ەڭبەكتەرىن جالپىلاما بولماسا، ەل تۇسىنبەيدى. ءبىز، ءبىراز جەرگە جازعانىمىزبەن ماحمۇد قاشقاريدىڭ 1000 جىلدىعى ەلەۋسىز قالدى. قىتاي، عۇننىڭ ۇرپاعى كونفۋتسيدى 2500 جىل وتسە دە، ۇلى تۇلعا رەتىندە دارىپتەۋدە. ال، ءبىز بولساق ءوزىمىزدىڭ ءتول تۇلعالارىمىزدى ءبولىپ تۇرۋعا دايىنبىز. ول ۇلتتىق سانا مەن ۇلتتىق يدەيانىڭ جوقتىعىنىڭ بەلگىسى;

18. شىنىن ايتسا، كەشەگى ابايدىڭ كۇنى دە، كەڭەس كەزىندە تۇلعالاردى ساياسي ەتيكەت تۇرعىسىنان دارىپتەيتىن، جەكە باسقا تابىنعان رۋحسىز توبىردىڭ تويى سياقتى بولىپ كورىندى. ارينە، اركىمنىڭ ءوز پىكىرى بولار. الاشقا ەس كىرىپ، وعان ماحامبەتتىڭ «اقىرىپ تەڭدىك سۇرايتىن» رۋحى قونباي، بۇل ەلدىڭ ونەگەلى ۇلت بولۋى قيىن. اۋىر بولسا دا، اباي كۇنىنەن ءبىز العان ساباق وسى بولدى...

جانۇزاق اكىم

Abai.kz