بۇل ەلدە زاڭ شىعاراتىن پارلامەنت، وعان قول قويىپ، قولدانىسقا سالاتىن پرەزيدەنت، ونىڭ ورىندالۋىن قاداعالايتىن پروكۋراتۋرا بار. بىراق، بيلىكتىڭ ۇشار باسىنان ەتەكتەگى ەلگە دەيىنگى ارالىقتا زاڭعا سۇيەنىپ ءسوز ايتۋ، اندا-ساندا «وسى ايتقانىم زاڭعا قايشى، ەل ازاماتتارىنىڭ، قوعامنىڭ تۇتاستىعىنا كەسىرى تيەتىن ءسوز ەمەس پە وسى؟!» دەپ ويلاناتىن بىرەن-ساران ادام بولماسا، ءاي، كوبىنىڭ ويلانۋعا ۋاقىتى تاپشى سەكىلدى. سودان دا حالىقتىڭ تۇتاستىعىنا سىنا قاعىپ، ازاماتتاردى بولشەكتەيتىن بۇل از دەسەڭىز، مەملەكەتتىڭ بىرتۇتاستىعىنا قاۋىپ توندىرەتىن سوزدەر لاۋازىمدى، قوعامدىق، ساياسي «تۇلعالاردىڭ» اۋزىنان ءجيى شىعادى.

مىسالى: «ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى قۋاندىق تۇرعانقۇلوۆ: «پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا ۇسىنىلعان كەيبىر ۇمىتكەرلەر - ورالماندار. ءتىزىم مەن ونى تىركەۋ ەرتەڭگە دەيىن انىقتالۋى كەرەك» دەيدى. «رۋحانيات» پارتياسىنىڭ توراعاسى سەرىكجان مامبەتاليننىڭ سوزىنە قاراعاندا، پارتيانىڭ تىزىمىندە ەكى ورالمان عانا بار. مامبەتالين ەندى پارتيانى تىركەۋگە قاتىستى قانداي دا ءبىر پروبلەما تۋىندايتىن بولسا، ەقىۇ كوميسسياسىنا شاعىمداناتىندارىن ايتتى» (ازاتتىق راديوسى).

بۇل ەلدە زاڭ شىعاراتىن پارلامەنت، وعان قول قويىپ، قولدانىسقا سالاتىن پرەزيدەنت، ونىڭ ورىندالۋىن قاداعالايتىن پروكۋراتۋرا بار. بىراق، بيلىكتىڭ ۇشار باسىنان ەتەكتەگى ەلگە دەيىنگى ارالىقتا زاڭعا سۇيەنىپ ءسوز ايتۋ، اندا-ساندا «وسى ايتقانىم زاڭعا قايشى، ەل ازاماتتارىنىڭ، قوعامنىڭ تۇتاستىعىنا كەسىرى تيەتىن ءسوز ەمەس پە وسى؟!» دەپ ويلاناتىن بىرەن-ساران ادام بولماسا، ءاي، كوبىنىڭ ويلانۋعا ۋاقىتى تاپشى سەكىلدى. سودان دا حالىقتىڭ تۇتاستىعىنا سىنا قاعىپ، ازاماتتاردى بولشەكتەيتىن بۇل از دەسەڭىز، مەملەكەتتىڭ بىرتۇتاستىعىنا قاۋىپ توندىرەتىن سوزدەر لاۋازىمدى، قوعامدىق، ساياسي «تۇلعالاردىڭ» اۋزىنان ءجيى شىعادى.

مىسالى: «ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى قۋاندىق تۇرعانقۇلوۆ: «پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا ۇسىنىلعان كەيبىر ۇمىتكەرلەر - ورالماندار. ءتىزىم مەن ونى تىركەۋ ەرتەڭگە دەيىن انىقتالۋى كەرەك» دەيدى. «رۋحانيات» پارتياسىنىڭ توراعاسى سەرىكجان مامبەتاليننىڭ سوزىنە قاراعاندا، پارتيانىڭ تىزىمىندە ەكى ورالمان عانا بار. مامبەتالين ەندى پارتيانى تىركەۋگە قاتىستى قانداي دا ءبىر پروبلەما تۋىندايتىن بولسا، ەقىۇ كوميسسياسىنا شاعىمداناتىندارىن ايتتى» (ازاتتىق راديوسى).

قۋاندىق مىرزا ءۇشىن ورالماندار قازاق ەمەس كورىنەدى. ءتىپتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى دەپ تە تانىمايتىن سىقىلدى. ايتپەسە، ورالماندار دەپ انىقتاما بەرەر مە ەدى. سايلاۋدىڭ ەكى تىزگىن ءبىر شىلبىرىن قولىنا ۋىستاپ ۇستاپ وتىرعان قۋاندىق تۇرعانقۇلوۆ «ورالمان» اتاۋى زاڭ بويىنشا، تاريحي وتانىنا قونىس اۋدارعان قازاقتاردىڭ قازاقستان ازاماتتىعىنا قابىلدانعانعا دەيىنگى ارالىقتا يەلەنەتىن ايرىقشا ستاتۋسى ەكەنىن بىلمەسە كەرەك. ال، سايلاۋعا ازاماتتىق الماعان ادامدار قاتىسقا المايتىندىعى ەكى باستان تۇسىنىكتى. رەسپۋبليكانىڭ تەڭ قۇقىقتى ازاماتتارىن «ورالماندار» ءارى «ۇسىنىلعان كەيبىر ۇمىتكەرلەر - ورالماندار» دەۋ -  ازاماتتاردى بولشەكتەۋ، قوعامنىڭ بىرلىگىنە ىرىتكى سالۋ جانە كەزىندە شەتەلدەن كوشىپ كەلگەن قازاق دەمەسەڭىز، رەسپبۋليكانىڭ تولىققاندى ازاماتى بولىپ سانالاتىن الگى «ۇمىتكەر ورالماننىڭ» بارلىق قۇقىقتارىن اياق استى ەتۋ. مامبەتالين مىرزا دا سايلاۋ كوميسسياسى توراعاسىنىڭ ءسوزىن «ءبۇلدىرىپ» قويعان بالاداي، باقشاسىنا ەشكى كىرگىزىپ جىبەرگەن ادامداي مويىنداپ: «پارتيانىڭ تىزىمىندە ەكى ورالمان عانا بار» دەپ اقتالادى. قۋاندىق پەن سەرىكجانعا سالساڭىز، جەر بەتىندەگى بارشا قازاقتىڭ جالعىز وتانى - قازاقستانعا كوشىپ كەلگەن قازاقتار - قازاقتار ەمەس، قازاقستان ازاماتى ەمەس، ولار - ورالماندار ەكەن! ونى قۇبىجىق كورگەندەي كورسەتەدى.

«ويباي، ورالمان ەكەن!» دەپ شوشىنعاندار بۇل ەكەۋى عانا ەمەس. مەملەكەتتىك بيلىكتە دە، قوعامدا دا قانداس باۋىرىنان ات-تونىن الا قاشىپ، ۇركەتىندەر وتە كوپ. مۇنىڭ سىرى دا كوپ.

البەتتە، شەتەلدەگى قازاقتى قازاقستانعا كوشىرىپ الۋ ستراتەگيالىق ساياساتىندا ءمىن جوق. ونىڭ ورىندالۋىنداعى كەمشىلىكتەر ءدال وسى مامبەتالين مەن تۇرعانقۇلوۆ سياقتى ءتۇرلى مەملەكەتتىك، قوعامدىق قىزمەتتە جۇرگەندەردىڭ مەملەكەتتىك ساناسىنىڭ، ءبىرتۇتاس قازاقتىق ساناسىنىڭ جوقتىعىنان. وي-بوي، ءبىز ايتىپ وتىرعان سانا كىمدەردە جوق دەسەڭىزشى، ءتىزىمىن جاساپ جىبەرسەك، ءتۇڭىلىپ كەتەسىز.

ءارى وسى ءبىر «ورالمان» دەگەن وڭباعان ءسوز زاڭدا ناقتى، انىق جازىلسا دا مامبەتالين، تۇرعانقۇلوۆتارعا ءپىشتۋ بولىپ تۇر. امبەسى، كوشىپ كەلگەن اعايىنداردىڭ ىشىندەگى پىسىقتارى دا «ورالمان» اتاۋىن پايدالانىپ، ءتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدار قۇرىپ، سول ارقىلى بيزنەس جاساپ الدى. ولارعا «ورالمان» اتاۋى پايدالى. تۇرعانقۇلوۆ مەن مامبەتالين سەكىلدى بيلىك پەن قوعامدا قالقيىپ جۇرگەن جۇزدەگەن، مىڭداعان شەنەۋنىكتەر مەن شەنەۋنىك بولسام دەپ ءتۇس كورەتىندەر وسى جالعىز ءسوزدى جالىقپاي ايتىپ، زاڭدى بۇزىپ، قوعامعا ىرىتكى سالىپ، ازاماتتاردى بولشەكتەۋىن قويار ەمەس. مۇنىڭ جۋىق ارادا جويىلا قويارىنا كۇمان كوپ. بار سانالى عۇمىرىن قىزىل وكىمەتكە دەگەن ادالدىقپەن وتىكىزىپ، تاماعى سالبىراپ، كوزىنىڭ الدى كوبىكتەنىپ، باسىن اق قىراۋ شالىپ، كوكىرەگى مەن كوزىندەگى وتى وشكەن شاقتا تاۋەلسىز ەلدىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكەرى بولىپ وتىرعان بۇرىنعى كوممۋنيستەر مەن قارشادايىنان قازاقستاندى ۇلتتار لابوراتورياسى دەپ تانىعان، قازاقتى باسقارۋدىڭ بىردەن-ءبىر ءتاسىلى ورىس ۇيرەتكەن بۇرىنعى ءتاسىلدىڭ جاڭارعان ءتۇرى «سەن - قازاقسىڭ، ول - ورالمان» دەپ ءبىر-بىرىنە ايداپ سالۋ ەكەنىن بىلەتىن كانىگى كومسومولداردىڭ ءداۋىرى ءجۇرىپ تۇرعاندا مەملەكەتتىك، قوعامدىق، ازاماتتىق، ۇلتتىق سانا جانە بىرتۇتاستىق دەگەن تۇسىنىك، زاڭ دەپ اتالاتىن قاتتاما قالىڭ قاعازدار مەن باق ارقىلى كولگىرسىپ، كوبىك سوزدەن ساۋلەتتى قازاقستان سالاتىن مىرزالاردىڭ اۋزىنان شىعىپ، جەلگە ۇشىپ كەتە باراتىن سوزدەرىندە عانا ءومىر سۇرەدى.

«اباي-اقپارات»