الدار كوسە ءتۇس قايتا  ارىق اتىمەن قالا ىشىنە كىرگەنى سول،  «قولىما اقشا تۇسسە ەكەن..»-دەپ كوزدەرى جايناپ تۇرعان، توقتاماي كەتكەن «دجيپتەرگە» زى­عىر­دانى قايناپ تۇرعان ماي ينسپەكتورى  الا تاياعىن كوتەرىپ،  اتتىلى ال­دار­دى توقتاتتى.

- ءجايشا توقتاتتىڭىز با؟-دەپ سۇرادى الدار كوسە.

- كوزىڭىز سوقىر ما؟

- قازىر، كوزدەرىمنەن سۇرايىن...

- سىزبەن قالجىڭداسىپ تۇرعانىم جوق. باعدارشامنىڭ قىزىلى جانعاندا ءوتىپ كەتتىڭىز!

- مەنىڭ ماشينام جوق. مەن اتتىلىمىن.

- ەرەجە بارىنە زاڭ!  اتىڭىزدىڭ ءنومىرى قايدا؟

- قانداي ءنومىر؟

- مەملەكەتتىك ءنومىرىن ايتامىن...

- ءا-ءا، مىناۋ ما؟-دەگەن الدار كوسە  شاپانىنىڭ  ەتەگىن كوتەرىپ جىبەرىپ، ەتىگى قونىشىنان  «اك -777 ايعىر» دەپ جازىلعان ماشينالار نومىرىنە ۇقساس ءنومىردى الىپ كورسەتتى.

- بۇل نەمەنە؟

- ءنومىر.

- «اك» دەگەن نەمەنە دەيمىن؟

- ساۋاتسىز نەمە ەكەنسىز عوي، اك-الدار كوسە  دەگەن ءسوز.

- «كرۋتوي» ءنومىر ەكەن.  دەگەنمەن، جول ءتارتىبىن بۇزدىڭىز...-دەگەن ينسپەكتور ات ۇستىندە تۇرعان الدار كوسەگە جاقىنداپ، اناۋ باسىن يە، قۇلاعىن توستى،- اقشا بەرىپ كەتپەسەڭىز، ءىشىم وتەدى...

- ءىشتىڭ وتكەنى جاقسى ەمەس پە، قايتا اسقازانىڭىز تازالانىپ قالادى...

- جوق... قالاي دەسەم ەكەن... الاقانىم قىشىپ تۇر...

الدار اتتان تۇسە قالىپ،  جول جيەگىندە تۇرعان «وپەلدىڭ» ارتىنداعى شوشاي­عان تەمىرىنە اتىن بايلاي سالدى دا، ينسپەكتورعا جاقىندادى.

الدار كوسە ءتۇس قايتا  ارىق اتىمەن قالا ىشىنە كىرگەنى سول،  «قولىما اقشا تۇسسە ەكەن..»-دەپ كوزدەرى جايناپ تۇرعان، توقتاماي كەتكەن «دجيپتەرگە» زى­عىر­دانى قايناپ تۇرعان ماي ينسپەكتورى  الا تاياعىن كوتەرىپ،  اتتىلى ال­دار­دى توقتاتتى.

- ءجايشا توقتاتتىڭىز با؟-دەپ سۇرادى الدار كوسە.

- كوزىڭىز سوقىر ما؟

- قازىر، كوزدەرىمنەن سۇرايىن...

- سىزبەن قالجىڭداسىپ تۇرعانىم جوق. باعدارشامنىڭ قىزىلى جانعاندا ءوتىپ كەتتىڭىز!

- مەنىڭ ماشينام جوق. مەن اتتىلىمىن.

- ەرەجە بارىنە زاڭ!  اتىڭىزدىڭ ءنومىرى قايدا؟

- قانداي ءنومىر؟

- مەملەكەتتىك ءنومىرىن ايتامىن...

- ءا-ءا، مىناۋ ما؟-دەگەن الدار كوسە  شاپانىنىڭ  ەتەگىن كوتەرىپ جىبەرىپ، ەتىگى قونىشىنان  «اك -777 ايعىر» دەپ جازىلعان ماشينالار نومىرىنە ۇقساس ءنومىردى الىپ كورسەتتى.

- بۇل نەمەنە؟

- ءنومىر.

- «اك» دەگەن نەمەنە دەيمىن؟

- ساۋاتسىز نەمە ەكەنسىز عوي، اك-الدار كوسە  دەگەن ءسوز.

- «كرۋتوي» ءنومىر ەكەن.  دەگەنمەن، جول ءتارتىبىن بۇزدىڭىز...-دەگەن ينسپەكتور ات ۇستىندە تۇرعان الدار كوسەگە جاقىنداپ، اناۋ باسىن يە، قۇلاعىن توستى،- اقشا بەرىپ كەتپەسەڭىز، ءىشىم وتەدى...

- ءىشتىڭ وتكەنى جاقسى ەمەس پە، قايتا اسقازانىڭىز تازالانىپ قالادى...

- جوق... قالاي دەسەم ەكەن... الاقانىم قىشىپ تۇر...

الدار اتتان تۇسە قالىپ،  جول جيەگىندە تۇرعان «وپەلدىڭ» ارتىنداعى شوشاي­عان تەمىرىنە اتىن بايلاي سالدى دا، ينسپەكتورعا جاقىندادى.

- الاقانىڭىزدى اشىڭىز.

- نەگە؟

- قاسىپ بەرەيىن دەگەنىم عوي...

- كەرەگى جوق، ءوي، نە ىستەپ جاسىرسىز؟-دەگەن ينسپەكتوردىڭ بايبالامىنا قاراماستان، الدەكەڭ ونىڭ الاقانىن تىرناي باستادى.ءتىپتى، تىستەمەك تە بولدى. القىنعان ينسپەكتور:

- بولدى، جەتەدى دەيمىن! اۋىرتىپ جىبەردىڭىز!-دەپ جىلارمان بولدى.

- قىشۋى قاندى ما؟

- قاندى...

الدار اتىنا كوز سالىپ ەدى، ورنىندا جوق بولىپ شىقتى.

- ويباي، اتىم قايدا؟

- انە، اناۋ «وپەل» ماشيناسىنىڭ ارتىنان شاۋىپ بارادى!  ماشينەنىڭ ارتىنا بايلاي سالعانى نەسى؟

الدار ماي ينسپەكتورىنىڭ ماشيناسىنا وتىرا كەتىپ:

- وتىرىڭىز، قايدا جۇمسارىمدى بىلمەي جۇرگەن ءجۇز مىڭ تەڭگەمدى بەرەمىن، اتىمدى قۋىپ جەتەيىك!-دەدى. «ءجۇز مىڭ تەڭگە»» دەگەن ءسوز قۇلاعىنا مايداي جاعىپ قالسا كەرەك، ماي ينسپەكتورى  ماشيناسىنا وتىرا قالىپ، اتتىڭ ارتىنان قۋا جونەلدى. سيرەناسىن دا قوسىپ جىبەردى.  «وپەل» دە، ات تا جول جيەگىنە توقتادى. بۇلار جەتكەندە ماشينا يەسى تاڭقالىپ تۇر ەدى.

- جىندىسىڭ با، اتتى كورمەدىڭ بە؟-دەپ دۇرسە قويا بەردى ينسپەكتور.

- قۇداي اقى، ماعان سەنىڭىز!  ارتىما قاراپ قويىپ، مىنا ات ارتىمنان نەگە شاۋىپ كەلە جاتىر ەكەن؟»- دەپ ويلاعانىم راس...-دەگەن شوپىر ينسپەكتوردىڭ قولىن قىسقان بولىپ، بەس مىڭ تەڭگە ۇستاتا قويدى. ينسپەكتور تەرىس قاراپ. اقشانى سانادى دا، قالتاسىنا سالا قويدى.

- بارا بەرىڭىز، ءسىز ەمەس، ات كىنالى...-دەدى سوسىن. الدار باسىن قاسىپ تۇرعان. جەمقور ماي ينسپەكتورىن قالاي الداپ، اقشاسىن الۋدى ويلاپ تۇردى... «نە ىستەسەم ەكەن، ا؟ ءيتتىڭ بالاسىنىڭ قوينى-قونىشى تولعان اقشا!»

- ءاي، مىناۋ اتىڭ شورىلدات-ە-ەپ تۇر عوي! كوشەنى ءبۇلدىرىپ...-دەپ قالدى ينسپەكتور. ەندى سول ءۇشىن دە اقشا العىسى بار.

- ويبۋ،-دەپ الدار كوسە شىر كوبەلەك اينالدى،- كانيسترىڭىز بار ما؟

- ونى قايتەسىز؟

- اعاتاي-اۋ، بەنزين بوسقا توگىلىپ جاتىر عوي...

- اتتىڭ بەنزينى بولادى دەپ كىم ايتتى سىزگە؟

- اتتىڭ مەملەكەتتىك ءنومىرى بولعاندا، بەنزينى بولمايدى دەپ كىم ايتتى سىزگە؟ مەنىڭ اتىم سۋ ورنىنا  اي-93 ماركالى بەنزين ىشەدى... اي-80-ءدى ىشپەيدى.

- مىناۋىڭ بەنزين بە؟  ساپ-سارى...

- ەندى ونى زاپىراپشىكتەردەن سۇرا، بىردەڭە قوسىپ قويعان...

ينسپەكتور الدار كوسەنىڭ جەڭىنەن تارتتى.

- قۇجاتتارىڭىزدى كورسەتىڭىز.

- قانداي قۇجات؟

- كولىگىڭىزدىڭ...

- بۇل ات بولاشاق ايەلىمنىڭ اتىندا.

- سەنىم حاتتى كورسەتىڭىز.

- بولاشاق ايەلىممەن ءالى تانىسىپ ۇلگەرمەسەم، قايداعى سەنىم حات؟

ينسپەكتوردىڭ جىنى كەلدى. سول ەكى ارادا بىرنەشە ماشينانى توقتاتتى. ءبىرى  جۇگىرىپ كەلىپ، قولىن الىپ، قۇشاقتاي الدى.

- نەمەنەگە قۇشاقتايسىڭ؟ سەنىڭ اكەڭ بە ەدىم؟

- جول «پاپاسىسىز...» نەگە توقتاتقانىڭىزدى بىلەيىن دەپ...

- نەگە «نارۋشەنيە» جاساماي ءوتىپ باراسىز؟ بالا-شاعا اسىراۋىم كەرەك شىعار؟

اناۋ ىرجالاقتاپ، قالتاسىنان ەكى مىڭ تەڭگە شىعارىپ، ينسپەكتوردىڭ قولىنا ۇستاتتى. سوسىن:

- قۇدايا، بەتىڭىز قۇرىسىن!-دەپ كەتە بەرىپ ەدى، ينسپەكتور:

- ءاي، نە دەپ تۇرسىڭ؟-دەپ سۇرادى.

- قۇدايا، بەتىڭىز قايتىپ كەلسىن!-دەپ بەتىن سيپاعان اناۋ تۇرا قاشتى. الدار ءالى ويلانىپ تۇر. «مىنا ءيتتىڭ اقشاسىن قالاي السام ەكەن، ا؟ بۇل دەگەن جول تورى­عان توناۋشى ەكەن عوي!» ءبىر كەزدە ول ەڭىرەپ جىلاي باستادى. «نەگە جىلايسىز؟» دەپ ينسپەكتور ودان سۇراي باستادى.  بوتاداي بوزداعان الدەكەڭ ونى قۇشاقتاي الىپ، باسىن شايقادى دەيسىڭ...

- نە بولدى ساعان؟-دەپ سۇرادى ينسپەكتور.

- ءجاي، تاڭەرتەڭ بەتىمدى جۋماي شىققان ەدىم، كوز جاسىما بەتىمدى جۋىپ الايىن دەپ... ءسىزدىڭ اتىڭىز كىم، اعاتاي؟

- مايشەلپەك.

- مايشەلپەك باۋىرىم، سىزگە جانىم اشىپ تۇر. كنب دەگەن بار. ۇلتتىق قاۋىپ­سىزدىك كوميتەتى.  سونىڭ جىگىتتەرى ۇستاپ السا، قوينى -قونىشىڭ تولعان اقشا...

- جانىڭ اشىماي-اق قويسىن. جاڭا ايتقان ءجۇز مىڭ تەڭگەڭدى قاشان بەرەسىڭ؟-دەپ سۇرادى ينسپەكتور.

- بەرەمىن. مەنىڭ اقشانى كورسەم، اللەرگيام ۇستايدى. كوپ ساقتاي المايمىن، جاراتىپ جىبەرەمىن. اقشانى اقشا جاسايدى.

- قالاي؟

- مەنىڭ اقشام بۋاز اقشالار. جاقىندا اقشالايدى.

- ق-قالايشا؟

- ءجۇز مىڭ تەڭگەم وزىنەن ءوزى اقشالاپ، ەكى ءجۇز مىڭ تەڭگە بولىپ شىعا كەلەدى. سولاي،  مىقتى دەگەن تاۋىپكە «وقىتىپ»، تۇشكىرتىپ العانمىن.

- مىناۋىڭ قىزىق ەكەن... دەگەن ينسپەكتوردىڭ  كوزدەرى كۇلىمدەپ قويا بەردى. تومپيعان قالتاسىن سىرتىنان سيپالاپ قويىپ، قۋتىڭداي:

- مەنىڭ اقشالارىم شە؟-دەپ سۇرادى.

- قانە، كورسەتشى...

ماي ينسپەكتورى جان-جاعىنا قارادى. سوسىن ىمداپ، الدار كوسەنى ماشينا كابيناسىنا كىرگىزىپ الدى. ەكەۋى ارتقى ورىندىقتا قاتار وتىر. الدار كوسە ينسپەكتور بەرگەن اقشالاردى ۋىستاپ تۇرىپ:

- مىنا اقشالار  اقشالامايدى...-دەدى.

--نەگە؟-دەگەن ينسپەكتوردىڭ كوزدەرى  تىزەسىنە ءتۇسىپ قالا جازدادى.

- اقشالارىڭىز شەتتەرىنەن بەدەۋ ەكەن. ونىڭ ۇستىنە جارتىسى ەركەك اقشالار...

- ەركەك اقشا بولار ما؟

- وقىتىلسا، تۇشكىرسە، ءبارى بولادى...

--ويپىرماي-ءا...

- ءسىز مىنا اقشالاردى ماعان بەرىڭىز، قالتاما سالىپ الايىن.

- ويباي، بومايدى!

- بولادى! مەنىڭ ەركەك اقشالارىممەن تانىسا بەرسىن دە. بەدەۋ اقشالارىڭ بەسەۋ بولسا، كوبەيسە، جامان با نە؟-دەگەن الدار كوسە اقشانى قالتاسىنا باس­تى. سوسىن:

- جاڭا ايتتىم عوي، ءسىزدىڭ دۇشپانىڭىز كوپ. مەن سىزگە بانكومات بولايىن. ءسىز  «جۇمىس ىستەپ»، اقشا تاباسىز دا، مەنىڭ قالتاما سۇڭگىتە بەرەسىز. نەمەسە، شوپىرلاردى ماعان جۇمسايسىز. قالاي ەدى، ا، يا، «شەستەركا» بولىپ تۇرامىن. كەنەتتەن كنب كەلە قالسا، مەن قاشىپ كەتەمىن...

- قايدا قاشاسىز؟

- ءسىزدىڭ ۇيگە قاراي...

- مەنىڭ ءۇيىمدى قايدان بىلەسىز؟

- ويباي-اۋ، قورىققاندا، قىتايداعى قاتىنىڭدى دا تاۋىپ الاسىڭ دەگەن.

- بانكومات بولعاننان سىزگە نە پايدا؟

- اللا تاعالا كۇنىنە ءبىر رەت جاقسىلىق جاساعان پەندەسىن جۇماققا  جىبەرەدى ەكەن. سىزگە جاقسىلىق جاساعىم كەلەدى...

- جارايدى، مەنىڭ  مەكەن جايىم: بۇرالاڭ كوشەسى، قيسالاڭ كوشەسىنىڭ قيىلى­سىن­داعى 13 ءۇي، 13 پاتەر.

- كەلىستىك! ءما، مىنا قامشىنى ال، وقىتىلعان قامشى. اقشا شاقىرادى.

الدار كوسە شەتكە بارىپ، اتىنىڭ قاسىندا اندەتىپ تۇردى. ينسپەكتور بولسا، «قىزۋ» جۇمىس جاساپ  جاتتى. ماشينالاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن توقتاتتى.  شوپىرلار ءتىپتى كەزەككە تۇرىپ، الدارعا اقشا تاپسىرىپ جاتتى.  اقشادا ەسەپ جوق... داندايسىعان ينسپەكتور از اقشا بەرگەن شوپىرلاردى كەرەك دەسەڭىز، قامشىمەن سالىپ جىبەرەتىن دە بولدى.

- مىنا قامشىڭ كەرەمەت ەكەن، اسپانعا قاراي شوشايتىپ ەدىم، انانى قاراشى، ۇشىپ بارا جاتقان تىكۇشاق تا توقتاپ قالدى،- دەدى. الدار كوسە كوزدەرىن قولىمەن كولەگەيلەپ، اسپانعا قارادى.

- قازىر اقشانى تاسقا بايلاپ، وزىڭىزگە لاقتىرادى،- دەگەن الدەكەڭ جەردەن ەڭكەيىپ، كىشىگىرىم تاس الدى دا، اسپانعا قاراپ، اڭقيىپ تۇرعان ينسپەكتوردىڭ باسىنا جىبەرىپ ۇردى. باسىنا تاق ەتە قالدى. اناۋ جالت بۇرىلىپ:

- ءسىز ۇردىڭىز با؟-دەپ سۇرادى.

- جوعا، تىكۇشاقتان تۇسكەن تاس مەنىڭ ماڭدايىما سوعىلىپ، سوسىن سىزگە قاراي ۇشىپ كەتتى...

- اقشاسى قايدا؟

- قالتامدا. مەن بانكوماتپىن عوي...

- ءاي، «بانكومات!» اقشالارىمدى اكەلىڭىز، ۇيگە كەتەمىن. ءجۇز مىڭ تەڭگەڭىزدى قوسا بەرىڭىز!

- قايداعى ءجۇز مىڭ؟

- بەرەمىن دەگەنىڭىز شە؟

- ويباي-اۋ، ءسىزدىڭ اقشالارىڭىز ءجۇدا بۇزىق ەكەن. ىشىندە «سوتتالعاندارى» دا بار-اۋ دەيمىن... مەنىڭ اقشالارىمدى شەتىنەن ءولتىرىپ تاستادى. تۋرا ءجۇز مىڭدى...

- قالجىڭدى قويىڭىز! ءوز اقشامدى قايتارىڭىز!

- بانكومات بۇزىلىپ قالدى...-دەگەن الدار كوسە اتىنا ءمىندى.

- قالاي بۇزىلىپ قالدى؟

- ونىڭ ۇستىنە ءسىزدىڭ كارتوچكاڭىز دا جوق...-دەگەن الدار كوسە اتىنىڭ باسىن بۇرىپ، شابا جونەلدى.

- ءاي-ءاي، توقتاڭىز! قايدا قاشىپ باراسىز؟

- كەنبەشنيكتەر كەلە جاتىر ما دەپ قاشىپ بارامىن! ساۋ بولىڭىز!

- مىناۋ... مىناۋ اتاقتى الدار كوسە ەكەن عوي! ويباي، تىر جالاڭاش قالدىم عوي! تىر جالاڭاش!-دەگەن ينسپەكتور الداردىڭ قامشىسىن جەرگە اتىپ ۇردى... ماشيناسىنا اسىعىس وتىرىپ جاتقاندا، كەنبەشنيكتەر كەلىپ، قولىنا كىسەن سالىپ جاتتى... و، اقشا، سەن وسىنداي وپاسىز با ەدىڭ؟!

(جالعاسى بار)

«اباي-اقپارات»