تاريحىمىزدان ويىپ تۇرىپ ورىن العان تۇلعالار بار. ولار ەلەۋسىز قالىپ، شاڭ باسقان مۇراعاتتاردىڭ سورەلەرىندە جەكە ىستەرى قوزعاۋسىز قالۋدا. سولاردىڭ ءبىرى – اسفەنديار كەنجين.
اسفەنديار كەنجين 30-جىلدارداعى اسىرا سىلتەۋ كەزەڭىندە جازىقسىز جازالانىپ، كەش اقتالعان اسىل ازامات (ساكەن سەيفۋلليننىڭ «تار جول، تايعاق كەشۋىندە» ەسىمى ۇشىراساتىنىن ايتپاعاندا) كۇنى بۇگىنگە دەيىن جارىتۋلى اڭگىمە قوزعالماي كەلەدى.
1936 جىلعى شىلدە ايىنىڭ ءبىر كۇنى بولاتىن.بۇل كەزدە كسرو حالىق كوميسسارلار كەڭەسى دايىنداۋ كوميتەتىنىڭ تۇركىمەنستان بويىنشا وكىلى بولىپ قىزمەت ىستەپ جۇرگەن اسفەنديار كەنجين جۇمىستان كەيىن ۇيىنە بەتتەدى.
جولشىباي ونى اۋىر ويلار مازالاپ كەلەدى. ول، اسىرەسە، سوڭعى ايلارداعى «جاڭالىقتاردان» سەكەم الىپ جۇرەتىن. ىشكى ىستەر حالىق كوميسسارياتى مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىگى باسقارماسىنىڭ ەرەكشە بولىمىندە ىستەيتىندەر وزدەرىن تىم ەركىن ۇستاپ، ەلدىڭ شىرقىن بۇزا باستادى. ولار كەز كەلگەن ادامدى «كونتررەۆوليۋتسيالىق قىزمەت ءۇشىن» تۇتقىنداۋعا كىرىستى. ءتىپتى اسكەري پروكۋراتۋرانىڭ رۇقساتىن دا المايتىن بولدى، تەك بىرەۋدىڭ وسەگى نەمەسە تەرگەۋدە وتىرعان ادامداردىڭ ەشبىر دەرەك-دالەلگە نەگىزدەلمەگەن جالاسى بولسا، جەتىپ جاتىر، الادى دا قامايدى…

تاريحىمىزدان ويىپ تۇرىپ ورىن العان تۇلعالار بار. ولار ەلەۋسىز قالىپ، شاڭ باسقان مۇراعاتتاردىڭ سورەلەرىندە جەكە ىستەرى قوزعاۋسىز قالۋدا. سولاردىڭ ءبىرى – اسفەنديار كەنجين.
اسفەنديار كەنجين 30-جىلدارداعى اسىرا سىلتەۋ كەزەڭىندە جازىقسىز جازالانىپ، كەش اقتالعان اسىل ازامات (ساكەن سەيفۋلليننىڭ «تار جول، تايعاق كەشۋىندە» ەسىمى ۇشىراساتىنىن ايتپاعاندا) كۇنى بۇگىنگە دەيىن جارىتۋلى اڭگىمە قوزعالماي كەلەدى.
1936 جىلعى شىلدە ايىنىڭ ءبىر كۇنى بولاتىن.بۇل كەزدە كسرو حالىق كوميسسارلار كەڭەسى دايىنداۋ كوميتەتىنىڭ تۇركىمەنستان بويىنشا وكىلى بولىپ قىزمەت ىستەپ جۇرگەن اسفەنديار كەنجين جۇمىستان كەيىن ۇيىنە بەتتەدى.
جولشىباي ونى اۋىر ويلار مازالاپ كەلەدى. ول، اسىرەسە، سوڭعى ايلارداعى «جاڭالىقتاردان» سەكەم الىپ جۇرەتىن. ىشكى ىستەر حالىق كوميسسارياتى مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىگى باسقارماسىنىڭ ەرەكشە بولىمىندە ىستەيتىندەر وزدەرىن تىم ەركىن ۇستاپ، ەلدىڭ شىرقىن بۇزا باستادى. ولار كەز كەلگەن ادامدى «كونتررەۆوليۋتسيالىق قىزمەت ءۇشىن» تۇتقىنداۋعا كىرىستى. ءتىپتى اسكەري پروكۋراتۋرانىڭ رۇقساتىن دا المايتىن بولدى، تەك بىرەۋدىڭ وسەگى نەمەسە تەرگەۋدە وتىرعان ادامداردىڭ ەشبىر دەرەك-دالەلگە نەگىزدەلمەگەن جالاسى بولسا، جەتىپ جاتىر، الادى دا قامايدى…
كسرو ىشكى ىستەر حالىق كوميسسارى ەجوۆتىڭ اسا قۇپيا بۇيرىعى مەن كسرو باس پروكۋرورى ۆىشينسكيدىڭ نۇسقاۋى بويىنشا تۇتقىنداۋ ءۇشىن پروتسەسسۋالدىق نورمانى ساقتاۋدىڭ جانە الدىن الا كەلىسىم الۋدىڭ قاجەتى جوق ەدى. اسفەنديار كەزىندە الاش پارتياسىنىڭ ءىى سەزىنە گۋرەۆ ۇيىمىنان دەلەگات، الاشوردانىڭ ورتالىق كەڭەسىنە مۇشەلىككە كانديدات بولىپ سايلانعان ەدى. تورعايداعى اسكەري كەڭەستىڭ مۇشەسى بولدى. قاۋمالاعان وي ۇستىندە ۇيىنە جەتكەن اسفەندياردى جۇبايى جانەتا مەن بالالارى ادەتتەگىدەي قۋانا قارسى الىپ ەدى. بىراق… كيىمىن شەشىنىپ ۇلگەرمەي جاتىپ ەسىك زىركىلدەپ قاعىلدى. ارتىنشا اسكەري كيىمدى ەكى ادام كىردى دە، اسفەنديارعا قاماۋعا الۋ تۋرالى وردەردى كورسەتتى. ءسويتىپ، 28 شىلدەدە بك(ب)پ ورتالىق كوميتەتى جانىنداعى پارتيالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ اشحابادتاعى كوشپەلى «ۇشتىگى» ا.كەنجيندى الاشوردا ۇيىمىمەن بايلانىستا بولعانى ءۇشىن پارتيا قاتارىنان شىعارادى دا، كەيىن اتۋ جازاسىنا كەسىلەدى. كوپ ۇزاماي «حالىق جاۋىنىڭ ايەلى» بولعاندىقتان جانەتا رامازانقىزى دا 8 جىل مەرزىمگە جەر اۋدارىلادى. جانەتانىڭ قىز كەزىندەگى تەگى سمولسكايا، بەلورۋسسيادا تۋىلعان. انا ءتىلى – پولياك تىلىمەن قاتار ورىس، ۋكراين، بەلورۋس تىلدەرىن وتە جاقسى بىلگەن. ونىڭ اتا-اناسىنىڭ مۇسىلمان ءدىنىن قابىلداعانى تۋرالى دەرەكتەر بار كورىنەدى.
اسفەنديار كەنجين 1887 جىلى وبلىسىمىزدىڭ پلوتاۆين سەلولىق كەڭەسىندەگى (ەركىنقالا) توقتار اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. بالالىق شاعىن اكەسىنە كومەكتەسىپ، قازاقتاردىڭ مالىن باعۋمەن وتكىزگەن، ساۋاتىن اۋىل مەكتەبىندە اراب الىپبيىمەن اشادى.
ا.كەنجين ءى مەملەكەتتىك دۋما اتىنا قازاق جەرىنىڭ تالان-تاراجعا ءتۇسۋى جايىندا ەكى رەت حات جولدايدى. بۇل حاتتار ويىلداعى پوليتسيانىڭ قولىنا ءتۇسىپ، حات اۆتورى باقىلاۋعا الىنادى. اسفەنديار كەنجين ءوزىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگى، بەدەلىنىڭ ارقاسىندا جاستاردىڭ رەۆوليۋتسيالىق تانىمدارىنىڭ قالىپتاسۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسادى. الاش پارتياسىنىڭ باستاۋىندا تۇرعان ءاليحان بوكەيحانوۆپەن تىعىز قارىم-قاتىناستا بولعان. بۇل ورايدا احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ىقپالى بولعاندىعىن اتاپ ايتقان ءجون.
اسفەنديار كەنجين بۇراتانالار بولىمىندە تالاي يگى ىستەردىڭ ۇيتقىسى بولادى. 20-جىلدارى رەسپۋبليكامىزدىڭ وقۋ-اعارتۋ حالىق كوميسسارياتى جانىنداعى بالالاردىڭ تۇرمىس جاعدايىن جاقسارتۋ جونىندەگى ورتالىق كوميسسيانىڭ توراعاسى، ءۇش رەت بك(ب)پ ولكەلىك كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، رەسپۋبليكا ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، 4 سايلانعان كسرو ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بولىپ سايلانادى. قازاق كسر ساۋدا حالىق كوميسسارى، كسرو ساۋدا حالىق كوميسسارياتى قۇرىلىس باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، قازاقستان حالىق شارۋاشىلىعى كەڭەسىنىڭ توراعاسى، الماتى شۇعا فابريكاسىنىڭ ديرەكتورى بولادى. ال، 30-جىلدارى قازاق ولكەلىك «قوي شارۋاشىلىعى» («وۆتسەۆود») كونتورىنىڭ وكىلى. سەمەي ەت كومبيناتى قۇرىلىس ءبولىمىنىڭ باستىعى، «قازلەس» ورمان ترەسىنىڭ وكىلى، قۋعىنعا ۇشىراعانعا دەيىن كسرو حالىق كوميسسارلارى دايىنداۋ كوميتەتىنىڭ تۇركىمەن كسر-ى بويىنشا وكىلى بولىپ قىزمەت ىستەدى.

«اتىراۋ» وبلىستىق گازەتى