حالىق ىقىلاسىن يەلەنۋدىڭ جارقىن ۇلگىسى

«قايىرىمدى قالا تۇرعىندارىنىڭ كەلەسى توبىنا
الەۋمەتتىك جاعدايى
بارشا جۇرتتان جوعارى تۇراتىندار، قالا باستىعى،
ونىڭ ءار ءتۇرلى جاردەمشىلەرى مەن سەرىكتەرى ت.ب. جاتادى.
بۇلاردىڭ جاقسى ىستەرى بولسا ماداقتاپ ،
ادىلدىگىن جۇرتقا ايتىپ وتىرۋ كەرەك».
ءابۋناسىر ءال فارابي.
«قايرىمدى كالا تۇرعىندارىنىڭ
كوزقاراستارى جايلى تراكتات»

حالىق ىقىلاسىن يەلەنۋدىڭ جارقىن ۇلگىسى

«قايىرىمدى قالا تۇرعىندارىنىڭ كەلەسى توبىنا
الەۋمەتتىك جاعدايى
بارشا جۇرتتان جوعارى تۇراتىندار، قالا باستىعى،
ونىڭ ءار ءتۇرلى جاردەمشىلەرى مەن سەرىكتەرى ت.ب. جاتادى.
بۇلاردىڭ جاقسى ىستەرى بولسا ماداقتاپ ،
ادىلدىگىن جۇرتقا ايتىپ وتىرۋ كەرەك».
ءابۋناسىر ءال فارابي.
«قايرىمدى كالا تۇرعىندارىنىڭ
كوزقاراستارى جايلى تراكتات»

ەڭ الدىمەن ەل قامىن ويلاعان اكىم
بۇگىنگىدەي حالىق پەن اكىمدەردىڭ، جالپى شەنەۋنىكتەردىڭ اراسى الشاقتاپ كەتكەن مىنا زاماندا وسكەمەندە ەلدى ەلەڭ ەتكىزگەن وقيعا بولدى. قالانى ءۇش جىلعا جۋىق باسقارعان يسلام ابىشەۆتى استاناعا شىعارىپ سالۋ ءۇشىن قاۋمالاعان وسكەمەندىكتەر اۋەجايدى باسىپ الدى... بۇل جەردە ءبىز كەشە يسەكەڭمەن بىرگە جۇمىس ىستەگەن اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەرىن ايتىپ تۇرعان جوقپىز. قىسقا ساقتاعان قايناتپاسىن كوتەرىپ كەلىپ، كوزىنە جاس ىركىلىپ تۇرىپ، جۇرەكجاردى ءسوزىن ايتقان ورىس انالارىن، قۇرتى مەن ىرىمشىگىن الىپ كەلىپ، اق جول تىلەگەن اق كيمەشەكتى قازاق انالارىن، اق جارىلىپ تۇرىپ، اق باتاسىن بەرگەن اقساقالداردى، ەلگە قامقور بولعان قايراتكەرگە قانداستاردىڭ ىستىق ىقىلاسىن جەتكىزگەن  اقىن قىزدى، اق تىلەگىن جەتكىزىپ قالۋعا تىرىسقان قالىڭ جۇرتتى ايتىپ تۇرمىز...  ءيا،  بۇرىنعىنى قايدام،  2012 جىلدىڭ 5 اقپانىندا تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلىنىڭ ىشىندە كەتىپ بارا جاتقان اكىممەن حالىقتىڭ ءدال وسىلاي قيماي قوشتاسقان  جۇرەك تولقىتار كورىنىسىنە وسكەمەندە كۋا بولدى ەل... قاراپايىم قايمانا حالىقتىڭ قالتقىسىز ىقىلاسىنان  قاناتتانعان قىران ۇل قياعا ۇشىپ كەتتى...
قازىرگى ەلىمىزدەگى ەڭ ىسكەر اكىمدەردىڭ بىرەگەيى، شىعىس قازاقستان وبلىسى اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ يسلام ابىشەۆتى وڭتۇستىكتەن الىپ كەلىپ، وسكەمەننىڭ تىزگىنىن ۇستاتقاندا قاتەلەسپەگەن ەكەن. ءۇش جىلدا وسكەمەننىڭ ءوڭى كىرىپ، گۇل جايناپ، قۇلپىرىپ شىعا كەلدى. ۇيقىسىز-كۇلكىسىز، تاڭدى-تاڭعا ۇرىپ، تالماي ىستەگەن الاپات بەينەت، قارانارلىق قايرات پەن  قارا تەر حالىقتىڭ  اپپاق ىقىلاسى بولىپ قايتا ورالدى. ماڭدايدان توگىلگەن تەر  مارجانعا اينالىپ،  مايتالمان  اكىم  مارقاسقا قايراتكەرگە اينالدى.
ادامزاتتىڭ ەكىنشى ۇستازى ءابۋناسىر ءال فارابي «قايىرىمدى قالا تۇرعىندارىنىڭ كوزقاراستارى» اتتى تراكتاتىندا حالىقتىڭ قامى ءۇشىن قايرات جاسايتىن اكىمدى ارمان قىلىپ، ۇلگى ەتەدى. ءال فارابي قايىرىمدى قالا تۇرعىندارىنىڭ مىندەتىنە   عىلىم نەگىزدەرىن مەڭگەرۋ، ادىلدىككە ۇمتىلۋ، ءار ءتۇرلى الەۋمەتتىك توپتاردىڭ ءبىر-بىرىمەن تاتۋ ءتاتتى ءومىر ءسۇرۋى، ت.ب. يگىلىكتەردى جاتقىزادى. قايىرىمدى قالا تۇرعىندارىنىڭ باستى كوپشىلىگى - الەۋمەتتىك جاعدايلارى تومەن ساتىدا تۇرعان ادامدار. بۇلار بىرنەشە توپقا بولىنەدى. مۇنىڭ بىرىنشىسىنە كەدەي-كەپشىكتەر جاتادى. ولار ەرەكشە قامقورلىقتى قاجەت ەتەتىن ادامدار. ولاردىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن قاناعاتتاندىرۋدى ۇنەمى ەستەن شىعارماۋ كەرەك. ەگەر ولار  كەدەيلىگىن ايتىپ كەلسە، وعان كومەكتەسۋ، تاۋىن شاقپاي ەرەكشە ءىلتيپات جاساۋ كەرەك دەيدى.
ءدال وسى تۇرعىدان العاندا، وسكەمەن قالاسىنىڭ اكىمى يسلام ابىشەۆ الەۋمەتتىك ادىلدىكتى تۋ ەتىپ كوتەرۋىمەن ەرەكشەلەنىپ، وسىدان مىڭ جىلداي بۇرىنعى ۇلى باباسى دانىشپان ءابۋناسىر ءال ءفارابيدىڭ ۇلاعاتىن ۇستاناتىنىن انىق بايقاتتى. ياعني، يسلام ابىشەۆ فەنومەنى ۇلىلاردان ۇلاعات الىپ، ونى ىسكە اسىرا بىلۋدە جاتىر دەسەك، قاتەلەسپەيمىز. وسكەمەن قالاسىنداعى اكىمنەن كومەك سۇراپ كەلگەن قاراپايىم ادامداردىڭ مۇڭ-مۇقتاجى شەشىلمەي قالعان كەز بولعان ەمەس. ونىڭ ىشىندە اۆتور كۋا بولعان جايلار دا جەتەرلىك. بىردە وسكەمەن قالاسى اكىمدىگىنىڭ الدىندا ايقاي-شۋ شىقتى: ابلاكەتكا شاعىناۋدانىندا سۋ قۇبىرى ىستەن شىعىپ، ەل سۋسىز قالعان. يسلام ءالماحانۇلى بىردەن سىرتقا شىعىپ، كوپشىلىكپەن كەزدەستى. سول جەردە سول اۋدانعا جاۋاپتى باسشىعا بىرنەشە سۇراق قويىپ، جاعدايدى انىقتاعان اكىم ماسەلەنى 5 مينۋتتا شەشتى. سۋ قۇبىرىن اۋىستىرۋ كەرەك. جانە ونىڭ مەرزىمىن بەلگىلەپ، سول كۇنى ءوزى بارىپ كورەتىن بولدى. ال بۇل سۋ قۇبىرى جىرى 20 جىلعا جۋىق سوزىلىپ، جىلدا جاماۋ-جاسقاۋدىڭ سوڭى وسىنداي شۋعا اينالىپ كەلەدى ەكەن... «يسلام الماحانوۆيچ - ناش اكيم!» دەپ، ايقايلاي قۋانىپ،  رازى بولعان  جۇرت لەزدە تاراپ كەتتى. ال 3 كۇننەن سوڭ اكىم ماسەلەنىڭ شەشىلگەنىن ءوز كوزىمەن بارىپ كورىپ، ەلدىڭ ريزاشىلىعىن الدى.
بۇل وسكەمەن قالاسى اكىمى ي.ابىشەۆتىڭ 20 ساعاتتىق جۇمىس تاۋلىگىنىڭ ءبىر ءساتى عانا.(تاڭعى 6-دا جۇمىستا بولاتىن يسەكەڭ تۇنگى 2-3-تەرگە دەيىن جۇمىس ىستەيدى).
التاي ورداسىنداعى الاش رۋحى
شىعىسقا ساپارباەۆ پەن ابىشەۆ كەلگەن سوڭ، الاشتىق رۋح تا كەلدى. التاي ورداسىنا ۇلى اباي كەلىپ، اسقاقتاپ تۇر. قانشاما مادەني-ادەبي شارالار وتكەنىن جانە ءوتىپ جاتقانىن قازىر ەل جاقسى بىلەدى. «شىعىس شىنارى» حالىقارالىق ءمۇشايرا اياسىندا قانشا تالانتتىڭ تۇساۋى كەسىلىپ، قانشا قازاق ادەبيەتىنىڭ قايماقتارى وسكەمەنگە كەلىپ، ەلمەن ديدارلاستى. التى الاشتان جينالعان ايتۋلى جىراۋلار سايىسى التاي اسپانىن الاش سازىنا بولەدى. قالانىڭ قاق ورتاسىنداعى ساياباققا ءىشى ەتنوگرافيالىق ۇلتتىق قولونەر تۋىندىلارىنا تولى الىپ كيىز ءۇيدى ورناتىپ قويدى. جىل سايىن حالىقارالىق مۇسىنشىلەر بايقاۋى وتەدى. ەرتىستىڭ بويىنان وسى مۇسىنشىلەر سايىسىندا باعالانعان مۇسىندەر ورنالاسقان «ماحاببات اللەياسى» اشىلدى. وندا باستى ءمۇسىن قوزى كورپەش-بايان سۇلۋدىڭ ەسكەرتكىشى بولعان بۇل اللەيانى بىلتىر كۇزدە ماحاببات اقىنى تۇمانباي مولداعاليەۆ اشتى. ال بىرەر ايدان سوڭ قادىر دوسىنىڭ ارتىنان ىزدەپ كەتكەن تۇماعاڭمەن قارالى  قوشتاسۋعا وسكەمەننەن ۇشىپ كەلىپ، تولقىپ تۇرىپ سويلەگەن يسلام ابىشەۆتىڭ ءسوزى ءالى ەلدىڭ اۋزىندا...
جالپى، ءوزى دە ءاپ-ادەمى ءان ايتىپ، كەزىندە قازاق پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىندا وقىپ جۇرگەندە «دوس مۇقاسان» ءانسامبلىنىڭ قۇرامىندا بولعانىن بىرەۋ ءبىلىپ، بىرەۋ بىلمەس يسلام ابىشەۆتىڭ مەتسەناتتىعىنىڭ ءوزى ءبىر توبە. ول تۋرالى اڭىزعا بەرگىسىز اڭگىمەلەر وڭتۇستىكتەن باستالىپ، سولتۇستىكپەن بىتپەيدى. توقسانىنشى جىلدارى، قيىن كەزدە شارداراداعى مادەنيەت ۇيىندە ءوتىپ جاتقان تالانتتى ءانشى بەيسەنبەك بيبوسىنوۆتىڭ كەشىنە كەزدەيسوق كەلىپ قالعان يسلام ابىشەۆ سول جەردە وعان جەڭىلكولىك مىنگىزىپ كەتەدى. دۇلدۇلگە قانات بىتىرەتىن مۇنداي دەمەۋدى كەشە عانا ومىردەن وتكەن دارىندى ءانشى-سازگەر ەرجان سەرىكباەۆقا دا جاسايدى. استانادا سالەم بەرە كەلگەن ايتىسكەر اقىن داۋلەتكەرەي كاپۇلىمەن تانىسىپ، ونەرىنە رازى بولعان ول «وسپان باتىردىڭ تۇقىمى جاياۋ جۇرمەۋ كەرەك»-دەپ، تەمىر تۇلپار سىيلاپ جىبەرەدى. ال ايگىلى «قارا باۋىر قاسقالداقتىڭ» اۆتورى، بەلگىلى ءانشى-سازگەر، 8 بالانىڭ اكەسى لەسبەك امانوۆقا شىمكەنتتەن 5 بولمەلى ءۇي الىپ بەرگىزدى. بۇلار يسەكەڭنىڭ يگى ىستەرىنىڭ ەكى-ۇشەۋى عانا. قانشاما اقىن-جازۋشىنىڭ كىتابىنىڭ شىعۋىنا مەتسەناتتىق جاساعانىن دا ايتۋعا بولادى. شىعىستاعى ادەبي-مادەني الەمگە دەمەۋشىلىگىنىڭ ءوزى  جەكە اڭگىمە. قۇرىلعانىنا 295 جىلدىعىن اتاپ وتكەن وسكەمەن قالاسىنىڭ تاريحىندا تۇڭعىش رەت قالالىق قازاق گازەتىنىڭ اشىلۋى دا يسلام ابىشەۆتى كۇتىپ جاتىپتى.  «وسكەمەن» گازەتى قازىر ون مىڭ دانامەن تارايدى. ال وسكەمەن قالاسى باسشىلىعى تاريحىندا   قازاق قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازاقشا ءتىل سىندىرۋى يسلام ابىشەۆتىڭ اكىم بولىپ كەلۋىمەن  باستالادى. ەندى ...كەتۋىمەن اياقتالىپ قالماسا ەكەن دەڭىز....
2009 جىلى كۇزدە شىعىس قازاقستان وبلىسىنا كەلگەن پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ وسكەمەننىڭ ءبىر جىلدىڭ ىشىندە وزگەرىپ، قۇلپىرىپ كەتكەنىنە ءوز باعاسىن بەرگەنىن گازەتتەردىڭ ءبارى جازدى. «شىعىس شىنارى» ءمۇشايراسىنا كەلگەن كەزدە كوركەم تارتىپ، گۇل جايناعان وسكەمەندى كورگەن قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى  قابدەش ءجۇمادىلوۆ تا: «وسكەمەنگە قازاقى رۋح كەلىپتى. سودان سوڭ ءبىز كەلىپ تۇرمىز. قالا جايناپ تۇر. ءبىزدىڭ شىعىستىقتار دا گۇل وسىرە الادى ەكەن. ءبارى دە باسشىعا بايلانىستى دەگەن وسى ەكەن عوي» دەپ ريزاشىلىعىن بىلدىرگەن بولاتىن.
بارلىعىن كادر شەشەدى
ستالين ايتتى دەيتىن «بارلىعىن كادر شەشەدى»-دەگەن ءسوزدى شىنىندا  كىم ايتسا دا، تۋرا ايتىلعان ءسوز. ول بۇگىن دە ماڭىزىن جويماق ەمەس. بىزدە قازىر كادر تاپشىلىعى ايقىن سەزىلىپ كەلە جاتقانداي. ونى جىلداعى اۋىس-تۇيىستەرگە قاراپ وتىرىپ-اق بىلۋگە بولادى. ەل مويىنداپ، ەلباسى سەنگەن، ات ۇستىندە جۇرگەن ساياساتكەرلەردى ايتساق، ي.تاسماعامبەتوۆ، ءو.شۇكەەۆ، ب.ساپارباەۆ، م. قۇل-مۇحامەدتەرمەن شەكتەلەمىز. ال قالعاندارىنىڭ كوبىسى 20 جىلدان بەرى اينالا-اينالا ىڭىرشاعى اينالىپ كەتكەن تار شەڭبەردەگى تانىمال بولعانمەن، تابىسقا جەتە الماعان «تارلاندار».  كادر تاپشىلىعىن پرەزيدەنتتىڭ ءوزى دە جاسىرمايدى. الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆتى پرەزيدەنتتىڭ ءىس باسقارماسىن باسقارۋعا تاعايىنداردا: «ورنىڭا كىمدى ۇسىناسىڭ» دەگەندە ول ساسىپ قالدى» دەيدى مەملەكەت باسشىسى. ەلباسى كادر ماسەلەسىنە جاڭا لەپ اكەلەدى دەپ ۇمىتتەنگەن  شەتەلدە وقىپ كەلگەن «بولاشاقتىقتاردىڭ» جەمىسىن كورۋ... ءالى دە بولاشاقتىڭ ەنشىسىندە... ءدال قازىر ولاردىڭ وزدىگىنەن استاناداعى مينيسترلىكتەردىڭ جايلى ورىندارىنان قوزعالىپ، قارا حالىقتىڭ ىشىنە بارا قوياتىنىنا ەشكىم سەنبەيدى. ەلباسىنىڭ «مينيسترلىكتەردەگى «بولاشاقتىقتاردى» ەلگە جىبەرۋ كەرەك» دەپ جاتقانى دا سوندىقتان بولسا كەرەك. ەلگە بارعاندا قازاقتىڭ ءتىلىن دە، تىرلىگىن دە بىلمەيتىندەردىڭ نە تىندىراتىنى تاعى بەلگىسىز... ەگەر ولار ەلمەن، حالىقپەن  جۇمىس ىستەۋدىڭ يگى  ۇلگىسىن كورسەتىپ جۇرگەن يسلام ابىشەۆ سەكىلدى قارانارلاردىڭ قاسىندا بولىپ، مەكتەبىنەن ءوتىپ جاتسا، وندا ءسوز باسقا...
قاراپايىم حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجى دەگەندە، بارلىق ىنتاسىمەن ماسەلەنى لەزدە شەشۋگە تىرىساتىن يسلام ءالماحانۇلىنا دا الەۋمەتتىڭ ەرەكشە ىقىلاستى بولعانى وسىدان بولسا كەرەك. مەن وسى ماقالانى جازىپ وتىرعاندا اقتاۋدان دوسىم، نارىق زامانىنىڭ العاشقى كاسىپكەرلەرىنىڭ ءبىرى بولعان، كەيىن اكىمشىلىك قىزمەتتەردە دە ىستەگەن حابي جاڭاباەۆ حابارلاستى. اڭگىمەسىن جاڭاوزەن جايلى جاڭالىقتارىنان باستاعان ول بۇگىندە سۋ كوميتەتىن باسقارۋعا كەلگەن يسلام ابىشەۆتىڭ ىسكەرلىك دارىنى مەن الەۋمەتتىك ادىلەتشىلدىگىن ايتا كەلىپ: «ەگەر ماڭعىستاۋدا يسلامداي اكىمدەر بولعاندا، جاڭاوزەن وقيعاسى بولماس ەدى!»-دەپ، باتىستىق مىنەزبەن  ءبىر-اق كەستى...
ءيا، حالىق ايتسا، قالت ايتپايدى. كەز-كەلگەن قالا، وبلىستاعى كۇردەلى ماسەلەر جەكە تۇلعاعا، ياعني ونىڭ اكىمىنە  تىكەلەي بايلانىستى. ەگەر اكىمدەر مەن شەنەۋنىكتەر حالىقپەن اشىق سويلەسىپ، مۇڭ-زارىن ءبولىسىپ، ماسەلەسىن ساياسي ساۋاتتى شەشىپ وتىرسا، قازىر كوبەيىپ كەتكەن  تەكەتىرەستەر مەن كەلەڭسىزدىكتەردىڭ ەشقايسىسى  ورىن الماس ەدى... ەلباسىمىز ن.نازارباەۆتىڭ اكىمدەر مەن شەنەۋنىكتەرگە حالىقتىڭ كوزىنە سۇيەلدەي كورىنبەي، سۇيەنىش بولۋدى، ەلمەن ەتەنە ءجۇرىپ، جاعدايلارىن جاساۋ كەرەكتىگى تۋرالى تالاي ايتقان نۇسقاۋلارى قالاي ورىندالۋدا دەسەك، بۇل ۇدەدەن شىعاتىنى ازىرگە يسلام ابىشەۆ قانا. قازىر اكىمدەر مەن مينيسترلەر، جالپى شەنەۋنىكتەر وزدەرىنە قارا حالىقتى جاقىنداتپايتىن قىتاي قورعانىن جاساپ العان. ولاردىڭ قابىلداۋىندا بولۋ قاراپايىم جۇرت ءۇشىن ءبىر اقىرەت. ال بۇنىڭ ءوزى ەل مەن اكىمدەردىڭ اراسىن جىلدان-جىلعا الشاقتاتىپ كەلەدى. بۇلاي الشاقتاۋ ادىلەتتىلىكتەن دە الشاقتاۋعا اكەلەدى. بۇل الشاقتاۋلاردىڭ، ادامي قارىم-قاتىناستاردىڭ اسىرە اكىمشىل، قاتاڭ دا، قاساڭ «قاعيدالارعا» اينالۋى - جاڭاوزەن جارىلىسىنا اكەپ سوققانى اششى شىندىق. حالىققا قىزمەت جاساۋى ءتيىس اكىمدەر مەن شەنەۋنىكتەر حالىققا قاسىرەت اكەلەتىن ارەكەتتەرگە بارسا، ول ءوزىنىڭ عانا ەمەس، حالىقتىڭ سورى... سوندىقتان قازىرگىدەي بەتىمەن كەتىپ بارا جاتقان اسىرە اكىمشىلدىكتى، شاش ال دەسە، باس الاتىن باسسىز بەلسەندىلىكتى توقتاتاتىن، دامىعان دەموكراتيالىق ەلدەرگە ءتان مادەني قاراپايىمدىلىقتى دامىتاتىن كەز جەتتى.
ادىلدىككە ۇمتىلۋ  مەن  ءار ءتۇرلى الەۋمەتتىك توپتاردىڭ ءبىر-بىرىمەن تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرۋىن باستى تالاپقا جاتقىزاتىن ءال ءفارابيدىڭ ۇستانىمىن بەرىك ۇستاناتىن يسلام ابىشەۆتىڭ سوندىقتان دا: «ءبىزدىڭ وسكەمەندە جاڭاوزەن وقيعاسى بولۋى مۇمكىن ەمەس!»- دەپ باتىل مالىمدەۋىن قالا تۇرعىندارى تولىق قولدادى.  
جالپى، يسلامداي اكىمدەردىڭ الەۋمەتشىلدىگىن، حالىقشىلدىعىن، ەلجاندىلىعىن، وتە ىسكەرلىگى مەن وتكىرلىگىن... ەڭ باستىسى ونىڭ ۇلتشىلدىعىنان كورۋگە بولادى. ويتكەنى ۇلتشىل بولماي، ۇلت تاعدىرىن، مەملەكەت مۇددەسىن، حالىق قامىن ويلاۋ تۇپكىلىكتى ناتيجەگە جەتكىزبەيدى.
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا  7 جىل وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولىپ، 4 اكىممەن جۇمىس ىستەسكەن يسەكەڭ وسكەمەنگە اكىم بولعاندا 53 جاستا ەدى... قازىر 56 جاسقا كەلدى. قازىرگىدەي كادرلىق تاپشىلىق كەزەڭىندە مۇنداي داعدارىس جەڭگىش دارىندى مەملەكەتتىك مەنەدجەرلەردى ەلۋدەن اسقانشا ورىنباسارلىقتا ۇستاماي، ەرتەرەك مۇمكىندىگىن مولىنان پايدالانۋ كەرەك ەمەس پە ەدى... ەگەر  56 جاستاعى يسلام ابىشەۆ  2-3 جىلدا وسكەمەندى اياعىنان تىك تۇرعىزسا، وندا ونى وردا بۇزار وتىزىندا  پايدالانعان بولساق،  وسى ۋاقىتقا دەيىن  ونشاقتى قالانىڭ نەمەسە ەكى-ءۇش وبلىستىڭ  وركەندەۋىنە  كۋا بولماس پا ەدىك دەگەن دە وي كەلەدى...  
قيناي قارسى العان ەل... قيماي شىعارىپ سالدى...
قازىر اكىمدەردىڭ كوبىسىنەن كوڭىلى قالعان ەل «اكىم كەتەدى ەكەن» دەسە، ەلەڭ ەتە قالىپ، ءبىر جاقسىلىق بولاتىنداي قوپاڭداپ قالادى. ال «يسلام ابىشەۆ كەتەدى ەكەن» دەگەندى ەستىگەندە  وسكەمەندىكتەر «اكىمدى جىبەرمەۋ ءۇشىن» قول جيناعان...  ءتىپتى استانالاردا وقىپ جۇرگەن وسكەمەندىك ستۋدەنتتەردىڭ ءوزى دە يسلام ابىشەۆتىڭ كەتكەنىن ەستىگەندە «تۋ-ۋ، ەندى قايتەمىز؟»-دەپ ۋايىمداعانىن كوزىمىز كوردى... ال قالالىق اكىمدىكتە بولعان جيىندا ءۇش جۇزدەن استام قالا مەن قوعام وكىلدەرى، قالىڭ وسكەمەندىكتەر يسلام ابىشەۆتى تىك تۇرىپ قارسى الىپ، تىك تۇرىپ شىعارىپ سالدى. اشەيىندە قاتاڭ دا، سۇستى كورىنەتىن يسەكەڭ دە ءيىپ، جانارىنا جاس الدى...  كوپشىلىكتىڭ دە كوڭىلدەرى بوسادى...  كەشە وڭتۇستىكتەن كەلگەندە قيناي قارسى العان ەل اكىمدى قيماي شىعارىپ سالدى... يسەكەڭنىڭ ءوز سوزىمەن ايتقاندا «وسكەمەننىڭ ءبىر بولىگىن الىپ بارا جاتقان ول جۇرەگىنىڭ جارتىسىن وسى قالادا قالدىرىپ كەتتى... «وسكەمەن قالاسىنىڭ قۇرمەتتى اكىمى»،   سۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى يسلام ابىشەۆتى جىبەرگىسى كەلمەي، تەك ۇكىمەت باسشىسى سۇراعاسىن عانا بوساتىپ وتىرعانىن ايتقان وبلىس اكىمى ب.ساپارباەۆ ونى «قالا مەن وبلىسقا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتادى.
وسىنداي قۇبىلىستىڭ نە ءۇشىن بولىپ جاتقانىن، اكىم دەگەنىڭىز حالىقپەن اراداعى كورىنبەس بارريكادانىڭ ارجاعىندا جۇرەتىن شىرەنگەن شەنەۋنىك قانا ەمەس، حالىقتىڭ قيماس ءوز ادامى، ەلدىڭ مۇڭىن مۇڭدايتىن قامقورشىسى بولا الاتىنىن تارازىلاۋدا شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ رەسمي باسىلىمدارى رەسمي حاباردان ارىعا بارماي، ءتىپتى، يسەكەڭنىڭ ءوزى اشقان «وسكەمەن» قالالىق گازەتى دە ءۇنسىز قالعانى تاڭعالدىرادى. تەك تاۋەلسىز  باسىلىمدار، ەڭ تانىمال yk.kz سايتى، «ۋستينكا»، «موي گورود» گازەتتەرى عانا سالماقتى ساراپتاما جاساپ، قالىڭ ەلمەن پىكىر ءبولىسىپ جاتقانى ويلاندىرادى... مەملەكەتتىك مۇددەدەن تۋىندايتىن ماسەلەلەردىڭ ءبارى ەڭ الدىمەن مەملەكەتتىك باسىلىمداردىڭ باستى نازارىندا بولۋ كەرەك ەمەس پە؟ قايتا جەرگىلىكتى بيلىككە دەگەن ەل سەنىمىن نىعايتۋدىڭ جارقىن ۇلگىسى مەن ونەگەلى ولشەمىنە اينالعان يسلام ابىشەۆتەي اكىمدەردىڭ يگىلىكتى ىستەرى مەن ءتالىمدى تاجىريبەسىن ەلىمىز بويىنشا كەڭ تاراتىپ، ناسيحاتتاۋ  دۇرىس بولار ەدى.
ويتكەنى، «قايىرىمدى قالا تۇرعىندارىنىڭ كەلەسى توبىنا الەۋمەتتىك جاعدايى بارشا جۇرتتان جوعارى تۇراتىندار، قالا باستىعى، ونىڭ ءار ءتۇرلى جاردەمشىلەرى مەن سەرىكتەرى ت.ب. جاتادى. بۇلاردىڭ جاقسى ىستەرى بولسا ماداقتاپ، ادىلدىگىن جۇرتقا ايتىپ وتىرۋ كەرەك»-دەيدى دانا ءابۋناسىر ءال فارابي وسىدان ون عاسىر بۇرىن «قايىرىمدى كالا تۇرعىندارىنىڭ كوزقاراستارى جايلى تراكتاتىندا. ءبىزدىڭ دە ماقسات حالىق قامىن ويلاعان جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايتىپ، شاپاعاتىن تاسىتۋ.
ال حالىق پەن اكىمدەردىڭ  اراسىنداعى جاقسى قاتىناستىڭ جاڭا بەلەسى يسلام ابىشەۆ سەكىلدى ەل ىشىنەن شىعىپ، ەل قامىن ويلاپ جۇرگەن ەدىگەلەردەن باستالىپ جاتسا،  بۇنى - بۇگىنگى زامان تالابى دەپ ءبىلۋ كەرەك.