- جاقىندا ءسىزدىڭ «تاڭىم» دەگەن انگە كليپىڭىز شىقتى. «ءار اتقان تاڭىم اكەلەدى شاتتىقتى، ىلىنگەن كوزىڭ ءتاتتى، سوزعىم كەلەد بۇل ءساتتى، ماڭگى» دەپ كەلەدى. سوزدەرى جاساندى، قىرىق جاماۋ سەكىلدى كورىنبەي مە سىزگە؟..

-  جوق، ولاي كورىنبەيدى. تۇسىنىكتى، انىق، قىسقا دا نۇسقا سياقتى. «تاڭىمدى» جانە وعان دەيىنگى «پاح-پاحتى» جازعان راۆيل كىرشىباەۆ دەگەن جىگىت. وزىمە وتە ۇنايدى. ەسكى سوزدەردى قولدانبايدى، جاڭاشا، قاراپايىم جازادى. ينتەرنەتتەن «پاح-پاح»-تىڭ ءماتىنىن كوردىم، ول مۇلدەم مەن ايتىپ جۇرگەننەن بولەك. مۇمكىن مەن ءاندى وزىمشە ورىنداۋعا تىرىسقاننان، كەي سوزدەر باسقاشا ەستىلىپ جاتقان شىعار.

- مىسالى، «پاح-پاح»-تا «ءدامىن سەزگىم كەلەدى تانىڭدەگى قاتىڭنىڭ» دەيسىز.

- «تانىڭدەگى قانتىڭنىڭ».

- قازاقتا ونداي ءسوز ورالىمى جوق.

- ەڭ باستىسى، ماعىناسى تۇسىنىكتى عوي. بۇرىن پايدالانباعان شىعار. بىراق ماعان ۇنايدى. مىسالى، ورىستاردا «بەلايا سترەكوزا ليۋبۆي» دەگەن ءان بار. بۇل دا كەرەمەت كوركەم تىلمەن جەتكىزىلىپ تۇرعان جوق قوي. سوندا دا حالىق تىڭدايدى.

- بىراق مۇنى ەشكىم دۇرىس دەپ وتىرعان جوق قوي. ورىستىڭ ادەبي ءتىلىنىڭ قادىرىن بىلەتىن كەز كەلگەن ادام سول ءاندى ەستىگەن سايىن جەرگە قارايدى.

- سولاي بولسا، سولاي شىعار. جاس ادام جاڭاشىلدىق ەنگىزگىسى كەلەدى. ال اعا بۋىن ونى تۇسىنبەيدى. مىسالى، «تانىڭدەگى قانتىڭنىڭ» دەگەن ءسوز ماعان ۇنايدى.

- «قارسى ەمەسسىڭ ەتۋىنە» دەگەن سوزدەر دە ۇناي ما؟

- جاقىندا ءسىزدىڭ «تاڭىم» دەگەن انگە كليپىڭىز شىقتى. «ءار اتقان تاڭىم اكەلەدى شاتتىقتى، ىلىنگەن كوزىڭ ءتاتتى، سوزعىم كەلەد بۇل ءساتتى، ماڭگى» دەپ كەلەدى. سوزدەرى جاساندى، قىرىق جاماۋ سەكىلدى كورىنبەي مە سىزگە؟..

-  جوق، ولاي كورىنبەيدى. تۇسىنىكتى، انىق، قىسقا دا نۇسقا سياقتى. «تاڭىمدى» جانە وعان دەيىنگى «پاح-پاحتى» جازعان راۆيل كىرشىباەۆ دەگەن جىگىت. وزىمە وتە ۇنايدى. ەسكى سوزدەردى قولدانبايدى، جاڭاشا، قاراپايىم جازادى. ينتەرنەتتەن «پاح-پاح»-تىڭ ءماتىنىن كوردىم، ول مۇلدەم مەن ايتىپ جۇرگەننەن بولەك. مۇمكىن مەن ءاندى وزىمشە ورىنداۋعا تىرىسقاننان، كەي سوزدەر باسقاشا ەستىلىپ جاتقان شىعار.

- مىسالى، «پاح-پاح»-تا «ءدامىن سەزگىم كەلەدى تانىڭدەگى قاتىڭنىڭ» دەيسىز.

- «تانىڭدەگى قانتىڭنىڭ».

- قازاقتا ونداي ءسوز ورالىمى جوق.

- ەڭ باستىسى، ماعىناسى تۇسىنىكتى عوي. بۇرىن پايدالانباعان شىعار. بىراق ماعان ۇنايدى. مىسالى، ورىستاردا «بەلايا سترەكوزا ليۋبۆي» دەگەن ءان بار. بۇل دا كەرەمەت كوركەم تىلمەن جەتكىزىلىپ تۇرعان جوق قوي. سوندا دا حالىق تىڭدايدى.

- بىراق مۇنى ەشكىم دۇرىس دەپ وتىرعان جوق قوي. ورىستىڭ ادەبي ءتىلىنىڭ قادىرىن بىلەتىن كەز كەلگەن ادام سول ءاندى ەستىگەن سايىن جەرگە قارايدى.

- سولاي بولسا، سولاي شىعار. جاس ادام جاڭاشىلدىق ەنگىزگىسى كەلەدى. ال اعا بۋىن ونى تۇسىنبەيدى. مىسالى، «تانىڭدەگى قانتىڭنىڭ» دەگەن ءسوز ماعان ۇنايدى.

- «قارسى ەمەسسىڭ ەتۋىنە» دەگەن سوزدەر دە ۇناي ما؟

- «ەتۋىنە ەمەس، ەرىتۋىنە» - مەندەي جىگىتتىڭ سەنى ەرىتۋىنە قارسى ەمەسسىڭ. وسىنى ايتا-ايتا شارشادىم.

- جاڭا انىڭىزدە قازاق جانە ورىس تىلىندە ارالاس سوزدەر پايدالانىپسىز. قازاقى تىڭدارمانعا دا، ورىسشا تىڭدايتىن تىڭدارمانعا دا بىردەي ۇناۋعا تىرىسىپ جۇرگەن ءانشىسىز دەلىك. سول سەبەپتى ارالاس ءماتىن پايدالاندىڭىز با؟

- ءسوزىڭىزدىڭ جانى بار. نەگىزىندە سوڭعى اندەرىمنىڭ كوبى قازاقشا بولدى. قازاق ءتىلى «مودنىي» بولعانىن قالايمىن. قازاقستان حالقىنىڭ 50 پايىزى قازاقتار، سول قازاقتاردىڭ تەڭ جارتىسى قازاقشا بىلمەيدى.

- ولاي ەمەس، قازاقتاردىڭ تەڭ جارتىسى قازاق ءتىلىن بىلمەيدى دەپ ايتا المايسىز، جانە قازاقستان حالقىنىڭ 50 ەمەس، 65 پايىزى قازاق.

- جاقسى، قازاقتاردىڭ تەڭ جارتىسى بىلە تۇرا انا تىلىندە سويلەمەيدى. بۇل سوزىممەن كەلىسەتىن شىعارسىز. مىسالى، مەنىڭ دوستارىمنىڭ اراسىندا، قالالىق بولسىن، بولماسىن، قازاقشا سويلەيتىن ءبىر ادام جوق. ءبىلىپ تۇرسا دا، سويلەمەيدى. اۋىلدان كەلگەن بالالارعا قاراڭىزشى: «قازاقپىن، قازاقپىن» دەيدى دە، ورىسشا سويلەپ كەتەدى. مەن ۇيدە قازاقشا سويلەسەمىن. بالامدى دا قازاقشا تاربيەلەيمىن، بۇيىرسا. قالانىڭ بالالارى ءداستۇرلى ءاندى ءبارىبىر تىڭدامايدى. ولاردىڭ بەتىن بەرى بۇرۋ كەرەك. ياعني، ءبىز ولار تىڭدايتىن مۋزىكانى قازاق تىلىندە بەرۋىمىز كەرەك. سول ءۇشىن مەن قازاقشا ايتىپ ءجۇرمىن.

- قازاقشا سويلەيتىن تىڭدارماندى ەسەپكە المايسىز با؟

- مەن ونداي تىڭدارماندى دا قامتىعىم كەلەدى. ويتكەنى ءبىزدىڭ ەسترادامىز ەكى: قازاقى جانە قازاقستاندىق باعىتتا دامىپ جاتىر. قازاقستاندىق باعىتتا، ياعني ورىس تىلىندە ءان سالاتىنداردان گورى ەلىمىزدە قازاقى انشىلەردىڭ تانىمالدىلىعى دا، تابىسى دا باسىم. بۇل وتە دۇرىس.

- وسىنداي «كوممەرتسيالىق» نيەتپەن پروديۋسەرىڭىز قازاقشاعا كوشۋ كەرەكتىگىن ايتقان شىعار؟

- جوق، «كوممەرتسيالىق نيەت» دەپ ايتپاس ەدىم. «ءدى-ءتىش، ءدى-ءتىش» دەگەن مۋزىكا بولسا، ونى قازاقى تىڭدارمان ءبارىبىر قابىلدامايدى. ال پروديۋسەرىمدى مەن، كەرىسىنشە، قازاقشا ءان جازۋعا ۇزاق كوندىردىم. سولتۇستىك وڭىرلەرگە گاسترولگە بارساڭ، ول تۇگىلى وسى الماتىنىڭ وزىندە مەنەن «نەگە «كاك دەلا؟» سياقتى تاعى ءبىر ورىسشا ءان جازبايسىز؟» دەپ سۇرايدى. بۇل تىڭدارماننىڭ دا سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋىم كەرەك.

- ال قازاقشا ءان ايتقانىڭىز ءۇشىن العىس ايتاتىن ادام بار ما؟

- ارينە، بار. بىراق مەن «ماعان راحمەت ايتىڭدار» دەپ مىندەتسىنىپ وتىرعان جوقپىن عوي. مەن قازاقپىن. قالادا وسكەنىممەن، جاز ايلارىن اۋىلدا وتكىزەتىنمىن. سوندىقتان كۇرەك، قي دەگەن «ۇعىمدار» ماعان جات ەمەس. (كۇلەدى). ءبىزدىڭ ۇيدە 35 پاتەر بولسا، سول 35 پاتەردىڭ 2-ۋىندە عانا قازاقتار تۇردى، باسقاسىنىڭ ءبارى كارىستەر، ورىستار، ەۆرەيلەر، ۋكرايندار... بولدى. سونىڭ وزىندە اكەم ساتيريك، جۋرناليست، ۇلتجاندى ازامات بولعان سوڭ، ۇيدە قازاقشا سويلەسەتىنبىز.

- اتا-اناڭىز ءسىز ورىندايتىن اندەردى تىڭداي ما؟

- «پاح-پاح»-تى تىڭدامايتىن شىعار، بىراق رەپەرتۋارىمدا قازاق تىلىندەگى ليريكالىق اندەر دە بار. بالا كەزىمنەن ۇيدە گيتارامەن ءان سالدىم، مەنىڭ داۋسىما ولار ابدەن ۇيرەنگەن.

- ءسىز جىلى ءجۇزدى جىگىتسىز عوي، رينگتەن كورۋ قىزىق بولدى. «چەمپيون» جوباسىندا بوكسپەن قانشا ۋاقىت اينالىستىڭىز؟

- ءبىر-اق اي دايىندالدىق. وعان دەيىن بىلعارى قولعاپ ۇستاپ تا كورمەپپىن. رينگكە ءبىرىنشى، ەكىنشى شىعۋىم بوكس ەمەس، توبەلەسكە جاقىن بولدى. (كۇلەدى). بىرتە-بىرتە ۇيرەنىستىك قوي دەيمىن. ال جوباعا قاتىسقان ارىپتەستەرىمىزدىڭ 30 پايىزى بۇرىن بوكسقا قاتىسقاندار. ءسىز مەنى جىلى ءجۇزدى دەپ جاتىرسىز، ءجۇزىم ونداي بولعانمەن، نامىسقوي جىگىتپىن. كەز كەلگەن جەردە ءوزىم ءۇشىن، ءسوزىم ءۇشىن، دوستارىم ءۇشىن، وتانىم ءۇشىن جاۋاپ بەرەتىن اداممىن. ونەر ادامدارىنىڭ كوبى: «بۇلارىڭ دۇرىس ەمەس، سەندەر ونەردىڭ ادامىسىڭدار» دەپ جاتتى. بىراق مەن ەڭ الدىمەن ەر جىگىتپىن، ودان كەيىن عانا ءانشىمىن. «وسىنداي جوباعا قاتىساسىڭ با؟» دەپ سۇراعاندا قورقىپ تۇرعانداي، قالايشا «جوق» دەيسىڭ؟ سوندىقتان بىردەن كەلىستىم.

- ارىپتەستەرىڭىزدەن كىمگە جانكۇيەر بولدىڭىز؟

- داستانعا. «ەكى جۇلدىزدىڭ» ەكىنشى اينالىمىنان كەيىن وتە جاقسى دوس بولىپ كەتتىك. ەكەۋمىز تۇيدەي قۇرداسپىز، جۇلدىزىمىز دا ءبىر (سۋقۇيعىش), مۋزىكاعا دەگەن كوزقاراسىمىز دا ۇقسايتىن بولىپ شىقتى. «چەمپيونعا» بىرگە دايىندالىپ جۇردىك، ونىڭ ۇتاتىنىن ءبىلدىم، سوسىن ەكەۋمىز ەكى سالماق دارەجەسىندە شىعايىق دەپ شەشتىك.

- قايىرىمدىلىق شاراسىنا قاتىسىپ، قۋىرشاق جاساعان ەدىڭىز عوي؟

- ءيا، ول ءالى ساتىلعان جوق. قايىرىمدىلىق جاسايتىن ادام ەشتەڭە الماي-اق قارجىسىن اۋدارادى عوي، ۇيىمداستىرۋشىلاردىكى سونداي ادامدارعا ءبىر كىشكەنتاي ەستەلىك قالسىن دەگەن وي.

- ءسىزدىڭ ماماندىعىڭىز ينجەنەر-پوليگرافيست. جەكە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسپايسىز با؟

- ۇلكەن بيزنەس دەۋگە كەلمەس، بىراق ءوز ءىسىم بار. نەگىزى مەن اقشانىڭ باعاسىن بىلەتىن اداممىن، ءبىزدىڭ بالالىق شاعىمىز ەلىمىز ءۇشىن قيىن كەزەڭگە كەلدى. جاستايىمنان ەڭبەككە كەتارى ەمەسپىن، ستۋدەنت كەزىمدە، العاشقى كۋرستاردا، ەسەپ شىعارىپ، قالتالى ستۋدەنتتەرگە ديپلوم جازىپ بەرەتىنمىن. كەيىن مەيرامحانادا ءان ايتقانىمدى بىلەسىزدەر. ال كاسىپكەرلىكپەن شىنداپ اينالىسۋ ءۇشىن كوپ ۋاقىت كەرەك. قازىرشە ۋاقىتىمدى شىعارماشىلىققا ارناعاندى ءجون سانايمىن. كەلەر جىلى ساحنادا جۇرگەنىمە ون جىل تولادى، سول كەزدە مە، بولماسا بيىل ما، شىعارماشىلىق كەشىمدى وتكىزسەم دەيمىن. قازىر اكتەرلىك شەبەرلىكتەن ساباق الىپ ءجۇرمىن.

- ەريك تاستەمبەكوۆتىڭ كومانداسىنداعى يۆان برەۋسوۆ تە، ماقپال يسابەكوۆا دا رەسەي نارىعىنا تالپىندى. ءسىزدىڭ بويىڭىزدان ونداي تالپىنىس بايقاماعان سياقتىمىز...

- مەن رەسەيگە تالپىنبايمىن، ويتكەنى قازاقستاندا عانا كەرەك ەكەنىمدى بىلەمىن. شەت ەلگە شىققاننىڭ وزىندە رەسەيدەن گورى قىتايعا بارساق، جولىمىز اشىلار. ويتكەنى ءتۇر-كەلبەتىمىز جاعىنان دا رەسەي ساحناسىنا جاراسپايمىز. ولار بىزدەن تەك ۇلكەن اقشا كۇتەدى. قازاقتىڭ ونەرلى بالاسىن دەمەپ جىبەرەيىك دەگەن نيەت جوق ولاردا. كليپ ءتۇسىرىپ، روتاتسيا جاساعاننىڭ وزىندە نارىقتا قالىپ قويۋىڭ ەكىتالاي. ونداي تالپىنىستاردى «وردا» دا، ماقپال دا جاسادى. مەنىڭ ويىمشا، ءبىز قازىر قازاقستاندىق دەڭگەيدى كوتەرۋدى ويلاۋىمىز كەرەك. سوڭعى كەزدە شوۋ-بيزنەستە وڭ وزگەرىستەر بار، ءبىزدى قىرعىزستان دا تانيدى، باسقا مەملەكەتتەردەگى قازاقتار دا تىڭدايدى، ياعني، اۋديتوريامىزدى كەڭەيتىپ جاتىرمىز.

- «بالام بار» دەپ ايتىپ قالدىڭىز...

- ۇلىم بار، ەسىمى اڭسار. ودان وزگە ەشتەڭە ايتقىم كەلمەيدى.

- نەگە جەكە ءومىرىڭىزدى قۇپيادا ۇستاعىڭىز كەلەدى؟

- قۇپيادا ۇستاعان سايىن قىزىق بولاتىن سياقتى.

- كوز تيەدى دەپ قورىقپايسىز با؟

- كىشكەنتاي كەزىمدە «كوز تيگىش» بالا بولعانمىن. تومپاق، كوزىم ۇلكەن بالا بولدىم. جالپى، ونداي ىرىمدارعا سەنبەسەڭ، كوز تيمەيدى دەپ ويلايمىن.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.

سۇحباتتاسقان - ءاسيا باعداۋلەتقىزى

«حالىق ءسوزى» گازەتى