كەشە «حابار» ارناسىنىڭ سوڭعى جاڭالىقتارىنان «ىنتىماعى جاراسقان ەلدىڭ ىرىسى مول» دەگەن تاقىرىپتاعى سيۋجەت كورسەتتى. وندا الدەبىر دياسپورا وكىلى وزدەرىنىڭ مادەني ورتالىقتارى اتىنان قازاقستانداعى ايرانداي ۇيىعان ۇلتارالىق تاتۋلىقتىڭ ارقاسىندا مارە-سارە، ءماز-مەيرام بولىپ، شات-شادىمان ءومىر كەشىپ جاتقاندارىن رەسمي تىلدە ەرەكشە ىقىلاسپەن ايتتى. ونىڭ ءسوزىن مەملەكەتتىك تىلگە اۋدارىپ، ارنانىڭ ءبىر ءجۋرناليسى قازاقتاردىڭ ميىنا قۇيىپ جاتتى.

ال، ءبىزدىڭ رەداكتسياعا قىزىلجاردان حات كەلدى. عاليا ەسىمدى وقىرمانىمىز «وبششەستۆەننىي پورتال پەتروپاۆلوۆسكا» (opp.kz) دەگەن سايتتا سولتۇستىك قازاقستاندى مەكەندەپ جاتقان ورىس دياسپوراسىنىڭ كەيبىر وكىلدەرى قازاقتى قورلايتىن نەشە ءتۇرلى كۇلدىرگىلەر ويلاپ تاۋىپ، جاندارى قالماي جاريالاپ، راحاتتانىپ جاتقانىن ايتىپ ءۇشبۋ حات جازىپ جىبەرىپتى. وقىرمانىمىز «ۇلتارالىق تاتۋلىققا ماس بولعان» ورىس دياسپوراسىنىڭ اسىرەۇلتشىلدارى تاراپىنان قاساقانا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان مۇنداي مازاق پەن قورلىققا توزە المايتىنىن، سول سەبەپتەن دە وسى ماسەلەنى پورتالدىڭ كوتەرۋىن ءوتىنىپتى. مىنە، ءوتىنىشتى ورىنداپ وتىرمىز.

ال، وقىرمانىمىز حاتتا جازعان كۇلدىرگىنىڭ ءبىرى مىناۋ:

-قازاقتاردىڭ اياعى نەگە قيسىق؟

-ەندى... 300 جىل بويى ورىستاردىڭ موينىندا وتىرمىز عوي

-ال، نەگە ولار قىسىق كوز؟

-ازداپ بولسا دا ۇيالاتىن شىعار...

كەشە «حابار» ارناسىنىڭ سوڭعى جاڭالىقتارىنان «ىنتىماعى جاراسقان ەلدىڭ ىرىسى مول» دەگەن تاقىرىپتاعى سيۋجەت كورسەتتى. وندا الدەبىر دياسپورا وكىلى وزدەرىنىڭ مادەني ورتالىقتارى اتىنان قازاقستانداعى ايرانداي ۇيىعان ۇلتارالىق تاتۋلىقتىڭ ارقاسىندا مارە-سارە، ءماز-مەيرام بولىپ، شات-شادىمان ءومىر كەشىپ جاتقاندارىن رەسمي تىلدە ەرەكشە ىقىلاسپەن ايتتى. ونىڭ ءسوزىن مەملەكەتتىك تىلگە اۋدارىپ، ارنانىڭ ءبىر ءجۋرناليسى قازاقتاردىڭ ميىنا قۇيىپ جاتتى.

ال، ءبىزدىڭ رەداكتسياعا قىزىلجاردان حات كەلدى. عاليا ەسىمدى وقىرمانىمىز «وبششەستۆەننىي پورتال پەتروپاۆلوۆسكا» (opp.kz) دەگەن سايتتا سولتۇستىك قازاقستاندى مەكەندەپ جاتقان ورىس دياسپوراسىنىڭ كەيبىر وكىلدەرى قازاقتى قورلايتىن نەشە ءتۇرلى كۇلدىرگىلەر ويلاپ تاۋىپ، جاندارى قالماي جاريالاپ، راحاتتانىپ جاتقانىن ايتىپ ءۇشبۋ حات جازىپ جىبەرىپتى. وقىرمانىمىز «ۇلتارالىق تاتۋلىققا ماس بولعان» ورىس دياسپوراسىنىڭ اسىرەۇلتشىلدارى تاراپىنان قاساقانا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان مۇنداي مازاق پەن قورلىققا توزە المايتىنىن، سول سەبەپتەن دە وسى ماسەلەنى پورتالدىڭ كوتەرۋىن ءوتىنىپتى. مىنە، ءوتىنىشتى ورىنداپ وتىرمىز.

ال، وقىرمانىمىز حاتتا جازعان كۇلدىرگىنىڭ ءبىرى مىناۋ:

-قازاقتاردىڭ اياعى نەگە قيسىق؟

-ەندى... 300 جىل بويى ورىستاردىڭ موينىندا وتىرمىز عوي

-ال، نەگە ولار قىسىق كوز؟

-ازداپ بولسا دا ۇيالاتىن شىعار...

حات مۇنىمەن بىتپەيدى. جوعارىداعى سايتتا زەينەت جاسىنا كەلۋىنە بايلانىستى قىزمەتىنەن بوساتىلعان «قىزىلجار ورانجەرەياسىنىڭ» ديرەكتورى ريازاپوۆتى قىزعىشتاي قورىعان توپ قىزىلجار قالاسىنىڭ اكىمى بولات جۇمابەكوۆ، اكىمنىڭ ورىنباسارى ارتۋر مولداعۇلوۆ، قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى اقجۇنىس مۇسىرمانداردىڭ اتىنا شوۆينيستتىك پيعىلداعى ادامنىڭ ار-نامىسىنا تيەتىن، قورلايتىن پىكىرلەردى توپەلەتىپتى.

ءدال وسى زاڭعا سايكەس زەينەتكە شىعۋىنا وراي، قىزمەتىنەن بوساتىلعان ريازپوۆتىڭ ءحالىن ويلاپ، قابىرعاسى قايىسقان «كتك» ارناسى (باسشىسى ارمان شوراەۆ) رەسمي تىلدەگى جاڭالىقتارىندا ارنايى سيۋجەت كورسەتىپ، «قىزىلجار ورانجەرەياسى» قىزمەتكەرلەرىنىڭ باسشىلارىنىڭ قىزمەتتەن كەتكەنىنە بولا كوز جاستارى كول بولىپ، ەڭىرەگەندە ەتەكتەرى جاسقا تولىپ وتىرعاندارىن جالپاق جۇرتقا جاريا ەتتى. (ستالين ولگەندە وكىرىپ جىلاعاندار بولىپتى دەپ ەستۋشى ەدىك. بىراق، باستىعىنىڭ قىزمەتىنەن كەتكەنىنە بولا كوزى بۇلاۋداي بولىپ جىلاعان جۇمىسشىلاردى ءبىرىنشى رەت كورۋىمىز)«كتك» ۇلتارالىق تاتۋلىقتى پاش ەتكىسى كەلدى مە، الدە باسقا ءبىر ماقساتتارى بولدى ما ونى بىلە مە المادىق.

وقىرمانىمىزدىڭ جازۋىنا قاراعاندا، قازاقتىڭ (قازاق - قازاقستانداعى نەگىزگى جانە مەملەكەت قۇرۋشى ۇلت بولىپ تابىلادى. سوندىقتاندا قازاق تىلىنە - مەملەكەتتىك ءتىل مارتەسەى بەرىلگەن) باسىنا كاك ەتىپ وتىرعان سايتتىڭ رەداكتورى كيريلل رىحليكوۆ ەكەن. كىرمە كيريلل مۇنداي دۇنيەلەردى ءبىر ءوزى ەمەس، دوسى، وبلىستىق تەلەارنانىڭ ديرەكتورى ەۆگەني سازانوۆپەن بىرلەسىپ ۇيىمداستىرىپ وتىرعانىن وقىرمانىمىز اشىنا جازىپتى.

قازاقتى جانە ونىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن، ءتىلىن، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن ورىس دياسپوراسى بۇعان دەيىن دە تالاي قورلاعان. كوكشەتاۋدا مەملەكەتتىڭ قاراجاتىنا شىعاتىن ورىس گازەتتەرىنىڭ ءبىرى سوزجۇمباقتا «بومجدىڭ باسپاناسى» دەگەن ساۋالدىڭ جاۋابىن «قازاقتىڭ كيىز ءۇيى» دەپ بەرگەنى بار. گازەتتىڭ رەداكتورى ءوپ-وتىرىك ءمۇلايىمسىپ، جازدىم-جاڭىلدىم، كەشىرىڭىزدەر دەپ جەڭىل قۇتىلعان. ودان كەيىن كەرەكۋلىك ورىس مۇعالىم مەملەكەتتىك ءانۇرانىن كاماسۋتراعا تەڭەگەن. ول دا اقىرى جازاسىز قالدى. قازاقستانداعى ورىستارعا ارنالعان سايتتىڭ بەتىندە قازاقتى قور ەتىپ كورسەتكەن تالاي دۇنيە شىقتى. مەملەكەتتىك بيلىك تە، دەپۋتاتتار دا، ۇلتتىق قوعامدىق ۇيىمدار دا، قوعامدىق تۇلعالار دا، زيالىلار دا كەيبىرەۋى بولماسا باسپاسوزدە تۇك بولماعانداي تىرشىلىكتەرىن جالعاستىرىپ جاتىر. ال، ۇلتارالىق تاتۋلىق دەسە، ءبارى ۇلارداي شۋلاپ قويا بەرەدى.

اتا زاڭمەن قورعالعان ەلتاڭباسىن، تۋىن، مەملەكەتتىك ءتىلىن، مەملەكەت قۇرۋشى ۇلتىن قورعاۋعا قاۋقارى جەتپەيتىن بيلىكتىڭ...

«اباي-اقپارات»