وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن ءۇش جىگىت مەيرامحانادا وتىردىق. پاۆلودار وڭىرىنەن كەلگەن قوناعىمىز - اۋعان سوعىسىنىڭ ارداگەرى. وردەن، مەدالدارى بارشىلىق. ونى سول كۇنى الماتىعا شاقىرىپ تاعى ءبىر وردەن بەرىپتى. بىراق، ونىڭ جۇزىنەن وردەنگە بايلانىستى قۋانىش بەلگىسىن بايقاي المادىم. مۇڭايىپ ءۇنسىز وتىردى. مەيمانىمىزدىڭ وردەنىن «جۋماق» بولىپ تاپقان جەرىمىز دا تاۋ جاقتاعى جاستار مەيرامحاناسى بولىپ شىقتى. ول جەردە تاپسىرىسپەن ايتىلاتىن اندەردىڭ تابيعاتى بولەك.

ءبىر ۋاقىتتا ءبىزدىڭ قوناعىمىز ەشتەڭە ايتپاستان ورنىنان تۇرىپ بارىپ، ءانشى جىگىتپەن وڭاشا ۇزاق سويلەستى. ونىڭ قولىن سەرمەپ سويلەپ تۇرعانىنا قاراعاندا «قىزۋ» پىكىرتالاس ءجۇرىپ جاتقانداي بولدى. شي شىعىپ كەتپەسىن دەپ ءبىز دە باردىق. سويتسەك، ءبىزدىڭ ارداگەر باۋىرىمىز انشىدەن قازاقشا، نە ورىسشا اسكەري جورىق اندەرىن، مايدان اندەرىن ايتۋدى سۇراپ تۇر ەكەن. ءانشى كونبەيدى. ويتكەنى، بۇل مەيرامحانا مەيماندارى – وڭكەي جاستار. ولار مايدان اندەرىن تىڭدامايدى. ونىڭ ۇستىنە قازاق تىلىندەگى مايدان اندەرىن بىلمەك تۇگىلى ەستىمەپتى دە. ءبىز دە قاراپ تۇرماي، ونىڭ ارداگەر ەكەنىن، بۇگىن وردەن العانىن جابىلا ايتىپ، ءانشىنى ءبىر انگە كوندىردىك. قازىرگى ەسترادادا قازاق تىلىندەگى مايدان اندەرى جوق بولعاندىقتان، ءانشى «تەمنايا نوچ» ءانىن ايتۋعا كەلىستى. ءانشىمىز الدىمەن مەيرامحاناداعى باسقا قوناقتارىنىڭ الدىندا نە سەبەپتى اسكەري-جورىق ءانىن ايتاتىنىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن جاقسىلاپ تۇرىپ اقتالۋ العىسوزىن سويلەدى، ارداگەردى وردەنىمەن قۇتتىقتادى. سودان كەيىن مايدان ءانىن مايىن تامىزىپ تۇرىپ ايتىپ بەردى. مەيرامحانادا جايراڭداپ وتىرعان جۇرت تىم-تىرىس بولىپ قالدى. تەك ءبىزدىڭ ارداگەر باۋىرىمىز عانا «ولار ءولدى، مەن نەگە ءتىرىمىن؟ ولار مەنى قۇتقارىپ قالدى. ال ولارعا ءتيىس وردەندى ەندى مەن الىپ وتىرمىن» ەڭىرەپ قويا بەردى. ءان ايتىلىپ بىتكەن سوڭ ورنىنان تۇرىپ باردى دا، وسى ءاندى تاعى دا ەكى رەت قايتالاپ ورىنداۋىن سۇرادى. جاقسىلاپ اقشاسىن تولەدى. ءان تاعى دا ەكى رەت ورىندالدى. باۋىرىمىز باسىن كوتەرمەستەن ەگىلدى دە وتىردى. انشەيىندە دۋىلداپ جاتاتىن مەيرامحانا ىشىندە ەرەكشە ءبىر اۋان پايدا بولدى. باتىرلارعا تاعزىم، مايدانگەرگە ىقلاس، ەل مەن جەردى ءسۇيۋ، وتانىن قورعاۋ ءۇشىن جانىن پيدا ەتۋگە دايىن بولۋ، مايدانگەرلەر دوستىعى، ءبىرى ءۇشىن ءبىرىنىڭ جانىن قيۋى. مەنىڭشە، زالدا وتىرعانداردىڭ ءبارىنىڭ ويى وسىنداي بيىك رۋحتىڭ اينالاسىندا بولدى. سوندىقتان ەشكىم ارتىق ءسوز ايتقان جوق. وسىنى سەزە قويعان ءانشى جىگىت بارشا حالىقتىڭ اتىنان باۋىرىمىزدىڭ قۇرمەتىنە «تەمنايا نوچ» ءانىن قايتا ورىندادى. جاستار ورتاعا شىعىپ اقىرىنداپ وسى ءاننىڭ ىرعاعىمەن ۆالس بيلەۋگە كوشتى. ودان كەيىن ءانشى جىگىت بۇل ءاندى قايتا ورىندادى. ودان كەيىن بەلگىسىز بىرەۋلەر ارداگەر باۋىرىمىزدىڭ قۇرمەتىنە وسى ءاندى ايتۋعا قايتا تاپسىرىس بەردى. ءبىز دە باۋىرىمىزدىڭ قۇرمەتىنە وسى ءاندى ايتقىزدىق. ءسويتىپ، جاستار مەيرامحاناسىندا ءۇش ساعات بويى ءبىر عانا مايدان ءانى ايتىلدى. ءبىز كوڭىلىمىز جايلانىپ، سىرتقا بەتتەگەن كەزدە ءبىراز ادام ورنىنان تۇرىپ كەلىپ، باۋىرىمىزدى قۇشاقتاپ العىس ايتىپ جاتتى. بۇكىل زالداعى ەلدىڭ باۋىرىڭمەن بىرگە تولقىعانىن كورۋ قانداي عانيبەت! سول ءتۇنى مەن «جاۋىنگەر نەگە جىلايدى؟» دەگەن ۇلتتىق اسكەري جورىق ءانىن جازدىم. جالپى، اسكەري-پاتريوتتىق اندەر مەن ۇلتتىق اسكەري-جورىق اندەرىنىڭ تابيعاتى ەكى ءتۇرلى بولادى. پاتريوتتىق اندەردىڭ رۋحى ارينە تۇسىنىكتى: ەلدى، جەردى ءسۇيۋ، وتاندى قورعاۋعا دايىن، اتا-بابا اماناتىنا ادال بولۋ تب. ال، ۇلتتىق اسكەري جورىق اندەرى وكوپ پەن مايدان شەبىندەگى، وق پەن وتتىڭ ورتاسىندا جۇرگەن جاۋىنگەردىڭ سەزىمى، ويى، ماحابباتى. ونىڭ سوزدەرىندە كوركەم پوەزيادان گورى قاراپايىم شىندىق باسىم، قۇرباندىققا نەگە باراتىنى اشىق ايتىلادى، ماحابباتى وتقا ورانىپ جۇرەدى. مىسالى، رامازان ەلەباەۆ پەن عابيدەن ءمۇستافيننىڭ «جاس قازاق» ءانى سوعىس كەزىندە تۋعان. سوعىس كەزىندە تۋعان قازاقتىڭ اسكەري جورىق اندەرى از ەمەس. ءالي بازانوۆتىڭ،سماعۇل كوشەكباەۆتىڭ، قوسىمجان باباقوۆتىڭ، مۇقان تولەباەۆتىڭ جانە باسقا اۆتورلاردىڭ كوپتەگەن تۋىندارى بولعان. بىراق، ەستراداعا بەيىمدەلمەگەندىكتەن ۇمىت قالعان. ارينە، جاۋىنگەر رۋحىنىڭ كەرەمەتى – قازتۋعان، اسان قايعى، دوسپانبەت، اقتامبەردى، شالكيىز، جيەمبەت، بۇقار جىراۋ جىرلارى. بىراق، ولار جىر قالپىندا، ەلدىكتىڭ ۇرانى مەن ءور رۋح بولمىسىنداعى تۋىندىلار. ولاردىڭ كوركەمدىك جانە رۋحتىق دەڭگەيى بيىك بولعانمەن بۇگىنگى زامان جاستارىنىڭ تابيعاتىنا جاتىق ەمەس، تەرەڭ تۇسىنىكتى تالاپ ەتەدى. ال قازىرگى اسكەري-جورىق اندەرىنىڭ تابيعاتى مۇلدە باسقا. بۇل اندەر كوبىنەسە ساربازدار دوستىعىن، ەرلىگىن، ماحابباتىن، ساعىنىشىن وزەك ەتەدى. قاراپايىم، تۇسىنۋگە جەڭىل. ءارى وت پەن وقتىڭ ورتاسىنان سويلەپ تۇرعاندىقتان اسەرى دە بولەك. ولار ساحنادان ۇرانداعاننان گورى، الاۋ جاعىپ ويلانىپ وتىرىپ تولعاتۋعا بەيىم. دەگەنمەن دە رەسەيدىڭ «ليۋبە» توبى سياقتى ساحنادان توگۋگە دە بولادى.

وسىدان ونشاقتى جىل بۇرىن اۋعان سوعىسى ارداگەرلەرىمەن دەمالعان ەدىك. سوندا مەن اۋعانىستانداعى اسكەري-جورىق اندەرىن ايتۋدى سۇرادىم. ءبارى قۇشاقتاسىپ ءتىپ تۇرىپ «مۋسۋلمانسكي باتالون» دەگەن ءاندى شىرقادى. قازاقشاسىن سۇرادىم. وزدەرى اۋدارىپ الىپتى. ايتىپ شىقتى. باسقا ونداي اسكەري-جورىق ءانىن ايتا المادى. ال اسكەري-جورىق اندەرى جاستارعا ۇلتتىق تاربيە بەرۋدىڭ وتكىر قۇرالى دەسەك ارتىق بولمايدى. تەك قانا «ليۋبە» توبىنىڭ رەسەي جاستارىن جاۋىنگەرلىك رۋحتا تاربيەلەۋدەگى ءرولى قانداي؟! ال رەسەيدەگى ۇلتتىق رۋحتى كوتەرەتىن، جاۋىنگەرلىك رۋحقا قۋات بەرەتىن توپتار مەن اسكەري-جورىق اندەرىن ساناپ بىتىرە المايسىز. ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگىن قورعاۋعا قاجەت ەڭ باستى ايبىن مەن قارۋ – وسى جاۋىنگەرلىك ۇلتتىق رۋح ەكەنىنە ءسوز جوق. سول اۋعان ارداگەرلەرىمەن كەزدەسكەن سوڭ مەن اسكەري-جورىق اندەر تسيكلىن جازۋعا كىرىستىم. مايدان دالاسىن كورگەن ءبىراز ارداگەرگە تىڭداتتىم. وتە جاقسى باعالادى. مەن سوعىستا بولماسام دا كەڭەس اسكەرىندە قىزمەت ەتتىم. جۋرناليست رەتىندە كاۆكازداعى جانە پاميردەگى قاندى قىرعىندى كوزىممەن كورۋگە تۋرا كەلدى. زەڭبىرەك سناريادتارىنىڭ استىندا قالىپ، مايدان شەبىنەن جاسىرىن ءوتىپ، اراسىندا كەپىلگە ءتۇسىپ تە كوردىك. وت پەن وقتى ازداپ بولسا دا يىسكەۋگە تۋرا كەلدى. تاۋەلسىز ەلدە تاۋەلسىزدىكتى قانىمەن دە، جانىمەن دە قورعايتىن جاستار تاربيەلەۋ قاجەت ەكەنىن ابدەن تۇسىندىك. جالپى ەلىمىزدە جاستاردى ۇلتتىق جاۋىنگەرلىك رۋحتا تاربيەلەۋدىڭ زاماناۋي كونتسەپتسياسىن جاساۋدىڭ ۋاقىتى الداقاشان جەتكەن. ۇلتتىق رۋحتا تاربيەلەنىپ، زاماناۋي تاكتيكا مەن وزىق تەحنيكامەن جابدىقتالعان اسكەردىڭ قۋاتى قانداي بولاتىنىنا، تاياۋدا، كاۆكاز سىرتىنداعى سوعىس كەزىندە كوز جەتكىزدىك. ۇلتتىق رۋحتى جەتىلدىرۋدىڭ باستى «قارۋىنىڭ» ءبىرى - وسى زامانعى اسكەري-جورىق اندەرى. بۇگىنگى رەسەي رۋحىنىڭ «قارۋى» بولىپ وتىرعان «ليۋبە» ىسپەتتى بىرنەشە توپ قۇرىپ، سولاردى بارلىق جەردە، اسكەري بولىمدەردە، كۇش-بىلەك قۇرىلىمدارىندا ناسيحاتتاۋ. وسىدان ونشاقتى جىل بۇرىن قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ باسشىلىعىنا وسى يدەيانى جەتكىزگەنمىن. ونداي توپ قۇرۋدىڭ كونتسەپتسياسى دا، اندەرى دە دايىن ەكەنىن ايتتىم. تەك اسكەري بولىمگە بۇيرىق بەرۋ كەرەك، بولدى. ولار يدەيا نەگىزىن تولىق تۇسىنبەسە دە تۇسىنگەندەي كەيىپ تانىتىپ، اندەرىمدى جىبەرۋدى سۇرادى. اندەردى ديسكىگە جازىپ تا، ەلەكتروندى پوشتامەن دە جىبەردىم. ۇسىنىسىم اياقسىز قالماسىن دەپ ارتىنان ىزدەپ باردىم دا. بىراق، اق بولدى، كوك بولدى، ەرتەڭ، بۇرسۇگۇنى دەپ سوزىپ جۇرگەندە مينيستر اۋىسىپ كەتتى. سونىمەن اسكەري-جورىق اندەرىن جاڭعىرتۋ جانە جاڭارتۋ يدەياسى دا قۇردىمعا كەتە باردى. ءسويتىپ، ءالى كۇنگە دەيىن ءبىراز اسكەري شارالار «سمۋگليانكا»، «كاتيۋشا»، «نا سوپكاح مانچجۋري»، «تري تانكيستا»، «داۆاي زاكۋريم»، «جدي مەنيا»، «ەسلي زاۆترا ۆوينا»، «ەح دوروگي!» اندەرىنىڭ اياسىندا وتەدى. ال، تاۋەلسىز ەل بولۋى مۇمكىن قاۋىپكە ەرتە ازىرلەنگەنى ارتىق بولمايتىنى انىق. كەڭەس وداعى كەزىندە وقىعان ءبىر دەرەك ەستە قالىپتى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس قاتەرىنىڭ جاقىنداپ قالعانىن ءبارى دە سەزىنگەن. سول كەزدە سسسر كومپوزيتورلار وداعى جاسىرىن جيىن وتكىزىپ، سوعىس بولا قالعان جاعدايدا جاۋىنگەرلىك رۋحتى كوتەرەتىن اندەر مەن شىعارمالار دايىن بولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتىپتى دەيدى. ايگىلى «سۆياششەننايا ۆوينا» سوعىستىڭ ەكىنشى كۇنى، 24-ماۋسىم كۇنى دايىن بولدى. ارينە، قاتەر اتاۋلىنىڭ بىزدەن الىس بولعانى ابزال. بىراق، تاۋەلسىز ەل قاتەردىڭ قاي تۇرىنە بولماسىن، قاي ۋاقىتتا دا ءازىر بولۋى كەرەك. ارپالىستا جەڭىسكە جەتۋدىڭ باستى قۇرالى – رۋح ەكەنى بەلگىلى. ۇلتتىق اسكەر-جورىق اندەرى تۋرا وسى ماقساتقا قىزمەت ەتەدى.

بيىل ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعى. وسى مەرەيتوي اياسىندا اسكەري-جورىق اندەرىن جاڭعىرتۋ شارالارىن قولعا الۋ كەرەك-اق. نە شىقسا دا شىمكەنتتەن شىعادى دەۋشى ەدىك. اسىرەسە، ۇلتتىق دۇنيەلەر سول جەردەن باستالادى. بۇل شارانى دا سول شىمكەنتتىكتەر باستاپ جىبەرسە دەگەن ۇسىنىمىز بار. مىنە، مەن سول اسكەري-جورىق اندەرى تسيكلىندا جازىلعان «سوعىستا جوعالعان ۇلدىڭ اكەسىنە سالەمى» دەگەن ءانىمدى بەرىپ وتىرمىن. شاحاريزات – تاماشا ءانشى. جانى نازىك. اۋەزدى انگە قۇمار. سوندىقتان مەنىڭ ايتقانىما كونبەي، رۋح دۇنيەسىن مولدىرەتىپ انگە اينالدىرىپ جىبەردى. ەكسپەريمەنت رەتىندە وعان كەلىستىم. اسكەري – جورىق اندەرىنىڭ ۇلتتىق قاجەتتىلىك ەكەنىنە كەلىسەسىز عوي.

سەرىك جانبولات

Abai.kz