تالدىقورعان قالاسىنىڭ قايتادان وبلىس ورتالىعىنا  اينالعانىنا بيىل 20 جىل تولىپ وتىر. تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىمەن تۇسپا-تۇس كەلگەن بۇل شارا جاڭارىپ، جاسارعان شاھارىمىزدىڭ دامۋىنداعى جاڭا ءبىر كەزەڭنىڭ  كورىنىسى رەتىندە قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنىڭ قۋانىشىن ەسەلەۋدە.

سونىڭ جارقىن كورىنىسى «اياۋلى الاقان» اللەياسى دەۋگە بولادى.  ونداعى اق حالاتتى ابزال جاندارعا دەگەن العىستىڭ نىشانى رەتىندە قويىلعان «اياۋلى الاقان» ءمۇسىنى جوباسىنىڭ اۆتورى، باسقا ەمەس الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆتىڭ ءوزى بولدى. مۇسىندەگى قوس الاقاننىڭ ورتاسىندا  جاپىراعى جايقالعان جاس اعاش ءوسىپ تۇر. بۇل جان جىلۋىنىڭ ءار تىرشىلىك يەسىنە ءومىر سىيلاي الاتىنىن كورسەتەدى.

– پاندەميانىڭ العاشقى كۇندەرىنەن-اق ەلباسى ۇندەۋىمەن ەلىمىز ءبىر كىسىدەي بىرىگىپ، ىندەتتى جەڭۋگە جۇمىلدى. بۇل قيىن جاعدايدا الدىڭعى قاتاردا كۇرەسكەن – مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى بولدى. «اياۋلى الاقان» ەسكەرتكىشى – اسا قاۋىپتى ىندەتپەن بەتپە-بەت كەلگەن مەديتسينا سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ قۇرمەتىنە ارنالادى. بۇل – جاھاندىق دەرتكە قارسى كۇرەسكەن اق حالاتتى جاندارعا دەگەن ەل قۇرمەتىنىڭ بەلگىسى. سونداي-اق، حالىقتىڭ ادال پەرزەنتتەرىنە ىستىق ىقىلاسىنىڭ كورىنىسى. ەسكەرتكىش ەل باسىنا قيىندىق تۋعان ساتتە قاھارماندىق كورسەتكەن جانداردىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋ ورنىنا اينالادى،– دەدى اشىلۋ راسىمىندە اماندىق  عابباسۇلى.

ايماق باسشىسىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، جەتىسۋ وڭىرىندە پاندەميامەن كۇرەسكە جۇمىلدىرىلعان  31 مەديتسينالىق ۇيىمنىڭ تورتەۋى تالدىقورعان قالاسىندا ورنالاسقان. امبۋلاتوريالىق جانە ستاتسيونارلىق دەڭگەيدە 3455 مەديتسينا قىزمەتكەرى، ونىڭ ىشىندە 851 دارىگەر جانە 2604 كىشى جانە ورتا بۋىن دارىگەرى تارتىلدى. پاندەميامەن كۇرەسكە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن بارلىعى 13,8 ملرد. تەڭگە ءبولىنىپ، مەديتسينالىق جابدىقتارمەن جاراقتاندىرۋ جەتپىس توعىزدان توقسان پايىزعا دەيىن ءوستى. سونىڭ ناتيجەسىندە كوروناۆيرۋس پەن پنەۆمونيادان 51 مىڭنان استام ادام جازىلىپ شىقتى.

جالپى، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەرەن ەرلىگىنە ارنالعان نەگىزى ءمۇسىن «شىعىس» شاعىن اۋدانىنداعى مودۋلدىك جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسىنىڭ جانىنا ورناتىلدى. قولادان جاسالعان بۇل ءمۇسىنىنڭ بيىكتىگى – 1,2, ۇزىندىعى – 3,8, ەنى –2,8 مەتر.

«ءتىل جانە تاۋەلسىزدىك»

مەرەيتوي كەزىندە الماتى وبلىسىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ ايماقتىق فيليالىمەن بىرلەسىپ بۇكىل ەل دەڭگەيىندە تۇڭعىش رەت «ءتىل جانە تاۋەلسىزدىك» اتتى رەسپۋبليكالىق كورمە-بايقاۋىن وتكىزدى. بيىل تۇڭعىش رەت ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان شارانىڭ ماقستى – تاۋەلسىزدىكتىڭ سيمۆولىنا اينالعان مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قىزىعۋشىلىق پەن قۇرمەتتى  بەينەلەۋ ونەرىندە كورسەتۋ.  ەلگە، جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى قىلقالام شەبەرلەرىنىڭ «ءتىل جانە تاۋەلسىزدىك» تاقىرىبىنداعى سۋرەتتەرى ارقىلى  ناسيحاتتاۋ. وعان 109 قاتىسۋشى 164 تۋىندىسىن ۇسىندى. ولاردىڭ اراسىندا سەيسەنحان ماحامبەت، وسەرباي شۋرانوۆ، مارات ابدىرەەۆ سەكىلدى رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق، بايقاۋلاردىڭ جەڭىمپازدارى مەن ونەر مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارى بولدى. ماسەلەن، قاتىسۋشىلاردىڭ ەڭ ۇلكەنى تۇركىستان وبلىسى تۇلكىباس اۋدانىنىڭ 66 جاستاعى تۇرعىنى بولسا، ەڭ كىشى قاتىسۋشى ماڭعىستاۋ وبلىسى جاڭاوزەن قالاسىنىڭ 9 جاستاعى تۇرعىنى.

ونەرپازدار شىعىس قازاقستان، ماڭعىستاۋ، تۇركىستان، قوستاناي، پاۆلودار، اقتوبە، الماتى وبلىستارى مەن الماتى، نۇر-سۇلتان قالالارىنان قاتىستى. تۋىندىلار مايلى بوياۋ، اكۆارەل، گريزال، شىنى، يمپاتو سونداي-اق، ساندىك قولدانبالى ونەر ستيلىندەگى جۇمىستار بولدى. قازىلاردىڭ باعالاۋى بويىنشا  باس جۇلدەنى مارات ابدرەەۆ جەڭىپ الدى.

تالدىقورعاندا سۋعا جۇزۋدەن چەمپيوندار دايىندالۋدا

رەسپۋبليكاداعى بىرەگەي سپورت كەشەنىندە  جۇزۋدەن 7 مەن 15 جاس ارالىعىنداعىلار اراسىندا وتكەن قالالىق تۋرنير سونىڭ ءبىر ايعاعى دەسەك بولادى. وبلىستىق مامانداندىرىلعان بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارى اراسىنان ەركىن ادىسپەن جۇزۋدەن 50 مەترلىك سايىستا قىزدار اراسىنان داريا توقتارحان،  سايدا ەلەمەس پەن اياجان اينابەكوۆا، ۇلدار اراسىندا جاڭگىرحان امانتاي، بوگدان پوددۋبنىي، شىڭعىس تۇرعانوۆ ءوز توپتارىندا ۇزدىك شىقتى. ال،  100 مەترلىك سايىستا سلامعازى ارۋنا مەن ەرسىن امانتايۇلى جەڭىمپاز اتاندى.

 – مەنىڭ وسى سپورتتا جۇرگەنىمە 4 جىل بولدى. بۇگىنگى جەڭىسىم ەڭ الىدمەن  مەنى باپتاعان جاتتىقتىرۋشىمنىڭ ەڭبەگى دەپ بىلەمىن. ەندى اقتوبە قالاسىندا وتەتىن رەسپۋبليكالىق چەمپيونتقا قاتىساتىن بولامىز، – دەيدى ارۋنا سلامعازى.

«بولاشاق» شاعىن اۋدانىندا كوپپاتەرلى ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى

«بولاشاق» شاعىن اۋدانىنداعى  55 پاتەر بار بۇل ءۇيدىڭ جالپى اۋدانى 5 مىڭ شارشى مەتردەن اسادى.  تۇرعىنداردى مەرەكەمەن قۇتتىقتاپ، جاڭا پاتەردىڭ كىلتىن تابىستاۋعا وبلىس اكىمى اماندىق باتالوۆ ءوزى ارنايى كەلدى.

– تالدىقورعاندا سوڭعى 20 جىلدا ايماقتاعى بارلىق سالالار بويىنشا ءوسۋ قارقىنى ورىن الدى. قالا جان-جاقتى دامىدى. جاڭادان شاعىن اۋداندار اشىلىپ، ءتۇرلى الەۋمەتتىك نىساندار بوي كوتەردى. بۇنىڭ بارلىعىن جاساۋ ءۇشىن، قازىناعا تۇسەتىن سالىقتىڭ كولەمى دە ارتۋى كەرەك. قازىرگى كەزدە بۇل كورسەتكىش 860 ملرد. تەڭگەنى قۇراپ وتىر. وسىنىڭ ارقاسىندا بۇگىنگى دەڭگەيگە جەتىپ وتىرمىز. ەلباسى مەن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ قولداۋى دا قازىرگى ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعانىن اتاپ وتكەن ءجون،–  دەدى وندا  ا. باتالوۆ.

«شاڭىراق» تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنىڭ قاتىسۋشىسى رەتىندە جاڭا پاتەرگە يە بولعان ءبىر تۇرعىننىڭ اناسى نۇكەن قۇلبايقىزى: «بالام بۇگىن قۇتتى شاڭىراعىنىڭ كىلتىن قولىنا الدى. بۇل قونىس تويدى ۇزاق ۋاقىت كۇتتىك. 2005 جىلى شاڭىراق كوتەرگەن ونىڭ  بۇگىندە 4 پەرزەنتى بار. بالالارىم ءۇشىن وتە قۋانىشتىمىن. باسپانالارى بەرەكەلى بولسىن. بۇگىن ءتىپتى قۋانعاننان كوزىمە جاس الىپ وتىرمىن»، –  دەگەندى ايتتى.

تالدىقورعاندا ەكو-اۆتوبۋستار قولدانىسقا بەرىلدى

جىل وتكەن سايىن كولىك قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا قالادا اۆتوبۋس پاركى جاڭارتىلىپ كەلەدى. بۇل جولى «جەتىسۋ» اكك ارقىلى جالپى سوماسى 2,3 ملرد.تەڭگەدەن اساتىن گازبەن جۇرەتىن 55 ەكولوگيالىق اۆتوبۋس ساتىپ الىندى، ولار تاسىمالداۋشىلارعا 4% وسىممەن 7 جىلعا ليزينگكە بەرىلەدى. «يۋتونگ» ماركالى 32 اۆتوبۋس مەرەكە قارساڭىندا قالا تۇرعىندارىنا پايدالانۋعا بەرىلدى. قالعان 23 اۆتوبۋس تا جىل سوڭىنا دەيىن تالدىقورعان كوشەلەرىمەن جۇرتشىلىققا قىزمەت كورسەتەتىن بولادى.

– بىرنەشە كۇن بويى جاڭا اۆتوبۋستار قالالىق باعىتتار بويىنشا سىنالدى. جالپى، ولار بارلىق زاماناۋي تالاپتارعا جاۋاپ بەرەدى. ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى – 10 مەتر، باسقالارى – 8,5 مەتر، جولاۋشىلار سىيىمدىلىعى 55-تەن 67 ورىنعا دەيىن قاراستىرىلعان. وندا بەينەباقىلاۋ، كونديتسيونەرلەر، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتاردى وتىرعىزۋ-ءتۇسىرۋ ءۇشىن قايىرمالى پلاتفورمالار كوزدەلگەن. سونداي-اق، ەلەكتروندى بيلەتتەۋ جۇيەسى ورناتىلعان. جالپى العاندا، اۆتوبۋستار بۇرىنعىعا قاراعاندا الدەقايدا كەڭ، ولاردا مۇگەدەكتەر ارباسىنا ارنالعان ورىندار دا بار. العاشقى اۆتوبۋستار جولاۋشىلار اعىنى ەڭ كوپ مارشرۋتتارعا جىبەرىلەدى. ال ولاردىڭ قانشالىقتى جايلى جانە ىڭعايلى ەكەنىن سىزدەر، قۇرمەتتى تالدىقورعاندىقتار، وزدەرىڭىز باعالاي الاسىزدار،  – دەدى العاشقى پارتيانى تاپسىرۋ كەزىندە  ايماق باسشىسى. ونىڭ ايتۋىنشا، اۆتوجولداردى جوندەۋ جانە قالالىق ينفراقۇرىلىمدى جاقسارتۋ جۇمىستارى الداعى ۋاقىتتا دا قارقىندى تۇردە جالعاساتىن بولادى. ساتىپ الىنعان اۆتوبۋستارعا جانارماي قۇيۋ ءۇشىن قالادا اۆتوموبيلدىك گاز تولتىرۋ كومپرەسسورلىق ستانتسياسى سالىنىپ، ىسكە قوسىلدى.

جەتىسۋدىڭ جۇرەگىنە بالاناتىن تالدىقورعان جىل ساناپ تۇرلەنىپ، تۇلەپ كەلەدى.  سوڭعى 20 جىلداعى جەتىستىكتەرى اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي. سانداردى سويلەتسەك، 2001 جىلى تالدىقورعاندىقتار سانى 100 مىڭنىڭ اينالاسىندا بولسا، قازىر 2 ەسە ءوستى. اۋماعى 4 ەسەگە ءوستى. 20 جىل ىشىندە جالپى ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ كولەمى 17 ملرد.-تان 94 ملرد. تەڭگەگە جەتتى. جەكە يندۋستريالىق ايماقتىڭ ىرگەسى قالاندى. شاعىن جانە ورتا بيزنەس وركەندەدى. كەلبەتى كەلىستى، ساۋلەتتى سۇلۋ نىساندار دامىلسىز سالىندى. شاھار ءالى دە تۇرلەنىپ، دامي بەرمەك.

ايمان اسىل

Abai.kz