كەرەكۋدەگى جۇرت رۋزا بەيسەنبايتەگىن تەگىس تانيتىنى ءسوزسىز. كەرەكۋ تۇگىلى بۇكىل ەلگە ەسىمى تانىس ءتىل جاناشىرى. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ شىن جاناشىرى. كۇرەسكەر. ءبىز تانيتىن رۋزا بەيسەنبايتەگى مايدا-شۇيدە مانساپ قۋعان كوپ قۋدىڭ ءبىرى ەمەس. ەبىن تاۋىپ ەسەبىن تۇگەندەگىش جىلتىراقكوز، جىلپوس مىنەزدىلەردىڭ قاتارىنان ەمەس. قازاقستاننىڭ قاراپايىم ازاماتى. سويلەيتىن ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل. ال مەملەكەتتىك ءتىل بىزدە بىرەۋ عانا – ول قازاق ءتىلى.

امال نەشىك، ءوز جەرىڭدە، ءوز ەلىڭدە ءجۇرىپ، ءوز ءتىلىڭدى سوت ارقىلى قورعاۋدىڭ قورلىعىن سان رەت باستان كەشىرگەن ادام. Abai.kz-ءتىڭ تۇراقتى وقىرمانى ءھام اۆتورى. 2006 جىلدان بەرى كەرەكۋدە مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعاۋ، ۇلتتىق ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ جولىن ىزدەستىرىپ، بەلسەندىلىك تانىتىپ كەلەدى. ءبىزدى قويىپ، جالعىز ءجۇرىپ تالاي جەردە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قۇقىن قورعاعان رۋزا بەيسەنبايتەگى تۋرالى ورىس اقپاراتى دا ءبىراز شۋلادى. بىلتىر ابىلقايىر سقاقوۆ باسقاراتىن ايماق (وندا دا پاۆلودار قالالىق اكىمدىگى) باتىلدىق جاساپ، ءتىل ميتينگىسىنە رۇقسات بەرگەن. قازان ايىندا. سول كەزدە ورىس اقپاراتى (رەسەي) كوگەرىپ-سازارىپ، ولەردەي وكپەلەگەن. «قازاقستاندا ورىستار مەن ورىس تىلىنە قارسى ميتينگ ءوتىپ جاتىر»، - دەپ ويبايعا باسىپ، ساندارىن سابالاعان. ورىس تەلەەفيرىنەن كەسىرلى اۋىز كوپ بىلگىش كەرەكۋدەگى ءتىل ميتينگىن ۇيىمداستىرعان رۋزا بەيسەنبايتەگىن جەردەن-الىپ، جەرگە سالىپ، بىرازعا دەيىن ابالاعان.

سويتكەن ءتىل جاناشىرىنىڭ شىرىلىنا قۇلاق تۇرەر كەرەكۋدە ءبىر شەندى ادامنىڭ تابىلماعانىنا قاراپ، پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى ابىلقايىر سقاقوۆتىڭ، پاۆلودار قالاسىنىڭ اكىمى اسايىن بايحانوۆتىڭ، ارمان ۋاليەۆ تىزگىندەپ وتىرعان وبلىستىق كوشى-قون قىزمەتى باسقارماسىنىڭ نە ويلاعانى بار دەگەن سۇراقتىڭ تۋاتىنى زاڭدىلىق. وبلىستا مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ بارىسىندا ولار نە ىستەپ جاتىر؟ كورىنگەننەن ءجابىر كورىپ جۇرگەن رۋزاعا نەگە كومەك قولىن سوزبايدى؟ جوق، الدە ولارعا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قاجەتى جوق پا؟

كەشە «ءتىل مايدانى» بەلسەندىلەرى رۋزا بەيسەنبايتەگىن پوليتسيا ۇستاپ اكەتكەنىن الەۋمەتتىك جەلىگە حابارلادى. ال ماڭعىستاۋلىق قوعام بەلسەندىسى جانىبەك قوجىق: «قازاقستاندا تۇرىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعاعانى، قازاق ءتىلىن قولداعانى، قازاقشا سويلە دەپ تالاپ ەتكەنى ءۇشىن رۋزا اپاي تۇرمەگە قامالىپتى. بۇل ماسقارا عوي!

قازاق تىلىندە سويلەڭدەر دەگەن ادامدى تۇرمەگە قاماسا، ءبىزدىڭ تاۋەلسىز ەل بولعانىمىز قايسىسى؟! رۋزا بەيسەنبايتەگىنە بوستاندىق بەرىلسىن! بويلارىڭدا قازاقتىڭ قانى، ۇلتتىڭ ارى بولسا، رۋزانىڭ قولداڭىزدار!»، - دەپ جازدى.

ودان كەيىن قوعام قايراتكەرى مۇحتار تايجان: «رۋزا اپايىمىزبەن قازىر عانا تەلەفون ارقىلى سويلەستىم. قۇدايعا شۇكىر امان-ەسەن ۇيىنە جەتتى. بىراق، ەرتەڭ سوت بولادى، قاداعالاپ وتىرامىز»، - دەپ حابارلادى.

ءبىز دە رۋزا بەيسەنبايتەگىنە حابارلاسىپ، حال-جاعدايىن بىلدىك.

10 جىل بۇرىنعىدا، 5 جىل بۇرىنعى دا جاعداي وسى...

رۋزا بەيسەنبايتەگى:

- 7-ءسى كۇنى بولعان وقيعا. مەن كەزەكەتى قانداس ازاماتتىڭ تىركەۋ قۇجاتتارىنا كومەكتەسۋ ءۇشىن كوشى-قون پوليتسياسىنا باردىم. كەزەكتى رەت اقپاراتتىڭ بارلىعى دەرلىك، سونىڭ ىشىندە ارىز-شاعىمدار دا ورىسشا، ياعني رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ مەملەكەتتىك تىلىندە ەكەنىن كوردىم. «وبرازەتس» دەپ ۇستىنە بادىرايتىپ، ۇلكەن ارىپتەرمەن جازىپ قويعان. سونىسى عانا ەكى تىلدە. قالعانى ىڭعاي ورىسشا.

بۇل ءبىزدىڭ جىلدار بويى ايتىپ كەلە جاتقان ماسەلەمىز عوي. 2016 جىلدان بەرى تالاي رەت ولاردىڭ باسشىلارىنا دا كىرىپ ايتتىم. مەندە ۆيدەو ماتەريالدار 2016 جىلدان بەرى ساقتالىپ تۇر. مەن تالاي رەت ولاردى ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ الىپ، الەۋمەتتىك جەلىگە دە جاريالادىم. ءبارىبىر ولار قىزمەتتى ورىس تىلىندە كورسەتۋىن جالعاستىرىپ كەلە جاتىر.

وسى جولى دا سولاي بولدى. كىرەبەرىستەگى «reseptionنان» باستاپ ورىس تىلىندە قارسى الدى. سوسىن، مەن بۇكىل سول جەردەگى ورىسشا ۇلگىلەردىڭ بارلىعىن ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ الدىمدا، «قازىر مەن تاعى دا ۆيدەوعا تۇسىرەمىن. سوسىن جەلىگە جاريالايمىن. ارى قاراي شە؟ ول بەس جىل بۇرىن دا سولاي ەدى. ون جىل بۇرىن دا سولاي بولعان. ەرتەڭ دە سولاي بولىپ قالا بەرەدى. وداندا مەن قازىر ول ورىسشا ۇلگىلەردى الىپ تاستاسام، رەزونانس بولادى. سوسىن ولار قازاقشا قويادى»، - دەپ ويلادىم. سونىڭ بارلىعىن  بىزدىڭ سالىق تولەۋشىلەردىڭ اقشاسىنا شىعارادى عوي تيپوگرافيادان. ءسويتتىم دە، بارىپ ول ۇلگىلەردى الىپ تاستادىم.

سوتقا تارتۋدىڭ سەبەبى سول. تاعى ءبىر كەلىنشەككە (پوليتسيا ادامى) «قاتىن» دەگەنىم ءۇشىن «مەنى بالاعاتتادىڭ»،- دەپ جاتىر. ماعان ءتىلى شۇلدىرلەپ: «ۇلتارالىق ارازدىقتى قوزدىردىڭ»، - دەپ جالا جاپتى، تاعى. جاپقان جالاسى جالعىز بۇل ەمەس. «قانداستاردى تىركەۋگە كومەكتەسكەنىڭ ءۇشىن اقشا الاسىڭ»، - دەدى. ال مەن وسى كۇنگە دەيىن بىردە-ءبىر قانداستان اقشا العان ادام ەمەسپىن. ول مەنىڭ ءوزىمنىڭ كومەگىم. مىنە، وسى سەبەپپەن كوشى-قون پوليتسياسى سوتقا تارتتى. سوت بۇگىن بولادى.

ادۆوكاتىم بار. «ءتىل مايدانى» توبىنان اسكەربەك كاكىموۆ دەگەن ازامات. ول مەنى بۇرىننان تەگىن قورعاپ ءجۇر. سوسىن، كەشە باۋىرجان اسانوۆ حابارلاستى. قىزىلوردادان ۇشىپ كەلىپ، قاتىساتىنىن ايتتى. راحمەت كوڭىلىنە. الەۋمەتتىك جەلىلەردە مەنى قولداۋشى ازاماتتاردىڭ قاتارى كوپ. ولارعا ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz