1932-33 جىلدارداعى ەستە قالعان اشارشىلىقتىڭ ازابىن شەگىپ، قۇربان بولعان جاندار ءۇشىن ۇنسىزدىك جاريالاپ، ەسكە الۋ، ولاردىڭ سول كەزدەگى باستان كەشكەن الاپات كەزەڭدەرىن ايتىپ ءوتۋ بارشامىزدىڭ پارىزىمىز. سەبەبى بۇل دا سول جىلدىڭ اۋىرتپالىعىن ەڭسەرگەندەردىڭ جادىندا قالعان تاريح. كەشەگى كۇنىمىزدى، تاريحىمىزدى بىلمەي، ەرتەڭىمىزدى تۇزەۋ مۇمكىن بولماس. وسىنى ەسكەرىپ ەلباسى مامىردىڭ 31-ءىن - اشارشىلىق جانە ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى ەتىپ جاريالادى.

1928-1932 جىلدارداعى اشار­شىلىق تالايدى قاڭسىراتىپ، جۇر­تىمىزعا قايعى-قاسىرەت اكەلگەنى ءبا­رىمىزگە ايان. سول كەزدە حالىق اشتىقتان ءولىم حالىنە دەيىن جەتكەن. امان قالۋ­دىڭ كوزىن كوكسەگەن حالقىمىز بى­تىراداي جان-جاققا شاشىراپ، بەتى اۋعان جاققا تارتا بەرگەن. 1929-1939 جىلدار ارا­لىعىندا 2 ميلليوننان استام حالىق اشتان قىرىلدى.
سول قيىن شاقتا، ياكي 1932 جىلى دۇنيە ەسىگىن اشقان گۇلزادا سادىق­كەلىنى: «1929 جىلى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قابىلداعان كۇشتەپ ۇجىمداستىرۋ ساياساتى حالىقتىڭ بارىن تارتىپ الۋعا اكەپ سوقتى. حالىقتىڭ مەنشىگىندەگى مال مەن جەرلەرىن مەملەكەت مەنشىگىنە وتكىزىلدى. ال مال-مۇلكىن بەرگىسى كەل­مەگەندەر كەڭەس ۇكىمەتىنە قارسى شىق­قاندار سانالدى. حالىقتىڭ دۇنيە-مۇلكى تالان-تاراجعا ءتۇستى» دەيدى وزىنە دەيىنگىلەردەن ەستىگەنىن ايتتى.
- سول جىلدارى وتانىمىزدا قان­شاما حالىق اشتىقتان قىرىلىپ جات­سا، قانشاما ادام شىداماي، قازاق­ستان­نان بەل اسىپ كەتتى. جەيتىن تاماق تا بولمادى. كۇنىن كورىپ وتىرعان ما­لىن تارتىپ العان سوڭ، حال مۇشكىل بول­دى. انام كولحوزدا ىستەگەن سوڭ، ولار­عا جالاقىنىڭ ورنىنا كەيدە بيداي بەرىلەتىن، بيدايدىڭ يلەۋىنەن قالعان ماساقتاردى دا تەرگەن كەزدەرى بولعان. سونى اكەلىپ قول ديىرمەنىمەن ۇساتىپ، سودان قاتىرما، تالقان جاساپ، ايتەۋىر سونىمەن جۇرەك جالعايتىن­­بىز. دا­لاداعى جۋا ءشوپتى دە سۇتكە ىسىتىپ، كوجە ەتىپ، تاماق قىلدىق.
ول كەزدەرى بەيشارا حالىققا ەشكىم مەيىرىم تانىتپادى، ال حالىق اراسىنان شىققان اۋقاتتى دەگەندەرىنە كۇن كورسەتپەدى. مەنىڭ دۇنيەدەن وزىپ كەت­كەن جارىمنىڭ تەگى باي ءارى وقىعان كىسىلەر بولعان ەكەن. سول ءۇشىن دە ولار تالاي قۋدالانعان. قايتا-قايتا ءىزىن اڭدىعان سوڭ، تۋىستارىنىڭ كەيبىرى ەلىمىزدەن قاشىپ، قىتاي جاققا بەت اۋعان. ال 1937 جىلى وتاعاسىنىڭ اكە­سىن قۋدالاپ، اباقتىعا جاۋىپ، اقىرى اتىپ ولتىرگەن ەكەن.
الاپات اشتىقتىڭ سالدارىنان تالاي ادام قىرىلدى، ءتىپتى دالاعا شىق­ساڭ، كوز الدىڭدا ءولىپ جاتقان ادام­داردى كورەتىن كۇيگە جەتتىك. «اسىرەسە، كەن وندىرىلەتىن رۋدنيكتەردە ءبىر كۇندە جۇزگە جۋىق كىسى مەرت بولعان» دەيدى شە­شەم. ادامدار ءبىر-ءبىرىن جەگەن كەز­دەرى دە بولعان ەكەن.
بىردە كولحوزدان جالاقىنىڭ ورنىنا بەرىلگەن بيدايدى سەمەيدىڭ اقجال رۋدنيگىنە ساتۋعا بارعان. سول كەزدە اقجال رۋدنيگىنەن شىققان كەندى شەتەلدىكتەر كەلىپ تالاپ جاتتى. ولار سول جاقتا وزدەرىنىڭ دۇكەندەرىن دە اشىپ العان. سوندا اشىققان حالىق ءسال دە بولسا ارتىلعان بيدايدى سولار­دان اقشاعا، تاماققا اۋىستىرعان. انام وزىمەن مەنى كىشكەنتاي بولعان سوڭ جانە تاعى ءبىر تۋىسىمىزدىڭ بالاسىن ەرتىپ، بيدايدىڭ ورنىنا تاماق نەمەسە اقشا الايىن دەپ بارعان ەكەن. سوندا مەنى تۋىسىمىزدىڭ بالاسىنا قاراي تۇر دەپ، ءبىزدى ءبىر جەرگە وتىرعىزا تۇرىپ، ءوزى قاپشىقتى ارقالاپ كەتكەن. انام كەلسە، مەن بولماپپىن. الگى بالا - اكەمنىڭ ءىنىسىنىڭ 9 جاسار بالاسى بولاتىن، سودان سۇراسا، ءبىر ورىس ايەل قولىمنان جۇلقىپ تارتىپ الىپ كەتتى دەيتىن كورىنەدى. شەشەم قانى باسىنا شاۋىپ، نە ىستەرىن بىلمەي، الاسۇرىپ قالىپتى. ءسويتىپ، زارە-قۇتى قاشىپ، ءالى كەتىپ وتىرعان ۋاقىتىندا، بىرەر ساعاتتان كەيىن جەتەكتەپ ورىستىڭ ايەلى كەلىپتى. «مەنىڭ بالام جوق ەدى، بالا قىلىپ اسىراپ الايىن دەگەن ەدىم» دەپ اقتالىپ، كەشىرىم سۇراپ، قايتارىپ بەرىپتى. سودان كەيىن انام مەنى «ءبى­رەۋدىڭ قازانىنا ءتۇسىپ كەتە جازداعان قىزىم» دەپ وتىراتىن ىلعي.
انامنان دا، اكەمنەن دە ەرتە ايىرىلدىم. اكەم مەنىڭ 9 جاسىمدا ومىردەن وزىپ، بار اۋىرتپالىقپەن انام ءوزى كۇرەسكەن. كەيىن بەس جىلدان سوڭ، 14 جاسىمدا شەشەم دە قايتىس بول­دى. سودان اكەمنىڭ تۋىستارىنىڭ قولىنا باردىم. جەتىنشى سىنىپقا دەيىن ينتەرناتتا وقىپ، ودان سوڭ قال­عان ءۇش سىنىپتى وسكەمەن قالا­سىنداعى قازاق مەكتەپ-ينتەر­ناتىندا وقىپ، 10-سىنىپتى سوندا ءتا­مامدادىم، - دەيدى گۇلزادا سادىق­كەلىنى.
قىرىق جىل بويى بيولوگيا ءپا­نىنەن ساباق بەرگەن گۇلزادا سا­دىقكە­لىنى سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە شىعىپ وتىر. سونداي-اق، ەڭبەك قورىنىڭ قاتىسۋ­شىسى، حالىق ءبىلىمىنىڭ ۇزدىگى اتاعى بار.
گۇلزادا اپا ەلباسىنىڭ اشار­شىلىق قاسىرەتىنىڭ، سول شاقتاعى سايا­سي زوبالاڭىنىڭ قۇرباندارىن ەلەۋ­سىز قالدىرماي، ولاردى ەسكە الۋعا ءبىر كۇن­دى ارناعانىنا ءدان رازى. سونىمەن قاتار اشارشىلىق جىلدارى تۋىلعان كوزى تىرىلەردى دە ەلەۋسىز قالدىرماسا قۇبا-قۇپ بولار ەدى دەگەن لەبىزىن دە جاسىر­مادى.

نۇرسۇلۋ مىرزابەكوۆا