تابيعات ابايلداەۆ. باۋىرجاننىڭ بەيىتى ايدالاداعى اق وتاۋ ەمەس!
جامبىل وبلىسى
جۋالى اۋدانىنىڭ اكىمى
باتىربەك قۇلەكەەۆتىڭ قاپەرىنە!
«قاراعايدىڭ قازاسى - قازا ناعىز». مۇنى تاقىرىبىمىزعا تۇزدىق بولىپ وتىرعان باۋىرجان اقىننىڭ ءوزى ايتىپ كەتىپتى.
ونىڭ پوەزياسىنان بولەك، سايات مەدەۋوۆ پەن اقبوتا كەرىمبەكوۆا ايتىپ جۇرگەن «اق شاعالاسى»، رامازان ستامعازيەۆتىڭ ورىنداۋىنداعى «اڭساۋ» انىنەن باسقا، تىڭدارمانعا ءالى جەتپەي جاتقان قانشاما ءانى بار دەسەڭىزشى؟
سۇڭقاردىڭ اتى سۇڭقار عوي،
قۇرمەت قىپ مويىن بۇرىڭدار.
سۇڭقارعا دۇنيە ىڭكار عوي،
باقاعا عاشىق كىمىڭ بار؟..
باۋىرجان اقىن وسىلاي دەپ كۇڭىرەنە جىرلادى. ءوزىنىڭ سۇڭقار ەكەنىن سەزسە دە، كوڭىلدەن كەتىپ، كوزدەن عايىپ بولعاندا باقانىڭ كەبىن كيگىسى كەلمەدى. بىراق، تاعدىر تاراۋىندا نەبىر جاسىن جىرىن جۇرتىنا تارتۋ ەتكەن الىپ اقىننىڭ وسى سوزىنەن قورىتىندى شىعارعاندار بار ما؟ ءاي، قايدام. ول تۋرالى ءسال كەيىنىرەك.
دالام مەنىڭ...
سىرىڭدى ايتسا، بوزتورعاي قۇس تىلىمەن،
وكسىك بۋىپ مەن تالاي قىستىعىپ ەم.
سەنى كەيدە جىلىتقىم كەپ كەتەتىن،
قۇشاقتاي اپ كەۋدەمنىڭ ىستىعىمەن.
جامبىل وبلىسى
جۋالى اۋدانىنىڭ اكىمى
باتىربەك قۇلەكەەۆتىڭ قاپەرىنە!
«قاراعايدىڭ قازاسى - قازا ناعىز». مۇنى تاقىرىبىمىزعا تۇزدىق بولىپ وتىرعان باۋىرجان اقىننىڭ ءوزى ايتىپ كەتىپتى.
ونىڭ پوەزياسىنان بولەك، سايات مەدەۋوۆ پەن اقبوتا كەرىمبەكوۆا ايتىپ جۇرگەن «اق شاعالاسى»، رامازان ستامعازيەۆتىڭ ورىنداۋىنداعى «اڭساۋ» انىنەن باسقا، تىڭدارمانعا ءالى جەتپەي جاتقان قانشاما ءانى بار دەسەڭىزشى؟
سۇڭقاردىڭ اتى سۇڭقار عوي،
قۇرمەت قىپ مويىن بۇرىڭدار.
سۇڭقارعا دۇنيە ىڭكار عوي،
باقاعا عاشىق كىمىڭ بار؟..
باۋىرجان اقىن وسىلاي دەپ كۇڭىرەنە جىرلادى. ءوزىنىڭ سۇڭقار ەكەنىن سەزسە دە، كوڭىلدەن كەتىپ، كوزدەن عايىپ بولعاندا باقانىڭ كەبىن كيگىسى كەلمەدى. بىراق، تاعدىر تاراۋىندا نەبىر جاسىن جىرىن جۇرتىنا تارتۋ ەتكەن الىپ اقىننىڭ وسى سوزىنەن قورىتىندى شىعارعاندار بار ما؟ ءاي، قايدام. ول تۋرالى ءسال كەيىنىرەك.
دالام مەنىڭ...
سىرىڭدى ايتسا، بوزتورعاي قۇس تىلىمەن،
وكسىك بۋىپ مەن تالاي قىستىعىپ ەم.
سەنى كەيدە جىلىتقىم كەپ كەتەتىن،
قۇشاقتاي اپ كەۋدەمنىڭ ىستىعىمەن.
وسىلاي دەپ تۋعان جەرىن، جازيرالى بايتاق دالاسىن تەبىرەنە، قايىڭداي تەربەلە جىرلاعان باۋىرجان ۇسەنوۆتىڭ بەيىتى ايدالادا اق وتاۋ بولىپ جاتىر. تاياۋدا الاشتىڭ الداسپان ليريگى باۋىرجان ۇسەنوۆتىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتپەك نيەتپەن جەر جانناتى جۋالىعا بارعانىمىزدا كوڭىلىمىز سۋ سەپكەندەي باسىلدى دا قالدى. سايىن دا سايىن دالاسىن جانىنداي ءسۇيىپ، پوەزيا تىلىندە جان بىتىرگەن جەرلەس اقىننىڭ بەيىتى ايدالادا جاتقانى بىلاي تۇرسىن، سۇراۋسىز، قاراۋسىز قالادى دەپ كىم ويلاعان؟
ءيا، جەتىتوبە اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى قوڭىرتوبە ەلدى مەكەنىندە اۋىل-ايماقتىڭ، كوشەنىڭ ەمەس، تۇتاس الاش جۇرتىنىڭ اقىنى، وردا بۇزار وتىز جاسىندا قۇيرىقتى جۇلدىزداي جارق ەتىپ ومىردەن وتكەن باۋىرجان اعامىزدىڭ بەيىتى جاتىر. جاتىر دەگەن جاي عانا اتى بولماسا ىزدەپ تابۋدىڭ ءوزى قيىن. مەنمۇندالاپ تۇرعانى شامالى. ءتىپتى ءىز كەسكەن كانىگى مامان بولساڭىز دا اقىننىڭ بەيىتىن ءبىراز تەرلەپ تابۋىڭىزعا تۋرا كەلەدى.
ولاي دەپ وپىنا استارلاۋىمىزدىڭ سىرى مىنادا. بەيىتتىڭ ماڭدايشاسىنا جازىلعان جازۋدى ايتپاعاننىڭ وزىندە باۋىرجان اقىننىڭ سۇلباسىن كورۋدىڭ ءوزى قيىنعا سوعادى. تىمىسكىلەگەن قاراقشى قۇساپ، كوزىمىزدى سىعىرايتا قاراپ جاتىپ، حاس شايىردىڭ كومەسكى تارتقان، ايقۇش-ۇيقىشتانىپ ارەڭ كورىنگەن سۇلباسىن ازەر تانىدىق. تانىدىق تا تالىپ تۇسە جازدادىق. نەگە؟
مانا ايتتىق قوي، باۋىرجان ۇسەنوۆ اۋىل ايماقتىڭ، كورشى-قولاڭنىڭ اقىنى ەمەس ەكەنىن. ەندى قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا عۇمىر كەشسە دە، ءنارلى سوزىمەن، نازىك جۇرەگىمەن، قىلىشتان وتكىر، قىلدان جىڭىشكە تىلىمەن ەلدىڭ ەسىندە قالعان، پوەزيا كوگىندە وزىندىك كەڭىستىك قالىپتاستىرعان ايماق ماقتانىشىن ەشكىمنىڭ مەنسىنبەگەنىنە زىعىردانىمىز قايناي جازدادى. راس، اقىننىڭ سۇيەگىن ورنىنان قوزعاۋعا بولماس. الايدا، ادەمىلەپ اسپەتتەپ، كوزگە كورىنەتىندەي مازار سالسا، اكىمدىكتەگىلەر الەكتەپ نەمىز بەر؟ ءتىپتى بولماسا، الگى تاسقا باۋىرجان ۇسەنوۆ دەپ ادەمىلەپ جازىپ، كومەسكى تارتقان سۋرەتىن قالپىنا كەلتىرۋگە جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىكتىڭ قۇلاعىن بۇراپ وتىرعان ازاماتتاردىڭ اقىل-ەسى جەتپەدى مە؟ جوق، ولاي ەمەس، قۇنتتامادى راسىندا. بىراق، قۇنتتامادى ەكەن، ەستەرىنەن شىعارىپ الىپتى دەپ اقتاپ الا الامىز با؟ اۋدانعا ادەبيەتتىڭ ۇلكەن جاناشىرى بولىپ، بايىز تاپپاي جۇرەتىن باتىربەك قۇلەكەەۆ اعامىز اكىم بولىپ كەلگەلى كوپ ۋاقىت بولعان جوق. ەندەشە، بۇل ماسەلەدەن ءدال قازىر اكىم حاباردار ما، حاباردار ەمەس پە، ول جاعى بىزگە بيماعلۇم. ءبىر بىلەتىنىمىز - اۋداننىڭ ەمەس، الاشتىڭ اقىنىنىڭ ايدالادا كۇڭىرەنىپ جاتقانى. مۇنداي ماسەلەگە قۇلەكەەۆ مىرزا كۇلە قاراماۋشى ەدى. ەندەشە ادەبيەت دەسە ابىگەر بولىپ، ەكى ءجۇرىپ ەسەبىن تاباتىن اكىمنەن ەستى جاۋاپ كۇتەمىز.
... «ءان بار ەدى،
اققۋدىڭ سىڭسۋىنداي،
جۇرەگىمدى تىنبايتىن ءبىر سۋىرماي.
جان-دۇنيەمدى سىعادى سۇم وكىنىش،
وتتان شىققان قىپ-قىزىل شىمشۋىرداي.
كوبەلەكتىڭ كوگىلدىر قاناتى ەدى،
اتاسى - نۇر،
اقشا بۇلت - انا تەگى.
كوكىرەگىمنەن «ءاۋ» دەسەم، اققۋ ەمەس،
«قوڭىر ۇيرەك» بۇل كۇندە دار ەتەدى.
...ءان بار ەدى، ءبىر ءانىم، شىنايى ءانىم،
ۇمىتىپ قاپ اۋەنىن مۇڭايامىن»...
الاشتىڭ اقىنىنىڭ رۋحىن مۇقالتپايىق، ەڭسەسىن تۇسىرتپەيىك، اعايىن!
«اباي-اقپارات»
