«ۇلت Times» باسىلىمىنىڭ قاۋزاپ جۇرگەن تاقىرىپتارىن، وزەكتى ماسەلەلەردى كورگەن وقىرمان قاۋىمنىڭ ءبىر پاراسى «وپپوزيتسيالىق باسىلىم» دەيتىن كورىنەدى. شىنتۋايتىندا ۇلتقا قاتىستى پروبلەمالارمەن قاتار، قوعامدىق ماسەلەلەردى دە كەڭىنەن كوتەرىپ جۇرگەن باسىلىمدى قوعامدىق گازەت دەۋگە بولادى. بيلىكتى عانا مۇقاتۋمەن شەكتەلمەيتىن باسىلىمنىڭ سىن ساداعىنا بۇل جولى وپپوزيتسيا دا ءىلىنىپ وتىر.

بۇرىندا بيلىككە كوڭىلى تولمايتىن حالىقتىڭ ءبىر بولىگى وپپوزيتسيالىق پارتياعا سەنىم ارتقاندىعى  بەلگىلى. بىزدەگى بيلىككە نارازى ساياسي كۇشتەردىڭ اراسىنداعى شوقتىعى بيىگى - جسدپ. جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتيانى تۇياقباي توراعالىق ەتەتىندىكتەن بە، الدە ءامىرجان قوسانوۆ، بولات ءابىلوۆ سياقتى ساياساتكەرلەردەن «ورتاق وگىزدەن وڭاشا بۇزاۋىن ارتىق» كورىپ جۇرەتىندىكتەن بە، ايتەۋىر بەيرەسمي تۇردە «جارماحاننىڭ سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى» دەپ تە اتايدى.

«ۇلت Times» باسىلىمىنىڭ قاۋزاپ جۇرگەن تاقىرىپتارىن، وزەكتى ماسەلەلەردى كورگەن وقىرمان قاۋىمنىڭ ءبىر پاراسى «وپپوزيتسيالىق باسىلىم» دەيتىن كورىنەدى. شىنتۋايتىندا ۇلتقا قاتىستى پروبلەمالارمەن قاتار، قوعامدىق ماسەلەلەردى دە كەڭىنەن كوتەرىپ جۇرگەن باسىلىمدى قوعامدىق گازەت دەۋگە بولادى. بيلىكتى عانا مۇقاتۋمەن شەكتەلمەيتىن باسىلىمنىڭ سىن ساداعىنا بۇل جولى وپپوزيتسيا دا ءىلىنىپ وتىر.

بۇرىندا بيلىككە كوڭىلى تولمايتىن حالىقتىڭ ءبىر بولىگى وپپوزيتسيالىق پارتياعا سەنىم ارتقاندىعى  بەلگىلى. بىزدەگى بيلىككە نارازى ساياسي كۇشتەردىڭ اراسىنداعى شوقتىعى بيىگى - جسدپ. جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتيانى تۇياقباي توراعالىق ەتەتىندىكتەن بە، الدە ءامىرجان قوسانوۆ، بولات ءابىلوۆ سياقتى ساياساتكەرلەردەن «ورتاق وگىزدەن وڭاشا بۇزاۋىن ارتىق» كورىپ جۇرەتىندىكتەن بە، ايتەۋىر بەيرەسمي تۇردە «جارماحاننىڭ سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى» دەپ تە اتايدى.

بۇل پارتيا العاش قۇرىلعاندا بيلىككە نارازىلار، الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن ازاماتتاردىڭ شوعىرى ساياسي كۇش رەتىندە ارقا سۇيەدى. بۇرىندارى ۇلكەن قىزمەتتەردىڭ قۇلاعىن ۇستاعان شەنەۋنىكتەردىڭ ءبىر توپ شوعىرى، «قازاقستان دەموكراتيالىق تاڭداۋى» قوزعالىسىنىڭ قۇرامىندا بولعان سالماقتى ساياساتكەرلەردىڭ توپتاسۋى حالىقتىڭ كوڭىلىنە سەنىم ۇيالاتا تۇسكەن. زامانبەك نۇرقادىلوۆ پەن التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ ءولىمى 2006 جىلدىڭ كۇزىندە قۇرىلعان جسدپ مۇشەلەرىنىڭ قاراسىن كوبەيتە تۇسكەن-ءدى. 2007 جىلعى پارلامەنت سايلاۋىنا قاتىسۋى دا، ارينە، «ادىلەتتى قازاقستان ءۇشىن» قوزعالىسىنىڭ ينەرتسياسىمەن بولدى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. كەيىنگى سايلاۋلاردا مۇلدە تومەن پايىزدا داۋىس جيناپ (ەگەر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ رەسمي قورىتىندىسىنا سەنەر بولساق), جىل وتكەن سايىن ساياسي بەدەلىن تومەندەتىپ بارادى. ارينە، ساياسي كۇشتىڭ سويىلىن سوققاننان كەيىن ونداعى كوشباسشىلار بيلىكتىڭ قيتۇرقى ارەكەتتەرىنىڭ ارقاسىندا سايلاۋلاردا از داۋىس الامىز دەگەندى العا تارتادى. وپپوزيتسيانىڭ مۇنداي «كلاسسيكالىق» ءۋاجى حالىق الدىنداعى بەدەلىن ساقتاپ قالا المايدى. ونىڭ سەبەبى دە جوق ەمەس.

جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى قۇرىلعان ساتىنەن باستاپ، جاسىراتىنى جوق، قازاقىلىعى باسىم وبلىستاردان تىرەك تاپتى. الماتى، قىزىلوردا، جامبىل، وڭتۇستىك قازاقستان، اتىراۋ جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ حالقىنىڭ بۇيرەگى بيلىكتەن گورى وپپوزيتسياعا بۇراتىنى بۇعان دەيىن ساياسي زەرتتەۋمەن اينالىساتىن ساراپشىلاردىڭ اۋىزىمەن تالاي ايتىلعان دا.

دەمەك، قازاقىلىعى ساقتالعان وڭتۇستىك پەن باتىس جۇرتى قوسىلىپ، جسدپ-دان قازاققا جانى اشيدى دەپ كوپ ءۇمىت كۇتكەن. بىراق بۇل ءۇمىت اقتالعان جوق. تيىسىنشە، قالىڭ قازاقتان لايىقتى جاۋابىن الدى دا.

ازاتتىق راديوسىنىڭ ۇيىمداستىرعان ينتەرنەت-كونفەرەنتسياسىندا «مەملەكەتتىڭ باستى ماقساتى - شەتتەگى قازاقتى تۇگەل ەلگە قايتارۋ بولۋى كەرەك» دەپ ايتقان پارتيا توراعاسى ۇكىمەت كوشى-قوندى توقتاتقاندا نەگە اشىق قارسىلىق بىلدىرمەدى؟ 140 مىڭ مۇشەسى بار (http://election.kz سايتىنداعى دەرەك) پارتيانى باسقاراتىن جارماحان تۇياقباي قازاقتىڭ جاندى جەرىنە تيگەن ماسەلەگە كەلگەندە نەگە سوڭىنان تىم بولماسا مىڭ ادام ەرتە المادى؟ ءسوز بەن ىستە الشاقتىق بار ما؟ مەنىڭشە، بار. «وسىندايدا ءوزىن ساياسي كۇش رەتىندە كورسەتە الماعان پارتيا مەن ونىڭ توراعاسى نەسىنە ساياساتتا ءجۇر؟» دەگەن سۇراق سانانى سۇققىلاي بەرەدى.

پارتيا توراعاسى جارماحان تۇياقبايدىڭ شاراسىزدىعى جسدپ-نى حالىق الدىنداعى ابىرويدان ايىرىپ بارا جاتقانى ايقىن. شاراسىز ەمەي نەمەنە، پارتيانىڭ بەلدى مۇشەسى پەتر سۆويكتىڭ «facebook» الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى جازباسىنا قىڭق دەمەدى. اشىقتان اشىق ۇلتتى قورلاپ جاتسا دا ءلام-ميم دەمەدى. توراعا رەتىندە بەدەلى جوق پا نەمەسە سۆويكتىڭ سوزىنە قارسى ەمەس پە، بىلمەدىك، ايتەۋىر، ازىرگە ءۇنسىز...

بەلگىلى ساياساتتانۋشى ايدوس سارىمنىڭ «ۇلت Times» گازەتىنىڭ وتكەن 11-سانىندا «ارانداتقان سۆويكتى الاستاتقان ءجون!» دەگەن ماقالاسى باسىلدى. اتالعان ماقالا قازىر عالامتوردى شارلاپ ءجۇر. پارتيانىڭ ءبىر دە ءبىر بەلسەندىسى ونى كورمەدى، وقىمادى دەسەك، تاعى دا ارتىقتاۋ بولار. سەبەبى تاعى بىرنەشە قازاق باسىلىمدارى وسى پروبلەمانى قاۋزاپ ءوتتى. ازىرگە جسدپ جاقتان جىبىر ەتكەن دە، قىبىر ەتكەن دە جان تابىلماي تۇر.

پەتر سۆويكتىڭ «ەگەر فەودالدىق ءتىل ساياساتىنا قازىرگى زامان تۇرعىسىنان قاراساق، قازاقستاندا  قازاقتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى ورىس ءتىلى بولىپ شىعا كەلەدى. بۇل ءۇشىن ورىس تىلىندە قالىپتاسقان قازاق زيالىلارىنا راحمەت ايتۋىمىز كەرەك. وسى تۇرعىدان كەلگەندە قازاق ءتىلىن ەرتە مە، كەش پە، ەكىنشى ورىس تىلىنە - ۇلتارالىق تۇسىنىستىك تىلىنە اينالدىرۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن وسى ساياساتتى مەكتەپ قابىرعاسىنان قالىپتاستىرىپ، مينيسترلەر مەن دەپۋتاتتار، مەملەكەتتىك ورگاندار باسشىلارىنا تالاپ قويۋ قاجەت. سوندا عانا بارىپ قازاق ءتىلىنىڭ دەڭگەيىن ەكىنشى مەملەكەتتىك تىلگە كوتەرۋگە بولادى» دەگەن جازباسىنان ارانداتۋشىلىق انىق اڭعارىلادى. ۇلت ارازدىعىن قوزدىردى دەپ الماتىنىڭ ماڭىنداعى ەلدى مەكەندەردە قازاق ازاماتتارى سوتتالدى ەمەس پە؟! ەندەشە، ءدال سونداي باپپەن پەتردىڭ ءىسىن نەگە قاراماسقا؟

ءتيىستى ورگاندار دا «سەن تيمەسەڭ مەن تيمەن بادىراق كوز» دەپ وتىر. ال، جارماحان تۇياقباي باستاعان پارتيا بەلسەندىلەرى ۇندەمەگەننەن كەيىن حالىق بۇل ءسوز جسدپ-نىڭ كوزقاراسى، ۇستانىمى دەپ قابىلدادى. شىدامىمىز جەتپەي جارماحان ايتبايۇلىنىڭ ءنومىرىن تەرگەن ەدىك.

«ۇلت TIMES»: - پارتيا مۇشەسى پەتر سۆويكتىڭ جازباسىنا قاتىستى نە ايتاسىز؟

جارماحان تۇياقباي: - بۇل ماسەلەگە قاتىستى پارتيا ۇستانىمىن ەرتەڭ جاريالايتىن بولامىز.

«ۇلت TIMES»: - ول كىسىمەن وسى ماسەلەگە بايلانىستى كەزدەستىڭىز بە؟

جارماحان تۇياقباي: - جوق، ءالى كەزدەسپەدىم.

«ۇلت TIMES»: - تەلەفون ارقىلى حابارلاسپادىڭىز با؟

جارماحان تۇياقباي: - تەلەفون ارقىلى دا سويلەسپەدىم.

«ۇلت TIMES»: - پەتر سۆويكتى پارتيا قاتارىنان شىعاراسىزدار ما الدە باسقا شارا قولداناسىزدار ما؟

جارماحان تۇياقباي: - بۇل ماسەلەنى كۇزگە قاراي شەشەمىز. سەبەبى قازىر ءبارى دەمالىستا عوي.

«ۇلت TIMES»: - راحمەت!

«جارماحان تۇياقباي كىم؟» دەگەن  سۇراق كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە ءجۇرۋى مۇمكىن. ەندەشە دەموكراتيالىق وپپوزيتسياعا ويدا-جوقتا تاپ بولعان وسى ساياساتكەردىڭ پورترەتىن جاساپ كورەلىك. 1986 جىلى قازاق جاستارىنىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسى كەزىندە بۇل ادام قازاقستاننىڭ باس پروكۋرورى بولعان. ياعني سول كەزدەگى قازاق جاستارىنىڭ رۋحىن سىندىرىپ، ساناسىن ۋلاپ، ولاردى تۇرمەگە تىققان قازاقستاندىق نومەنكلاتۋرانىڭ باستى شەبىندە تۇردى دەۋگە بارلىق نەگىز بار. سول كەزدەگى قانقۇيلى كولبيننىڭ باس جاندايشابى بولعانعا ۇقسايدى. كەيىننەن عۇمىرى تىم قىسقا بولعان قر تەرگەۋ كوميتەتىن باسقاردى. ودان كەيىن ءويتىپ-ءبۇيتىپ ءجۇرىپ، ماجىلىسكە سپيكەر بولادى. كەرەك دەسەڭىز «وتان» پارتياسىن دا ءبىراز باسقاردى. ياعني بيلىكتىڭ ىشىنەن شىققان ءتولبالاسى ەكەندىگى انىق. ونىڭ «وتاننان» كۇرت شىعىپ كەتۋىن بىلەتىن ادامدار، بيلىكتىڭ ساياساتىمەن پرينتسيپيالدى كەلىسپەۋشىلىك ەمەس، كانديداتتار تىزىمىندە بولعان «ءوزىنىڭ شىمكەنتتىك ادامدارىنىڭ» پارلامەنتكە وتە الماعاندىعىنا قارسى ىستەلگەن ارەكەت دەيدى. انىعىندا، 2004 جىلعى سايلاۋدا جارماحان تۇياقباي «كرىشاسى» بولعان امالبەك تشان، ورازالى سابدەن جانە تاعى باسقا كانديداتتار دەپۋتاتتار كورپۋسىنا ەنە المادى.

بۇدان كەيىن جارماحاندى وپپوزيتسيا سەركەلەرى پايدالانىپ كەتتى. قازاقستاندىق ساياساتتىڭ جىلىك مايىن شاعىپ ىشكەن التىنبەك سارسەنباەۆ باستاعان دەموكراتتار تۇياقبايعا پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا ورتاق كانديدات بولۋ جونىندە ۇسىنىس جاسادى. ال، ول ءوز كەزەگىندە پرەزيدەنتپەن بىرگە بولعان جىلدارىن، ونىڭ الدىنداعى ازاماتتىق بورىشىن ۇمىتىپ، بىردەن وپپوزيتسيا قاتارىنان شىعا كەلەدى. ياعني پسيحولوگيالىق پورترەت «جارماحان تۇياقباي قارا باسىنىڭ قامى ءۇشىن «شۇعىل بۇرىلىستارعا» بارا بەرەدى» دەگەن قورىتىندىعا كەلىپ تىرەلەدى. ايتا كەتۋ كەرەك، ساياساتكەرگە ءتان شەشەندىگى، حاريزماسى بولماعان تۇياقبايدى پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا ۇسىنۋ - وپپوزيتسيانىڭ ۇلكەن قاتەلىگى بولدى. وعان سوڭعى سايلاۋداعى تەلەۆيزيالىق دەبات كەزىندە جارماحاننىڭ وپپوزيتسيانى تاقىرعا وتىرعىزعانى تاعى دا كۋا بولسا كەرەك. ادەتتە كوسەمدىك توپباستاۋشىلىققا ءتانتى قازاق جۇرتى سول دەباتتان كەيىن تۇياقبايدان تۇبەگەيلى ءتۇڭىلدى.

سوڭعى كەزدەرى وپپوزيتسيانىڭ ىشىندە داعدارىس بولىپ جاتقاندىعى انىق، ونى ەرىنبەگەننىڭ ءبارى ايتىپ ءجۇر. بۇل جاڭالىق ەمەس. وسى وپپوزيتسياىشىلىك داعدارىسقا كىم كىنالى دەگەنگە كەلسەك، ساراپشىلار جاعى جارماحان تۇياقبايدى مەڭزەيدى. «ازات» جسدپ مەملەكەتتىك تىركەۋدەن وتپەيتىنى ءمالىم بولعان سوڭ، تۇياقباي ءوزىنىڭ ارىپتەستەرىن «لاقتىرىپ» كەتكەن. سەبەبى وپپوزيتسيانى بىرىكتىرۋ يدەياسىمەن كەزىندەگى «ازاتتى» پارتيالىقتار ءوز باستاماسىمەن جاپقان ەدى. ءسويتىپ، «ازاتتىقتار» جسدپ قۇرامىنا كىرىپ، قازاقستاندىق وپپوزيتسيانى ءبىر پارتيا تۋىنىڭ استىنا جيناماق بولعان. الايدا بىرىككەن پارتيا تىركەۋگە الىنبايتىن بولعان سوڭ، ج. تۇياقباي تىركەۋ قۇجاتى ساقتالعان ءوزىنىڭ جسدپ پارتياسىن «ازاتتان» كەلگەن پارتياشىلداردان ءبولىپ اكەتتى.سونىڭ سالدارىنان بولات ابىلەۆ، گۇلجان ەرعاليەۆا، رىسبەك سارسەنباي، ەرمۇرات باپي، نيكولاي كريمەنيش، ديار قوناەۆ، جانبولات ماماي جانە تاعى باسقالار  جسدپ پارتياسىنان الاستاتىلدى. «ازاتتىق» ساياساتكەرلەردى قولداعان ءامىرجان قوسانوۆ تا جارماحان تۇياقبايدىڭ بيلىكپەن سەپەراتتىق كەلىسىمىنە قارسى شىقتى. ءسويتىپ، پەتر سۆويك،بالتاش تۇرسىمباەۆ، سەرىكباي الىباەۆ سياقتى كىلەڭ «شالدارمەن» قالعان جارماحان اقوردانىڭ تاعى ءبىر جوباسىنا جۇتىلىپ كەتتى.

ال، بۇل ارەكەتتى ساياسي تەحنولوگيالىق جوبا دەمەسكە لاج جوق. وعان تۇياقبايدىڭ «youtube» سايتىندا جۇرگەن تەلەفون جازباسى دا كاۋ بولادى. كەزىندە راحات اليەۆ جازىپ العان سول تەلەفون تىڭداۋىندا جارماحاننىڭ بيلىكتەن (ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ سول كەزدەگى توراعاسى دۇتباەۆتان) قالاي ميلليوننان استام دوللار اقشا العانى ايتىلادى.

ال وپپوزيتسيانىڭ ءوزىنىڭ جۇمىس تاسىلدەرىن وزدەرى جاتپاي-تۇرماي سىنايتىن بيلىكتەن  ارتىق كەتپەگەندىگى تاعى كورىنىپ تۇر. سوڭعى 10 جىلدا وپپوزيتسيا  ساياسي ساحناعا جاس بۋىننان ءبىر ادامدى شىعارا الدى ما، جوق. بۇل وپپوزيتسيادا سول كەزدە بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتتىرەر قانشاما جاستار بولدى. بۇگىندە جالعىز ءوزى  ۇلتتىق مۇددەنى جوعارعى ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيدە كوتەرىپ جۇرگەن ايدوس سارىمنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟ قازاق تىلىنە قانشا مارتە شابۋىل ۇيىمداستىرىلعاندا، ءلام دەپ اۋزىن اشتى ما، جوق. «ءوزىڭدى ءوزىڭ سىيلاساڭ، جات جانىنان تۇڭىلەر» دەمەكشى، وزدەرىن بيلىك الدىندا دا سىيلاتا المادى.      وسى جاعدايدىڭ بارلىعىنا بۇگىنگى وپپوزيتسياسىنىڭ كوشباسشىسى جارماحان تۇياقباي كىنالى ەكەنى ايدان انىق. سەبەبى پرەزيدەنتتى، ول قۇرعان جۇيەنى، «جەكە باسقا تابىنۋشىلىق»، «اۆتوكراتيالىق جۇيە» دەگەننەن ءارى اسا الماي كەلەدى. ال، سول جارماحان تۇياقباي ءوزى وسى بيلىككە ۇلگى كورسەتىپ، ورنىن جاستارعا بوساتىپ بەرۋگە جىگەرى جەتە مە ەكەن؟ بۇگىن تۇياقباي، قازاقتى مەنسىنبەي وتىرعان سۆويك، جاقتاسى تۇرسىنباەۆتار برەجنەۆ پەن چەرنەنكونىڭ ار جاق، بەر جاعىنا كەلىپ قالدى عوي. سول كەزدە وسى كىسى ءوزى سىناپ جۇرگەن بيلىكتەن ءبىر توبە بيىك تۇرعاندىعىن ءسوز جۇزىندە ەمەس، ءىس جۇزىندە كورسەتەر ەدى. بىراق بۇلار سول برەجنەۆتەر ءتارىزدى وپپوزيتسيانى جاعى تۇسكەنشە باسقارا بەرمەك ءتارىزدى. سوندا ولاردىڭ بيلىكتەن قاي جەرى ارتىق؟

ءتۇيىن

ەلىمىزدەگى وپپوزيتسياعا «قايتا تۇلەۋ» قاجەت. ول ەڭ ءبىرىنشى ءبىزدىڭ قوعامعا كەرەك. ويتكەنى بيلىك پەن وپپوزيتسياسى مىقتى مەملەكەت قانا كەلە جاتقان كوپتەگەن قاۋىپ-قاتەرگە تويتارىس بەرە الادى. بۇل ماسەلەنى بيلىكتە ءتۇسىنۋى قاجەت، ال ەندى وپپوزيتسيا وسى بويىنشا ناقتى ءىس- ارەكەتكە كوشۋى كەرەك. ەڭ باستى قادام - جان-جاقتى ساراپتاما جاساي وتىرىپ، جارماحاننىڭ پارتيادان كەتۋى.

سۆويكتى سايراتىپ وتىرعان جسدپ ەمەس پە؟

ءۋاليحان قايساروۆ، ساياساتكەر:

- جالپى، بۇل كۇردەلى ماسەلە. جارماحان تۇياقباي - كەزىندە نازارباەۆتان كەيىنگى ءۇشىنشى ادام بولىپ، بيلىكتىڭ سەنىمىن اقتاعان ادام. كەنەت، ءبىر كۇندە، ءبىر ۋاقىتتا 180 گرادۋسقا بۇرىلىپ، جوعارى جاققا قارسى شىققان تۇلعاعا اينالدى. سول ساتتە، وسى شەشىمنىڭ حالىق اراسىندا «اياق استىنان بۇل قالاي بولدى؟» دەگەن سۇراقتىڭ تۋىنداۋىنا سەبەپكەر بولۋى زاڭدىلىق ەدى. «ول شىن مانىندە ءوز قاتەلىكتەرىن ءتۇسىنىپ، بيلىك بيشىگىندە ەندى وتىرا بەرۋى مۇمكىن ەمەستىگىن ءبىلىپ كەتتى مە، الدە، مۇنىسى اق وردا جاقتان ۇيىمداستىرىلعان كەزەكتى ساياسي ويىن با؟»، - دەگەندەي اڭگىمەلەر جەلدەي ەستى. مىسالى، ول ءوزى وپپوزيتسيانىڭ قۇرامىنا كىرگەننەن كەيىنگى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدىڭ «ادىلەتسىز وتكەنىن» ءىس جۇزىندە العا تارتىپ، نارازىلىق شاراسىنا حالىقتى الىپ شىعۋى ءتيىس-ءتىن. پارتيالاستارى سويتەتىنىنە سەنگەن. وكىنىشكە قاراي، ولاي بولمادى. ودان كەيىنگى دەپۋتاتتىق سايلاۋدا دا سول. وسىنداي السىزدىكتى كورىپ-بىلگەن جاقتاس جۇرت تاراپىنان جارماحان تۇياقبايعا دەگەن وكپە-رەنىش تە بايقالا باستادى. دەگەنمەن، ول دا پەندە عوي. باسقالار سياقتى ونىڭ دا قاتەلىك جاساۋى مۇمكىن. ال، اناۋ پەتر سۆويكتىڭ قازاق تىلىنە قارسى سايراۋى تۇپكىلىكتى پارتيانىڭ ۇستانىمى دەپ ويلامايمىن. مەنىڭشە، ول ونىڭ جەكە پىكىرى بولۋى ءتيىس. وسى قىلىعىنا قاتتى قىنجىلدىم. كەزىندە ەكەۋمىز تالاي كەزدەسىپ، پىكىرلەسكەنبىز. سول كەزدەرى سۆويك ونداي ويى بار ەكەنىن بىلدىرتكەن جوق. قازىر وعان دەگەن وكپەم قارا قازانداي.

جامبىل احمەتبەكوۆ، ءماجىلىس دەپۋتاتى:

- جالعىز پەتر سۆويك بىزگە ۇلگى بەرەتىن، جالپى قازاقستان ونى تىڭداي قوياتىن ادام دەپ ايتا المايمىن. ءوزىنىڭ باسقارۋ سالاسىنداعى جەكە ۇستانىمى بار شىعار، بىراق، مەملەكەتتىك تىلگە تيىسپەگەنى ءجون بولار. ويتكەنى، قازاق ءتىلى «مەملەكەتتىك ءتىل» دەپ باياعىدا-اق شەشىلىپ قويىلعان. تەك سونى ءارى قاراي دامىتىپ، قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتۋىمىز كەرەك. قازىرگى كەزدە ونىكىندەي سوزدەر قاجەت ەمەس. ول وزىنە جۇرتتىڭ كوڭىلىن اۋدارۋ ءۇشىن بوسقا مىلجىڭداي بەرەدى. نەگىزىندە مۇنداي «ماسەلەلەر» جارماحانداردىڭ پارتيالىق ۇستانىمىندا كوتەرىلۋى ءتيىس. ولاردىڭ وسىلايشا مەملەكەتتىك تىلگە قارسى سويلەۋى - ەل كونستيتۋتسياسىنا قارسى شىعۋ بولىپ سانالادى. ءار پارتيانىڭ كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇمىس اتقاراتىن بەلگىلى ءبىر دەڭگەيى بولادى عوي. جەتەكشىلەرىنىڭ ودان ءارى قاراي ءوزىنىڭ قاۋقارى بولماسا، ورنىنا جاڭا كادردى  قويىپ، ءار پارتيا ءوزىن-ءوزى جاڭارتىپ وتىرۋى شارت. ال، كادر ايىرباستاۋ دەگەنىمىز - كابينەتتىڭ ىشىندە وتىرىپ الىپ جيھاز اۋىستىرۋ ەمەس. جاڭادان تىڭ كۇش كەلۋى كەرەك. ايتپەسە، ءبىر جەردە تاپجىلماي وتىرىپ قالىپ، ءوزىنىڭ بۇرىنعى ەسكى ۇستانىمىمەن ءجۇرۋ دەگەن قازىرگى زاماننىڭ تالابىنا ساي كەلمەيدى. بۋىن الماسۋى پارتيانىڭ جاڭا دەڭگەيدە جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگىن ارتتىرىپ وتىرادى. جارماحانعا پارتياداعى ورنى اتاق اپەرەتىن ورىن نەمەسە تاق ەمەس! پارتيا جۇمىسىن العا باستىرامىن دەسە، ونىڭ ءوزى ورنىن بوساتۋى كەرەك!

«ۇلت Times»