ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ كەرەك، بوزىمباەۆ مىرزا!
تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنىڭ قۇرمەتىنە ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتى وزگەرۋى كەرەك!
بەكجان تۇرىس، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى:
- راس، كوپۇلتتى مەملەكەتپىز. بىراق وسى ۋاقىتقا دەيىن دە ايتىلدى، قانشاما رەت جازىلدى، ءار وبلىستا جاپپاي ۇلت اتىمەن اتالاتىن اۋدان جوق. قازاق ەلىمىز، كوك تۇركىنىڭ ۇرپاعىمىز، بىراق تۇرىك ۇلتىمەن اتالعان اۋدان جوق. ولاي بولسا، كەڭەستىك كەزەڭدى ءسوز ەتپەي-اق قويالىق، كەيىنگى وتىز جىلدا ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتىن وزگەرتە الماۋىمىزعا نە سەبەپ؟
جاپپاي دۇرلىككەننەن قۇداي ساقتاسىن، بىراق ۇيعىر مەن قازاق ءىشىنارا ءدۇرداراز بولىپ قالاتىنى دا، وعان ءبىزدىڭ «مارتەبەلى» قحا-نىڭ كوپ جاعدايدا ءۇنسىز قالاتىنى دا راس قوي، راس! ەندى، مىنە، تاعى ءبىر ەسكەرتكىشتىڭ ەسكيزى سوپاڭ ەتىپ شىعىپ، قازاقتىڭ نامىسىنا «سۇيكەنىپ» ءوتتى. ەشتەڭەگە تاڭعالۋعا بولمايتىن كەزەڭدە وسى نۇسقا ءوتىپ كەتسە نە بولماق؟
جۋاس اتتىڭ شابىنان تۇرتە بەرسە، ءتۇبى ءبىر تەپپەي قويمايدى، مۇقاعاليدىڭ ارۋاعى كۇڭىرەنسە، ءحانتاڭىردىڭ ەتەگىندەگى تىنىش جاتقان ەل دە قوزعالۋى بەك مۇمكىن! بۇل - جاي بولجام. قازاقتىڭ ساناسىن سەلت ەتكىزەتىن بولجام بىراق.
وبلىس اكىمى ق.بوزىمباەۆ وسىنى ەسكەرسە، ەسكەرە وتىرىپ تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىندا وراي (ۇيعىر اعايىن رەنجي قويماس) ەركىندىك العان ەگەمەن قازاقتى قۋانتىپ اۋدان اتىن وزگەرتۋگە بەل شەشە كىرىسسە دەگەن ءوتىنىشىم بار. ويتكەنى وسى ماسەلەگە سوڭعى نۇكتە قويىلاتىن دا كەز كەلدى.
ۇيعىر اۋدانىنداعى بالالاردىڭ ءومىرىن ساياسيلاندىرمايىق!
رامازان ستامعازيەۆ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى:
- قارادالا وڭىرىنە گاسترولدىك ساپارمەن ءجيى بارامىز! سونىڭ بىرىندە مەكتەپتىڭ كىشكەنتاي عانا بالاسى ماعان سۇراق قويدى. «رامازان اعا، ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتىن قاشان وزگەرتەسىز؟...». ماعان ءدال وسىنداي سۇراق قويىلار دەپ ويلاماپ ەدىم. الگى ءبۇلدىرشىننىڭ كوزىندە مولتىلدەپ جاس تۇر. اۋداننىڭ اتىنىڭ اۋىسۋىن بەسىكتەن بەلى شىقپاعان بالا اڭساسا، جەتىسكەن ەكەنبىز دەدىم ىشتەي. بالانىڭ كوڭىلىن الداپ، شاما-شارقىمشا جاۋاپ تا بەردىم.
تاۋەلسىز ەلدە 30 جىل ءومىر ءسۇرىپ، ءوز اتا-بابامىز نايزانىڭ كۇشىمەن قورعاعان جەردىڭ سۋىن ءىشىپ ءجۇرىپ، سول بالالاردىڭ بالالىق بالعىن شاعىن ساياسيلاندىرىپ جىبەرۋ قانشالىقتى ادىلەتتى؟ ازات ەلدە تۇرىپ، ول بالانىڭ الگى تىلەگىن ەستۋدىڭ قانداي اۋىر ەكەنىن اۋىزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. سول كۇيدى سەزىنگەن ادام 30 جىلدان بەرى اۋداننىڭ اتىن اۋىستىرماي، قانشاما ۇرپاقتىڭ بولاشاققا دەگەن سەنىمىنە بالتا شاپقانىمىزدى شىن تۇسىنەر ەدى.
ۇرپاقتىڭ ساناسىنا تۋىس ەتنوس ۇيعىردىڭ اۋدانىندا ەمەس، قازاقتىڭ ءتول جەرىندە جۇرگەنىن سەزىندىرە الماساق، مىناۋ تاۋەلسىزدىكتىڭ قۇنى قايسى؟
كەشەلى بەرى ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتاۋىن قارادالا دەپ وزگەرتۋ كەرەكتىگى جايلى ماسەلەلەر كوتەرىلىپ جاتىر.
مەن بۇل ماسەلەنى بالالارىمىزدىڭ بالالىق ءومىرىن ءارى قاراي ساياسيلاندىرماۋ ءۇشىن قولدايمىن! وسى ءسوزىم ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆقا جەتۋى ءۇشىن جازبامدى ءبولىسىپ جىبەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن!
قارادالا وڭىرىندە اۋداننىڭ اتىن وزگەرتۋگە قارسى ادام جوق
جانەت كەرىمقۇلوۆ، اۋداننىڭ قۇرمەتتى ازاماتى، قر ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ ارداگەرى، اۋداندىق ءماسليحات دەپۋتاتى، «ۇرپاق پارىزى» قب توراعاسى:
- قۇرمەتتى قانات الدابەرگەنۇلى! وبلىسىمىزعا باسقان قادامىڭىز قۇتتى بولسىن!
ءبىزدىڭ اۋدانعا ات باسىن بۇرا قالعان جاعدايدا الدىڭىزدان شىعاتىن العاشقى سۇراق: اۋداننىڭ «ۇيعىر» اتىن «قارادالا» دەپ، وزگەرتۋ جايىندا بولاتىنىنا يمانىمىز كامىل. ءيا، بۇل وزگەرىس نە ءۇشىن قاجەت؟
- اۋەلى، سوناۋ ساقتاردان قالعان سالتىمىزدىڭ سالتانات قۇرۋى ءۇشىن.
- عۇنداردان قالعان عۇرپىمىزدىڭ عۇمىرلى بولۋى ءۇشىن.
- ۇيسىننەن مۇرا ءۇردىستىڭ ۇكىلەنۋى ءۇشىن.
- تۇركىدەن تۇمار تەگىمىزدىڭ تەگەۋرىندىلىگى ءۇشىن.
- كۇنى كەشەگى الاش ارىستارىنىڭ ارماندارىن اقيقاتقا اينالدىرۋ ءۇشىن، ەڭ باستىسى تاريحي ادىلەتتىلىكتىڭ جۇزەگە اسۋى ءۇشىن قاجەت.
- قارادالا تۇرعىندارىنىڭ بولاشاقتاعى كيكىلجىڭسىز ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن قاجەت.
- جاس ۇرپاقتىڭ ساناسى جات پيعىلمەن لاستانباۋى ءۇشىن كەرەك.
- تاتۋلىققا تاياق لاقتىرعىسى كەلەتىندەردىڭ اۋىزدارىنا قۇم قۇيۋ ءۇشىن قاجەت.
- قورداي قاقتىعىسىنىڭ قايتالانباۋى ءۇشىن قاجەت.
- پەنجىم وقيعاسىنىڭ ورىن الماۋى ءۇشىن قاجەت.
- ەلىمىزدىڭ ەڭسەلى، ەرىمىزدىڭ بەلسەندى، جەرىمىزدىڭ جەمىستى، ۇرپاعىمىزدىڭ كەلىستى بولۋى ءۇشىن قاجەت.
اۋدانىمىزدا بۇعان قارسى بولاتىن پەندە جوق. بۇل ىسكە قارسى بولۋ قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن، ەگەمەندىگىن مويىنداماۋ دەگەن ءسوز. ونداي جات پيعىلدى ادامدارعا ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە ورىن جوق!
مەنىڭشە، بۇل ىستە بيلىكتىڭ ءبىر عانا باتىل قادامى جەتەدى. وزبىر ورىستىڭ 300 جىلدىق قۇلدىعىنان، سۇرقيا سوۆەتتىڭ 70 جىلدىق جەندەتتىگىنەن قۇتىلعان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىق تورقالى تويىن جەرىمىزدىڭ تاريحي اتاۋى قارادالامەن قارسى الا الماساق ونىڭ نەسى تاۋەلسىزدىك؟!
قادىرلى قانات الدابەرگەنۇلى! وسى ۇلت رۋحىن جاڭعىرتاتىن كيەلى دە قاسيەتتى ميسسيانى، تاريحي اقيقاتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اللا-تاعالا ءبىزدىڭ وبلىستىڭ تىزگىنىن سىزگە ۇستاتقانىنا سەنىمدىمىن.
قامىستى بوس ۇستاساڭ قولىڭدى تىلەدى
ءدىلدا مامىرباەۆا، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ يەگەرى، قر مادەنيەت قايراتكەرى:
- قۇرمەتتى قانات الدابەرگەنۇلى! جەتىسۋدىڭ تورىندەگى قىزمەتىڭىز قۇتتى بولسىن! تىلەكتەسپىز! ءبىز سىزدەن وسى كۇنگى سۇرايتىن العاشقى سۇراعىمىز: «ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتى قاشان وزگەرەدى؟»
اماندىق باتالوۆتىڭ مەملەكەت ءحالىن، كوپشىلىكتىڭ وسى تىلەگىن ەسكەرمەي كەتكەنى وزىڭىزگە ءمالىم. سوندىقتان وسى وڭىرگە كەلەر الدىندا بۇل سۇراقتىڭ الدىڭىزدان شىعارىن ءبىلىپ، جاۋابىن جۇپتاپ كەلگەن بولارسىز. قالاي دەگەنمەن دە ساياساتتىڭ قۇدىعىنان سۋ ءىشىپ جۇرگەن ادامسىز عوي.
كوپ تىلەگى، نارازىلىعى وسى كۇنگە دەيىن نەگە ەسكەرىلمەي كەلەدى؟ ەل تىنىشتىعىن، ۇلت ارازدىعىن قوزدىرمايىن دەسەڭىزدەر مۇنى پىشاق كەسكەندەي تىيىپ تاستاۋعا بولماي ما؟ نە بوگەت؟ نە ساياسات، نە يدەولوگيا؟
ورىندى جاۋاپ نەگە بەرىلمەيدى؟ ايتىلعان ءسوز، تىلەك نەگە قۇردىمعا كەتىپ جاتىر؟ بۇل تىلەكتى ورىنداۋدىڭ ءدال قازىر ۋاقىتى كەلىپ، كەزى جەتىپ وتىر. قامىستى بوس ۇستاساڭ قولىڭدى تىلەدى، ساياساتتاعى بوستىق ۇلتتىڭ جۇرەگىن تىلەدى.
قولىڭىزدا بيلىگىڭىز بار كەزدە، ورتاڭىزعا ءسوزىڭىز ءوتىمدى بوپ تۇرعان شاقتا ەل تىلەگىن ورىنداماۋ ۇياتتى ءىس بولادى. ءىستى سوزبەن جاپپايىق. ايتقانىمىز ازاماتتىڭ، حالىق قىزمەتشىسىنىڭ موينىنا امانات!
Abai.kz
